Morgunblaðið - 25.06.1976, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. JUNÍ 1976
MillirTkja
viðskipti og alþjöða-
^ stjörnmðL a
//
SAMANTEKT EFIR BRAGA KRISTJÖNSSON
Gullið
25
„Eins og hala-
klipptur hundur”
Gullið, tákn valda og ríkidæm-
is, frá þeirri tíð, þegar gullpen-
ingar voru enn f umferð, er eins
og gelið hefur verið. ekki lengur
viðmiðunarverðmæti fvrir hin
sérstöku dráttarréttindi, SDR, og
jafngengi gjaldmiðla margra
ríkja.
Gullið getur vissulega munað
sinn fífil fegri. Það er nú lfkt og
halaklipptur hundur — eða
sköllóttur einvaldskóngur. Nú er
formlegu hlutverki þess að mestu
lokið sem kjölfestu f alþjóðlegum
gjaldeyrisskiptum, en málmur-
inn sem slíkur hefur auðvitað
mikið og ákveðið verðgildi í
margvíslegri framleiðslu — og
ekki síst einkane.vslu.
I ágústmánuði 1975 gáfust
Frakkar endanlega upp i vióleitn-
inni að endurvekja gullið sem við-
miðunarverðmæti í gjaldeyris-
kerfi heimsbyggðarinnar.
Efnahagsofurvaldi Bandaríkj-
anna tókst að „slátra" gullinu, eða
öllu heldur greindu hlutverki
þess; enda höfðu Bandaríkin
stefnt mjög ákveðið að því marki,
eftir að gullinnlausn bandarikja-
dollars var lögð niður.
Á fundi Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins á Jamaica í janúar s.l. var
ákveðin framtíðarskipan gull-
mála:
Um opinbert verð á gulli er nú
ekki lengur að ræða. Þetta verð
var 35.000 bandarikjadollar fyrir
únsuna (28.3495 gr.) fram til árs-
ins 1971. Síðan urðu nokkrar
hækkanir, en verðið staðnæmdist
við 42.22 dollara pr. únsa. Verðið
á frjálsum gullmarkaði hefur
hinsvegar komist upp í 180.00
dollara fyrir sömu mælieiningu
og er nú nærri 130.00 dollarar.
Þetta markaðsverð mun látið
gilda í framtiðinni. Einnig í skipt-
um ríkja og þjóðbanka. Viðskipti
með þennan eðalmálm fara nú
fram á þessu vérði.
Hlutverki gulls í viðskiptum
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og með-
limarikja hans er einnig lokið að
mestu. Samkvæmt t'yrra skipulagi
greiddu ríkin ‘4 hluta af kvóta
þeirra hjá sjóðnum í gulli og
höfðu alveg frjálsan aðgang að
dráttarréttindum hjá sjóðnum
sem þeim hluta nam. Ef ríki ósk-
uðu eftir fyrirgreiðslu umfram
þennan hluta fylgdu þvi jafnan
einhverjir kostir eða skilmálar
um efnahagsráðstafanir viðkom-
andi lands.
Gulleign Alþjóda-
gjaldeyrissjódsins
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
lumar á, vegna þessa fyrirkomu-
lags, um 150 milljónum únsa af
gulli. Verðmæti þess arna nemur
stjarnfræðilegri stærð. Nýleg við-
miðun er þó fyrir hendi hér-
lendis. Verðmæti þessarar gull-
eignar er nokkuð minna en
áætlaður kostnaður varnarmála-
ráðuneytis Bandaríkjanna að
koma upp hliðstæðum hervörnum
og nú eru á Miðnesheiði á Reykja-
nesi. En fyrir þessa upphæð
mætti líka kaupa allar álbræðslur
í heiminum og hafa þó vænan
afgang.
Af þessari gulleign Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins á að selja 25
milljónir únsa og verja því fé til
styrktar snauðustu þróunarríkj-
um heims; þar sem verðmæti
þjóðarframleiðslu á mann er inn-
an við 50 þúsund krónur á ári.
Féð verður lagt í sjóð hjá stofnun-
inni og brúkað til að greiða halla-
rekstur þessara bágstöddu
aðildarríkja.
Gullið hefur nú vikið sem viðmiðunarverðmæti í alþjóða gjaldeyris-
skiptum. Gullið mun þó um langa framtfð verða eftirsóttur eðalmálm-
ur og mælieining á efnisleg gæði.
Salan fer fram næstu fjögur ár
og miðað við 130 dollara pr. únsu
verða 500 milljónir dollara árlega
til ráðstöfunar á tfmabilinu. Auk
þessara 500 milljóna dollara mun
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn beina
1500 millj. dollara til þróunar-
landa i formi aukinna dráttarrétt-
inda og 1000 millj. dollara sam-
kvæmt sérstakri ákvörðun til að
bæta stöðu útflutningsgreina
þessara landa.
Samanlagt gera þessar upphæð-
ir árlcga 3000 millj. dollara, scm
er þó harla lítið upp í áætlaðan
hallarekstur þessara rikja, sem
vísir menn áætla að muni verða
35.000 millj. dollara.
Gull heldur
verögildi sínu
Þróunarlöndin eru mjög
óánægð með þennan „litilfjör-
lega" atbeina og létu þessa
óánægju mjög i ljós á Jamaica
fundinum. Telja þau, að bilið
milli „rika" og „fátæka" heimsins
sé nógu breitt og eru margir sama
sinnis. Eru nú i bfgerð mark-
verðar ráðagerðir til að bæta hag
þessara bágstöddu aðildarríkja.
Aðrar 25 milljónir únsa á að
afhenda meðlimaríkjum sjóðsins
á hinu opinbera verði. en þó ein-
göngu þeim sem sannanlega hafa
þörf fyrir bætta efnahagsstöðu.
Akvarðanir hafa okki verið
teknar um þær 100 millj. únsur
sem Alþjóðagjalde.vrissjóðurinn á
í kjöllurum sinum eftir þessar
ráðstafanir. En um slíkar
ákvarðanir þarf samþykki 85%
aðildarríkjanna.
Margvíslegar vangaveltur eru
um framtíð gulls í efnahags- og
gjaldeýrismálum heimsins. Það er
þó alveg fullvist. að um langa
framtíð verður gullið sá eðal-
málmur sem halda mun verðgildi
sinu umfram önnur verðmæti.
Einkum á efnahagslegum upp-
lausnartimabilum mun fjármagn
ieita aftur til þessa gamla vernd-
ara auðs og eigna.
Arleg framleiðsla þess er mjög
takmörkuð og það er í vaxandi
mæli notað í iðnaðarframleiðslu
og verðmæti þess nuin ekki lækka
neitt sem heitir.
Þjóðbankar munu líka um
ókomna tið líta á gullið sem verð-
mæúan og þýðingarmikinn vara-
sjóð sem hægt er jafnan að grípa
til ef tímabundnir efnahagsörðug-
leikar steðja að.
Það eru því allar likur á að
gullverð haldist svipað um langa
framtíð, þótt annarskonar verð-
mæti, dráttarréttindin SDR,
Euromarkaðurinn og fleiri vett-
vangur alþjóðlegs fjármálalifs
hafi tekið við einu helsta hlut-
verki þess.
Það er svo spásögn framtíðar-
innar sem ræður örlög þessa eðal-
málms, þegar gildi hans er frem-
ur táknrænt er raunhæft.
k
50-70%
Hljóma^^Fálkinr^iuglýse^^r

afsláttur
Mesti markaðurá íslenzkum hljómplötum
og kassettum fyrrog síðar
VENDIÐ YKKUR í
VÖRUMARKAÐINN, ÁRMÚLA 3,
| HÉROGNÚ