Morgunblaðið - 21.01.1977, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 1977
jHttgnsiHiKfeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 1100.00
Í lausasölu 60
hf. Árvakur. Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson.
ASalstræti 6. slmi 10100.
ASalstræti 6. slmi 22480.
kr. á mánuSi innanlands.
.00 kr. eintakiS.
Skattheimtan
og hagsmunir
almennings
Kyrrð að komast
á í Egyptalandi
Sadat heimilar 10% launahækkun
egar litið er yfir fer-
il núverandi rrkisstjórnar,
er gjarnan staldrað við farsælar
lyktir í landhelgis- og öryggis-
málum þjóðarinnar, sem hvort
tveggja voru viðkvæm mál og
vandmeðfarin. Ekki verður of
mikið gert úr þýðingu þessara
mála, svo mjög sem samtíma-
og framtíðarvelferð þjóðarinnar
er undir þeim komin. En hins
vegar hefur þriðja megin-
verkefni stjórnarinnar, þau tvö
og hálft ár sem hún hefur seitð
að völdum, þ.e. glíman við
margþættan efnahagsvanda,
heimatilbúinn og innfluttan,
fallið nokkuð í skugga hinna
tveggja fyrrnefndu.
Þegar núverandi ríkisstjórn
var mynduð var á brattann að
sækja í meðferð þessara mála,
enda efnahagskerfi þjóðarinnar
nánast í molum. Verðbólgu-
vöxtur sem var 12—15% á
ársgrundvelli á viðreisnar-
árunum, var kominn upp I um
54%. Verulegur halli var á
ríkisbúskapnum. Gjaldeyris-
varasjóðir á þrotum, viðskipta-
halli við útlönd ógnvekjandi og
skuldasöfnun gífurleg.
Versnandi viðskiptakjör og
alþjóðleg efnahagskreppa, í
kjölfar mikillar olíuverðhækk-
unar, viðblasandi. Þessar
kririgumstæður gátu leitt til
víðtæks atvinnuleysis, eins og
raun varð á í okkar nágranna-
löndum, þar sem það hefur
verið viðloðandi vandamál um
árabil.
Hallalaus rfkisbúskapur
náðist á árinu 1976: skuldir
ríkisins jukust ekki á heildina
lítið, í fyrsta sinn um árabíl;
viðskiptahallinn hjaðnaði úr
12% af útflutningsverðmæti,
sem hann var á árunum 1974
og 1975, í um 4%, verðbólgan
hægði á sér, eða úr 54% á
árinu 1974 í um 30% á árinu
1976 Og tekizt hefur að
tryggja atvinnuöryggi um
gjörvallt landið, þrátt fyrir
gagnstæðar spár og líkur Á
miklu rfður að takist að tryggja
áframhaldandi efnahagsbata til
að skapa traustari grundvöll
bættra lífskjara f landinu Það
er langstærsta hagsmunamál
þjóðarinnar á árinu 1977.
Varðandi rfkisfjármál er enn
ógetið eins mikilvægs atriðis.
Með aðhaldsaðgerðum hefur
tekizt að koma í veg fyrir að
hlutur ríkisútgja Ida í þjóðar-
tekjum ykist, eins og hann
hefur haft rfka tilhneigingu til
undanfarin ár og hefur raunar
alltaf haft. Hér er komið að
mjög mikilvægu atriði. Skatt-
heimta ríkisins, þ.e. hlutur
samneyzlunnar, í þjóðar-
tekjum, er þegar komin í
hámark, jafnvel yfir eðlilegt
mark. Þvf stærri hlut sem ríkís-
útgjöldin taka til sín af heildar-
tekjum þjóðarinnar, þeim mun
minni ráðstöfunartekjur verða
eftir hjá heimilum og ein-
staklingum í landinu — og
þeim mun minni líkur eru á
raunhæfari kaupmáttar-
aukningu almennings.
Við núverandi aðstæður i
þjóðfélaginu er ekki nema eðli-
legt, að almenningur leiði
hugann sérstaklega að skatt-
heimtu samneyzlunnar í
landinu; hvort ekki sé timabært
að létta á skattabyrðinni. Þessi
spurning hlýtur að koma upp á
yfirborðið i sambandi við þau
kjaramál, sem efalitið verða
ofarlega á baugi er líða tekur á
þetta ár Þessi spurning kemur
og óhjákvæmilega i hugann,
þegar rekstrargrundvelli at-
vinnuveganna er gefinn
gaumur; möguleikum atvinnu-
fyrirtæka til að byggja sig upp
og tryggja atvinnuöryggi, og
ekki síður til að mæta hugsan-
legum kröfum i kjaramálum.
Hér þarf að vísu að mörgu að
hyggja, en ríkjandí kringum-
stæður gera það óhjákvæmi-
legt, að ríkisútgjöldum verði
settar eðlilegar skorður í hlut-
falli við þjóðartekjur.
Nýtt skattalagafrumvarp
mun koma til meðferðar Al-
þingis á þessum vetri. Það er
lagt fram með góðum fyrirvara,
miðað við það, að ekki er stefnt
að skattlagabreytingum fyrr en
á næsta ári. Það verður þvi að
líta á það sem jákvæðan um-
ræðugrundvöll en ekki endan-
lega ákvörðun. Það hlýtur og
að koma inn i þá kjaramálaum-
ræðu, sem fyrir höndum er.
Gera má ráð fyrir að það taki
einhverjum breytingum i með-
förum Alþingis. Höfuðatriðið er
að það skapar möguleika á að
gera úttekt á skattamálum
þjóðarinnar, bæði með hliðsjón
af þvi að létta á heHdarskatt-
heimtunni og færa hana í átt til
meira réttlætis en verið hefur.
Samhliða þvi að sett eru
fram sjónarmið um hófsamari
skattheimtu og aðhald í ríkisút-
gjöldum, verða menn að gera
sér grein fyrir þvi, að draga
verður úr kröfum á hendur
ríkisvaldinu, sem leitt gætu til
útgjalda þess. Hagræðing í op-
inberum rekstri, samdráttur í
ríkisframkvæmdum, sem ekki
eru því brýnni, og frestun nýrra
útgjaldaliða hljóta að fylgja í
kjölfarið, enda t samræmi við
þær aðstæður, sem við blasa í
efnahagslifi okkar í dag. En
krafan um hófsamari skatt-
heimtu; að setja skynsamlegt
„þak" á ríkisútgjöld í hlutfalli
við þjóðartekjur, á örugglega
hljómgrunn i hugum mikils
meirihluta þjóðarinnar. Að
þessum meirihlutavilja er skylt
að hyggja og kanna alla mögu-
leika á því að taka tillit til hans.
Kalró — 20. janúar — R«*ut«*r
ÁSTANDIÐ í Kaíró er nú
að færast i eðlilegt horf
eftir uppþot og átök undan-
genginna daga. í dag fóru
Egyptar fram á efnahags-
aðstoð sem nemur um 310
milljörðum íslenzkra króna
á ári frá Alþjóðabankan-
um, Bandaríkjunum,
Evrópuríkjum, olíusölu-
ríkjum Araba og frá Egypt-
um erlendis. Stjórnin
kennir kommúnistum um
óeirðirnar, sem urðu vegna
verðhækkana á nauðsynja-
vörum, en Sadat forseti
lýsti því yfir í gær, aó verð-
hækkanirnar kæmu ekki
til framkvæmda að sinni. í
dag heimilaði Sadat 10%
launahækkun. Hundruð
manna særðust í óeirðum
þessum, yfir 40 létu lifið,
og fjöldi manns var hand-
SVO er að sjá sem herferðin til að
fá Teng Hsiao-ping endurreistan
Bukovsky fær
hæli í Sviss
ZOrich — 20. janúar — R**ut«*r.
SOVÉZKA andófsmanninum
Vladimir Bukovsky hefur verið
veitt hæli sem pólitiskum flótta-
manni í Sviss. Auk þess hefur
honum verið veitt dvalarleyfi í
landinu til eins árs í senn, að því
er yfirvöld i Sviss skýrðu frá í
dag-
Aður; höfðu móðir Bukovskys,
systir hans og systursonur fengið
hæli í Sviss, sem pólitískir flótta-
menn, en sjálfur var hann i fyrstu
óráðinn í hvar hann vildi setjast
að.
HÓPl'R ungverskra marxista,
sem andvígir eru stefnu stjórn-
valda í L'ngverjalandi, hefur lýst
stuðningi sínum við mannrétt-
indahreyfinguna í Tékkóslóva-
kiu. Bókmenntagagnrýnandinn
Ferene Feher lýsti þessu yfir í
viðtali við austurríska útvarpið,
og sagði að um 20 ungverskir
tekinn.
Mestar urðu óeirðirnar í Kairó,
höfuðborg landsins, en einnig
kom til mikilla átaka í Alex-
andríu, Súez og Aswan.
RL'SSNESKI mannvinurinn
Vladimir Albreeht hefur veriðyf-
irheyrður vegna sprengingarinn-
ar í neðanjarðarjárnbrautarstöð í
Moskvu nýlega. Albrecht er ritari
rússnesku deildar Amnesty Inter-
national og hefur misst kennara-
stöðu sína vegna afskipta af
mannréttindamálum.
Albrecht hefur skýrt frá því, að
yfirheyrslan hafi farið fram í
skólanum, þar sem hann er nú við
nám. Þrír menn önnuðust yfir-
heyrsluna og neituðu þeir að sýna
sé í rénun, að minnsta kosti í bili.
Þeir, sem náið fylgjast með fram-
vindu mála í Peking, eru þó þeirr-
ar skoðunar að leiðtogar kín-
verska kommúnistaflokksins séu
enn að ræða málið.
Óstaðfestar fregnir hafa borizt
af því, að 50 flokksleiðtogar I
Norður-Kína hafi verið teknir af
lífi vegna stuðnings síns við
„Shanghai-klfkuna".
Upplýsingar þessar koma fram
í skýrslu, sem birt var i Taipei, en
sérfræðingar um kínversk mál-
efni efast um sannleiksgildi
þeirra, og vísa í því sambandi til
yfirlýsingar Hua Kuo-fengs, for-
manns kínverska kommúnista-
flokksins og forsætisráðherra
landsins, um að forðast beri blóðs-
úthellingar i herferðinni gegn
menntamenn hefðu sent leiðtog-
um „Mannréttinda 77“ bréf þar
sem lýst væri stuðningi við að-
gerðir þeirra að undanförnu.
Meðal þeirra, sem undirritað
hefðu bréf þetta, væru meðlimir
fámenns vinstri sinnaðs hóps há-
skólamanna, sem myndaður hefði
verið fyrir nokkrum árum, og
hefðu nokkrir þeirra verið reknír
Ljóst er að atburðir síðustu
daga eru mikið áfall fyrir Anwar
Sadat forseta, og mótmælaaðgerð-
um virðist að verulegu leyti vera
beint gegn honum persónulega.
Albrecht skilrfki sín, en hann
kveðst hafa þekkt einn þeirra sem
starfsmann leynilögreglunnar
KGB og þvf ekki viljað víkjast
undan því að svara spurningum
þeirra. Andófsmaðurinn Shakar-
ov hefur sagt, að hann telji ekki
ósennilegt að sprengingin hafi
verið sviðsett af KGB til að búa til
tylliástæðu fyrir yfirheyrslum á
sovéskum andófsmönnum. Um-
rædd sprenging átti sér stað fyrir
tæpum tveimur víkum og sam-
kvæmt fregnum fórust nokkrir og
aðrir slösuðust.
róttæku öflunum í flokknum.
Borgarstjórinn í Peking hefur
verið gagnrýndur fyrir andstöðu
sína við Teng, og er þess krafizt
að hann verði látinn fara frá.
Bell hlaut
samþykki
W ashintilon — 20. jamiar — Rrulrr.
ÞINGNEFNI) hefur samþykkt að
niæla með útnefningu Griffins
Bell, fyrrverandi alríkisdómara, í
enibætti dómsmálaráðherra í
hinni nýju stjórn Carters. Bell
hefur verið umdeildur, sérstak-
lega vegna afstöðu sinnar í kyn-
þáttamálum, og hefur farið fram
nákvæm rannsókn á ferli hans og
stefnu undanfarna sex daga.
Hefur Bell verið álasað fyrir að
koma í veg fyrir afnám
aðskilnaðar kynþáttanna f skól-
um þegar hann var náinn sam-
starfsmaður Ernests Vandiver,
fyrrverandi ríkisstjóra í Georgíu,
en Bell segist hafa viljað koma í
veg fyrir átök og sjá svo um að
starfsemi f skólunum færi fram
með friði og spekt.
Búizt er við því að öldunga-
deildin leggi blessun sina yfir
útnefningu Bells mótmælalaust.
Thomas O'Neill, leiðtogi demó-
krata i fulltrúadeildinni, hefur
lagt til við Walter Mondale,
kjörinn varaforseta, að James
Gavin, fyrrverandi hershöfðingi
og sendiherra Bandaríkjanna í
París í stjórnartið John F.
Kennedys, verði næsti yfirmaður
bandarísku leyniþjónustunnar i
stað Ted Sorensens, sem dró
framboð sitt til baka eftir harða
gagnrýni í öldungadeildinni.
úr ungverska kommúnistaflokkn-
um fyrir fjórum árum. Hópur
þessi væri ekki talinn áhrifamik-
ill i stjórnmálum, og hefði hann
fengið að starfa í friði fyrir
stjórnvöldum i Ungverjalandi.
Feher tók fram, að stuðningsyfir-
lýsingin höfðaði ekki til aðstæðna
í Ungverjalandi.
Aftökur 1 Kína?
Hohk Kon« — 20. janúar NTB.
Chirac ögrar Giscard
Vill verða borgarstjóri í París
Parfs — 20. janúar — R«*ul**r.
JACQUES Chirac, fvrrverandi
forsætisráðherra Frakklands,
hefur ákveðið að bjóða sig
fram til borgarstjóra í Parfs í
sveitarstjórnarkosningunum f
Frakklandi í marz.
Þessi ákvörðun Chiracs hef-
ur valdið mikillí óvissu um
framtíð samsteypustjórnar
Óháða lýðveldisflokksins, Mið-
flokksins og Gaullista, og for-
maður Miðflokksins, Lecanuet,
sagði í dag, að með henni væri
Chirac að reyna að neyða
Giscard d'Estaing til að efna til
þingkosninga á næstunni, þ.e
ári áður en þær eigi að fara
fram að réttu lagi.
Þá sagði Raymon Barre, sem
tók við embætti forsætisráð-
herra af Chirac, að þessi
ákvörðun Chiracs yrði vatn á
myllu sósíalista og kommún-
ista í sveitarstjórnarkosn-
ingunum og þingkosningun-
um.
Vmsir telja miklar líkur til
þess að Chirac sigri í kosn-
ingunum um hið áhrifamikla
embætti, og yrði það áfall fyrir
Giscard d’Estaing, sem fyrir
nokkrum vikum lýsti yfir
stuðningi sínum við núverandi
iðnaðarráðherra, Michel
d'Ornano, sem er flokksbróðir
hans. Akvörðun Chiracs um
framboðið er talin í ögrunar-
skyni við forsetann, en per-
sónulegur ágreiningur þeirra
varð til þess að Chirae sagði af
sér forsetaembætti fyrir
nokkrum mánuðum.
Ungverskir marxistar
stydja „Mannréttindi 77”
YinarborK — 20. janúar — Rcnlcr
Albrecht yfirheyrður
vegna sprengmgarinnar
»osk\a — NTB