Morgunblaðið

Dagsetning
  • fyrri mánuðurágúst 1977næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    31123456
    78910111213
    14151617181920
    21222324252627
    28293031123
    45678910

Morgunblaðið - 12.08.1977, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 12.08.1977, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 12. AGUST 1977 Hér fer á eftir ræða, sem Jimmy Carter forseti Bandaríkjanna flutti á ráðstefnu þing- manna Suðurríkjanna í Charleston í Suður- Karólínu 21. júlí s.l. Fjallar hann þar um samskipti Bandaríkjanna og Sovétríkjanna eft- ir þá miklu gagnrýni, sem fram hefur komið á stefnu Bandaríkjamanna í utanríkismálum. Fer Carter ekki dult með að hann telur mikla þörf á góðum samskiptum þessara risavelda, ekki aðeins þeirra vegna heldur heimsins alls. En þau samskipti verði að vera heiðarleg og engu megi fórna er stofnað gæti öryggi hins frjálsa heims í hættu. Það cr mér mikið gleðiefni að hitta ykkur hér í dag í einni yndislegustu borg þessa lands til að ræða um vandamál og vonir, sem við eigum allir í sameiningu bæði sem Suðurrfkjamenn og sem Bandaríkjamenn. Ég finn til náinnar samkenndar með ykkur, þingmönnum ríkis- þinganna, því að ég var öldunga- deildarþingmaður ríkisþings Georgiu um fjögurra ára skeið og met rikisþingin mikils, ekki að- eins vegna hæfni þeirra, er þar sitja, heldur einkum vegna þess, að þau eru í nánum tengslum við fólkið, sem þau eru fulltrúar fyr- ir. Við Suðurrikjamenn höfum frá fornu fari haft mikilsverðan sjálfsákvörðunarrétt um eigin málefni, og þá hefð ber ykkur að varðveita. En við höfum ekki far- ið varhluta af ýmsum örum breyt- íngum, sem orðið hafa á síðari tímum, og ef til vill hafa þær snert okkur meira en marga aðra. Daglegt líf okkar mótast æ meira af atburðum, sem verða í öðrum borgum, ákvörðunum, sem teknar eru í öðrum rikjum, og átökum, sem verða i öðrum heimshlutum. Við erum Bandarikjamenn og get- um ekki horft framhjá því, að ingarvopn en hingað til hafa þekkzt. Förum afvega ef við mótum stefnu okkar út frá stundargeðhrif- um Bæði Bandarikjamönnum og Sovétmönnum hefur lærzt það, að hvorugt ríkið er almáttugt, þrátt fyrir mikla auðlegð. Við höfum einnig sannfærzt um það, að enda þótt heimurinn sýnist minni nú en áður i krafti hinna tæknilegu framfara, er hann eigi að síður of stór og margbreytilegur til að annað hvort stórveldanna geti lagt hann að fótum sér. Og loks kemur þriðja atriðið, sem er lik- lega mikilsverðast, — við Banda- rikjamenn höfum gert okkur grein fyrir þessum staðreyndum, en ekki í uppgjöf, heldur vegna aukins þroska og víðsýni. Ástæðan fyrir þvi að ég rek hér þessar alkunnu breytingar er sú, að ég held að tengsl Sovétríkj- anna og Bandarikjanna verði að skoðast Ot frá ýmsum hliðum, bæði í sögulegu samhengi og í ljósi þróunar heimsmálanna í heild. SO reynsla, sem fengizt hefur af samskiptum okkar við Sovétrikin, hefur fært okkur heim sanninn um, að við förum afvega, ef við mótum stefnu okkar Ot frá stundargeðhrifum, hvort sem þau geðhrif eru góð eða slæm. Við munum öll eftir timum, þegar veður virtust válynd, en einnig öðrum tímum, þegar allt lék i lyndi. Við höfum áður farið yfir þau fjöll og þá dali. Hins vegar er okkur ljóst, að stefnan hefur ver- ið jákvæð og markviss á sfðasta þriðjungi þessarar aldar. BOast má við, að ríkisstjórnir Sovétrfkjanna og Bandarikjanna muni eftir sem áður greina veru- lega á f viðhorfum til frelsis, valds og andlegs lifs manna. A sama hátt mun samkeppni þjóð- anna á ýmsum öðrum sviðum ugg- laust halda áfram. Þar er um að ræða raunverulega samkeppni, sem á sér djúpar rætur i sögu þjóðanna og verðmætamati. En á hitt ber einnig að lita, að þessi tvö ríki eiga mörg sameiginleg hags- munamál. Okkur ber að gefa þess- um hagsmunamálum aukinn gaum og hagnýta okkur þau til að vikka samstarfsgrundvöll þjóð- Þegar ég tók við forsetaembætti fyrir réttum 6 mánuðum, var far- ið að gæta óánægju hjá mörgum Bandarikjamönnum með hina svonefndu „batnandi sambúð" við Rússa, og jafnframt með þá stefnu, sem tekin hafði verið í samskiptum við Sovétríkin. Utan- rikisstefna okkar hafði beðið hnekki vegna atburða síðasta ára- tugs, en nú vorum við farnir að öðlast á nýjan leik sjálfstraust okkar og þjóðarstolt. 1 þessari aðstöðu ákvað ég að mál væri komið til að efna til málefnalegrar umræðu um al- þjóðamálefni við bandarísku þjóðina. Ég taldi knýjandi að byggja upp á ný þann siðferðis- grunn, sem bandarisk utanríkis- málastefna hvflir á, og mér þótti það skipta miklu, að samskipti okkar við Sovétrikin yrðu gagn- kvæmari, raunhæfari og umfram allt arðbærari fyrir báða aðila. Hér er hvorki um að ræða harða eða lina stefnu, heldur blátt áfram viðurkenningu á því, hvernig við verndum bezt öryggi okkar og leggjum bezt okkar skerf til nýskipunar alþjóðamála. Það er takmark okkar. Beri áþreifan- legan árangur Við höfum leitazt við að skoða vandamálin í samskiptum Banda- rikjanna og Sovétrikjanna Ot frá nýju sjónarhorni og reynt að tak- ast á við þau á djarfan og raun- hæfan hátt. Tillögur okkar eru við það miðaðar að þær beri bein- harðan, áþreifanlegan árangur: 0 I viðræðunum um útrýmingu gereyðingarvopna höfum við lagt fram mjög yfirgripsmikla tillögu um verulegan niðurskurð og tak- markanir, ennfremur að hætt verði við nýjar tæknilegar upp til að viðhalda hernaðarjafnvægi. 0 Við höfum beitt okkur ákaft fyrir þvf, að endir verði bundinn á allar tilraunir með kjarnorku- vopn og samningaviðræður þar að lútandi eru þegar komnar vel á veg. Ef þeim lyktaði með sam- komulagi myndi merkum áfanga verða náð f samskiptum Banda- rfkjanna og Sovétrfkjanna. 0 Þjóðirnar vinna nú f samein- ingu að þvf að bann verði sett á eiturefnahernað og að birgðir þær, sem til eru af eiturefnum, verði eyðilagðar. RÆÐA CARTERS BANDARIKJAFORSETA Á RÁÐSTEFNU ÞINGMANNA í S-KARÓLÍNU ORLOG OKKARl SMHTVINHUB 0W.ÖBU— ANNARRA MÚBA^H örlög okkar eru samtvinnuð örlög- um annarra þjóða. Við erum öðr- um þjóðum háðir, m.a. hvað snert- ír heilbrigt efnahagslíf og orku- öflun. Heimurinn hefur breytzt og víð getum ekki leyft okkur þröngsýni, einstrengingshátt og eiginhagsmunastefnu í samskipt- um við aðra. Þegar ég tók við forsetaembætti áttum við Bandaríkjamenn við margs konar erfiðleika að stríða viðs vegar um heiminn — í Suður- Afriku, Mið-austurlöndum, i sam- skiptum við bandamenn okkar í NATO, og einnig brunnu á okkur margs konar erfið vandamál, svo sem útbreiðsla kjarnorku, samn- ingaumleitanir við okkar fyrri andstæðinga, samningar um Panamaskurð, mannréttindi og fátæktin í heiminum. Við höfum opinberiega, og án þess að tví- nóna, snúið okkur að þessum við- fangsefnum svo og að ýmsum öðr- um, sem menn hafa hingað til hliðrað sér við eða ekki gefið gaum. Eins og ég gat um á siðasta blaðamannafundi minum, var óhjákvæmiiegt að hefja umræðu, efna til misklíðar og brjóta mál til mergjar. Við höfum ekki leitað eftir auðveldum og skammvinn- um samningum, heldur vakir það fyrir okkur að finna úrlausn, sem skiptir máli, er vegin og metin og reynist varanleg. Samskiptin við Sovétríkin Forsetanum ber að gera þjóð- inni grein fyrir framgangi flók- inna og þýðingamikilla mála. Að þessu sinni vil ég ræða einn þátt utanríkismála okkar, sem er afar þungur á metunum, og gæti bein- línis mótað friðarhorfur . fyrir okkur og afkomendur okkar. Mig langar til að skýra, frá mínum sjónarhóli, hvað við höfum gert og hvert við stefnum í samskipt- um við Sovétrfkin og til að kveða fast á um grundvallarreglur bandariskra stjórnmála. Áratugum saman hefur utan- ríkisstefna okkar snúizt um fjand- skap tveggja andstæðra fylkinga — önnur er undir handleiðslu Sovétríkjanna, en við Bandaríkja- menn erum sjálfir i fararbroddi fyrir hinni. Hefur öryggi banda- rfsku þjóðarinnar nær eingöngu miðazt við að standa Sovétríkjun- um á sporði í hernaðarlegu tilliti. Þessi samkeppni er tvíeggjuð og gæti leitt til styrjaldar, en þótt hernaðarjafnvægi stórveldanna sé ennþá þýðingarmikið, megum við ekki einblína á það og leiða hjá okkur aðra þætti alþjóðamála, sem snerta báða aðila. Enda þótt okkur takist að draga úr viðsjám við Sovétríkin, yrðum við þess þó kannski áskynja einn góðan veðurdag, að margar aðrar þjóðir hefðu komið sér upp kjarnorku- vopnum. Við gætum reynt að draga úr styrjaldarhættu með gagnkvæmri fækkun hergagna, en stundað jafnframt takmarka- lausan útflutning á vopnum um allan heim. Bæði löndin eru mikil iðnaðarveldi, og hjá báðum er langvarandi orkukreppa fram- undan. Bæði eru þau knúin til að beita sér að hóflegri nýtingu orkulinda og þróun annarra orku- gjafa en oliu og jarðgass, hvað sem öllum stjórnmálaágreiningi líður. Hvorir tveggja þurfa að axla þá ábyrgð, sem veðrabrigði í samskiptum þjóða hafa lagt þeim á herðar. Aðrar miklar breytingar hafa umturnað gerð hins alþjóðlega leiksviðs. Evrópa og Japan, sem risu upp úr rústum heimsstyrjald- arinnar, eru nú orðin mikil efna- hagsveldi. Kommúnistaflokkar og kommúnistastjórnir eru nú víðar en áður, en jafnframt margbreyti- legri. Nýfrjálsar þjóðir hafa risið upp og hlotið nafnið þriðji heim- urinn. Þær gbgna nú sívaxandi hlutverki á alþjóðavettvangi. Tækniafrek mannsins hafa gert það að verkum, að fjarlægðir hafa minnkað, en þau hafa einnig lagt okkur f hendur háþróaðri gereyð- anna, þannig að jafnrétti og gagn- kvæm virðing ráði ferðinni. Leitum eftir sam- komulagsgrundvelli I samningaviðræðum okkar við Sovétrfkin munum við hafa að leiðarljósi drauminn um betri, frjálsari og ríkari heim, en sú draumsýn er í órafjarska frá vett- vangi dagsins. Enn er ekki grund- völlur fyrir algerlega gagnkvæmt traust, en af þeim sökum verða þeir samningar, sem við náum, að vera hvorum tveggja í hag. Þess vegna leitum við eftir samkomu- lagsgrundvelli þar sem saman fara hagsmunir okkar og Sovét- ríkjanna. Við viljum að Rússar taki rikari þátt i ýmiss konar alþjóðlegum aðgerðum, sem miða að því að leysa mannleg vandamál. Sú ósk er ekki einungis sett fram vegna þess að Rússar gætu orðið þar að miklu liði, heldur myndi þátttaka þeirra verða til þess að bæði þeim og okkur yrði það mikið kappsmál að leggja sem mest af mörkum til uppbyggingar og friðar í heimin- um. 0 Við höfum. lagt til að sala og flutningar á venjulegum vopna- búnaði til annarra ríkja verði tak- mörkuð. 0 Við gerum nú tilraunir til að hafa hemil á hinni uggvænlegu útbreiðslu kjarnorkuvopna á meðal þjóða heims. 0 Við höfum hafið mikilvægar samningaviðræður um takmörk- un vígbúnaðar á Indlandshafi. 0 Við höfum hvatt Sovétmenn til að undirrita Tlatelolco sáttmál- ann, en samkvæmt honum yrði bannað að flytja kjarnorkuvopn til sunnanverðra Vesturlanda. 0 Við Bandarfkjamenn og Sovét- menn erum f forsæti fyrir Gen- farráðstefnunni til að koma á friði f Mið-Austurlöndum, og höldum reglubundnar samninga- viðræður þar um. 0 Við Bandaríkjamenn og bandamenn okkar annars vegar og Sovétmenn og bandamenn þeirra hins vegar vinnum nú að samkomulagi um fækkun herafla i Evrópu. 0 Við höfum endurnýjað sam- komulag frá 1972 um samvinnu á sviði vfsinda og tækni og svipað samkomulag um samstarf f geim- vfsindum. 0 Við leitum nú leíða, þar sem við getum beitt okkur f samein- ingu að þvf að bæta heilsugæzlu f heiminum og vinna gegn hungur- vofunni. Framhald á bls. 19

x

Morgunblaðið

Gerð af titli:
Flokkur:
Gegnir:
ISSN:
1021-7266
Tungumál:
Árgangar:
110
Fjöldi tölublaða/hefta:
55340
Skráðar greinar:
3
Gefið út:
1913-í dag
Myndað til:
30.12.2023
Skv. samningi við Árvakur útgáfufélag Morgunblaðsins er ekki hægt að sýna efni frá síðustu þremur árum Morgunblaðsins í almennum aðgangi á Tímarit.is.
Útgáfustaðir:
Ritstjóri:
Vilhjálmur Finsen (1913-1921)
Þorsteinn Gíslason (1921-1924)
Jón Kjartansson (1924-1947)
Valtýr Stefánsson (1924-1963)
Sigurður Bjarnason frá Vigur (1963-1970)
Matthías Johannessen (1959-2000)
Eyjólfur Konráð Jónsson (1960-1974)
Styrmir Gunnarsson (1972-2008)
Ólafur Þ. Stephensen (2008-2009)
Davíð Oddsson (2009-í dag)
Haraldur Johannessen (2009-í dag)
Útgefandi:
Félag í Reykjavík (1924-1947)
Árvakur (1947-í dag)
Efnisorð:
Lýsing:
Dagblað. Fréttir og greinar um innlend sem erlend málefni.
Styrktaraðili:
Fylgirit:

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað: 176. tölublað (12.08.1977)
https://timarit.is/issue/116864

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

176. tölublað (12.08.1977)

Aðgerðir: