Morgunblaðið - 10.10.1975, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. OKTOBER 1975
— Ræða Gunnars
Framhald á bls. 15
verð og gæði að ræða Þá hefur iðnaðarráðu-
neytið ennfremur ákveðið að láta fara fram hið
fyrsta athugun á því, hvernig unnt sé að beita
opinberum innkaupum beinlínis sem tæki til
eflingar iðnþróun
Iðnaðarráðuneytið hefur unnið að því að beina
innkaupum, vegna framkvæmda á vegum opin-
berra aðila, til innlendra framleiðenda Hefur
m a verið lögð sérstök áherzla á viðskipti við
innlenda framleiðendur vegna þeirra fram-'
kvæmda sem hafnar eru á Grundartanga i Hval-
firði Ráðuneytið hefur i því sambandi lagt
áherzlu á það við stjórn Járnblendifélagsins, að
útboðum verði hagað þannig, að íslenzk fyrir-
tæki eigi þess kost að bjóða í verk eða einstaka
verkhluta og íslenzk iðnaðarframleiðsla njóti for-
gangs svo sem kostur er Einnig að stefnt sé að
þvi, að mannvirki verði smiðuð og reist af
innlendum aðilum, þegar viðunandi boð fást
HAGRÆÐING OG
FRAMLEIÐNI
Á sviði hagræðingamála og framleiðniaukandi
aðgerða hefur viða verið unnið gagnlegt starf,
og þarf áfram að halda og efla þann stuðning,
sem veittur er iðnfyrirtækjum á þessum sviðum.
Er þess að vænta að tæknistofnun fyrir iðnaðinn
verði merkur áfangi í þeirri viðleitni.
Fyrir rúmu ári gerði Iðnþróunarstofnun ís-
lands samning við danska ráðgjafastofnun um
tækniaðstoð við innlendar skipasmíðastöðvar
Framkvæmd þessa verks hófst á s I hausti og er
enn haldið áfram Fram til .þessa eru þaðeinkum
þrjár skipasmíðastöðvar, sem orðið hafa þeirrar
aðstoðar aðnjótandi, en ekkert ætti að vera því til
fyrirstöðu að fleiri stöðvar njóti góðs af því starfi,
sem hér er unnið og þarf að stefna að því.
Á þeim skamma tima, sem liðinn er frá því
tækmaðstoð þessi hófst, hefur framleiðni í þeirri
stöð sem beztum árangri hefur náð, aukizt um
1 5—20%, sem er afar athyglisvert Fyrir liggur
nú i fyrirgreiðslu vegna framhalds á tækniað-
stoð Mun ráðuneytið beita sér fyrir þvi að sú
beiðni fái jákvæða úrlausn.
Ég vék áðan að mótun stefnu um innkaup
opinberra aðila til áhrifa á þróun islenzks
iðnaðar Það er einnig mikilvægt, að mótuð
verði ákveðnari stefna gagnvart íslenzkum skipa-
smiðaiðnaði við endurnýjun og aukningu fiski-
skipaflota okkar, ekki sizt i endurnýjun og upp-
byggingu togaraflotans, sem nú mun gegna
vaxandi hlutverki við nýtingu fiskimiðanna innan
hinnar stækkuðu landhelgi. Ætti að vera unnt að
framfylgja fastmótaðn stefnu i þessum efnum,
með lánareglum, veitingu ábyrgða til kaupenda
o.fl.
Um árabil hefur verið reynt að hafa hér áhrif á
með því því að veita kaupendum skipa, sem
smiðuð eru innanlands, 10% viðbótarlán um-
fram það sem fæst, þegar erlend skip eru keypt
Á s I vetri fól ríkisstjórnin Byggðasjóði að hafa
lánveitmgar þessar með höndum og er því
komin föst skipan á þessi mál Þótt þessi 10%
lán skipti verulegu máli fyrir innlendan skipa-
smíðaiðnað, verður að gera hér enn betur og
móta langtimaáætlun um þörf okkar í þvi skyni
að draga úr þeim sveiflum sem hafa verið
einkennandi í endurnýjun fiskiskipaflotans og
tryggja skipasmíðaiðnaði okkar á þann hátt meiri
og jafnari eftirspurn.
En það er fleira en nýsmíðin, sem máli skiptir
Hin mikla uppbygging skuttogaraflotans hefur
aukið mjög eftirspurn eftir hvers konar viðhalds-
og viðgerðarþjónustu fyrir þennan flota Ekki er
vafi á því, að skipasmíða- og dráttarbrauta-
stöðvar þurfa að búa sig sérstaklega undir aukna
eftirspurn eftir þessari þjónustu og sérstaklega
þarf að húga að því, hvernig unnt sé að flytja inn
í landið sem mest af þeim skipaviðgerðum, sem
nú fara fram erlendis
Að undanförnu hefur einnig verið unnið um-
talsvert starf við að efla framleiðni í húsgagna-
og innréttingaiðnaði, með fjárhagslegum stuðn-
ingi iðnaðarráðuneytisins og Iðnþróunarsjóðs.
Hér hefur verið um árangursríkt og gagnlegt
starf að ræða, sem án efa stuðlar að því að
þessar framleiðslugreinar verði færari en áður til
að mæta aukinni erlendri samkeppni.
IÐNAÐARMÁLAGJALD
Á síðasta Alþingi voru samþykkt lög um
iðnaðarmálagjald, sem fela ? sér, að lagt er
sérstakt gjald, 0,1%, á allan iðnrekstur í land-
inu, á sama hátt og iðnlánasjóðsgjald og lagt á
með því. Tekjur af gjaldi þessu renna til samtaka
iðnaðarins í landinu og skal ráðstafað til að
vinna að eflingu iðnaðar og iðnþróunar í land-
inu. Er þess að vænta, að það aukpa fjármagn,
sem samtökin fá með gjaldi þessu, verði til þess
að efla starfsemi þeirra til hagsbóta fyrir jákvæða
iðnþróun í landinu.
— Ræða Sigurðar
Framhald á bls. 15
mjög óreglubundin og gerst i stórum stökkum.
Enn ein kollsteypan hefur nú gengið yfir
Ein afleiðing skuttogarakaupanna verður óhjá-
kvæmilega sú, að eftir nokkur ár verður skyndi-
lega mjög míkil eftirspurn eftir viðhalds- og
viðgerðarvinnu vegna þessara skipa Hér verður
um að ræða eftirspurnarsveiflu, sem er bein
afleiðing af því að svo mörg skip voru keypt til
landsins á svo stuttum tima Það er að sjálf-
sögðu mikilvægt að missa ekki þessar viðgerðir
úr landi Þess vegna er nauðsynlegt að skipa-
smiðastöðvarnar búi sig til frekari átaka á þessu
sviði og ekki væri óeðlilegt, að þær yrðu aðstoð-
aðar til þess sérstaklega Hins vegar er ástæða til
að undirstrika, að það væri ilia farið ef þetta
þýðir breytingu á skipan þessarar iðngreinar,
þannig að aukning viðgerðarstarfseminnar yrði á
kostnað nýsmlðanna. Ljóst er, að þessar tvær
hliðar skipasmiðaiðnaðarins þurfa að bera hvor
aðra uppi
Að undanförnu hafa staðið yfir hagræðingar-
aðgerðir i skipasmiðaiðnaðinum, sem beinast að
þvi að hagræða og endurbæta skipulagningu
verkgangsins í nýsmíðinni. Verkefni þetta er
unnið með aðstoð sérfræðinga frá Svejsecentral-
en i Kaupmannahöfn i samvinnu við Iðnþróunar-
stofnun íslands og er styrkt af Iðnþróunarsjóði
og hinu opinbera. Verkefni þetta er i gangi í
þremur skipasmiðastöðvum, en öllum fyrir-
tækjum í Félagi dráttarbrauta og skipasmiðja var
boðin þátttaka Þar sem þetta starf hefur gefið
svo góða raun hefur þess verið farið á leit við
iðnaðarráðherra, að hann beiti sér fyrir áfram-
haldi á þvi með sömu kjörum og nú, og yrði
fleiri fyrirtækjum boðin þátttaka I viðræðum við
ráðherrann um þetta mál, sem hann tók mjög
vel, beindi hann þeirri ósk til forráðamanna
skipasmiðaiðnaðarins, að þeir athuguðu, með
hvaða hætti hægt væri að gera átak til úrbóta i
skipaviðgerðum. Stjórn Landssambands iðn-
aðarmanna vill benda á, að hér hefur iðnaðarráð-
herra sýnt afar mikilsverðan skilning á samhengi
viðgerða og vöruframleiðslu og sýnir samtök-
unum það traust að óska eftir frumkvæði þeirra.
Við þessu verða samtökin að bregðast fljótt og af
raunsæi og er Landssambandið reiðubúið til að
taka þátt í tillögugerð og stefnumótun i þessu
sambandi
Eins og margoft hefur verið drepið á hér að
framan verður iðnaðurinn ávallt þolandinn þegar
hinar margnefndu efnahagssveiflur riða yfir Það
eina sem getur orðið til þess að auka stöðugleika
efnahagslifsins, er að miklu meira tillit sé tekið
til iðnaðarins við opinberar aðgerðir, og að
stuðlað sé að almennri iðnþróun, sem mundi
breikka grundvöll atvinnutifsins
Það er skoðun stjórnar Landssambands
iðnaðarmanna og hefur lengi verið að ein megin
forsenda þess að hægt sé að móta skynsamlega
iðnþróunarstefnu, sé að samtök iðnaðarins séu
sterk og virk og að samstarf takist með þeim og
þeim opinberu aðilum sem móta stefnuna
Landssamband iðnaðarmanna hefur gert veru-
legt átak til að endurskipuleggja starfsemi sína
og leggur mikla áherslu á að samræma starfsemi
hinna ýmsu félaga innan sinna vébanda Sterk
heildarsamtök eru nauðsyn, en mestu máli
skiptir að verkaskipting og samstarf sé með
þeim félögum og samtökum sem að iðnaðar-
málum vinna Ég vil i þessu sambandi undir-
strika sérstaklega þá skoðun mína að heildar-
samtökum iðnaðarins sé rétt og skylt að vinna
heilshugar saman að þeim málefnum sem þau
eru sammála um að séu iðnaðinum til góðs.
Núverandi iðnaðarráðherra hefur sýnt mikinn
skilning á þessum sjónarmiðum Landssam-
bandsins með þvi að ganga svo skelegglega
fram i þvi að fá iðnaðarmálagjaldið lögfest á
Alþingi Mér er raunar Ijúft og skylt að segja frá
þvi hér, að ég er bjartsýnni en oft áður á að álit
samtakanna njóti skilnings þar sem mikil
breyting hefur orðið á viðhorfum iðnaðarráðu-
neytisins gagnvart Landssambandi iðnaðar-
manna Það lýsir viðsýni að vilja ráðfæra sig við
samtök sem i áratugi hafa viljað gera sitt besta til
að láta gott af sér leiða fyrir iðnaðinn
Á undanförnum árum hefur verið unnið að
gerð iðnþróunaráætlana hér á landi Þegar mikill
frumskógur skýrslna hafði safnast saman var
skipuð sérstök nefnd, Iðnþróunarnefnd, til að
fjalla um og samræma þau álit sem fyrir lágu um
leiðir til að efla iðnþróunina Landssambandið
var á sinum tima ekki ánægt með skipan nefnd-
arinnar vegna þess að enginn fulltrúi var þar
skipaður frá löggiltum iðngreinum Þrátt fyrir
þetta tel ég þó að starfsemi af því tagi sem
iðnþróunarnefnd var fengið sé mjög mikilvægt
fyrir iðnaðinn, en ætti fremur að vinna innan
vébanda ráðuneytisins sjálfs. Nefndin virðist
vera sömu skoðunar þar sem hún hefur ályktað,
,,að iðnaðarráðuneytið þurfi að taka virkt frum-
kvæði um samhæfingu starfs allra þeirra stofn-
ana og samtaka sem að iðnaði lúta um mótun og
framkvæmd iðnþróunarstefnu".
Þó að Landssambandið hafi ekki átt fulltrúa i
nefndinni og þar af leiðandi ekki átt eins auðvelt
með að koma sjónarmiðum sinum á framfæri við
hana, hefur á siðasta ári tekist nokkur samvinna
með því og nefndinni. Nefndin hefur skilað
niðurstöðum sinum og er þar að finna ábend-
ingar um mörg atriði sem gætu orðið til eflingar
þvi starfi sem samtök iðnaðarins berjast fyrir og
m.a verður fjallað um á þessu Iðnþingi. Ekki
verður farið út i einstök atriði hér, en stjórn
Landssambands iðnaðarmanna fagnar sérstak-
lega þeirri niðurstöðu, að þjónustuiðnaðurinn
þurfi að eflast i takt við vöruframleiðslugreinarn-
ar, svo og að um byggingariðnað skuli vera
fjallað sem mikilvægan hlekk i iðnþróuninni.
Segja má að það sé nokKuð övenjulegt að
byggingariðnaður sé þannig tengdur hug-
leiðingum um eflingu iðnaðar Þetta bendir til
þess að Landssamband iðnaðarmanna hafi tekist
að hafa nokkur áhrif á niðurstöður nefndarinnar
enda er þetta fyllilega i samræmi við stefnu þess
eins og áður er nefnt.
Um þessar mundir er unnið að endurskoðun á
lögum um lánasjóði iðnaðarins. í samræmi við
þá skoðun Landssambandsins að byggingar-
iðnaður og þjónustuiðnaður séu nauðsynlegur
hlekkur i iðnþróuninni leggur það mikla áherslu
á að þessar greinar sitji við sama borð og
vöruframleiðslugreinarnar að þvi er varðar
möguleika á fyrirgreiðslu úr sjóðunum. Þvi
miður er þessu ekki svo farið i dag og er hætta á,
ef ekki verður úr þessu bætt, að þessar greinar
standist ekki þær kröfur sem annars væri hægt
að gera til þeirra.
Fræðslumálin hafa löngum skipað háan sess
hjá Landssambandinu. Nefnd sú er skipuð var af
fyrrverandi menntamálaráðherra hefur nú leitað
umsagnar þeirra aðila atvinnulifsins, sem'málið
varðar og hagsmuna eiga að gæta, áður en hún
sendir níðurstöður sinar til menntamálaráðherra
Stjórn L.I. er efnislega sammála markmiðum
tillögunnar og fagnar vilja nefndarinnar til að
gera verulegt átak til að lyfta verkmenntun á það
stig, að hún hljóti sama sess og önnur menntun
i landinu. Stjórnin telur ennfremur, að mörg
efnisatriði tillögunnar séu i anda þeirrar stefnu,
sem Iðnþing undanfarandi ára hafa mótað, og
bendir sérstaklega á skiptingu námsins í náms-
brautir og þætti.
Landssambandið hefur lengi bent á nauðsyn
þess að tryggja atvinnulifinu áhrif á stjórn verk-
fræðslunnar og námsskrárgerðar. Það er þvi
fagnaðarefni, að tillagan miðar að þessu Ljóst er
hins vegar, að þar sem gert er ráð fyrir að lögin
verði allsveigjanleg, getur þvi orðið um nokkurn
áherslumun að ræða i stýringu á þróuninni. Þess
vegna skiptir verulegu máli, hvernig fram-
kvæmdaráðið er skipað Þar sem hinar löggiltu
iðngreinar eru sá grunnur, sem byggja verður á
sýnist stjórninni nauðsynlegt, að þessar greinar
hafi veruleg áhrif á hvernig fjármagninu verður
dreift til námsbrautanna Landssambandið hefur
beitt sér fyrir endurbótum á iðnfræðslunni og
haft hana á stefnuskrá sinni allt frá því að það
var stofnað árið 1 932. Stjórnin telur þvi, að það
þurfi að tryggja Landssambandinu meiri áhrif á
stjórnun verkfræðslunnar, en gert er ráð fyrir i
tillögunni
Á haustþinginu 1 974 var lögð fram tillaga til
þingsályktunar um að fela rikisstjórninni að láta
endurskoða lögin um iðju og iðnað og leggja
fram frumvarp til nýrra iðnaðarlaga fyrir næsta
reglulegt Alþingi. I greinargerð með þingsálykt-
unartillögunni er teflt fram sem aðalröksemd. að
lögin séu gömul og úrelt og að nokkrum sinnum
hafi verið gerð tilraun til breytinga á þeim, en
aldrei tekist.
Endurskoðun á lögum um iðnfræðslu frá árinu
1966 stendur nú yfir'. Ekki er óliklegt að breyt-
ing þessara laga muni hafa í för með sér þörf
fyrir ákveðnar breytingar á lögum um iðju og
iðnað Meðal annars af þessum ástæðum telur
Landssambandið ekki óeðlilegt, að hafin verði
athugun á nefndum lögum, þar sem hafðar séu i
huga hugsanlegar breytingar á ákvæðum þeirra
Ennfremur kunna að vera ákveðin atriði, sem
breyta þarf vegna aldurs þessara laga.
Hins vegar er Landssambandið þeirrar
skoðunar, að veruleg breyting á núverandi lög-
gjöf um iðju og iðnað sé engan veginn æskileg
og gæti beinlinis reynst neytendum hættuleg I
þessu sambandi ber að nefna, að enda þótt
flutningsmaður bendi á, „að hin Norðurlöndin
hafa öll samræmt sin lög um iðnað breyttum
aðstæðum", eins og það er orðað i greinargerð,
er staðreyndin engu að slður sú, að þeirra
löggjöf er talsvert mismunndi og eru norsku
lögin likust okkar lögum. Ennfremur er vert að
benda á, að raddir eru uppi i Svíþjóð, Finnlandi
og Danmörku, sem æskja þess að sett verði
löggjöf um iðnaðarmál I þeim löndum, sem
gangi í svipaða átt og norska og islenska lög-
gjöfin
Ég visa á bug fullyrðingum um að lögin standi
i vegi fyrir iðnþróur. hér á landi og vara við
öllum byltingarkenndum hugmyndum i þessu
sambandi. Þá vil ég benda á að aukin menntun
og verkkunnátta sem þróast hefur i skjóli lag-
anna hefur orðið sú forsenda, sem iðnþróunin
hvílir á
Góðir áheyrendur. Nú er i fyrsta sinn gengið
til Iðnþings eftir að lögum Landssambands
iðnaðarmanna var breytt Undirbúningur þings-
ins er nú með öðrum hætti en áður. Sérstakar
nefndir skulu vinna að undirbúningi þess og
koma með tillögur um ályktanir. Stefnt er að þvi
að stytta Iðnþing, en gera það jafnframt áhrifa-
meira með því að senda þingfulltrúum drög að
ályktunum fyrirfram Þetta þing hefur að mestu
verið undirbúið á þennan hátt og hefur verið
gengið frá drögum að flestum ályktunum þess.
Mun þingiðfjalla um margvisleg málefni, sem
eru mikilvæg fyrir iðnaðinn Ég hef þegar minnst
á nokkur atriði, sem munu verða rædd á þinginu
en auk þeirra má nefna margvísleg aðstöðumál
iðnaðarins, svo sem skattamál, tollamál og verð-
lagsmál. Ennfremur verður fjallað um ýmis
önnur málefni og má þar nefna útflutnings- og
markaðsmál, innkaup opinberra aðila, tækni-
þjónustu iðnaðarins, iðnminjasafn o.fl.
Að endingu vil ég vona að Iðnþinginu megi
takast að afgreiða þau margvislegu mál sem fyrir
það eru lögð af viðsýni og marki þannig nokkur
spor fram á við þjóðinni til hagsældar
36. IðnþingiS er sett.
Nú er skákmótinu f Mflanó
Iokið, og fór svo að Iokum, að
heimsmeistarinn, A. Karpov,
bar sigur úr býtum. Hann
sigraði L. Portisch f einvfgi um
fyrsta æstið með 3,5 v. gegn 2,5.
Einvfgi þeirra Petrosjans og
Ljubojevic um 3. og 4. sætið
lauk hins vegar með jafntefli,
3—3. Enn hafa engar skákir
borizt frá úrslitakeppninni, en
f þessum þætti verður birt ein
skák frá mótinu. f>ar eigast við
tveir heimsfrægir stórmeistar-
ar, sem oft hafa eldað grátt
silfur saman. Petrosjan fyrr-
verandi heimsmeistari varð f
3.—4. sæti í mótinu sem fyrr
segir, en andstæðingur hans f
þessari skák, júgóslavneski
stórmeistarinn S. Gligorie varð
að láta sér nægja 8.—11. sæti.
Hvítt. T. Petrosjan
Svart: S. Gligoric
Kóngsindversk vörn
1. d4 — Rf6, 2. c4 — g6, 3. Rc3
— Bg7, 4. e4 — d6, 5. f3
(Petrosjan er einn fremsti
kennari í Sömisch-afbrigðinu,.
og ekki er þetta í fyrsta skipti
sem hann beitir því gegn
Gligoric).
5. — O-O, 6. Be3 — e5, 7. d5 —
c6,
(Annar möguleiki er hér 7. —
c5, en yfirleitt leiðir sá leikur
til mjög hvassrar taflmennsku
á báða bóga).
8. Bd3
(Leikur Polugajevskys. Einnig
er leikið hér 8. Rge2 og 8. Dd2).
8. — cxd5, 9. cxd5 — Rh5,
(Algengara og sennilega betra
er hér 9. — Re8. Eftir textaleik-
inn á svartur í nokkrum erfið-
leikum með að koma riddaran-
um í virka stöðu).
10. Rge2 — f5,11. exf5 — Bxf5,
(11. — gxf5 kom ekki síður til
greina. Nú fær hvítur góðan
reit fyrir riddara á e4).
12. 0-0 — Rd7, 13. Re4, 14. R2g3
— Kh8,
(Svartur reynir að þrýsta á peð-
ið á d5, en hans eigið peð á d6
er þó veikara. Ef til vill var bezt
að leika hér 14. — Hc8).
eftir JÓN Þ. ÞÓR
15. Bc2 — Rb6, 16. Bb3 — Hc8,
17. Dd2 — Rc4, 18. Bxc4 —
Hxc4.
(Svörtum hefur tekizt að losa
sig við hvíta kóngsbiskupinn,
en staða hans er þó mjög við-
sjárverð ef ekki töpuð. Peðið á
d6 er slæmur veikleiki, og nú
nær hvítur yfirráðum á c-
línunni).
19. b3 — Hc8, 20. Hacl — Hxcl,
21. Hxcl — Bh6,22. Khl!
(Losar sig við allar hættur
vegna „fráskáka“ riddarans).
22. —a6, 23. a4 — Bg7, 24. a5!
— Dd7, 25. Bb6
(Nú nær hvítur „sjöntunni“ og
þá eru úrslitin ráðin).
25.—Kg8, 26. Hc7 — Dd5, 27.
Rxd6 — Dxd5, 28. Dxd5 —
Rxd5, 29. Hxb7
(Hvítur hefur unnið peð og nú
er vinningurinn aðeins
tæknilegt atriði).
29. — Bd3, 30. h3 — h5, 31.
Rge4 — Bh6, 32. h4 — Bcl, 33.
Bc5 — Rf6, 34. Rg5 — Bxg5,
(Svartur mátti ekki leyfa Re6).
35. hxg5 — Rd5, 36. b4 — Rc3,
37. b5!
(Lokasóknin. Svartur má ekki
drepa með manni á b5 þar sem
hrókurinn á f8 „hangir" eftir
Rxb5)
37. — axb5, 38. a6 — Bc4?
(Fingurbrjótur en staðan var
gjörtöpuð).
39. Rxc4 og svartur gafst upp.