Morgunblaðið - 28.06.1977, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. JUNÍ 1977
15
í stórhættu - Þorskstofninn í stórhættu - H Texti og myndir: Þorleifur Ólafsson
„Gallinn er sá að
það vill enginn taka
á sig ábyrgðina”
— segir Bergur Hallgrímsson
útgerðarmaður á Fáskrúðsfirði
„AFLINN er ákaflega tregur, og
floti stórra skipa er orðinn svo
mikill á miðunum, að bátar eins
og ég geri út komast hvergi að,“
sagði Bergur Hallgrfmsson fram-
kvæmdastjóri á Fáskrúðsfirði
þegar Morgunblaðið ræddi við
hann.
Bergur er aðaleigandi og fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins Pól-
arsfldar á Fáskrúðsfirði og gerir
fyrirtækið út tvo báta, Þorra og
Flosa. Að sögn Bergs hafa bátarn-
ir lftið verið á sjó eftir vetrarver-
tfð, bæði hefur verið dyttað að
þeim eins og kallað er, og eins
hefur gengið ákaflega illa að fá
góða menn á þá, sökum þess hve
þessir bátar eru aðþrengdir er
þeir stunda togveiðar en þetta
stafaði af þvf hve fiskgengdin f
sjónum væri orðin Iftil.
— Hvernig á þá að takmarka
sóknina I þorskstofninn, þannig
að hann stækki á ný?
„Ef ég fengi að ráða léti ég
skipta aflanum milli skipa, og þá.
þannig að miðað yrði við höfða-
tölu en ekki tonnatölu. Þetta ætti
að vera mjög auðvelt í fram-
kvæmd með þvf að láta öll skip
vera með kassa og telja síðan úr
þeim af handahófi. Með þessu á
móti verður hægt að fyrirbyggja
smáfiskadráp að mestu."
— Hefur þú eitthvað heyrt um
að smáfiski hafi verið hent fyrir
borð frá skuttogurunum?
„Já, ég hef heyrt ljótar sögur af
Digranesflakinu, um að þar hafi
smáfiski verið hent fyrir borð.
Þarna voru 50 skip að veiðum og
fengu vist um 150 tonn að meðal-
tali hvert. En ef við segjum að 30
skip hafi fengið þarna 4500 tonn
og allt að 30% af þvi, sem kom
upp í trollinu hafi ekki verió
nýtanlegt, hefur 1350 tonnum
verið fleygt.
Gallinn við okkur tslendinga er
sá, að það vill enginn taka á sig
ábyrgðina við að stöðva sóknina í
smáþorskinn, hvað þá að
skammta skipum afla.“
— Hvernig er með þína bata og
þitt fyrirtæki?
„Sjálfur er ég með tvo báta og
sá þriðji leggur upp hjá fyrirtæk-
inu og er nú að fara á troll, en það
er ákaflega erfitt að fá menn til
starfa á togbátum á þeim stöðum,
þar sem skuttogarar eru einnig.
Því horfir maður vonaraugum til
síldveiðanna I haust. Þessir bátar
hafa svo til enga möguleika á tog-
veiðum, þar sem enginn fiskur
sleppur inn á þeirra veiðislóðir.
Hann er allur drepinn fyrir utan
þær. Já, það er ekki nokkur vafi
á, að fiskurinn fer minnkandi."
— Hvernig gekk netavertíðin
hjá ykkur i vetur?
„Þó svo að sæmilega hafi geng-
ið hjá okkur í vetur, þá ber að
geta þess, að aldrei hefur verið
borið eins mikið i þessar veiðar.
Bátarnir voru með ný net I sjón-
um allan tímann og allt krafta-
verkanet sem eru miklu fisknari
en áður hefur þekkzt. Um hvort
minir bátar voru með of mörg net
í sjó veit ég ekki, þar sem ég er
ekki á sjónum.
Maður getur ekki sagt neitt um
hvað á eftir að gerast með okkar
fiskstofna, en ég held að útlitið sé
ljótt ef ekkert verður gert næstu
tvö árin. Eitt ráð til að sækja ekki
of stíft i fiskstofnana er að stunda
með veiðar með linu. Færeyingar
hafa verið með linu hér djúpt úti
fyrir Austfjörðunum og hafa fisk-
að vel, og að sjálfsögðu er þessi
fiskur 1. flokks vara. Sjálfur gerði
ég út á linu fram í febrúar á þessu
ári með góðum árangri, en það
var langt að sækja.
Það er alltof mikið einblint á
togarana, þrátt fyrir að vitað er að
fiskur fer minnkandi. Sú stefna
virðist rikjandi að bæta bara við
skipum um leið og fiskurinn fer
minnkandi til aó veiða það sem
hægt er. Þetta tel ég vera lélega
hagfræði, þó svo að það haldi i
horfinu og fyrirbyggi atvinnu-
leysi um hrið á viðkomandi stöð-
um.
Fiski landað úr Hoffelli á Fáskrúðsfirði.
ig að frekari friðun bitnaði jafnt á
öllum.“
— Kæmi til greina að stanza
meira í landi eftir hverja veiði-
ferð en nú er gert?
„Sjálfir erum við oft inni I um
tvo daga eftir hverja veiðiferð.
Mín skoðun er hins vegar sú, að
ég held að flestir sjómenn séu
sama sinnis, að það mætti stöðva
fiskiskipaflotann frá 15. desem-
ber fram yfir áramót og eins yfir
aðrar stórhátíðir, slík stöðvun
hefði anzi mikla friðun í för með
sér. Með aðgerðum sem þessum
mætti ná anzi langt i friðun þorsk-
stofnsins að mínu mati.“
— Er mikið um v-þýzka togara
úti fyrir Austfjöróum enn?
„Það er kannski ekki hægt að
segja að það sé mikið um það, en
engu að síður sjá þeir um að halda
grunnunum við SA-land hreinum,
og þurfa austfirzkir togaraskip-
stjórar ekki að hafa áhyggjur af
of litlum veiðiskap þar. Þarna
hirða V-Þjóðverjar smáufsa sem
við lítum ekki við og þorskaflinn
sem þeir segjast veiða hér stenzt
engan veginn. Það kemur oft fyr-
ir að þeir toga við hlið Austfjarða-
togara svo dögum skiptir á slóð
sem við fáum ekkert nema þorsk,
en þá segjast þeir fá ufsa, hvernig
getur slíkt staðizt og nú orðið er
ég algjörlega á móti endurnýjun
samninga við það.“
— Hvernig eigum við þá að
haga okkar veiðum i framtíðinni?
„Það er ljóst að ef aflinn fer
mikið fram úr þvi sem fiskifræð-
ingarnir segja, þá er ég hræddur
um þorskstofninn. Ef við viljum
að stofninn nái sér á ný, þá vil ég
að það verði farið eftir þvi sem
fiskifræðingarnir segja, þvi þeir
hafa mikið til sins máls. Þá er ég
algjörlega á móti þeirri miklu og
öru endurnýjun sem hefur átt sér
stað á fiskiskipaflotanum. Það er
allt i lagi að kaupa nýtt skip,
þegar annað er orðið úr sér geng-
ið, við erum bara alltof stórtækir i
einu og svo verður allur flotinn
úreltur á þvi sem næst sama ár-
inu.“
Beitt á fullu áður en farið er f róðurinn.
,,íslenzk rán-
yrk ja er ekkert
betri en brezk”
— segir Bergkvist Jónsson á Fáskrúðsfirði
„ÆI, ÉG HEF alltaf verið hlut-
laus I öllum deilum, enda
kannski betra þegar menn tala
ekki um annað en lax og aftur lax.
Þá er ég að verða 74 ára, og er nú
búinn að stunda sjóinn f 61 ár,
þetta er ekkert Ifkt þvf sem áður
var,“ sagði Bergkvist Jónsson,
sjómaður á Fáskrúðsfirði, þegar
Morgunblaðið hitti hann að máli.
Bergkvist gerir nú út bátinn
Bergkvist SU-409 ásamt syni sfn-
um Jóni. Er þetta 11 tonna bátur,
og reru þeir feðgar með Ifnu við
þriðja mann er við hittum þá.
Auk þess sem þeir sækja sjóinn
stíft, þá beita þeir lfka.
— Var þá meiri fiskur i sjónum
þegar þú byrjaðir til sjós?
„Það er ekkert svipað að fara á
sjó núna miðað við það sem þá
var. Fiskurinn í sjónum minnkar
ár frá ári, og undanfarin ár hefur
ástandið verið þannig að við höf-
um ekki fengið nema smátitti á
miðunum frá Gerpi suður að
Kambanesi.
Já, og ef ég mætti segja frá
fiskigengdinni hér áður fyrr, þeg-
ar ég var að hefja mina sjó-
mennsku á miðunum við Skrúð.
Ég man þá eftir Færeyingum sem
voru á handfærum og sá ég þá
draga fisk á hverjum öngli, en
veiðarfærin voru ekki fullkomin
þá, og ekki nóg með það, beitan
sem þeir notuðu var söltuð sild.
Það fengi enginn kvikindi úr sjó
nú til dags með þessum veiðiað-
ferðum.“
— En hefur ástandið ekkert
batnað á ykkar miðum, siðan
brezku togararnir yfirgáfu fisk-
veiðilögsögu íslendinga?
„Vist var gott að losna við Bret-
ann, en það sem kom í staðinn er
rányrkja íslenzkra skipa inn að 6
og 4 mílna mörkunum, og ég get
ekki séð að íslenzk rányrkja sé
betri en brezk. Það er haldið
áfram I sífellu að bæta við skut-
togurum, þannig að nú má heita
að skuttogari sé kominn á hverja
kúvik á landinu og þeir hamast
stanzlaust I að róta upp fiski og
botni fyrir utan smábátamiðin."
— Ertu þá á móti skuttogurum
eins og sakir standa?
„Þó svo að skuttogararnir fiski
vel um þessar mundir og færi
mikinn afla að landi, þá ættu allir
vitibornir menn að athuga hvað
það er sem þeir drepa. Hér á ég
við ungviðið, þetta er eins og að
drepa lömbin um leið og þau fæó-
ast. Og einnig heyrir maður að
smáfiski sé hent fyrir borð af
skuttogurunum. Þetta er ljótasti
sálmur sem ég hef heyrt.
Ég man þá tíð er ég reri frá
Eyjum og sá fiskhaugana á
bryggjunum þar. Aflinn sem
barst að var oft svo mikill að ekki
tókst að vinna hann allan, það var
synd, þvi þá kom ekkert annað en
aulaþorskur á land.“
— Hvað eigum vió þá að gera?
„Friða stofninn meira, það smá-
gengur á stofninn sem er eðlileg
þróun þegar hver bleyða er skafin
upp. Það versta er að skuttogar-
arnir eru orðnir of þýóingarmikl-
ir. Þeir eru stórvirkir, koma með
mikinn afla að landi, en hvað
eyðileggja þeir mikið. Spyr sá
sem ekki veit? Hvar þessi ósköp
enda veit ég ekki, og vil helzt ekki
hugsa til þess,“ sagði Bergkvist að
lokum.
Bergkvist Jónsson f beitingar-
skúrnum.