Morgunblaðið - 24.10.1975, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. OKTÖBER 1975
— Stefnuyfirlýsing Geirs Hallgrímssonar
Framhald af bls. 11
þvf aðeins drepið á fjögur atriði, sem fram
koma I frumvarpinu og greinargerð þess:
1) Ríkisstjórnin telur að endurskoða verði
ýmsa þætti þeirrar löggjafar, sem bindur
rikissjóði útgjöld, ef árangur á að nást í
ríkisfjármálum. Enginn vafi er á, að ná
má jafngóðum, éða jafnvel betri árangri,
t.d. á vissum sviðum almannatrygginga og
menntamála, með lægri fjárhæðum en nú-
gildandi lög og reglur mæla fyrir, ef rétt
er á haldið og tillit tekið til mismunandi
aðstæðna þegnanna.
2) Ríkisstjórnin hyggst breyta niður-
greiðslum og útflutningsuppbótum til
landbúnaðarins á þann veg, að betri
samsvörun verði milli söluverðs og
kostnaðar, og tilhögun útflutningsbóta
verði jafnan þannig, að útflytjendur hafi
ætíð hag af þvi að ná sem hæstu verði.
3) Ríkisstjórnin kunngerir það áform sitt
að færa verkefni frá rfkinu til sv'eitar-
félaga og auka jafnframt hlutdeild
sveitarfélaga í tekjum af söluskatti.
4) Rikisstjórnin leggur á það áherslu, að
rikisútgjöldum á hverjum tíma sé hagað
með fyllsta tilliti til þjóðarhags, og þau
ráðist ekki af sjálfvirkum lagaákvæðum.
Aðhald og samræmi
í lánamálum
Verulegt aðhald hefur náðst í peninga-
málum á árinu 1975, og er mikilvægt að
staðfesta þann árangur. Nýtt samkomulag
hefur verið gert milli viðskiptabankanna
og Seðlabankans um það, að stöðvun út-
lánaaukningar verði fram haldið til næstu
áramóta. Hins vegar hefur ekki tekist að
framkvæma það aðhald í útlánum fjárfest-
ingalánasjóða, sem að var stefnt, enda
þótt útlánakjör þeirra hafi verið þyngd.
Ýmsir lánþegar sjóðanna hafa andmælt
hinum nýju kjörum. Þessi andmæli eru þó
marklítil, á meðan þeim er haldið fram án
rökstuðnings um skynsamlega fjáröflun
til fjárfestingalánasjóða.
Á næstunni verður lögð megináhersla á,
að ná betri tökum á áætlanagerð um útlán
fjárfestingalánasjóðanna, svo að þau verði
innan þeirra marka, sem ráðstöfunarfé
þjóðarbúsins leyfir. Draga þarf verulega
úr erlendum lántökum til sjóðanna, en
gefa þeim þess í stað meiri aðgang að
innlendu fjármagni, fyrst og fremst með
þvf að tryggja frekari þátttöku lífeyris-
sjóðakerfisins f fjármögnun þeirra.
Félagar í lífeyrissjóðunum geta tryggt
atvinnuöryggi sitt með því að beina fjár-
magni sjóðanna til uppbyggingar atvinnu-
veganna. 1 þessu efni mun rfkisstjórnin
leitast við að tryggja sem besta ávöxtun
fjármagns lífeyrissjóðanna.svo þeir geti,
þegar fram líða stundir verðtryggt líf-
eýrisgreiðslur.
Til þess að skipulegt yfirlit fáist yfir
alla lánastarfsemina í landinu og lántökur
erlendis til hvers konar framkvæmda á
sama tíma og fjárlagaákvarðanir eru
teknar, er nú unnið að heildaráætlun um
lánsfjármarkaðinn á næsta ári, þar sem
starfsemi allra lánastofnana verður sam-
ræmd innbyrðis og jafnframt öðrum þátt-
um þjóðarbúskaparins.
En vandinn er ekki aðeins sá að halda
útgjöldum þjóðarinnar innan þeirra
marka, sem tekjurnar setja. Við núver-
andi aðstæður ríður á að nýta sem best
þann öfluga tækjakost, sem þjóðin hefur
eignast á undanförnum árum. Ástand
fiskstofna við landið, stærð fiskiskipastóls
og árangur sóknar er nú þannig, að vafa-
samt virðist að stuðla eigi t.d. að innflutn-
ingi fiskiskipa um sinn.
Þau útgjöld verða að hafa forgang, sem
beinlinis stuðla að aukinni framleiðslu og
skjótum afturbata i þjóðarbúskapnum.
Ákvarðanir um stórframkvæmdir eða
fjárfestingu verða að sjálfsögðu jafnan að
vera vel undirbúnar, en hafi fyrr verið
þörf er nú nauðsyn. Forgangsröð fram-
kvæmda verður að ráðast af hagkvæmnis-
sjónarmiðum fyrir þjóðarheildina. Á sviði
vegaframkvæmda og brúargerðar hefur á
síðustu árum verið skilað stórum áföng-
um, og því getum við sætt okkur við að
hægja á þessum framkvæmdum. Orku-
framkvæmdir hafa forgang samkvæmt
stefnuyfirlýsingu rikisstjórnarinnar, en
verða einnig að skoðast í þvi ljósi, að
arðsemi þeirra standi fyllilega undir af-
borgunum og vöxtum lána. Rikisstjórnin
mun beita sér fyrir þvi, að orkufram-
kvæmdum verði hagað þannig á næsta ári,
að þær skili sem bestum heildarárangri,
og ekki sé ráðist i of margt í senn.
Lokaorð
Niðurstaðan af vandlegri skoðun á efna-
hagsmálunum, eins og þau horfa nú við
þjóðinni, verður sú, að til þess að ná settu
marki þurfi að stefna að lækkun þjóðarút-
gjalda á árinu 1976 til þess að treysta
stöðuna út á við og draga úr verðbólgu. Til
þess þarf samstillf átak á sviði launa- og
verðlagsmála, fjármála og lánamála. I
þeirri stefnu, sem hér hefur verið lýst,
felst, að útgjöld heimilanna héldust sem
næst óbreytt og einnig samneysluútgjöld
hins opinbera. Sú lækkun þjóðarútgjalda,
sem nauðsynleg er, hlýtur því að verða á
sviði fjárfestingar. I þessu skyni þarf að
halda aftur af framkvæmdum og útlánum
af opinberri hálfu, þó jafnan með vakandi
auga á atvinnuástandi i landinu. Rikis-
stjórnin mun leggja á það áherslu, að þær
framkvæmdir sitji fyrir, sem stuðla með
skjótum og öruggum hætti að aukinni
framleiðslu og útflutningi, eða innflutn-
ingssparnaði, en aðrar víki.
Við íslendingar eigum þess ekki kost
öllu lengur að þola verðbólguvöxt og við-
skiptahalla til þess að tryggja fulla at-
vinnu.
Við hvorki megum né getum treyst á
erlendar lántökur til að jafna svo mikinn
viðskiptahalla sem undafarin tvö ár. Úr
því sem komið er leiðir áframhaldandi
verðbólga til stöðvunar atvinnufyrirtækja
og atvinnuleysis.
Við eigum þvi ekki annars úrkostar en
að ráðast að rótum verðbólgunnar, draga
úr þjóðarútgjöldum og stefna að því á
næstu 3—4 árum að eyða ekki meira en
við öflum.
Þótt verðbólgan víðast hvar annars
staðar hafi verið mun minni en á íslandi,
er baráttan gegn verðbólgu engu siður nú
hvarvetna með öðrum þjóðum eitt megin-
markmið I stjórn efnahagsmála.
Eftir miklar sviptingar í ytri skilyrðum
þjóðarbúsins undanfarin ár og hærri verð-
bólguöldur en dæmi eru um fyrr, er nú
kyrrara framundan hér á landi, ef við
sjálf gefum ekki tilefni til annars. Ástæða
er til þess að ætla, að verðlagsþróunin á
næstunni sé fyrst og fremst á okkar eigin
valdi.
Þetta tækifæri verðum við að nota til að
leggja traustan grunn að sókn til nýrra
framfara.
Islendingar, við eigum nú tækifæri til
að kunna fótum okkar forráð i þessum
efnum. Þvi tækifæri megum við ekki
glata, þvi að efnahagslegt sjálfstæði okkar
bæði sem einstaklinga og þjóðarheildar er
I veði.
í boði norsku Norðausturatlantshafsnefndarinnar:
Norska norðausturatlantshafsnefndin bauð nýverið
nokkrum íslendingum í kynningarferð um Norður-
Noreg og til ráðstefnuhalds um öryggis- og varnarmál.
Morgunblaðið sneri sér til eins þátttakandans, Ellerts
B. Schram alþingismanns og bað hann um stutta
frásögn af því, sem fyrir augu og eyru bar hjá þessari
frænd- og vinaþjðð okkar íslendinga. Ellert fðrust
þannig orð, efnislega:
Dagana 1.—7. október
fóru 7 íslendingar til
Noregs, í boði norsku
N- Atlantshafsnefndar-
innar, þeirra erinda, að
sitja kynningarráðstefnu
um varnir Noregs og
ferðast um norðurhluta
landsins. Þátttakendur,
auk mín, voru: Hörður
Eftirminnilegt var að
sjá, hvernig þessar tvær
þjóðir, stórveldið í austri
og hin norska frændþjóð
okkarv mætast þarna á
mörkum ríkja sinna,
vopnum búnar við
vörzlustörf, sem vara
nótt sem nýtan dag.
Við íslendingar erum
þeirra í síðari heimsstyrj-
öldinni, og nábýli við her-
veldið í austri, verður
ákveðni þeirra og að-
gerðir þó meir en skiljan-
legar.
Norðmenn þekkja það
af biturri reynslu, að
hlutleysi er einskis vert,
ef styrjöld brýst út, og
gera sér grein fyrir hern-
aðarlegu mikilvægi Norð-
ur-Noregs, ekki sízt nú á
tímum, með hliðsjón af
flotauppbyggingu Sovét-
ríkjanna og þeim sam-
gönguleiðum, sem
Barentshafið býður upp
á.
Ráðstefna sú, sem ég
til að hernaðarleg hjálp
geti borizt frá aðildar-
rikjum samstarfsins,
einkum Bandarikjunum.
Ráðstefnu þessa sátu
allmargir norskir þing-
menn, einkum frá Norð-
ur-Noregi. Inn í umræð-
ur blönduðust og önnur
mál: átök og þróun mála
á Spáni, sem Norðmenn
óttuðust, að veikt gætu
NATO-samstarfið; einnig
að deilur íslendinga við
Breta og V-Þjóðverja
settu fleyg í samstöðuna.
Mér er það betur ljóst,
eftir þessa ferð en áður,
að Norðmenn fylgjast
mjög vel með þróun
varnarmála hér á landi,
Á landamœrum Noregs og Sovétríkjanna
Rætt við Ellert B. Schram alþingismann
Einarsson lögfræðingur,
Magnús Gunnarsson rit-
stjóri, Hrafnkell Ásgeirs-
son lögfræðingur, Unnar
Stefánsson ritstjóri, Al-
freð Þorsteinsson borgar-
fulltrúi og Halldór Ás-
grímsson alþingismaður.
Farið var víða um
Norður-Noreg, m.a. að
landamærum Noregs og
Sovétríkjanna, þar sem
við sáum með eigin
augum, hvern veg þau
gæzlustörf eiga sér stað,
sem þar eru innt af
hendi, beggja vegna
landamæranna, þó ekki
væri farið yfir þau.
vopnlaus þjóð, sem
þekkjum aðeins af af-
spurn hernaðarstörf,
a.m.k. yngri kynslóðin.
Þess vegna er hvers
konar vopnabúnaður og
herkvaðning okkur fram-
andi. Við eigum erfitt
með að gera okkur nægi-
lega glögga grein fyrir
þeim forsendum, aðdrag-
anda og sögulegri
reynslu, sem knýja Norð-
menn til þess viðbúnað-
ar, sem þarna er við hafð-
ur. Þeim hættum og ógn-
unum, sem nábýlið getur
skapað. Sjón er sögu rík-
ari og við gerðum okkur
betur, eftir en áður,
grein fyrir þeirri alvöru,
sem í þessu felst.
Mörgum kemur mjög á
óvart, hve miklu Norð-
menn verja til varna
sinna og hve þunga
áherzlu þeir leggja á
varnarsamstarf vest-
rænna ríkja; þá sam-
tryggingu samhjálpar,
sem NATO-samstarfið er.
í ljósi þess, sem þarna
bar fyrir augu, sem og
haldleysi hlutleysis
drap á i upphafi, var
haldin i Tromsö. Þar
hlýddum við á athyglis-
verða fyrirlestra Norð-
manna, gestgjafa okkar,
sem fjölluðu um varnar-
viðbúnað og samstarf
þeirra við þjóðir Atlants-
hafsbandalagsins. Kom
þar mjög í ljós sú áherzla,
sem Norðmenn leggja
á varnarsamstarf vest-
rænna ríkja. Höfuð-
tilgangur viðbúnaðar
þeirra felst í því að halda
hugsanlegum árásaraðila
í skefjum nægilega lengi,
því með sama hætti og
varnarviðbúnaður í
Noregi kann að hafa úr-
slitaáhrif á öryggismál
okkar, þá getur aðild Is-
lands í varnarsamstarfi
vestrænna ríkja haft
sams konar áhrif fyrir
öryggi Noregs. Hér er
um gagnkvæma og sam-
eiginlega hagsmuni
bræðraþjóða að ræða.
Varnir Noregs hafa mun
víðtækara hlutverki að
gegna en heimavörnum
einum. Þær eru liður í
varnarkeðju lýðræðis-
ríkjanna, og einn sá þýð-
ingarmesti.