Morgunblaðið - 08.01.1976, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. JANÚAR 1976
27
— Bretar
Framhald af bls. 28
óbreyttri stefnu sinni, að forð-
ast árekstur. I þess stað beygði
það hart á stjörnborða og
skellti afturenda sínum á
stjórnborðsbóg varðskipsins.
— Þetta var mikið högg og
lagðist varðskipið til yfir á bak-
borða, en til allrar hamingju
hafði rétt áður verið send út
aðvörunarhringing um skipið
svo að flestir voru viðbúnir
þessu höggi, þótt ýmsir slægj-
ust utan í eins og einn, sem
fékk stóra kúlu á höfuðið og sá
sem var við stýrið féll i gólfið
án þess að meiðast. Má segja að
það hafi verið hin mesta mildi,
að enginn skyldi slasast.
— Varðskipið er rifið ofan
sjólínu og er svo til allur bakki
varðskipsins að framan rifinn.
Einnig sprakk rör með heitu
vatni fyrir miðstöðina og urð-
um við að láta allt vatn renna af
hitakerfi skipsins. Einnig fór
allt rafmagn af skipinu framan-
verðu. Þrátt fyrir þetta er
skipið sjóhæft, en það er ekki
brezku flotaskipstjórunum að
þakka. Nú þarf ekki lengur að
fara í grafgötur um það hvaða
aðferð Bretarnir eru komnir út
í, þar sem hér var ekki um að
ræða togara að veiðum. Þeir
virðast staðráðnir i að ganga
svo frá varðskipunum, að þau
verði ósjóhæf og er þá bæði
skipi og mönnum stofnað i
hættu. Enginn sem horft hefur
upp á slíkar aðferðir þarf að
láta segja sér, að skipstjórum
freigátanna séu ekki I lófa lagið
að koma I veg fyrir slíka
árekstra, þar sem freigáturnar
eru mjög lipur skip i snún-
ingum og virðast láta mjög vel
að stjórn.
Þá spurði Morgunblaðið
Helga Hallvarðsson hver væri
munurinn á þessu höggi, sem
hans skip hefði nú fengið og
þegar Lloydsman sigldi á það I
minni Seyðisfjarðar. Helgi
sagði, að þessi árekstur hefði
virst veita mun meira högg þar
sem freigátan kom inn á bert
járn skipsins, en Lloydsman
náði á sínum tíma aðeins að
komast á þyrludekkið og tók
hluta þess af. Sá hliðarhalli,
sem var á varðskipinu Þór í
árekstrinum við Andromedu
fór langt í þann halla sem við
fengum í árekstrinum við
Lloydsman, enda snerist her-
skipið á fullri ferð á punkt-
inum, þannig að höggið var sem
stefni skips væri siglt beint inn
í varðskipið.
Morgunblaðið spurði þá
Helga Hallvarðsson hvort eng-
inn möguleiki hafi verið fyrir
varðskipið að bakka þegar út-
séð varð um hvað verða vildi:
— Það var enginn möguleiki
fyrir okkur að bakka og jafnvel
ekki stoppa, því að ef skipið
hefði verið alveg stöðvað hefði
það snúist hægar I sjónum und-
an högginu. Án skiptiskrúfu
tekur það langan tfma að fá
skipið til að fara aftur á bak og
það var útilokað eins og ástatt
var. Áður en það er unnt verða
vélarnar að stöðvast og fyrr
svarar vélin ekki boðum úr
stjórnpallinum um siglingu
aftur á bak.
— Bandarískir
Framhald af bls. 12
ráð fyrir að það gerist. . . ástand-
ið þar er betra í dag en í gær.“
— Dagblaðið
Framhald af bls. 2
lagðist Vísir gegn þeirri kröfu,
sem við töldum ekki eiga neina
stoð í samstarfssamningum blað-
anna fjögurra. Aðstandendur
Dagblaðsins kröfðust þess að Dag-
blaðið yrði tekið í prentun I stað
Vfsis, þ.e. að Vísi yrði hent út úr
Blaðaprenti, sem Vísir hafði stað-
ið að uppbyggingu á. Gegn mót-
mælum Vfsis ákvað öll stjórn
Blaðaprents á sfnum tíma að taka
Dagblaðið f prentun en svo sem
síðar hefur komið f ljós, var rétt-
ur Vísis ótvíræður og réttur Dag-
blaðsins enginn. Fulltrúar Tím-
ans, Þjóðviljans og Alþýðublaðs-
ins í stjórn Blaðaprents hafa nú
tekið ákvörðun, sem er óhjá-
kvæmileg afleiðing af niðurstöðu
dómsins, þ.e. að eftirleiðis verði
aðeins prentuð í Blaðaprenti þau
fjögur blöð sem prentsmiðjan er
stofnuð um. Dagblaðsmönnum
hefur verið ljóst allan tímann, að
Dagblaðið yrði ekki prentað til
frambúðar í Blaðaprenti svo þeir
hafa hálft ár til að koma sér upp
prentunaraðstöðu auk þess sem
þeir geta leitað eftir prentun hjá
öðrum prentsmiðjum. Þessi tími
er kappnógur og ástæðulaust fyr-
ir hin blöðin og Blaðaprent að
taka lengur á sig allt hið gffurlega
óhagræði sem af þvf er að ofhlaða
prentsmiðjuna. Samningur
Reykjaprents og Alþýðublaðsins
er þeirri ákvörðun stjórnar Blaða-
prents að hætta prentun Dag-
blaðsins í sjálfu sér algjörlega
óviðkomandi því eftir niðurstöðu
gerðardómsins kom aldrei annað
til greina, eins og bezt sést á því
að Dagblaðsmenn hafa fyrir
löngu hafið ráðstafanir til þess að
koma sér upp prentunartækjum.
Kveinstafir þeirra nú eru því ekk-
ert annað en ómerkileg og lúaleg
tilraun til þess að halda áfram
píslarvættisleik sínum. Allar að-
dróttanir sem beinast gegn Vfsi
nú eru bein afleiðing þess að Dag-
blaðið hefur orðið undir f sam-
keppninni. Sú tilraun þeirra fé-
laga, Sveins og Jónasar, að ætla
sér þann hlut að ná undirtökum á
Vfsi á sínum tíma og siðar þegar
það tókst ekki, að eyðileggja fyrir-
tækið innan frá með þvf að ginna
allt starfsfólk blaðsins til liðs við
sig eru einstök vinnubrögð og má
að okkar mati flokka undir gróf-
asta fyrirtækjastuld, þar sem hið
gamla Vísisnafn mátti ekki vera í
friði fyrir þeim enda mistókst sú
tilraun hrapallega eins og öll að-
för þeirra að Vfsi.“
Morgunblaðinu tókst ekki í gær
að ná tali af fulltrúa Alþýðublaðs-
ins í Blaðaprenti er bar upp sam-
þykktina á fundinum en ræddi
hins vegar við Eið Bergmann,
framkvæmdastjóra Þjóðviljans,
sem einnig á sæti í stjórninni.
Hann kvað það staðreynd að þessi
ákvörðun stjórnarinnar hefði
byggst á samningi Alþýðublaðsins
og Vfsis og að honum og fram-
kvæmdastjóra Tímans hafi nán-
ast verið stillt upp við vegg. Þeim
hafi verið gert ljóst að það væri
tveggja kosta völ — að Dagblaðið
færi út eða Alþýðublaðið stöðvað-
ist, og þeir þvf gefið samþykkt-
inni atkvæði sitt með hliðsjón af
þvf að Alþýðublaðið væri þó einn
af hluthöfum f Blaðaprenti og
stofnaðili þess. Eiður sagði, að
reyndar hefði verið brýnt að
losna við Dagblaðið úr setningu í
Blaðaprenti enda blaðið sjálft
langt komið með að leysa það mál,
en taldi eftir sem áður of hart
fram gengið f því að stöðva prent-
unina á Dagblaðinu, enda hún
ekki slíkur baggi sem setningin.
Ekki hafi tekizt að liðka málið og
þessi því orðið niðurstaðan.
„Þessi ákvörðun kom okkur
Dagblaðsmönnum mjög á övart,"
sagði Sveinn Eyjólfsson í samtali
við Morgunblaðið í gær,“ því að
við höfðum áður aðspurðir gefið
samstjórnarmönnum okkar í
Blaðaprent upp að við gætum
sennilega farið með prentunina á
blaðinu út úr Blaðaprenti í marz
eða apríl, þannig að þessi
samþykkt kom eins og reiðarslag.
En út af fyrir sig skiljum við vel
vandræði Alþýðublaðsins vegna
þeirra skilmála sem því voru sett
til að það næði samningum um
útgáfu sína við Vfsi, sem var nú
undirrótin að þessu öllu.“
Sveinn kvað ekki annað fyrir
forráðamenn Dagblaðsins að gera
en taka þessu og reyna að bjarga
sér eftir einhverjum öðrum
leiðum. Dagblaðið hefur pantað
eigin tæki til framleiðslu sinnar
og kvaðst Sveinn allt verða gert
til að fá afgreiðslu á þeim flýtt.
„Við mundum reyna að gera allt
sem við getum til að Dagblaðið
verði ekki drepið f höndunum á
okkur,“ sagði Sveinn ennfremur,
„en ég sé ekki betur en þessi
samþykkt sé tilraun til þess, því
að það gerir Blaðaprenti ekkert
til þó að við séum þarna í prentun
á eftir Vfsi nema sfður sé. Vélin
er þarna á þessum tfma okkar og
við erum ekki fyrir neinum, svo
að það eru þarna aðrar hvatir að
baki en nauðsyn. Það er skiljan-
legra með setninguna, þar sem
segja má að við séum að ein-
hverju leyti fyrir hinum og það
mál ætluðum við að leysa f þess-
um mánuði eða hinum næsta
hvort sem var. Aftur á móti er
þetta þyngri biti með prentun-
ina á blaðinu. Svona prentvél
kostar 35 milljónir, og þeir fjár-
munir verða auðvitað ekki
hrisstir fram úr erminni."
Sveinn kvaðst ekki vita nvermg
dagsetningin 19. janúar varðandi
setninguna hefði verið fundin en
kvað fulltrúa Alþýðublaðsins
hafa grein frá því á fundinum að
það væri skilyrði sem þvf hafi
verið sett af hálfu útgáfufélags
Vísis til að ná samningum, og þess
vegna yrði hann að láta Dagblaðið
gjalda þess. Fulltrúi Alþýðublaðs-
ins í Blaðaprenti er Asgeir Jó-
hannesson og að sögn Sveins kom
hann með samþykktina undir-
ritaða á fundinn f gær en auk
hans stóðu að samþykktinni
Kristinn Finnbogason, fram-
kvæmdastjóri Tfmans, er að sögn
Sveins kvaðst • gera það sam-
kvæmt fyrirmælum blaðstjórnar
Tímans, og Eiður Bergmann
framkvæmdastjóri Þjóðviljans, er
kvaðst taka þessa ákvörðun upp á
eigin spýtur eftir því sem Sveinn
sagði.
Sveinn sagði ennfremur, að
Dagblaðið hefði ekki getað talizt
fjárhagsleg byrði fyrir Blaða-
prent heldur þvert á móti og
nefndi sem dæmi að gert hefði
verið yfirlit yfir rekstur Blaða-
prents annars vegar í september
og hins vegar f desember sl. og þá
komið í ljós að reksturinn hefði
lagast um 2 milljónir á þessu
tímabili eða farið úr 2ja milljóna
rekstrartapi f núll eftir að Dag-
blaðið hóf göngu sína. Þá nefndi
hann einnig, að álagið sem Dag-
blaðið hafi greitt Blaðaprenti um-
fram önnur blöð, hafi numið 1.6
milljónum króna, er segi sína
sögu. Loks gat hann þess að eftir
stjórnarfund Blaðaprents í gær
hefði Vísir sent til Blaðaprents
2,5 milljónir króna sem greiðslu á
vanskilaskuld Alþýðublaðsins og
að fulltrúi Alþýðublaðsins hefði á
fundi þessum heitið því að Vfsir
myndi greiða 1.9 milljónir f Al-
þýðubankanum, er væru vanskila-
vfxlar sem Blaðaprent hefði verið
ábyrgt fyrir. „Þetta er það gjald
sem við vitum um að kom fyrir
greiðann," sagði Sveinn.
Þá náði Morgunblaðið tali af
bæði Sighvati Björgvinssyni, rit-
stjóra Alþýðublaðsins, og Ingi-
mund Sigfússyni, stjórnarfor-
manni Reykjaprents, er staðfestu
að formlega hefði verið gengið frá
samkomulagi um yfirtöku
Reykjaprents á Alþýðublaðinu.
Yrði samningurinn birtur f heild
sinni í Alþýðublaðinu f dag. 1
samkomulaginu fælist engin
eignayfirfærsla heldur væri þetta
samstarf um rekstrarþætti útgáfu
Alþýðublaðsins, að þvf er Sig-
hvatur sagði.
— ITN náði ekki
Framhald af bls. 28
sem sjónvarpsmenn frá BBC tóku
um borð f varðskipinu Tý í gær-
morgun, þegar freigátan Naid
reyndi ásiglingar, voru sendar
áleiðis til Bretlands í morgun og
verða sýndar f fréttatímum sjón-
varpsstöðvanna í kvöld.
— Italía
Framhald af bls. 1
ustunnar við þá flokka, sem eru í
andstöðu við kommúnistaflokk-
inn, en það eru flokkur kristi-
legra demókrata, Sósíalistaflokk-
urinn, Lýðveldisflokkurinn og
Frjálslyndi flokkurinn. Talsmenn
allra þessara flokka hafa neitað
að hafa þegið fé frá Bandaríkj-
unum í því skyni að hindra áfram-
haldandi fylgisaukningu komm-
únista á Italíu.
— Nýr snjótroðari
Framhald af bls. 5
verðar brekkur taldi Bláfjalla-
nefnd ekki verjandi að ráðast f þá
framkvæmd fyrr en troðari væri
fyrir hendi til þess að gera brekk-
urnar öruggari.
Innkaupanefnd Reykjavfkur
annaðist öflun tilboða á mismun-
andi gerðum troðara fyrir Blá-
fjallanefnd hjá þremur fyrirtækj-
um, sem Akureyringar höfðu
bent á. 'Reiknað er með að troð-
arinn komi til landsins í vetur.
Verð á snjótroðaranum er 9,6
millj. kr., hús yfir hann er áætlað
að kosti 2 millj. kr. Þá er á fjár-
hagsáætlun gert ráð fyrir 2,5
millj. kr. til að bæta hreinlætisað-
stöðuna og 900 þúsundum f lyftu
fyrir byrjendur.
— Allir haldi sér
Framhald af bls. 28
veðri inni á Berufirði í hartnær
sólarhring hélt út á miðin, er ljóst
var að veiðiveður var að verða á
miðunum. Lagt var af stað úr
Berufirði um kl. 02 f fyrrinótt og
haldið út að Hvalbak og síðan var
siglt í norður í átt til brezka
togaraflotans. Um kl. 08 f gaér-
morgun urðu varðskipsmenn á
Þór fyrst varir brezka flotans, er
olíubirgðaskipið Tidepool birtist
á stjórnborðshlið Þórs og sigldi
þvert á stefnu hans með fullum
ljósum. Gaf Tydepool frá sér Ijós-
merki „stór A“ sem þýðir: „Hver
er þar á ferð“. Varðskipið svaraði
ekki olíubirgðaskipinu, enda kvað
skipherrann að það hefði frekar
átt að vera varðskipið, sem spyrði,
en ekki Tidepool. Tidepool kom
næst varðskipinu í 3ja mílna fjar-
lægð og um kl. 09 var það aftur
komið f um 12 sjómílna fjarlægð
frá þvf á bakborða. Um kl. 09.19
flaug þyrla frá Tidepool yfir varð-
skipið mjög lágt.
A þessum slóðum var frekar
lágskýjað og hríðarveður. Á ratsjá
Þórs tók nú að grilla í ókunnugt
skip framundan stefni Þórs í all-
mikilli fjarlægð. Um svipað leyti
tilkynnti 1. stýrimaður á Tý, sem
þá var f fylgd freigátunnar
NAIAD F-39, að hann sæi ekki til
neinna togara, en þá var Týr úti
fyrir Glettinganesi. Þetta ókunna
skip, sem skyndilega birtist á rat-
sjárskermi Þórs, hélt kyrru fyrir
og f huga blaðamanns Morgun-
blaðsins, vaknaði strax sá grunur,
að þar biði freigátan eftir Þór.
Hið ókunna skip nálgaðist nú óð-
um og kl. 10.25 flaug þyrla yfir
varðskipið í könnunarferð. Var
freigátan þá í nokkurri fjarlægð,
en vegna slæms skyggnis sást hún
eigi fyrr en hún var í 1.9 sjómflna
fjarlægð frá varðskipinu. Var þá
togari f 9.7 mílna fjarlægð í
stefnu varðskipsins. Um svipað
leyti heyrðist f talstöð varðskips-
ins, þar sem Andromeda útvarp-
aði viðvörun til Ross Resolution
GY-527 og kl. 11.30 hóf freigátan
þær aðgerðir, sem leiddu beint til
árekstursins. — Aðförin að varð-
skipinu Þór var hafin.
Fyrstu tilburðir Andromedu
voru þannig, að hún sigldi þvert á
stefnu Þórs með 45 gráðu stefnu á
stjórnborðsbóg varðskipsins. Þór
hægði ferðina og vék samkvæmt
alþjóðlegum siglingalögum og um
leið var beygt á bakborða. Frei-
gátan nálgaðist síðan varðskipið
frá bakborða og sinnti f engu sigl-
ingareglum — beygði inn á stefnu
varðskipsins en gaf frá sér mikið
flaut um leið og hún braut sigl-
ingareglurnar. Þessum hætti hélt
freigátan á bæði borð um stund
og ávallt vék varðskipið.
Klukkan 12.07 nálgaðist Þór
togarann og kom þá í ljós, að hann
var búinn að hífa inn veiðarfærin
og hlerarnir héngu í gálgunum.
Togarinn var kominn á siglingu
og ætlaði Þór að sigla fram með
stjórnborðssíðu togarans i á að
gizka 60—70 metra fjarlægð frá
honum. Skammt aftan við varð-
skipið var Andromeda á siglingu,
bakborðsmegin við það. Er varð-
skipið var svo til komið á hlið við
togarann hóf freigátan ógurlegt
flaut og þrengdi sér inn milli Þórs
og Ross Resolution. Gerðist þetta
kl. 12.14 Varð varðskipið, að
beygja á stjórnborða og hélt sfðan
áfram beygjunni til þess að
komast aftur fyrir herskipið og
síðan á upprunalega stefnu sína
— að togarahóp úti fyrir Langa-
nesi. Andromeda var þá orðin
stjórnborðsmegin við Þór og
stefndi nú á fullri ferð fyrir
jtjórnborðsbóg varðskipsins. Var
stefna þess rétt af er herskipið
kom öslandi fyrir stefnu Þórs,
sett var á hæga ferð á báðum
aflvélum varðskipsins og beygt
hart á bakborða. Jafnframt var
þessi stefnubreyting tilkynnt með
hljóðmerkjum — en varðskipið
hélt allar siglingareglur og gaf
jafnframt merki með skipsflaut-
unni. Ef freigátan hefði haldið
óbreyttri stefnu, hefði hún liðið
framhjá stefni varðskipsins í
nokkurra metra fjarlægð, en
skyndilega beygði freigátan hart
á stjórnborða og rak f þann mund
bakborðshlið afturenda sfns mjög
harkalega í varðskipið, svo að það
lagðist yfir á bakborða. Atburður
þessi gerðist 70°, 35 sjómílur frá
Bjarnarey, en það er út af Héraðs-
flóa.
Skemmdir á varðskipinu við
áreksturinn urðu miklar á níu
metra kafla á stjórnborðsbóg þess
— frá fyrsta bandi aftur að
framþili þvottaklefa. Eru
skemmdir frá hvalbak og niður að
aðalþilfari og bógurinn mikið rif-
inn á 7 metra kafla. Þá eyð'ilögð-
ust svo til allar málningarbirðir
skipsins, sem geymdar voru í
skipinu á þeim stað þar sem
Andromeda skellti sér utan f það
og gat kom á kyndikerfi skipsins,
eins og áður er getið.
Það virðast hafa verið saman-
tekin ráð freigátanna Andropiedu
og Naiad að skemma varðskipin.
Varðskipið Týr varð fyrir mjög
svipuðum ógnunum all miklu
sunnar, en þar sem Týr er með
skiptiskrúfu tókst að forðast
árekstur.
Frá sjónarhóli blaðamanns
Morgunblaðsins var aðdáunarvert
að fylgjast með því starfi, sem
fram fór í brú Þórs er þessar
örlagaþrungnu stundir stóðu yfir.
Einbeitni, rósemi og staðfesta ein-
kenndu störf mannanna undir
stjórn Ifelga Hallvarðssonar.
I samtali við yfirmann freigát-
unnar Andromedu skömmu eftir
áreksturinn lýsti hann þvf á
hvern hátt varðskipið Þór sigldi á
skut Andromedu á bakborðshlið.
Hann sagðist skömmu áður hafa
fyrirskipað tog'araskipstjóranum
að hífa og takmark sitt kvað hann
hafa verið að koma f veg fyrir að
Þór réðist á togarann. Hann lýsti
því að um borð í Þór hefðu menn
verið að taka kvikmyndir f óða-
önn, en þar mun hann hafa átt við
ITN-sjónvarpið brezka, sem er
með þrjá menn um borð f Þór
undir stjórn fréttamannsins Nor-
mans Rees. Yfirmaður freigát-
unnar var síðan spurður að því,
hvers vegna hann teldi að Þór
hefði siglt á sig. Hann svaraði þá:
„Ég get ekki sett mig inn i hugs-
anagang manna, sern sigla inn í
bakborðshliðar skipa.“ Fjórar
freigátur eru nú á miðunum,
dráttarbáturinn Lloydsman,
Statesman og Roysterer.
Þess má að lokum geta, að
freigátan Andromeda er 2860
tonn en varðskipið Þór er 693
rúmlestir.
— Verður fallið
Framhald af bls. 2
tilkynning frá Air Viking þar sem
frá því er greint að um jólin hafi
þrjár flugáhafnir auk flugvirkja
verið að störfum erlendis hjá Air
Viking. Flogið hafi verið á milli
Vestur-Afrfku og Jedda f Saudi-
Arabfu og hafi flúgfélagið nú
flutt milli 6 og 7 þúsund píla-
grfma milli Mekka og fimm landa
f Afríku og Asfu. Þá segir f til-
kynningunni að frá því að Air
Viking fékk Boeing-þotur sínar f
apríl 1974, hafi þær reynzt frá-
bærlega vel og engar meiriháttar
bilanir átt sér stað. Þotur félags-
ins hafi komið í ferðum sfnum til
30 þjóðlanda utan Islands og til
samtals 57 borga. Flogið hafi ver-
ið með farþega af ólfku þjóðerni
auk fslenzkra sem á sl. ári hafi
verið um 18 þúsund f millilanda-
fluginu.
— Höfum unnið
Framhald af bls. 1
haft samband við Press Accossi-
ation, sem sent hefði fréttina
út. Ekkert hefði komið um
brezku hlið málsins fyrr en
klukkan hálftvö. — Þetta var
mjög gott í dag, og forráða-
menn Press Accossiation
hringdu t.d. hingað og óskuðu
okkur til hamingju með stórsig-
ur í upplýsingastriðinu.
— Areksturinn hefur verið í
öllum fréttatímum brezka út-
varpsins f dag og þar hefur
verið skýrt frá sjónarmiðum
beggja aðila. Dagblöðin hafa
síðan verið í stanzlausu sam-
bandi við okkur.