Morgunblaðið - 29.05.1975, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. MAl 1975

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 700,00 kr. á mánuði innanlands
í lausasölu 40,00 kr. eintakið
Asíðasta ári hefur
þjóðarbúið orðið að
þola all verulega kjara-
skerðingu, sem komið hef-
ur fram í minnkandi kaup-
mætti almennings og
versnandi stöðu atvinnu-
fyrirtækjanna í landinu.
Hverjum manni er Ijóst, að
undan þessum ytri áföllum
gat þjóðin ekki vikizt. Að
vísu er óraunhæft að miða
kaupmáttarskerðinguna
við pappírssamningana frá
því í febrúar 1974, en eigi
að síður verðum viö að
horfast i augu við lakari
lífskjör en áður. Það hefði
einnig verið hið mestR
ábyrgðarleysi, ef stjórn-
völd hefðu ekki mótað
stefnu sína í samræmi við
þessar breyttu aðstæður.
Þö að þannig hafi reynzt
óhjákvæmilegt að gera ým-
iss konar ráðstafanir í kjöl-
far versnandi stöðu þjöðar-
búsins, er fært hafa auknar
byrðar bæði á heimili og
atvinnufyrirtæki, hafa
margháttaðar aðgerðir ver-
ið gerðar til þess að rétta
hlut þeirra, sem við erfið-
astar aðstæður búa. Ríkis-
stjórnin markaði þegar í
upphafi ferils síns þá
stefnu að treysta stöðu lág-
launafólks, en láta hina
tekjuhærri standa undir
óhjákvæmilegri skerðingu
lífskjara. I aðalatriðum
hefur tekizt að framfylgja
þessari stefnu allt fram til
þessa.
Ef litið er á lægstu launa-
taxta, sem voru í septemb-
er á síðasta ári kr. 33 þús-
und, þá hækkuðu þau laun
í kjölfar launajöfnunar-
bóta þeirra, sem ríkis-
stjórnin lögfesti, um rúm-
lega 10% 1. október. Siðan
kom til framkvæmda 3%
grunnkaupshækkun sam-
kvæmt kjarasamningum 1.
desember, og loks var sam-
ið 1. marz sl. um 4.900 kr.
hækkun launajöfnunar-
bóta. Til viðbótar þessum
kauphækkunum koma síð-
an skattalækkanir þær,
sem ríkisstjórnin beitti sér
fyrir nú í vor. Þær voru
fyrst og fremst miðaðar við
það að tryggja tekjulágum
og barnmörgum fjölskyld-
um raunhæfar kjarabætur,
er ekki hefðu áhrif á verð-
lagsþróunina. Samkvæmt
útreikningum Þjóðhags-
stofnunarinnar má meta
þessar skattalækkanir til
jafns við 6 til 7% aukningu
peningatekna hjá þeim,
sem hafa lægst laun.
Af þessu má sjá, að þrátt
fyrir erfitt árferði, hafa
kjör láglaunafólks verið
bætt bæði með beinum að-
gerðum ríkisstjórnarinnar
og á grundvelli frjálsra
kjarasamninga. Þegar á
heildina er litið er hér sam-
tals um að ræða u.þ.b. 36%
kjarabót á sama tíma og
framfærsluvísitalan hefur
hækkað um 43,4%. Megin-
hluti verðlagshækkana á
þessu tímabili hefur því
verið bættur með einum
eða öðrum hætti, þegar lit-
ið er á lægstu laun. Laun,
sem námu 60 þúsund krón-
um sl. haust hafa með sama
hætti hækkað um nær
18%. Af eðlilegum ástæð-
um hefur ekki tekizt að
halda fullum kaupmætti í
þessum launaflokkum, en
það er ekki unnt að líta
framhjá þeirri staðreynd,
að með aðgerðum ríkis
stjórnarinnar hefur reynzt
mögulegt að bæta talsverð-
an hluta verðlagshækkan-
anna. 1 þeim kjarasamn-
ingum sem fyrir dyrum
standa ber að leggja meg-
ináherzlu á að viðhalda
þeim kaupmætti sem nú er
til staðar, jafnframt því að
launþegum verði bættar
þær verðlagshækkanir sem
framundan eru.
Ríkisstjórnin hefur á
sama hátt tryggt all veru-
lega hækkun á ellilífeyri og
tekjutryggingu ellilífeyris-
þega. Þessar lífeyris-
greiðslur hafa fylgt eftir
almennum verðlagshækk-
unum þannig að kaup-
máttur þeirra hefur ekki
rýrnað. Full tekjutrygging
einstaklinga hefur þannig
hækkað um 76% frá því í
september og full tekju-
trygging hjóna hefur
hækkað um 66%. Ellilíf-
eyrir og full tekjutrygging
einstaklings hefur hækkað
frá því í september sl. úr
18.886 kr. í kr. 27.095 frá og
með 1. júlí n.k. eða um
44%. Ellilífeyrir og full
tekjutrygging hjóna hafa á
sama tíma hækkað úr kr.
33.994 í kr. 47.444 eða um
40%.
Með markvissum aðgerð-
um hefur þannig verið
unnt að treysta stöðu
þeirra, sem við erfiðastar
aðstæður búa, þrátt fyrir
áföll þjóðarbúsins í heild.
Þegar litið er á lægstu
laun, hafa verðlagshækk-
anir verið bættar upp að
verulegu leyti, og ellilíf-
eyrir hefur verið hækkað-
ur í samræmi við verðlags-
hækkanir. Þessum umtals-
verða árangri hefur aðeins
verið unnt að ná með því
móti, að þeir, sem betur
eru staddir, hafa tekið á sig
auknar byrðar.
Engum getur blandazt
hugur um það, að hér er
um mikilvægan árangur að
ræða, þegar höfð eru í
huga þau hrikalegu áföll,
sem þjóðarbúið í heild hef-
ur orðið fyrir. Eigi að síður
er hagur láglaunafólksins
mjög knappur og ljóst er,
að enn verður að gera ráð-
stafanir til þess að treysta
hann. En hitt er jafn víst,
að raunhæfur árangur í
þeirri viðleitni næst ekki,
ef þeir, sem betur mega
sín, knýja nú fram miklar
kauphækkanir, sem engin
innstæða er fyrir. Ný koll
steypa í efnahagsmálum og
samdráttur í atvinnulífinu
mun komaverstniður á lág
launafólkinu. Þess vegna
ganga kaupkröfur hálauna-
fólksins innan Alþýðusam-
bandsins gegn hagsmunum
þeirra, sem við erfiðari
kjör búa.
Launajöfnunarstefna
1 framkvæmd
n i DtóuJ 3r. St efán Aðalsteinssoi A T~1 i: u í • 4. grein
m LLLÖL iva uui d£»ia i
Ein er sú forsenda, sem
búskapargagnrýnendur
virðast gefa sér, og hún er á
þann veg, að landbúnaður á
Islandi geti ekki teið nein-
um framforum.
Framfaramöguleikarnir
hafa ekki áhrif á útkomuna
úr búskapnum i dag, og þess
vegna hafa þessir miiguleik-
ar sjaldan komist á dagskrá i
umræðum um þessi mál.
En í þessu efni má taka
nokkui' dæmi.
Með bættri heyverkun og
graskiigglagerð má draga
stórlega úr kjarnlóður-
notkun í landinu.
Með góðu heyi og gras-
kögglum hefur verið hægt í
tilraunum að láta kýr skila
20 kg dagsnyt, án þess að
nokkurt innflutt kjarnfóður
væri notað.
Hafnar eru tilraunir með
að fóðra sauðfé einvörðungu
á heyi allan veturinn án þess
að gefa nokkurt kjarnfóður.
Ekki liggja fyrir niðurstöður
úr þeim tilraunum ennþá,
en ljóst virðist þó, að veru-
lega má draga úr kjarn-
fóðurgjöf handa sauðfé frá
því sem verið hefur, ef gefin
eru góð hey.
Heyverkun má stórbæta
víða um land frá því sem nú
er, án þess að leggja í veru-
legan kostnað.
Lögð er á það mikil
áhersla í leiðbeiningum nú í
vor, að bændur vandi hey-
verkun i sumar sem allra
mest, til þess að sem minnst
fari til spillis af því grasi,
sem á túninu vex. Auknar
leiðbeiningar um bætta hey-
verkun eru þar með orðinn
liður í viðleitninni til að
vega á móti hækkuðu
áburðarverði.
Hægt er að auka afurðir af
hverjum grip verulega víða
um land, án þess að tilkostn-
aður þurfi að vaxa i sama
hlutfalli.
Með bættri heilsugæslu
búfjár og rannsóknum á
fóðri er oft hægt að koma í
veg fyrir alvarleg áföll af
völdum fóðrunarkvilla, og á
þetta sérstaklega við um
mjólkurkýr.
Með bættri fóðrun og um-
hirðu sauðfjár hefur tekist
að auka frjósemi ánna
mikið, og sömuleiðis hefur
víða tekist að auka frjósem-
ina verulega með kynbótum.
Nú er búið að ná valdi á
því, hvernig á að rækta upp
allar mögulegar tegundir af
mislitu fé. Það kemur sér
vel, þegar ákveðnar tegund-
ir af mislitum gærum seljast
á hærra verði en aðrar gær-
ur, eins og verið hefur um
gráu gærurnar í fjöldamörg
ár. Mórauða ullin hefur líka
verið eftirsótt undanfarið,
og tiltölulega auðvelt er að
auka framleiðslu á henni.
Þá hefur verið sýnt fram
á, að auðvelt er að útrýma
rauðgulum illhærum úr fjár-
stofninum með kynbótum.
Við það batnar bæði ullin og
gærurnar sem iðnaðar-
hráefni.
Margir bændur lentu í
erfiðleikum með að ná fé
sínu til rúnings á hentugum
tíma, þegar mannfæð fór að
há smölun í sveitum.
Þessir bændur hafa marg-
ir hverjír tekið upp þann sið
að rýja féð að vetrinum, en
til þess að það sé hægt, þurfa
þeir að hafa góð hús, næg
hey og aðstöðu til að fóðra fé
fram úr, hvernig sem vorar.
Þá mega þeir líka eiga von
á þyngri lömbum undan
ánum.
Vetrarklippingin er nú
orðin svo útbreidd, að
20—25% af ullinni, sem nú
kemur í verslanir, mun vera
af vetrarklipptu fé. Þó eru
ekki nema 12 ár síðan fyrstu
tilraunir með vetrarklipp-
ingu á fullorðnu fé hófust.
Vetrarklippta ullin er að
öðru jöfnu mun betra
iðnaðarhráefni en önnur ull.
Ull og gærur hafa farið
batnandi sem iðnaðar-
hráefni hin síðari ár. Þó er
mikið hægt að gera til bóta á
því sviði ennþá. Sem dæmi
má nefna, að nú koma ekki
til skila í verslanir nema
1,6—1,7 kg af ull af hverri
vetrarfóðraðri kind í land-
inu en ættu að geta orðið
2—2,2 kg. Ef sú ull, sem ætla
má að vaxi á fénu, en fer nú
forgörðum, kæmi til skila og
nýttist í verðmætan útflutn-
ingsvarning, þá gæti sá varn-
ingur selst úr landi fyrir 900
milljónir króna.
Ef fé landsmanna skilaði
að meðaltali 2,66 kg ullar af
kind, eins og Reykhólaféð
gerði árið 1974, myndi hlið-
stæð viðbót nema 1800
milljónum króna á ári.
Ef öll ull og allar gærur,
sem á markað komu i land-
inu árið 1972, hefðu farið i
vinnslu og sölu á bestu út-
flutningsmörkuðum okkar,
hefði söluverðmæti þessara
afurða getað numið nálægt
4700 milljónum króna en var
um 650 milljónir króna.
Dilkakjötið okkar þykir
lostæti, hvar sem það er á
borð borið fyrir nágranna-
þjóðir okkar.
Bjartsýnismenn á sviði
markaðsmála telja líklegt,
að ná mætti sölu á því sem
sérstakri gæðavöru á háu
verði á völdum mörkuðum
með réttri kynningu og
vandvirkni í meðferð þess
og geymslu.
Þannig mætti lengi telja
þá möguleika, sem við blasa
til endurbóta á hefðbundn-
um búskap og aukinni verð-
mætasköpun úr búsafurð-
um. Auk þess má benda á
nýjar búgreinar, sem gætu
átt mikla framtíð fyrir sér í
landinu, og má þar sérstak-
lega nefna fiskirækt.
Mér finnst af framan-
sögðu, að fleiri rök hnígi að
eflingu búskapar i landinu
en eyðingu hans.
Framfaramöguleikar