Morgunblaðið - 26.02.1977, Blaðsíða 17

17
MöRCrt^BDAÐIÐ. LAL'CIARDACiL'R 26. FEBRL'AR 1977
Páll Gíslason,
yfirlæknir:
1 dag hefst á vegum Landsmála-
félagsins Varðar borgarmála-
kvnning, sem verður eitt reglu-
legra verkefna félagsins á
næstunni. Að þessu sinni verða
heilbrigðismál höfuðborgar-
innar kynnt, en kynningin
verður f Valhöll, Bolholti 7, og
hefst kl. 14.00. Á þessari
kynningu mun Páll Gfslason
formaður heilbrigðismálaráðs
Reykjavíkur, flytja stutta yfir-
litsræðu, en svo munu Úlfar
Þórðarson læknir og Skúli
Johnsen borgarlæknir svara
Páll Gfslason
Heilsugæzlustö ð v-
ar munu bæta heim-
ilislækn aþ j ónustu
'fyrirspurnum ásamt Páli. Að
loknum fundi verður farið f
skoðunar- og kynnisferð f
nokkrar stofnanir borgarinnar
á sviði heilbrigðismála.
I tilefni þessarar heilbrigðis-
málakynningar Varðar sneri
Morgunblaðið sér til Páls Gísla-
sonar til að fræðast um skipu-
lag og framtíðaráætlanir i
heilbrigðismálum borgarinnar.
— í stuttu máli eru
heilbrigðismál borgarinnar
þrískipt, sagði Páll. í fyrsta lagi
er um að ræða almenna heilsu-
vernd. Hér á ég við fyrirbygg-
ingu sjúkdóma og almennt
eftirlit þeirra, þ.e. það starf,
sem unnið er og innt af hendi f
Heilsuverndarstöðinni við
Barónsstig. í öðru lagi er það
sjúkrahúsareksturinn, þ.e.
Borgarspítalinn og stofnanir f
kringum hann. i þriðja lagi eru
það heilsugæslustöðvarnar.
Heilsugæzlustöðvarnar verða
mikilvægt verkefni næstu ára,
og hefur borgin gert áætlun um
uppbyggingu þeirra næstu 10
ár, en við erum nokkuð á eftir i
þessum efnum. Munu þær
valda mikilli en þarfri
breytingu á skipulagi heimilis-
lækninga í höfuðborginni. Þær
munu einnig minnka þann
þrýsting sem er á slysadeild
Borgarsjúkrahúss og einnig
minnka hina óeðlilegu notkun
sérfræðinga. Nú munu vera um
15—20 þúsund manns heimilis-
læknalausir i Reykjavík, og
lýsir það hinu alvarlega ástandi
og þeirri brýnu þörf, sem er á
heilzugæzlustöðvum i Reykja-
vik.
Fyrsta stöðin er nú tilbúin,
en hefur ekki enn verið opnuð
vegna skorts á starfsfólki. Þetta
er Árbæjarstöðin, en hún á að
geta veitt um 6 þúsund manns
alhliða heimilislæknaþjónustu.
Næsta heilsugæzlustöð, sem i er
rekið útibú barnadeildar
Heilsuverndarstöðvarinnar
verður i húsnæði við Asparfell,
og mun aðallega þjóna Breið-
holti III, en þar verður alhliða
þjónusta miðuð við um 8
þúsund manns. Þá er áætlunin,
að 1979 eða '80 verði opnuð
heilsugæzlustöð í hinni nýju
þjónustudeild, sem verið er að
reisa við Borgarspitalann og nú
er fokheld. Þessi stöð mun
þjóna Fossvogshverfi og
nágrenni en miðað verður við
að stöðin geti annað þörfum 12
þúsund manns með alhliða
læknaþjónustu. Þá er nú verið
að hanna heilsugæzlustöð fyrir
um 12 þúsund manns, er risa
mun i Breiðholti I. Nú þegar er
fyrir hendi samvinna fimm
lækna og Borgarinnar um
heilsugæzlustöðvarþjónustu í
Domus Medica. Loks erum við
að leita fyrir um samninga við
Seltjarnarnes um byggingu
heilsugæzlustöðvar, sem mundi
þjóna vesturbæ Reykjavíkur og
Seltjarnarnesi.
Páll sagði, að það sem tefði
mest fyrir framkvæmdum væri
að ríkisvaldið borgaði að lokum
um 85% kostnaðar við þessar
heilsugæzlustöðvar, en útgjöld
væru takmörkuð við fjárlög
hverju sinni. Borgin legði þvi
hlutfallslega meira fjármagn f
fyrirtækið í upphafi til að það
næði fram að ganga fyrr en ella
hefði verið, því þörfin væri
gífurleg.
Aðspurður um hvernig
heilsugæzlustöð væri mönnuð
sagði Páll að t.d. i Árbæjarstöð-
inni yrðu að jafnaði tveir til
þrír Iæknar, einn tannlæknir
ásamt aðstoðarfólki, tveir
hjúkunarfræðingar og ritarar
og nauðsynlegt starfslið annað.
Þá munu aðrir sérfræðingar
koma vissa daga, svo sem fé-
lagsráðgjafar, og svo mun fara
fram regluleg mæðra- og barna-
skoðun. I stærri stöðvunum
munu aðrir möguleikar gefast,
og yrði t.d. sjúkraþjálfun á
stöðinni í Breiðholti. Sagði Páll
að opnunartimi minni stöðv-
anna yrði sennilega takmark-
aður að degi til, en sennilega
yrði stefnt að þvi að stærri
stöðvarnar yrðu opnar allan
sólarhringinn og jafnframt um
helgar.
— Stóra málið núna hjá okk-
ur er bygging B-deildar Borgar-
spítalans, sagði Páll. Við erum
að undirbúa útboð í byggingu
þessarar álmu. Að lokum verð-
ur þarna rými fyrir um 200
manns, en í þessari álmu verð-
ur mest fengizt við öldrunar-
sjúklinga. Það er von okkar að
tekið verði við fyrstu sjúkling-
um í þessa deild á árinu 1979.
Svo er slysadeild Borgarsjúkra-
hússins að fá ný húsakynni, og
verður deildin þá mjög stækk-
uð. Deildin er reyndar orðin
slysadeild allrar landsbyggðar-
innar, svo að aukið húsnæði var
mikil nauðsyn. Ásamt stækkun
slysadeildarinnar verður þarna
einnig stofnuð göngudeild, en
vísir að göngudeild hefur verið
rekinn við sjúkrahúsið við
mjög erfiðar aðstæður.
önnur stórverkefni okkar um
þessar mundir eru Hafnarbúð-
ir, útibú geðdeildar að Arnar-
holti á Kjarlarnesi og endur-
skipulagning Heilsuverndar-
stöðvarinnar. Nú er að verða
tilbúin aðstaða fyrir 25 sjúkl-
inga í Hafnarbúðum, og verður
starfsemin þar rekin I sam-
vinnu við Borgarspítalann og
hefur Friðrik Einarsson verið
ráðinn yfirlæknir þar. Endur-
skipulagningu einstakra deilda
Heilsuverndarstöðvarinnar
miðar vel. Berklavarnardeild-
inni er verið að breyta þannig,
að hún mun ná til þjónustu á
almennum lungnasjúkdómum.
Áfengisvarnardeildin mun í
framtíðinni fást við alls konar
fræðslu tengda áfengisvörnum,
og leitað verður að einstakling-
um, sem eru að leiðast út í
ofdrykkju. Sem sagt: starf
deildarinnar verður fyrt og
fremst fyrirbyggjandi, í stað
endurhæfingar, sem þó leggst
ekki niður. Mæðradeldin hefur
nýlega fengið nýtt skipulag, og
innan hennar mun starfa kyn-
fræðsludeild. Hefur kyn-
Framhald á bls 22.
Kjaramálaráðstefna ASÍ:
Þannig má auka svig-
rúm til kjarabóta og
tryggja fulla atvinnu
— án þess að það leiði tU verðbólgu
NAUÐSYN þess. a8 kaupmðttur I
verkalauna verSi aukinn verulega,
ætti ekki a8 vera ágreiningsefni. j
þvi sambandi skal bent á eftirfarandi
staðreyndir: Samkvæmt útreikning-
um ÞjóShagsstofnunar rýrnaði kaup-
máttur launa áriS 1975 um
15—16% og enn um 3—4% áriö
1976. Frá gerð kjarasamninga i lok
fébrúarmánaðar 1974. hefur kaup-
máttur almennt rýrnaS um
25—40%. Nú er umsamiS kaup
þess fólks. sem vinnur í fiskvinnslu.
viS iðjustörf, alla algenga verka-
mannavinnu og almenn afgreiSslu-
störf, rúmlega 70 þúsund krónur á
mánuði, iðaS vi8 40 stunda vinnu ð
viku. Allir hljóta a8 viSurkenna, a8
slikt kaup er langt frá þvi a8 duga
fjölskyldu til mannsæmandi lífs. ÞaS
er staSreynd, a8 dagvinnukaup
verkafólks hér á landi er um
helmingi lægra en í nálægum lönd-
um. Ljóst er a8 veruleg raunkaups-
hækkun næst ekki fram, nema gerS-
ar séu nauSsynlegar hliSarrðSstafan-
ir af hálfu stjórnvalda. sem tryggi
breytta tekjuskiptinu launafólki i
hag. AlþýSusamband islands bendir
á eftirfarandi:
Ráðstafanir til
kauphaekkunar
Telja verSur eSlilegt og sjálfsagt,
a8 atvinnureksturinn taki á sig tals-
verSar kauphækkanir, án sérstakrar
opinberrar fyrirgreiSslu, vegna batn-
andi ytri skilyrSa. VerS á helstu út-
flutningsvörum eins og frosnum
fiski, fiskimjöli og lýsi, hefur fari8 ört
hækkandi. Benda má ð. a8 ÞjóS-
hagsstofnun spáir 13% hækkun út-
flutningsverSs sjávarafurSu á árinu,
miSaS vi8 meSalverS ðrsins 1976.
Margt bendir til a8 hér sé um var-
færna spá a8 ræSa.
Me8 opinberum rð8stöfunum er
hægt a8 bæta stöSu atvinnuveganna
til a8 mæta kauphækkunum m.a. ð
eftirfarandi hátt: lækkun vaxta,
lækkun söluskatts og tolla af a8-
föngum, lækkun raforkuverSs, lækk-
un launaskatts um 1 '/2%. sem renn-
ur i rikissjóS, og auk þess getur
atvinnureksturinn lækkaS kostnaS-
arliSi me8 aukinni hagræSingu og
betri stjórn.
Stjórnun og hagræSingu er mjög
ábótavant í íslenskum fyrirtækjum.
Me8 bættu skipulagi má þvi auka
afkastagetuna verulega og ná þann-
ig stóraukinni framleiSslu. Réttmæt
hækkun launa knýr á i þessu efni.
NauSsynlegt er a8 gripa til a8-
gerSa, sem miSa a8 þvi a8 bæta
samkeppnisaSstöSu innlendra fram-
; leiSenda me8 niSurfærslu kostnaSar-
Ii8a eins og rakiS er a8 framan. Með
þvi móti eykst útf lutningsf ramleiðsla
og gjaldeyrisöflun, samtimis þvi sem
innlendir framleiðendur standast
betur samkeppnina vi8 innflutning.
Til þess a8 breytt efnahagsstefna
nái tilgangi sinum, þarf a8 tryggja að
eftirspurn almennings beinist a8 inn-
lendri framleiðslu. Auk aSgerða, sem 1
miða að bættri samkeppnisaSstöðu,
er þvi sjálfsagt, til þess að treysta
gjaldeyrisstöðu okkar og hindra um-
framinnflutning, a8 um eins árs
skeiS verði settar sérstakar hömlur á
innflutning vörutegunda. sem annað
tveggja teljast ekki brýnt nauðsyn-
legar, eða sannanlega má framleiSa
innanlands á hagstæSara eða jafn-
hagstæðu verði og þvi sem er á
hliðstæðum erlendum varningi.
Fjárfestingarmál
ASÍ leggur áherslu á að full at-
vinna verði tryggð. I þeim efnum
verSi aSaláhersla lögð á aukna fram-
leiðslu og á hagkvæma og skipulega
fjárfestingu i þágu atvinnuvega
landsmanna.
Undanfarin ár hefur fjárfesting hér
á landi numiS um þriðjungi af þjóðar-
framleiSslu á ári, samanborið vi8 um
20%. sem algengast er í nálægum
löndum.
Á yfirstandandi ári er ráðgert að
heildarfjárfesting nemi 85,6
milljörðum króna og þar af 79.6
milljörðum, sem teknar yrSu af þjóð-
arframleiSslu ársins.
ASÍ telur óhjákvæmilegt a8 fjár-
festingarmálin verði tekin til ræki-
legrar endurskoðunar með það fyrir
augum, að óæskileg fjárfesting, eða
beinlínis röng fjárfesting, verði ekki
til þess að hamla gegn óhjákvæmi-
legum launahækkunum.
Skattheimta og
opinber þjónusta
Aflétt verði eftirtöldum álögum
rikisins:
2 söluskattsstigum. sem áður runnu
til Viðlagasjóðs 3.4 millj. kr.
Sjúkragjald 1% ð útsvarsstofn
l. 2 millj. kr.
Helmingur timabundins vörugjalds
(af alm. heimilisvörum) 2.6 millj. kr.
Samtals: 7.2 millj. kr.
Á þennan hátt mætti lækka verð-
lag og útgjöld heimila næmi um 4%.
Tekjutap rikissjóðs. sem leiddi af
þessum ráðstöfunum, yrði mætt
m. a. með þvi að fresta áætlaðri
lækkun á skuldagreiðslu 2.0
milljörBum til Seðlabankans, og með
sparnaði i rekstrarútgjöldum rikis-
sjóðs. Þá verði skattaeftirlit bætt. og
skattalögum breytt þannig, að þau
tryggi að atvinnurekendur taki eðli-
legan þðtt i skattgreiðslum. Hvað
snertir skattamál að ö8ru leyti, vis-
ast til skattamálaályktunar ASÍ-
þingsins.
Fullkomin opinber þjónusta er ein
grundvallarkrafa verkalýðshreyf ing-
arinnar. Hins vegar er i senn brýnt
að ekki séu lagðar of þungar byrðar
á almenning og jafnvægis sé gætt i
ríkisfjármálum. Eigi að halda aftur af
heildarútgjöldum hins opinbera i
þessu skyni, verSur það að gerast án
þess að það bitni á gæðum almennr-
ar félagslegrar þjónustu.
Verðlagsmál
Til þess að tryggja, að kostnaðar-
lækkanir komi fram i verðlækkun og
kauphækkunum verði ekki velt út i
verðlagið. eru aðgerðir i verðlags-
málum nauðsynlegar
Óhjákvæmilegt er, að verðlagslög-
gjöfin verði endurskoðuð og skipu-
lagi verSlagsmála breytt þannig, að
verSákvarðanir á hinum ýmsu svið-
um verSi samræmdar og heildar-
stjórn komið ð hið sundurleita kerfi
verðákvarðana og verðgæslu. Aukin
áhersla verði lögð á öflun gagna um
verðlag erlendis og miðlun upplýs-
inga til neytenda um verð í verslun-
um hérlendis.
Hækkun opinberrar vöru og þjón-
ustu verði takmörkuð við brýnustu
rekstarþörf opinberra fyrirtækja og
tryggt að hún verði ekki umfram
áætlun. sem samningsaðilum sé
kynnt fyrir samninga og fram komi
bæði hækkunarprósentur og hvenær
þær komi til framkvæmda.
Væntanleg hækkun búvöru á
samningstima verði kynnt og rlkis-
valdið skuldbindi sig til þess að sjð
til þess. ef á þarf að halda, með
niðurgreiðslum eða öðrum hætti. að
hækkanir fari ekki fram úr áætlun.
Það sé yfirlýst stefna stjórnvalda
a8 ð samningstimabilinu verði ekki
heimilaSar verðlagshækkanir né
hækkun á þjónustugjöldum né á
sköttum. sem áhrif hafa á verðlag.
Ýmsar félagslegar
umbætur eru
jafnmikilvægar
og kauphækkanir
Ellitaun, örorkubætur og hliðstæð-
ar lífeyrisbætur hækki i hátt við
Framhald á bls 22.
Kjaramálaráðstefna ASÍ:
—
Alyktun um kröfugerð og fyr-
irkomulag kjarasamninga
Kjaramálaráðstefna AlþýSusam-
bands Íslands og aðildarsamtaka
þess, haldin 24. — 25. febrúar
1977, samþykkir að hvetja öll verka-
lýðsfélög til að segja nú þegar. eða
sem allra fyrst, upp gildandi kjara-
samningum við samtök atvinnurek-
enda, þannig að þeir gangi úr gildi
frá og me8 1. mai n.k. Jafnframt
álitur ráðstefnan nauSsynlegt, að
landssambönd og/ eða einstök félög
gangi hið allra fyrsta frð þeim sér-
stöku kröfum. sem þau hafa hug á
að gera i næstu kjarasamningum og
a8 sú kröfugerð geti legið fyrir eigi
síðar en 15. mars n.k.
VarSandi sameiginlegar kröfur
verkalýðssamtakanna, ákveður rðð-
stefnan fyrir sitt leyti að sá háttur
verði á hafður, að þær verSi byggðar
á kjaramálaályktun 33. þings ASÍ,
og að skipuð verði sameiginleg
samninganefnd til að vinna að fram-
gangi þeirra. i hina sameiginlegu
samninganefnd tilnefni hvert lands-
sambandanna einn fulltrúa, svæða
samböndin einnig einn fulltrúa
hvert, en kjaramálaráðstefnan kjósi
21 fulltrúa I nefndina. Hinni sam-
eiginlegu samninganefnd til trausts
og halds varðandi mikilvægar
ákvarðanir verði „baknefnd" skipuð
alls 54 fulltrúum landssambanda og
verkalýðsfélaga með beina aðild að
ASÍ. f „baknefndina" skipi Verka-
mannasamband 12. Landssamband
isl. verslunarmanna 9, Sjómanna-
sambandið 6. Landssamband Iðju
félaga 6 og önnur landssambönd 3
hvert. Fyrir verkalýðsfélög utan
landssambanda skipi miðsjóm 9 full
trúa og iSnnemasamband fslands 2
— 3 fulltrúa.
Hin sameiginlega samninganefnd
og „baknefnd" skal fara með eftir-
talin verkefni í kjarasamningunum:
1. Kröfu samtakanna um 100 þús.
kr. lágmarkslaun að viðbættri
hækkun m.v. hækkun fram-
færusluvisitölu frá 1. nóv. 1976
til 1. apríl 1977.
2. Kröfu samtakanna um fullar verð-
lagsbætur á laun, i samræmi við
það, sem segir i kjaramálaályktun
33. þings ASf.
3. Kröfu um endurskoðun og fram-
lengingu á bráðabirgðasamkomu-
laginu um lifeyrismál frá febr.
1976.
4. Kröfur um breytta efnahags-
stefnu og stjórnvaldaaðgerðir.
5. Þær sérkröfur. sem að mati
samninganefndar og baknefndar
þykir rétt að taka upp sem sam-
eiginlegar kröfur, slikt mat færi
fram, þegar allar sérkröfur liggja
fyrir.
Hinum sameiginlegu samninga-
nefndum er einnig falið það verkefni,
að beita sér fyrir sem likastri stefnu
hinna einstöku samninganefnda og
samráði, m.a. varðandi verkfallsað-
gerðir, reynist þær óhjákvæmilegar
til þess að ná fram viðunandi kjara-
samningum.