Morgunblaðið - 10.10.1975, Side 1

’
36 SÍÐUR
231. tbl. 62. árg.
FÖSTUDAGUR 10. OKTÓBER 1975
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Friðarverðlaimaveitingin vekur heimsathygli:
„Virðing fyrir einstaklingnum
er forsenda varanlegs friðar”
segir 1 tilkynningu Nóbelsnefndar-
innar um grundvallarreglu Sakharovs
Ösló og Moskvu, 9. október. AP — Reuter — NTB.
„ÉG VONA að þessi verðlaunaveiting komi pólitfskum
föngum f Sovétrfkjunum til góða, mönnum, sem hafa
með því að fórna eigin frelsi greitt dýru verði baráttuna
fyrir frelsi sannfæringarinnar,“ sagði sovézki vfsinda-
maðurinn og baráttumaðurinn Andrei Sakharov klökkur
við erlenda fréttamenn í Moskvu er honum hafði verið
tilkynnt að Nóbelsverðlaunanefnd norska Stórþingsins
hefði veitt honum friðarverðlaunin í ár. Ákvörðun
nefndarinnar hefur vakið heimsathygli. Talsmaður
sovézka utanríkisráðuneytisins sagði við fréttamenn í
Moskvu f kvöld, að hann hefði alls ekkert um málið að
segja. Hins vegar kom afstaða Sovétstjórnarinnar glöggt
í ljós, er erlendum fréttastofnunum var f kvöld neitað
um heimild til að senda sfmamyndir af hinum nýja
friðarverðlaunahafa úr landi.
MORGUNBLAÐIÐ sendi i gær
kvöldi fyrirspurn til myndaþjón-
ustu Associated Press i London
um hvort væntanlegar væru sima-
myndir frá Moskvu af Sakharov.
Skömmu siðar svaraði AP þvi til
að tvær myndir væru væntanlegar
og bað Mbl. um að fð aðra þeirra
senda strax og hún væri komin til
London. Skömmu siðar kom
skeyti frá AP, þar sem frá þvi var
skýrt að Moskva neitaði um
heimild til að senda myndirnar og
gæti AP ekki náð sambandi við
æðstu menn til að fá heimildina.
Sjást þessi orðaskipti við AP á
telexskeytunum sem hér birtast.
□
□
sjágrein á
bls. 5 og 17.
□
□
I tilkynningu Nóbelsverölauna-
nefndarinnar, sem að sögn frétta-
stofnana er óvenju löng og ftar-
leg, segir m.a.: „Andrei Dimitrie-
vich Sakharov hefur beint friðar-
og réttlætisumleitunum sínum til
allra þjóða heims. Hans grund-
vallarregla er að friður í heimin-
um geti ekki haft varanlegt gildi,
sé hann ekki byggður á virðingu
fyrir einstaklingum í þjóðfélag-
inu. Hann hefur hvergi hvikað og
barist af atorku, ekki aðeins gegn
valdníðslu og árásum á virðingu
mannsins í öllum myndum, held-
ur hefur hann einnig barist jafn
ötullega fyrir hugsjón sinni um
ríki byggt á grundvallarreglunni
— réttlæti fyrir alla. Hann hefur
á sannfærandi hátt lagt áherzlu á
að óhagganleg mannréttindi séu
eini sanni grundvöllurinn fyrir
sannri og langvarandi samvinnu á
alþjóðasviði. Þannig hefur honum
tekist mjög vel við erfiðar aðstæð-
Stjórnvöld á Spáni:
Nýrra að-
gerða vænzt
Madrid, 9. október. APþ
SPÁNSKA stjórnin hefur setiö á
fundum f allan dag og er búist
við, að á morgun muni tilkynnt
um nýjar og harðar aðgerðir til
þess að bæla niður ofbeldisað-
gerðir f landinu, en talið er þó að
aðgerðirnar muni miða að þvf að
koma ekki á stað nýrri mótmæla-
öldu í garð Spánarstjórnar er-
lendis, að þvf er áreiðanlegar
heimildir f Madrid hermdu f
kvöid.
19 lögreglumenn á Spáni hafa
verið myrtir það sem af er árinu,
þar af 9 frá 27. september, en þá
voru skæruliðarnir 5 teknir af lífi
fyrir morð á lögreglumönnum.
Dauðadómum yfir 6 öðrum var
breytt í lifstíðarfangelsi. Tveir
lögreglumenn og þriggja manna
fjölskylda féllu f skotbardaga í
gær, er vopnaðir menn hófu skot-
hríð úr bíl á lögreglustöð í Barce-
lona.
ur að knýja fram virðingu fyrir
gildismati, sem allir sannir friðar-
vinir fylkja sér um.“
Fréttaskýrendur segja að val
Nóbelsverðlaunanefndarinnar
megi túlka sem prófstein á vilja
Sovétrfkjanna til að standa við
Helsinkisáttmálann, sem Evrópu-
þjóðir gerðu með sér um sam-
vinnu og öryggismál. I tilkynning-
unni segir: ,,I Helsinki urðu
Framhald á bls. 17.
Herrema
er á lífi
Dublin 9. október, AP.
HOLLENSKA sendiráðið f
Dublin skýrði frá þvf f dag, að
hollenski framkvæmdastjór-
inn dr. Tiede Herrema væri á
lffi. Herrema var rænt fyrir
sex dögum sfðan af skærulið-
um, sem taldir eru vera f
aðskilnaðarhreyfingu frá írska
lýðveldishernum IRA. Kröfð-
ust ræningjarnir þess að frska
stjórnin léti lausa úr fangelsi
3 félaga þeirra, annars yrði
Herrema tekinn af lífi á mið-
nætti á sunnudag. Undanfarna
daga hefur verið óttast um lff
dr. Herremas.
Talsmaður sendiráðsins
sagði að samningaviðræður
færu nú fram, en fyrirtækið,
sem dr. Herrema starfar fyrir í
trlandi, Ferenka, sem fram-
leiðir stálþræði fyrir hjól-
barða hefur boðist til að greiða
lausnargjald fyrir hann.
Spenna í Oporto
Lissabon 9. október, AP-Reuter.
TVÆR fylkingar her-
manna, sem eru á öndverð-
um stjórnmálalegum
meiði í Portúgal skiptust á
skotum í bænum Oporto í
dag f kjölfar óeirða f bofg-
inni, sem um 100 manns
særðust í í nótt og morgun.
Hér var um að ræða vinstri
sinnaðan herflokk, sem er
andsnúinn Veloso hers-
Fulltrúadeildin sam-
þykkir tæknimennina
Washington 9. október. AP.
FULLTRÚADEILD Bandaríkja-
þings samþykkti í dag með 341
atkvæði gegn 69, að heimila
Bandarikjastjórn að senda 200
tæknifræðinga til að annast eftir-
litsstöðvar í Sinaieyðimörkinni
vegna sáttmála Egypta og ísraela.
Gert er ráð fyrir að öldunga-
deildin samþykki frumvarpið í
kvöld eða á morgun og Ford
forseti undirriti lögin næstu daga.
Kissinger, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagði að Israelar
myndu endanlega undirrita sam-
komulagið er lögin hefðu verið
samþykkt. Egyptar hafa þegar
undirritað það endanlega, en
Israelar aðeins sett upphafsstafi
sína til bráðabirgða, þar sem dvöl
tæknimannanna var þeirra
grundvallarskilyrði fyrir sam-
komulaginu.
höfðingja, yfirmanni Port-
úgalshersins f norðurhér-
uðum landsins. Gerðu þeir
uppsteyt og náðu á sitt
vald stórskotaliðsstöðvum
í útjaðri Oportos.
Herdeild, sem styður Veloso,
var send á vettvang til þess að
reyna að koma reglu á eftir að 50
þúsund stuðningsmenn alþýðu-
demókrata undir forystu Jorges
Sa Borges, félagsmálaráðherra
landsins, fóru í hópgöngu að her-
búðunum til að mótmæla yfirtöku
hermannanna, sem höfðu dregið
rauðan fána að húni yfir stór-
skotaliðsstöðvunum. Hermenn-
irnir hófu skothríð á mannfjöld-
ann með þeim afleiðingum að um
100 manns særðust. 4 eru sagðir í
lífshættu.
Þegar herdeildin, sem Veloso
sendi, kom á staðinn, skapaðist
mikil spenna, en herforingjum
tókst að koma f veg fyrir
bardaga og í kvöld stóðu yfir
samningaviðræður um að fá
hermennina til að snúa aftur
til herbúða sinna. Veloso hef-
ur gefið yfirlýsingu um áð
hann muni ekki beita valdi til
að fá hermennina á brott. Veloso
er hægfara herforingi og hafa
vinstrisinnaðir hermenn sakað
hann um að vinna að þvf að leysa
upp herdeildir þeirra og reka þá
úr hernum. Krefjast þeir þess að
hann verði látinn draga sig í hlé
frá yfirmannsstöðu í norðurhér-
uðunum.
Þegar óeirðirnar i nótt stóðu
sem hæst gaf kommúnistaflokkur
Portúgals út yfirlýsingu, þar sem
Costa Gomes forseti var hvattur
til að efna til harðra aðgerða gegn
alþýðudemókrötum, sem sakaðir
voru um að hafa ætlað að taka
stórskotaliðsstöðina með valdi.
•Kommúnistar lýstu í gær yfir
stuðningi við aðgerðir hermann-
anna. Soares, leiðtogi jafnaðar-
manna, sakaði i morgun kommún-
ista um tilraunir til stjórnarbylt-
ingar.