Morgunblaðið - 09.09.1976, Síða 16

*íi£3
16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1976
Myndlist
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
Haustsýning félags íslenzkra
myndlistarmanna að Kjarvals-
stöðum hefur nú staðið yfir hátt á
aðra viku og um næstu helgi eru
síðustu forvöð að fá yfirlit yfir
margt það helzta sem ungir og
aldnir á myndlistarsviðinu eru að
glima við um þessar mundir.
Þessar árvissu sýningar hafa oft
verið, og eiga að vera, helzti
myndlistarviðburður ársins og
um þær á að standa nokkur styrr,
þvi að annars missa þær marks og
verða eftirbátar slíkra sýninga í
öðrum höfuðborgum á Norður-
löndum, a.m.k. að því er fjörugar
og skeleggar umræður snertir um
stöðu og tilgang nýlista og mynd-
listar yfirleitt, þar sem leitazt er
við að koma sem flestum gildum
viðhorfum á framfæri og engin
kynslóð annarri rétthærri í ljósi
aldurs. Nútfmalist skilgreinist öll
list sem gerð er á vorum dögum
og gild getur talizt, þ.e. hrærir við
einhverju með okkur, og ekki
telst hreín og lítilsgild söluvara.
Þó hafa þeir nokkuð til síns máls,
sem álíta að „sýnishorn" slfkrar
listar gæti átt erindi inn á haust-
sýningu, eða öllu frekar að úttekt
á öllu því sem sýningarnefnd
hafnar mætti koma fyrir sjónir
almennings á sérstakri sýningu.
Slíkt þjónaði lýðræðinu og al-
menningur gætí þá haft saman-
burð og dæmt. Geta þess má, að
slfkt hefur verið gert af óánægð-
um, t.d. í Osló og Khöfn, en þar
nemur tala þeirra er ekki komast
að á haustsýningar allt að þúsund
eða meir.
En að sjálfsögðu er það megin-
mark haustsýninga að ná saman
sem sterkustu úrtaki og þær eiga
ekki að vera neins konar mál-
verkamarkaðir götunnar og þetta
eiga allir að geta skilið er til þess
hafa vilja. Menn verða lika að
gera sér þá ljóst, að öllum sýning-
arnefndum verða á einhver mis-
tök, slfkt er nær óhjákvæmilegt
og eru þar um ótal sagnir, hvar
svo sem slfkar sýningar eru
haldnar á jarðkringlunni. En það
er með þessi mistök líkt og t.d.
mistök læknanna, að þau eru
frekar tíunduð en þeirra lofs-
verðu afrek. Þeim mönnum hefur
verið hafnað sem síðar urðu
heimsfrægir listamenn, einnig há-
lærðum prófessorum fagurlista-
skóla. Alla myndlistarmenn getur
hent að gera laklegar myndir, hve
góðir listamenn sem þeir annars
eru, söngvarar eiga sínar lægðir
svo er og um aðra hljómlistar-
menn. Farsælast mun þá að taka
sér hvíld og athuga sinn gang.
Þannig eiga nöfn manna ekki í
öllum tilvikum að veita aðgang til
sýningar myndverka heldur sjálf
verkin.
Hér vil ég taka það fram, að ég
hef á hverju ári reynt að útlista
tilgang haustsýninga, svo sem
hann kemur mér fyrir sjónir á
alþjóðavettvangi, til glöggvunar
og til að reyna að koma í veg fyrir
að þröng sjónarmið nái hér undir-
tökum.
Haustsýningar eru einmitt kjör-
inn vettvangur til umræðu um
myndlist, því að útilokað er að
færa fram einungis einhæfa
nafnaþulu um framlag einstakra,
þótt það f sjálfu sér hafi einnig
tilgang, mætti t.d. vera inntak for-
mála sýningarskrár ásamt
greinargerð, stefnumörkum og
tilhögun sýningarnefndar, — auk
kynningar á nýliðum. Að þessu
sinni er það fyrst sem foFm sýn-
ingarskrár gæti leyft slfkt fram-
tak og er um framför að ræða, því
að skráin á fyrst og fremst að vera
skýrsla og heimild um sýninguna
ásamt myndum af verkum á sýn-
ingunni, allt annað heyrir til
fréttaþjónustu ííðandi stundar.
Þá gefur veggspjald, „plakat“,
sýningarinnar alranga mynd um
hana og verður að teljast fráleit
Eitt af glæsilegustu
verkum á Haustsýning-
unni er þessi mikla
mynd Ásgerðar Búa-
dóttur „Skarðatungl"
(117)
hugdetta f ætt við hugmynda-
fræðilega list, sem ekki er til stað-
ar á sýningunni. Um þessi tvö
atriði virðast allir þeir sammála,
sem ég hef rætt við.
I áratugi hafa það verið bæði
skráð og óskráð lög varðandi sýn-
ingar, að sýna helzt ekki eldri
myndir en 5 ára, og aðalregla að
sýna einungis myndir er ekki
hafa verið sýndar áður á Reykja-
vikursvæðinu. Reynt hefur verið
að viðhalda þessari hefð svo sem
kostur hefur verið, en í einstaka
tilviki hefur þó orðið misbrestur
hér á, en slík mistök eru fátfð og á
viðkomandi myndlistarmaður
jafnan sökina. Eðlilegt væri þó að
gera hér undantekningu ef mynd
hefur verið breytt, og mun það
hafa verið gert en þó valdið mis-
skilningi. I ár hefur í þessu efni
orðið misbrestur, t.d. voru verk
einnar listakonunnar (Marfu
Ólafsdóttur) á eigin sýningu
hennar i Norræna húsinu fyrir
nokkrum mánuðum. Slíkt sem
þetta getur ekki gengið, og lista-
mennirnir ásamt sýningarnefnd
hverju sinni verða að gera sér
ljóst að þetta rýrir nýgildi sýning-
arinnar, — gestir koma fyrst og
fremst á haustsýningar til að sjá
ný og fersk verk, er þeir hafa ekki
borið augum áður, — allt annað
telja þeir vanefndir og brot á við-
tekinni reglu. Hins vegar er t.d.
misskilningur að mynd Agústs
Petersen, af Gylfa Gfslasyni, hafi
verið sýnd áður, því hér mun um
að ræða nýja útgáfu hins mynd-
ræna andlits.
Áberandi er hve stór og litrík
verk njóta sfn vel á þessari sýn-
ingu, en hin smærri iðulega sfður.
Opið sýningarrými kallar á kröft-
ugar myndir. Notkun skilrúma er
þannig í lágmarki, og er hér illt f
efni, þvf ekkert réttlætir þá álykt-
un að slfkar myndir séu öðrum
betri eða rétthærri. AUar myndir
eiga skilyrðislaust rétt á þvf að fá
að njóta sín til fulls og ég vek
athygli á að mikill hluti af perlum
heimslistarinnar eru í meðal-
stærð og margar langt þar undir,
sbr. myndir Vermeers. — Hér
virðist koma fram óbein hvatning
til myndlistarmanna um fram-
leiðslu litrfkra risamynda, og
kæmu þær þá vafalítið bezt út á
næstu sýningu er roguðust inn
með sem stærstar myndir og i
öllum regnbogans litum! — Það
hlýtur að vera jafn nauðsynlegt
að sjá fyrir þörfum minni mynda
eins og þeirra stóru, ef ekki skal
fyrst og fremst horft til metra-
máls og litagleði.
Athyglisvert er einnig að sjá
hvernig gallar hússins eru dregn-
ir fram, t.d. lýsingin, þvf ekki
minnist ég þess að hafa séð skugg-
ana fara jafn hrapalega með
myndir sem að þessu sinni, en
trúlega á sýningarnefndin hér
ekki alla sök á. Þá er tómleikinn
áberandi þegar inn er komið í
ganginn, og glermyndir Eyborgar
Guðmundsdóttur eiga alls ekki
heima í rökkrinu. Hins vegar nýt-
ur kross hennar sfn ágætlega með
ljósaflóð að baki. Þá gefur kassa-
löguð bygging tilefni til aukinnar
fjölbreytni, svo sem áður er vikið
að um skort á skilrúmum.
Við þurfum að sjálfsögðu að
aðlaga okkur eigin aðstæðum og
getum ekki ætlazt til þess, að al-
menningur hér kunni að meta
upphengingar lfkt og þær gerast
sumstaðar erlendis, og þykir þar
e.t.v. eina rétta stefnan. Er þvf
vænlegast að koma, a.m.k. að ein-
hverju leyti, á móts við almenn-
ing með líflegri og fjölbreyttri
Vatnslitamyndir Eiríks
Smith hafa vakið mikla
athygli einkum nr. 18,
„í fjöru"
Haustsýning
F.Í.M. 1976