Morgunblaðið - 09.09.1976, Page 29

Morgunblaðið - 09.09.1976, Page 29
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1976 29 Þórður Jónsson, Látrum: „Ekki er það valla gott, en engan drepur það” YFIRSKRIFTIN var stundum svar eins háseta hér vestra áður fyrr, er formaður sendi hann útúr sjóbúðinni til að huga að sjóveðri, en formaður hallaði sér útaf aftur ef hásetinn hafði uppi þetta svar. Af þvi réð hann að illt eða ófært mundi til sjóferða. Mér hefir komið þetta svar hins harðgerða háseta oft i huga undanfarið, þeg- ar ég morgun eftir morgun, viku eftir viku, kem út í ausandi rign- ingu, enda búið að rigna hér í ágústmánuði I tæpa 300 mm svo allt er á floti allstaðar, en I dag er höfuðdagur og iéttir til. Ekki ætla ég þó að skrifa um erfiðleika bænda hér vestra af þessu tíðarfari að þessu sinni, við erum ýmsu vanir, en klórum jafn- an i bakkann. Heldur ætla ég að skrifa um sjávarútveg, eða einn þátt þess sem þar er að gerast varðandi hann. Það er mikið mál að mínu mati, sem ég hugsa oft um, eftir 40 ára samfelld tengsl við fisk og sjó. í Reykjavík er nú nýlega lokið 15. norrænu fiskimálaráðstefn- unni þar sem til umræðu voru hafréttarmál og verndun fisk- stofna. Þetta hefir að sjálfsögðu verið stórmerk ráðstefna, þar sem innlendir og erlendir sérfræðing- ar fjölluðu um þessi mikilsverðu mál. Eftir þeim takmörkuðu frétt- um sem okkur hér úti í fámenn- inu hafa borizt, þá munu Islenzku sérfræðingarnir hafa skipað vel sín sæti að vanda svo eftir er tekið af öðrum þjóðum, sem einn- ig áttu sína frábæru fulltrúa. Það fyrsta sem ég sá frá þessari ráðstefnu var setningarræða okk- ar ágæta sjávarútvegsráðherra Matthíasar Bjarnasonar. En mér féll ekki allskostar sú stefna, er hún boðaði á sumum sviðum, og tel það vera verra en það sem nú gengur yfir mikinn hluta bænda- stéttarinnar í landbúnaðinum, og er það þó nógu vont. Ráðherrann kemur vlða við i ræðu sinni og rekur baráttu okk- ar fyrir þessum mikilvægu mál- um af kunnáttu og þekkingu. Hann getur þess að fiskifræðing- ar telji æskilegt að ekki verði veiddar yfir 230 þús. lestir í ár af þorski, og 290 þús. tonn 1977. Á eftir segir svo ráðherrann, að stjórnskipuð nefnd (undirstrikun mín) telji að óhætt muni að veiða 280 þús. tonn á þessu ári, og sama á því næsta, og mér skilst eftir því sem síðar kemur fram i ræðunni að það sé álit hinnar stjórnskip- uðu nefndar sem ræður, ekki fiskifræðinganna. Ég tel þessa óverðskuldað vantraust á störfum sem rannsóknum fiskifræðing- anna, þeirra vlsindamanna okkar, sem þjóðin er nú greinilega að fá mjög vaxandi traust á, enda að verðleikum. Þá segir ráðherrann að við megum ekki setja þorsk- stofninn í neina tvísýnu. Því er ég hjartanlega sammála, en þau um- mæli eru frekari undirstrikun á vanmati vfsindamannanna. En efnahagslegt ástand þjóðarinnar heldur ráðherrann áfram, leyfir ekki að við göngum eins langt og ýtrustu óskir fiskifræðinganna enda þótt það væri ákjósanlegast. Þarna kemur sjávarútvegsráð- herra að kjarna málsins, sem allt- af hefir riðið baggamuninn um það að rányrkja gæti haldið áfram, og virðist sú stefna óbreytt þrátt fyrir útfærsluna í 200 mílur. I gegnum árin meðan við vorum að þurrka alla flóa og firði af fiski með dragnót og smátrollum allt inná fjarðarbotna, þá voru alltaf fundnar einhverjar ástæður af mönnum á æðri stöðum fyrir því að rányrkjan gæti haldið-áfram, þrátt fyrir mótmæli og beiðni fólks heima i viðkomandi héraði um að aflétta þessu böli. Þetta virðist áfram óbreytt stefna, því miður, samanber skrif og mót- mæli frá Bakkafirði nú nýlega. 1 nefndri setningarræðu minn- ist ráðherra á niðurstöður Al- þjóða hafrannsóknarráðsins frá árinu 1972, en þá var talið að draga þyrfti 50% úr sókninni I íslenzka þorskstofninn. Ráðherr- ann spyr svo í því sambandi hvernig við hefðum getað brugizt við, og hvert hægt hefði verið að ákveða aflakvóta fyrir íslenzka fiskimenn á meðan útlendingar fóru ránshendi um miðin. Ég er samþykkur því, að það hafi ekki verið hægt, utan þáverandi lang- helgismarka. Nú fara útlendir menn ekki lengur ránshendi um okkar fiski- mið innan 200 mflna, þvl er lokið, nema að þvl leyti sem þeim er leyft að gera það. Ég hef ekki heyrt annað en þeir sætti sig við og virði lög okkar og reglur þar um. En hvað gerist svo eftir að við erum algjörlega búnir að fá yfir- ráðin yfir 200 milna fiskveiðiland- helgi I okkar hendur? Við mjög margt hefir vel og skynsamlega verið að verki stað- ið, að mlnu mati, en með annað er mjög illa og óskynsamlega á hald- ið, eins og til dæmis það að leyfa 280 þús. lesta afla af þorskstofn- inum á þessu ári þegar fiskifræð- ingarnir okkar leggja til, að leyfð- ar verði 230 þús. lestir. öllum má ljóst vera að þessar 50 þús. lestir umfram það sem vlsindamennirn- ir leggja til að skynsamlegt sé að taka, geti ráðið úrslitum með hinn hrjáða þorskstofn. Fengju þessar 50 þús. lestir að vera óhreyfðar á þessu ári og bæta við stofninn, þá væri hann betur fær um að tekn- ar væru af honum 300 þús. lestir næsta ár en það sem gert er ráð fyrir að taka, 280 þús. lestir. Þessi rányrkjustefna sjávarút- vegsráðherra og hinnar stjórn- skipuðu nefndar fer okkur illa, eftir öll stóru orðin um rányrkju útlendra á miðum okkar, og öll fögru loforðin um að vernda og reisa við slitrin af hinum hrörn- andi þorskstofni, aðeins ef við fengjum tækifæri. En það gerist fleira sem leik- manni eins og mér finnst illa ráð- ið og þjóðarskömm. Hvað er til dæmis að gerast úti á okkar sér- stæðu Halamiðum, einmitt meðan áminnzt ráðstefna stendur yfir. Á Halanum geta gerzt ótrú- legustu hlutir fyrirvaralaust og eru alltaf að gerast. Nú hefir veðráttu verið svo háttað um margra mánuða skeið, að mjög hefir stuðlað að mikilli fiskgengd á Halann, Það er langvarandi sunnan og suðvestan átt, en þá berst gífurlega mikið af allskonar æti fiskanna hér norður með og yfir landgrunnið upp úr haf- djúpunum syðra, með hinum heita straum að sunnan, sem er I svo langvarandi suðlægri átt mun sterkari en venjulega. Höfum við eitt skemmtilegt dæmi um það frá þessu sumri, en það er flösku- skeytið sem rak á f jörur I Austur- skaftafellssýslu fyrir skömmu. Þessum smálífsreka fylgja llka allskonar fiskar ef fyrir hendi eru, en þegar kemur að þverhryggnum i djúpinu fyrir utan landgrunnið að sem er út af Halanum, þá kemur þar á móti kaldi straumurinn að norðan mjög mismunandi sterkur sem trúlega á rætur að rekja til lægðanna. Við þennan árekstur straumanna kemur það stundum eða oft fyrir að þeir stefni samein- aðir inn yfir landgrunnsbrúnina og Halann. Þá myndast kjörhiti og kjörlífsskilyrði fyrir flesta fiska og oft mokafli. Kórónan á allt þetta lffríki er svo þegar haf- Isinn kemur upp að og yfir Halann. Við ísröndina er fiskur- inn venjulega I ofsalegri átveizlu stundum vikum saman og mok- fiskiri. Nú hefir þetta átt sér stað og togarar fiskað vel I botnvörpu, en þó betur I flottroll að því að Þórður Jónsson hermt er, og fengið ofsaleg hol, allt upp I 50—70 lestir. Nú vitum við að fiskurinn, sérstaklega þorskur, er ákaflega viðkvæmt hráefni, þegar hann er úttroðinn af átu, einkum um þennan tíma árs. öllum má því vera ljóst, að þegar búið er að hnoða 50—60 lesta holi um borð I skuttogara að þá eru miklar líkur fyrir að veru- legur hluti af hráefninu sé orðið stórgallað. Af hverju eru ekki veiðar með flottroll bannaðar útlendum sem innlendum þegar svona stendur á. Nú höfum við þó ráðin I okkar höndum til að stjórna. Höfum við ekki staglazt á því heima og heiman, að við ætluðum að hætta að fiska þorsk I gúanó eða gera hann að hráefni fyrir gúanó, heldur fá hann sem bezt hráefni I vinnsluna svo úr verði fyrsta flokks framleiðsla. Hver stjórnar? Eru það ráðu- neytin, sjávarútvegsráðherra, stjórnskipuð nefnd, eða allir þess- ir aðilar?. Eitt liggur þó nokkuð ljóst fyrir, að það muni ekki vera visindamennirnir I haffræði og fiskifræði. Flestum, sem um þessi mál hugsa, mun orðið það einnig ljóst, eftir þvl sem á undan er gengið að allt tal okkar um friðun, verndun, og hagfræðileg not af fiskstofnum I nútíð og framtíð verður ekki nema kjaftháttur einn, nema við fáum visinda- mönnum okkar I greininni stjórn- ina I hendur á miklu virkari hátt en nú á sér stað, en um þetta vantar bæði lög og reglugerðar- ákvæði. Við megum ekki láta það henda að allt fari í handaskolum með stjórn á fiskveiðum innan okkar stóru landhelgi, ekki láta það henda að við setjum I þessum efnum stundarhag ofar öllum friðunaráformum, og svíkjum þar með okkar arftaka og þær þjóðir sem við höfum lofað friðun og treysta okkur fyrir friðunarráð- stöfunum. Við ættum einnig að Framhald á bls. 25 FENWICK Getum útvegað með stuttum fyrirvara notaða gaffallyftara. Eigum fyrirliggjandi 2 stk. rafmagnslyftara 3ja og 1,5 tonn. Kristján 0. Skagfjörð, Hólmsgötu 4 § IMÍK CG HAGKVAM HEIMILISSAMSTÆÐA® FYRIR VIÐRÁÐANLEGT VERÐ HÚSGAGNAVERZLUN KRISTIÁNS SIGGEIRSSONAR HF. Laugavegi 13 Reykjavik simi 25870 now Hlaut 1. verðlaun á Japan Stereo Compo '76. Einkasöluumboð: ... Hafnarfirði °9 plotuverzlunum um land allt Sími 53502

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.