Morgunblaðið - 29.07.1976, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. JULI 1976
17
Birgir ísleifur Gunnars-
son borgarstjóri:
ALLT frá árinu 1971 hefur
ríkt svonefnd verðstöðvun,
sem framkvæmd hefur verið
á þann hátt, að verðlagsyfir-
völd eða ríkisstjórn hafa veg-
ið og metið beiðnir um hækk-
anir á vörum og þjónustu og
fellt sinn úrskurð þar um. Því
miður hafa þeir úrskurðir oft-
ast verið byggðir á skamm-
tímasjónarmiðum og það eitt
áhrifum þessarar tregðu
verðlagsyfirvalda á núver-
andi gjaldskrá er hér gert ráð
fyrir, að eftirfarandi fram-
kvæmdir hefðu verið fjár-
magnaðar með erlendum
lánum, en að öðru leyti hefði
rekstur Rafmagnsveitunnar
staðið undir aukningu:
Eignarframlag til landsvirkj-
unar, erlendur kostnaðar
Skipbrot verð-
lagsstefnu
haft í huga að halda niðri
vísitölunni, en ekki hver
raunveruleg þörf hinna ýmsu
aðila væri fyrir hækkunum.
Eitt þeirra borgarfyrirtækja,
sem staðið hefur í stappi við
verðlagsyfirvöld er Raf-
magnsveita Reykjavíkur. Á
þessu tímabili hefur borgar-
stjórn oft þurft að sækja um
hækkun á rafmagnsverði, en
þv! miður hefur það oft kom-
ið fyrir, að afgreiðsla þeirra
hækkunarbeiðna hefur dreg-
izt von úr viti og að lokum
ekki fengizt nema hluti þess,
sem um var beðið. Þar sem
nú er komin nokkuð löng
reynsla á þessa stefnu verð-
lagsyfirvalda gagnvart Raf-
magnsveitu Reykjavíkur vil
ég freista þess með þessum
fáu línum að gera grein fyrir
því, hver áhrif þessi stefna í
raun hefur haft á fjárhag.
þessa fyrirtækis og verðlags-
mál þess.
Meirihluti borgarstjórnar
hefur haft þá meginstefnu í
fjármálum R. R., að tekjur af
rafmagnssölu nægðu til að
greiða reksturskostnað svo
og árlegar eðlilegar aukning-
ar á veitukerfinu. Á hinn bóg-
inn væri ekki óeðlilegt að
fjármagna með erlendum
lánum meiriháttar fram-
kvæmdir, sem unnar væru i
þágu alls veitukerfisins. Á
þessum grundvelli hafa
hækkunarbeiðnir borgar-
stjórnar á rafmagnsverði ver-
ið byggðar. En eins og fyrr
segir hefur það oft komið
fyrir að synjað hefur verið um
umbeðnar hækkanir og af-
greiðsla á hækkunarbeiðnum
dregizt oft svo mánuðum
skipti.
Til að gera sér grein fyrir
vegna spennistöðvar Korpu-
virkis og hluti byggingar-
kostnaðar bækistöðvar R.R.
Gert er ráð fyrir, að þessi
umframfjárþörf hefði verið
brúuð með 10 ára erlendum
lánum með 1 2% vöxtum.
Erlendar skuldir Raf-
magnsveitu Reykjavíkur í
árslok 1975 hefðu þá verið
ca. 560 millj. kr. í stað
1.580 millj. kr. eins og þær
voru um s.l. áramót. Útgjöld
vegna erlendra lána, þ.e.
vextir og afborganir, sem
áætlaðar eru 442.7 millj. kr.
á árinu 1 976, hefðu þá orðið
137.8 millj. kr. eða 304.5
millj. kr. lægri. Þessar háu
erlendu skuldir R R. nú eiga
rætur að rekja til þess að
fyrirtækið hefur neyðzt til að
taka erlend lán til þess að
geta haldið í horfinu með
eðlilegar aukningar á raf-
magnskerfinu.
En hvaða áhrif hafa þessar
miklu erlendu skuldir á raf-
magnsverðið nú, og hvernig
hefði þróun rafmagnsverðs-
ins orðið á þessu timabili, ef
R. R hefði fengið eðlilegar
hækkanir á umbeðnum tíma.
Athugun á því leiðir í Ijós, að
meðalverð raforku hjá R. R.
hefði verið 16% hærra árið
1972, 22.5% hærra árið
1973, 12% hærra 1974, en
6.5% lægra 1975, ef skyn-
samlegri stefnu hefði verið
haldið í gjaldskrármálum.
Ennfremur er raforkuverð á
árinu 1976 14—15%
hærra en það hefði þurft að
vera ef ofangreindri stefnu
hefði verið haldið og sama
gildir um raforkuverð næstu
3 árin. Þetta dæmi sýnir
mjög glöggt hversu skamm-
sýn verðlagsyfirvöld hafa
verið í ákvörðunum sínum og
hversu ákvarðanir þeirra hafa
verið óhagstæðar raforkunot-
endum i Reykjavik. Raforku-
verðið hefði að vísu verið
hærra á ákveðnu árabili en
það gæti verið mun lægra i
dag, ef stefnu borgarstjórnar
hefði verið framfylgt í þessu
efni.
Nú kann einhver að segja
að hækkun rafmagnsverðs á
þessum tima hafí verið verð-
bólguhvetjandi og verðbólg-
an hefði vaxið örar ef verð-
lagsyfirvöld hefðu ekki fram-
fylgt þeirri stefnu, sem þau
gerðu.
Enginn vafi er á þvi, að
vísitala hefði hækkað litillega
vegna hækkaðs rafmagns-
verðs. Á hinn bóginn er eng-
inn vafi á því, að fátt er meir
verðbólguhvetjandi á þenslu-
tímum en að taka erlend lán
til að standa undir eðlilegum
aukningum eða jafnvel til að
standa undir rekstrarhalla.
Hinar erlendu lántökur
hafa því vafalaust kynt meir
undir verðbólgubálinu heldur
en ef orðið hefði verið við
beiðnum R. R. um eðlilegar
hækkanir.
Fátt sýnir betur skipbrot
þeirrar stefnu, sem fylgt hef-
ur verið í verðlagsmálum
undanfarin ár, en þetta litla
dæmi. Það er að sjáifsögðu
mun eðlilegra að þeir aðilar,
sem til þess eru kjörnir að
bera ábyrgð á rekstri fyrir-
tækis eins og R. R., fái að
móta stefnuna, þvi að sveit-
arstjórnir þurfa ekki siður að
standa kjósendum reiknings-
skap gjörða sinna en þeir
sem kjörnir eru til að stýra
ríkisvaldinu. Reynslan hefur
og sýnt, að sveitarstjórnar-
menn hafa verið ábyrgir í
verðlagsmálum þeirra fyrir-
tækja, sem þeir hafa
stjórnað, og reynt að hafa
langtímasjónarmið i huga i
sinni stefnumótun. Verðlags-
yfirvöld á hinn bóginn hafa
verið staðin að því hvað eftir
annað að hafa mjög þröng
skammtímasjónarmið að
veganesti, og hafa helzt ekki
litið lengra en niðurfyrir
tærnar á sér við hverja ein-
staka verðlagsákvörðun.
Það er kominn timi til
þess, að ríkisvaldið flytji aftur
til sveitarfélaganna verðlagn-
ingarákvaðranir á þerri þjón-
ustu, sem þau reka fyrir ibúa
sina.
Kússnesku skipin tvö Ivan Kruzenshtern og Academicián Krilov mættust við Sundahöfnina I gær. Hið
sfðarnefnda kom að hryggju sfðdegis og þá færði Ivan Kruzenshtern sig út á ytri höfnina, en hann kom að
landi fyrr um daginn.
Þrjú erlend
rannsókna-
skip í Reykja-
vik í gær
ÞRJÚ erlend rannsóknarskip
komu til Reykjavíkur f gær, tvö
rússnesk og eitt bandarfskt.
Bandarfska skipið Glomar
Challenger kom hingað f gær-
morgun með sjúkan mann og fór
aftur eftir hádegið. Skipið er við
rannsóknir á Reykjaneshryggn-
Framhald á bls. 18
Bandarfska rannsóknaskipið
Glomar Challenger f Sundahöfn.