Morgunblaðið - 01.03.1977, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1977
15
sterkasta eitur sem fyrirfinnst,
á borð við blásýru."
Krabbameinsvísindamaður-
inn dr. Ludwik Gross Banda-
ríkjunum segir: „Það stendur
óhaggað að fluor er mjög
lúmskt eitur, skaðlegt og
áhrifamikið I verkun þó tekið
sé I daglegum smáskömmtum.
Hversu oft sem það kemur á
prenti að fluorblöndun vatns sé
„óskaðleg"...
Þrátt fyrir að fluor sé í örlitl-
um mæli í mat og drykk hefur
ekki tekist að sanna vfsindalega
að það sé manninum nauðsyn-
legt. Hins vegar hefur verið
gerð tilraun sem bendir til að
fluor sé ekki nauðsynlegt lík-
amanum. Dr. Obel gerði til-
raunir með fluorsnautt fæði á
mörgum kynslóðum dýra. Hann
ræktaði matinn I rannsókna-
stofu f fluorsnauðum jarðvegi
og með fluorsnautt vatn, og
tókst þannig að fjarlægja fluor
að öllu leyti úr fæðunni. Til-
raunirnar sýndu að vöntun á
fluor hafði enga sjúkdóma f för
með sér. Tennur urðu heil-
brigðar og önnur heilsa eðlileg.
Ekkert réttlætir því að kalla
fluor snefilefni þar sem hann
er ekki nauðsynlegur lfkaman-
um.
I Punjab héraði í Indlandi er
,,hart“ vatn sem olli miklum
vandræðum fyrir fbúa þar.
Tvær borgir voru með 3,3 ppm
fluor frá náttúrunnar hendi, en
athygli vakti að tannskemmdir
voru mismiklar milli borganna.
Var farið að athuga hvað þessu
olli. Mismunurinn lá eingöngu f
samsetningu vatnsins að öðru
leyti. önnur borgin hafði mun
harðara vatn með meira af
kalsium og magnesium og þar
voru tannskemmdir minni, þvf
eins og áður hefur verið sagt
vinnur kalsium og magnesium
gegn eituráhrifum fluors. . .
Natriumfluorid (tilbúið
fluor) er 25 sinnum sterkara en
kalsiumfluorid (náttúrulegt
fluor)...
Prófessor Douw Steyn hefur
35 ára rannsóknir að baki á
áhrifum fluor, og hann segir:
„Fluor er eitt hættulegasta eit-
ur sem til er, séð frá sjónarmiði
ólæknandi eituráhrifa. Er það
vegna þess að eitrið sezt í lik-
amann, og geta liðið 20—30—40
Framhald á bls. 38
leita báðum megin. En það veltur
mikið á, hver hlutföllin eru.
Borist hefur mér í hendur grein
eftir dr. Jón Óttar Ragnarsson:
„Getum við varist tann-
skemmdum?" Og greinin fjallar
um fluorinn.
Greinin er fróðleg, eins og
vænta mátti. Og hann bendir á
möguleikana til að afla
upplýsinga vestan hafs og austan.
Og að upplýsingarnar þurfi að
vega og meta áður en ákvörðun
verði tekin um fluorblöndun
drykkjarvatns. — Þar fer vísinda-
maður en ekki ortodoks.
Það er nákvæmlega það, sem
gera þarf, og gerá VERÐUR: að
VEGA og META hvert atriði með
og móti — á raunhæfan hátt. Það
er lóðið. En það er án efa mikið
vandaverk og ábyrgðarverk, því
að enn eru vísindamenn ekki á
eitt sáttir um fluorinn. Og fjarri
þvi.
Er fluor óskaðlegur
sjúklingum? Er hann óskaðlegur
veikburða fólki með lftið mót-
stöðuafl? — Er hann hættulaus
þunguðum konum og fóstrinu?
Þetta er líklega alvarlegasta
spurningin, sem svara verður með
ENGRI ágiskun, áður en
drykkjarvatn almennings verður
fluorblandað.
En hví ekki að hafa fluorbland-
aða mjólk á markaðnum? Þá á
fólk valréttinn. — Það er.
réttmætt. — Hitt óverjandi,
meðan óvissa um mikilvæg atriði
er ríkjandi.
Frá mínum bæjardyrum
skoðað, á hér ekki að vera um
neitt deilumál að ræða, heldur
leit að hinu rétta, án öfga, án
ofstækis, og fullkomnum heiðar-
leika til að tryggja að svo og svo
miklum fjölda verði ekki unnið,
jafnvel óbætanlegt tjón á lifi og
heilsu.
Ingibjörg Þorgeirsdóttir:
Allt er þá þrennt er
Mér hefur alltaf þótt vænt um
dýr, enda alin upp í sveit meðal
dýra jafnt og manna. Og þótt dýr
séu dýr en ég eigi að heita mann-
eskja hefur mér ekki sfður verið
augljós skyldleikaböndin milli
mfn og þeirra en djúpið, sem að-
skilur. Liggur skyldleikinn sér-
lega vel í augum uppi þegar borið
er saman atferli barna og dýra og
þó einkum ungviðisins. Þar fyrir
ber því sízt að neita að bilið, sem
skilur vaxna mannveru frá dýri
eru verulegt, hraðvex með barn-
inu upp árin og heldur áfram að
vaxa frá mannsins hálfu löngu
eftir að t.d. hvolpurinn eða lamb-
ið er staðnað í sinum þroska og
orðið fullvaxið dýr eða skepna. Af
þeim sjónarhóli séð er það sann-
arlega ekkert smáræði, sem
manninum hefur hlotnast fram
yfir dýrin. Hins vegar virðist
hann einnig hafa orðið að láta af
hendi nokkurt dýrmæti, sem nú
sýnist að mestu forréttindi dýr-
anna einna. 1 þvi sambandi vil ég
sérstaklega benda á eitt atriði.
Alla sína skömmu ævi er dýrið
sérstaklega verndað og varið af
móður náttúru, sem leggur því i
eðlið hina ómeðvituðu en hár-
vissu og óbrigðulu eðlisávisun
(instinkt) jafnframt því sem hún
útbýr það ótrúlegustu hlifum og
vonum og gefur því aldingarð
áhyggjuleysisins að hvilast í. Við
manninn virðist móðir náttúra
hins vegar fyrir löngu hafa sagt:
Heyrðu, góði. Nú hætti ég að
vernda þig með tómri, blindri eðl-
isvizku. Ég hefi þegar gefið þér
svo mikið af greind og skynsemi,
blandað smávegis siðavitundar-
frækornum, að þú ættir héðan af
sjálfur að geta fundið út hvaða
lífsferli þér er hentast og best
sæmandi sem mannveru. Já,
meira að segja líka á þvi hættu-
sviði, sem viðkemur viðhaldi ætt-
stofnsins eða hinu jarðneska
framlifi. Og þar með mátti maður-
inn hrekjast út úr paradis dýr-
anna út i eyðimörk og frumskóga-
flækjur mannlifsins.
Sumir segja að þetta hafi gerst
fyrir árþúsundum, aðrir tilnefna
milljónir ára. En hvað um það,
enn er ekki séð fyrir endann á
rangli mannsins um eyðimerkur
og skógarþykkni lífsins, og ekki
að undra þótt stundum kenni
þreytu og leiða yfir því, hve ferða-
lagið gangi „grátlega seint“ til
sælulandsins. Og einmitt þá þegar
leiðinn knýr á er hætt við að þessi
óþreyjufulla og ófullgerða vera
bregði á ýmis ráð — og öll ekki af
forsjá gjörð — til að svæfa leið-
ann, drepa timann og smokra sér
undan streitu ábyrgðarinnar.
Einkennilegt, finnst ykkur
ekki, að einmitt nú virðist mann-
kindinni svo gjarnt að gripa til
ýmissa óyndisúrræða, einmitt
núna, þegar margir álíta — og
ekki að ástæðulausu — að aldrei
hafi ljós hinnar hreinræktuðu
hugsunar og skörpu vitsmuna log-
að jafnt glatt innan höfuðskelja
mannsins. Hefur þekkingarsvið
hans nokkru sinni verið jafn
stórt? Spannar það ekki óraviddir
alheimsins? Hafa hinar tækni-
legu furður heila hans og handa
nokkru sinni áður verið þvilíkar?
Nægir þetta ekki til að sýna hina
gifurlegu yfirburði mannsins?
Vissulega. Ókunnugur gestur, t.d.
frá annarri stjörnu, mætti vel
halda að nú hlyti þó mannveran
að vera fær um að gera sér veg
yfir sumar þær eyðimerkurtor-
færur, sem hann áður fyrr réð
ekkert við. Eins ætti sú tið að vera
liðin þegar hann álpaðist til að
festa sig í fúnum fenjaflóum og
sökkva þar á bólakaf vegna þess
að hann gætti ekki að sér fyrr en
fúinn var líka kominn i hásn eigin
menningarstoðir. í stuttu máli, nú
ætti mannveran að vera því vaxin
að skapa sér sjálf öruggt og
áhyggjulaust líf. En hvernig tafl-
ið stendur I dag er okkur öllum
kunnugt, Við vitum að furður
heila og handar eru ekki einungis
notaðar til ánægju og hagsbóta
heldur einnig til að auka á þján-
ingar, eyða og drepa. Um það
Ingibjörg Þorgeirsdóttir
fræða okkur best á hverjum degi
okkar algengustu stofufélagar og
fræðslugjafar — útvarpið og sjón-
varpið. Þvi miður virðist líka ým-
islegt annað, sem það fræðir
okkur um, einnig benda til að
viðar en I hinu brjálaða vígbúnað-
arkapphlaupi liggi Níðhöggar
faldir, yrmlingar, sem nagi rætur
Yggdrasils að neðan.
Fyrir nokkru (11—2) voru
tveir athyglisverðir þættir sýndir
I Kastljósi sjónvarpsins. Fjallaði
annar um hassneyslu barna og
unglinga hér, hinn um uppsigl-
andi kynfræðslu í skólum. I hass-
þættinum komu m.a. fram einn
menntaskólastjórinn hér I borg-
inni og tveir skólaunglingar, auk
þess sem landlæknir sagði nokkur
vel valin orð um eðli hassins og
áhrif. í þessum umræðum kom í
ljós að sterkar líkur bentu til að
um töluvert smygl á hassi væri að
ræða nú orðið hér, bæði erlendis
frá og innanlands til neytenda.
En hvaðan og til hverra, og hveru
útbreidd neyslan væri virtist enn
engin vitneskja til um, sem hægt
væri að henda reiður á. Drepið
var og á að raddir hefðu heyrst
um að gefa ætti hassneyzlu
frjálsa, þar sem um svo meinlaust
fiknilyf væri að ræða. En ennþá
varðar sala og neyzla á hassi hér
við lög. Hins vegar lýsti landlækn-
íir þetta hassgras litla nytjajurt.
Áhrif þess á börn og unglinga, á
starfsgetu, námsgetu og viljalíf
þeirra, hefðu I hvívetna reynst
svo neikvæð að augljóst varð að
nýr vágestur er á ferð meðal okk-
ar.
Seinni þáttur Kastljóss fjallaði
um kynfræðsluna, sem mér skilst
að allviða sé komin á og höfð á
boðstólum fyrir börn og unglinga
i skólunum.
1 þessum þætti komu fram tvær
konur, og önnur þeirra a.m.k. var
hjúkrunarkona við Heilsuvernd-
arstöðina. Auk kvennanna voru
mættir tveir telpuunglingar. Að-
spurðar töldu konurnar réttast að
hefja kynfræðsluna þegar i
grunnskólanum (barnaskóla) og
gefa hana þar I sambandi við nátt-
úrufræði, lífeðlisfræði og heilsu-
fræði. Auðvitað, hugsaði ég sam-
þykkjandi. Það liggur I augum
uppi að það er réttasta og auð-
veldasta leiðin — og líklegust til
að koma börnunum i skilning um
hið eðlilega samhengi lífsins og
lögmál vaxtar og þroska, og forða
þeim um leið frá hleypidómum og
ranghugmyndum. Já, þetta var
skynsamleg byrjun. Og I fram-
haldi af henni bjóst ég hálft um
hálft við að þær myndu tæpa á
nauðsyn þess að ungdómnum
væri jafnframt bent á að dálitill
munur væri þó i þessu tilliti á
mönnum og dýrum. Mér flaug t.d.
í hug að þótt nægja virtist skepn-
unni að hafa bara náð sæmilegum
kroppsþroska til þess að vera fær
um að ala af sér afkvæmi og gefa
því spena, — og upp á þetta pass-
ar móðir náttúra yfirleitt mjög
vel — þá dygði slíkt ekki að öllu
mannverunni. Mannsbarnið
þyrfti svo margs annars og meira
með en ungviði dýranna. Þess
vegna væri ef til vill gott fyrir
manneskjuna að gera sér ljóst,
áður en hún hlypi út i að fjölga
sér þyrfti hún auk sæmilegs lik-
amsþroska að hafa náð upp þó
nokkrum öðrum þroska, sem í
gamla daga var kenndur við and-
ann. En hér var hvorki tími né
rúm fyrir vangaveltur. Spurning-
um var beint til telpnanna, og
þær greindu þá frá þvi af feimnis-
lausri hreinskilni að samkvæmt
þeirra reynslu og þekkingu eða
kunnugleika væri liklegast að
kynlíf hæfist hjá skólabörnum
a.m.k. um fjórtán ára aldur niður
i ellefu ára aldurinn eða fyrr.
Eftir þessar mjög svo athyglis-
verðu upplýsingar unglinganna
hófst dálitil sýnikennsla hjá
hjúkrunarkonunni, sem dró nú
fram nokkur smá-stykki, sem hún
hafði tekið með til að sýna skóla-
stúlkunum og öðrum. I þessum
pakka var t.d. lykkjan, fyrir telp-
urnar ágæt, þótt pillan væri samt
handhægust, og þarna er smokk-
urinn ft fulldýrt stykki. Svo ertd-
aði þessi sýnikennsla að efni til
eitthvað á þessa leið: Ef ykkur
langar til að fá eitthvað af þessu,
þá komið þið bara upp í Heilsu-
verndarstöð til min. Þar fæst
þetta allt, og þið getið valið um
eftir vild. Og þar fáið þið um leið
tilsögn i, hvernig þið eigið að nota
þetta. Ef þetta væri notað rétti-
lega væri engin hætta á neinni
ólukkans slysni þótt börnin lékju
sér saman. 0, langt I frá!
Jæja, allt er þá þrennt er!
Alkunna er að vin-neyzla er allt-
af að færast neðar i aldurshóp-
ana, og varla þarf að efast um að
Framhald á bls. 38
tfo3uba
LANG ODÝRUSTU
20" litsjónvarpstækin á markaðnum
Vegna hagstæðra samninga við Toshiba Japan getum við boðið nokkurt
magn 20" litsjónvarpstækja fyrir
AÐEIWS KR. 213.915
Þetta nýja glæsilega litsjónvarpstæki
er búið fjölda tæknilegra nýjunga:
line-in myndlampi
Blackstripe-kerfi er
Árs ábyrgð. Greiðsluskilmálar
EINAR FARESTVEIT & CO. HF.
Bergstaðastræti 10A
sími 16995.
tryggir úrvals svart-hvíta mynd jafnt
og litmynd.
Sjálfvirk afsegulmögnun.
ÚTSÖLUSTAÐIR:
KB. Borgarnesi
Versl. SP, Hvammstanga
KS, Sauðárkróki
KEA, Akureyri
KÞ, Husavik
Kaupf Héraðsbúa. Egilsstöðum
Hljómver, Akureyri
Karl Hálfdánarson, Húsavik
Kjarni, Vestmannaeyjum
Radió og sjónvarpsstofan,
Selfossi.