Morgunblaðið - 04.10.1977, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. OKTÓBER 1977

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Byggðastefna
og Reykjavík
Morgunblaðinu hefur þótt ástæða til að fjalla um erfiðleika at-
vinnurekstrar í Reykjavík undanfarið og m.a. vitnað i orð borgarstjóra i
máltlutningi sínum. Sumir hafa viljað rangtúlka orð Morgunblaðsins og reynt
að mata fólk á þeirri firru, að blaðið hafi reynt að draga úr byggðastefnunni
með þessum skrifum sinum og koma í veg fyrir þá uppbyggingu blómlegs
atvinnulifs, sem nú blasir við um allt land. Varla tekur þvi að vísu að
mótmæla svo staðlausum stöfum, en það skal þó enn gert, ef einhverjir eru
eftir, sem trúa þvi i raun og veru, að Morgunblaðið hafi reynt að vega að
þeirri stefnu, sem kennd hefur verið við jafnvægi i byggð landsins. Blaðið
veit ekki betur en það hafi haft forystu um þessa landsbyggðarstefnu og
aldrei vegið að henni, þó að það hafi reynt að sýna fram á, að Reykjavik hafi
ekki, undanfarið, setið við sama borð og önnur sveitarfélög í landinu, hvað
snertir lán úr opinberum sjóðum.
Jafnvægisstefnan á auðvitað ekki að hafa i för með sér, að vegið sé að
Reykjavik eða atvinnuöryggi og uppbyggingu i höfuðborginni. Hún á að
styðja við bakið á þeim landsbyggðarmönnum, sem sýna f verki að þeir geta
eflt atvinnulifið um land allt, auk þess sem jafnvægisstefna er að sjálfsögðu i
þvi fólgin, að uppbygging atvinnulifs i Reykjavik — og öðrum landsbyggðum
— sé eins og bezt verði á kosið. Eitt er að ráðast að landsbyggðarstefnu, en
annað tð rétta reykviskum atvinnufyrirtækjum höndina, en það hefur
Morgur .aðiðgert — annað ekki.
Morgunblaðið mun halda áfram að benda á það, sem aflaga fer i atvinnulífi
höfuðborgarsvæðisins, enda telur blaðið að atvinnuuppbygging þar geti verið
framkvæmd á sama tima og áherzla er lögð á alhliða uppbyggingu og
atvinnuöryggi i öðrum byggðalögum, eins og átt hefur sér stað á undanförn
um árum. Þeir sem halda því fram, að jákvæð afstaða til atvinnuuppbygging-
ar i Reykjavik hljóti að hafa i för með sér hrun byggðastefnunnar, gera sér
enga grein fyrir þörfum islenzku þjóðarinnar, og þegar þessir sömu aðilar
reyna svo að vega að þeim, sem sizt skyldi, Morgunblaðinu i þessu tilfelli,
vegna þess að það styður við bakið á reykvisku atvinnulifi og fullyrða i þvi
sambandi að það sé i raun og veru hið sama og að vega að byggðastefnunni,
þá hafa þeir hinir sömu misskilið, hvað jafnvægi i byggð landsins merkir i
raun og veru, og ættu að gera sér grein fyrir þeirri villu, sem þeir vaða í. Það
er einkennileg afstaða að snúa út úr orðum manna eða mistúlka þau i því skyni
að ná sér niðri á ímynduðum andstæðing. sem í raun og veru hefur aldrei
gagnrýnt þá stefnu, sem þeir þykjast berjast fyrir. Fólk ætti að gjalda
varhuga við þeim, sem reyna að iðka þá iðju. Ábendingar um það, sem aflaga
fer i Reykjavík, eru ekki árásir á fólk úti á landi eða lifshagsmuni þess.
Morgunblaðinu dytti aldrei í hug að gagnrýna byggðastefnuna vegna
erfiðleika í Reykjavik, þó það hafi á hinn bóginn sýnt fram á, að höfuðborgin
hafi ekki setið við sama borð og aðrar byggðir varðandi opinbera lánsfjárút-
vegun. Varla getur það verið ámælisvert. Nú mun þetta enn itrekað að gefnu
tilefni, og i trausti þess, að menn misskilji ekki orð Morgunblaðsins, heldur
taki ábendingum þess, eins og þær eru fram bornar, en ekki eins og einhver
heldur eða vill að þær séu, þ.e . árás á byggðastefnuna.
Tilefnið er ræða Birgis ísleifs Gunnarssonar borgarstjóra, sem hann flutti á
degi iðnaðarins, þar sem hann benti á. að framleiðslugreinarnar, landbúnað-
ur, iðnaður og sjávarútvegur, hafi orðið verst úti hin seinni ár i sambandi við
atvinnuuppbyggingu í Reykjavlk. Borgarstjóri gaf m.a. eftirfarandi upplýs-
ingar: á árunum 1972—'76, að báðum meðtöldum, lánaði Fiskveiðisjóður
15,3 milljarða króna. þar af hefur farið til Reykjavikur 1,3 milljarður eða
innan við 10% af heildarútgjöldum sjóðsins; höfuðstóll veðlána i árslok 1976
frá Byggðasjóði nam á sama tíma 5,1 milljarð króna. Þar af hafði verið lánað
til Reykjavikur 207 milljónir, eða rétt liðlega 4% af útlánum; að þessu leyti
stendur Iðnlánasjóður sig bezt, þvi þar virðast Reykvíkingar hafa notið
fyrirgreiðslu S hlutfalli við Ibúatölu á þessu svæði. Af 1.9 milljörðum króna,
sem lánaðar voru úr Iðnlánasjóði á árunum 1973—'76 fór rúmlega 1
milljarður til ReykjavSkur, eða rösklega heimingur lánanna.
Ef saman eru lögð lán úr þessum þremur sjóðum á fyrrnefndu timabili
1973—76 hafa þeir lánað 19.7 milljarða, en þar af hafa 2,3 milljarðar
runnið til atvinnulSfs í Reykjavík, eða 11,9% af heildarlánum sjóðanna. Af
þvi tilefni sagði borgarstjóri, að tölur þessar sýndu, „svo að ekki verður um
villzt, að þvi fer fjarri, að Reykjavík hafi setið við sama borð og aðrir
landshlutar um lánveitingar frá þessum þremur mikilvægu sjóðum, sem lána
til atvinnullfsins." Borgarstjóri sagði ennfremur, að menn geta haft mismun-
andi skoðanir á þvi, hversu hinar einstöku orsakir vega þungt „en fram hjá ‘
þeirri staðreynd verður ekki komizt, að sú byggðastefna, sem rekin hefur
verið undanfarin ár, á verulegan þátt i þeirri þróun, sem hér hefur orðið".
Hann benti jafnframt á, að undanfarin ár hafi það verið svo, að atvinnurek
endur sem vilja stofna fyrirtæki utan höfuðborgarsvæðisins, og jafnvel utan
Reykjanessvæðisins, „hafa átt völ á betri fyrirgreiðslu, bæði úr einstökum
lánasjóðum og bankakerfinu. Það er fyrst og fremst þessi mismunur, sem
Reykvíkingar og reyndar íbúar á höfuðborgarsvæðinu öllu geta ekki þolað til
lengdar. í þeirri skoðun minni felst á engan hátt andstaða við þá viðleitni að
þróa blómlegt atvinnulif i hinum dreifðu byggðum landsins. Ég geri mér þess
fullkomlega grein, að það er engum til hagsbóta, hvorki þeim sem á
landsbyggðinni búa né Reykvíkingum eða íbúum höfuðborgarsvæðisins, að
sá fólkstraumur, sem var hingað á suð-vesturhorn landsins á árunum eftir
strið og reyndar til skamms tíma, haldi áfram.
Það er því mikill misskilngingur þegar því er haldið fram í blaðagreinum
eða fundarályktunum utan af landi, að Reykvikingar vilji á einhvern hátt niða
skóinn niður að landsbyggðinni. Skoðanir okkar Reykvíkinga fela ekki í sér
neina striðsyfirlýsingu á hendur öðrum hlutum landsins. Sjálfur er ég þeirrar
skoðunar, að það sé nauðsynlegt, að blómleg atvinna þróist um allt land og
félagslif og heilbrigðisþjónusta megi aukast út um landið, m.a. til að koma í
veg fyrir, að það fólk, sem slika þjónustu þarf að fá, komi allt hingað til
Reykjavíkur og nágrennis. Aðalatriðið er. að allir landsmenn sitji við sama
borð, þegar um er að ræða ákvörðun um fjármagnsfyrirgreiðslu til atvinnu-
rekstrar. Það á ekki að þurfa að vera ákvörðunarástæða fyrir þann mann,
sem hyggst stofna fyrirtæki, að hann geti fengið betri fjármagnsfyrirgreíðslu
á einum staðen öðrum. .
Morgunblaðið vill taka undir þessi orð Birgis ísleifs Gunnarssonar borgar-
stjóra, um leið og það ítrekar, að engum er í hag að atvinnulíf drabbist niður i
Reykjavik eða á höfuðborgarsvæðinu, því að án blómlegs atvinnulifs á
suð-vesturhorni landsins yrði hrun og atvinnuleysi, sem koma mundi harka
lega niður á öðrum landshlutum fyrr en síðar. Atvinnuuppbyggingin úti á
landi á að haldast i hendur við atvinnuöryggi á höfuðborgarsvæðinu. Þetta er
ein og sama stefnan, sú stefna sem Morgunblaðið hefur fylgt fastast eftir af
öllum fjölmiðlum og á sér langa sögu á siðbm blaðsins Morgunblaðið mun
halda áfram að styðja fast við bakið á landsbyggðinni, en það mun ekki siður
benda á. ef rikisvaldið rekur illa tryppin fyrir Reykvikinga og fólkið á
Reykjanessvæðinu. Hér þarf ekkert að stangast á: uppbygging Reykjavikur
svæðisins og blómlegt atvinnulff úti á landi er ein og sama stefnan — sú eina
byggðastefna sem sanngjarnir menn og raunsæir eiga og geta fylgt.
AGREININGUR Uh
ÁTAKANNASEM L
MÁLFLUTNINGUR í Guðmundar og Geirfinnsmál-
um hófst í sakadómi Reykjavíkur stundvíslega
klukkan 9.30 í gærmorgun. Bragi Steinarsson vara-
ríkissaksóknari flytur málið af hálfu ákæruvaldsins.
Hann hóf sóknarræðu sína á slaginu hálftíu og hélt
óslitið áfram til klukkan 12 er hlé var gert til
klukkan 13.30. Þá hóf Bragi sóknarræðu sína að
nýju og talaði til klukkan 16.30. Hann talaði því
samtals í fimm og hálfa klukkustund og á þeim
tíma lauk hann við sókn í máli því er varðar drápið á
Guðmundi Einarssyni. Eftir er að flytja sókn í
nokkrum hliðarmálum Guðmundarmálsins og í
Geirfinnsmálinu og er vart við því að búast að Bragi
Ijúki sóknarræðu sinni fyrr en á miðvikudaginn
enda er hér um að ræða umfangsmestu sakamál á
íslandi hin seinni ár.
Sakborningar í Guðmundarmálinu
voru viðstaddir lokaflutning málsins í
gær, þeir Sævar Marínó Ciesielski,
Kristján Viðar Viðarsson og Tryggvi
Rúnar Leifsson Gættu þeirra sex lög-
reglumenn í réttarsal sakadóms
Reykjavíkur Sakborningarnir hlustuðu
rólegir á sóknarræðu Braga Steinars-
sonar og sýndu sjaldan svipbrigði Þeir
voru vel klæddir og snyrtilegir, Sævar í
bláum flauelsjakka og Ijósum buxum,
Tryggvi Rúnar i grænum jakkafötum
og Kristján Viðar í Ijósri peysu og
bláum gallabuxum Er þeir yfirgáfu
réttarsalinn fór hver þeirra i fylgd
tveggja lögreglumanna og var þeim
fylgt upp i Siðumúlafangelsi Dómarar
eru sakadómararnir Gunnlaugur
Briem, sem er dómsforseti, Ármann
jKristinsson og Haraldur Henrýsson
Sex lögfræðingar voru viðstaddir mál-
flutninginn i gær, Benedikt Blöndal
|hrl . verjandi Guðjóns Skarphéðinsson-
ar, Guðmundur Ingvi Sigurðsson hrl .
verjandi Erlu Bolladóttur, Páll A Páls-
son hdl , verjandi Kristjáns Viðars
Viðarssonar, Jón Oddsson hrl , verj-
andi Sævars Ciesielskis, Hilmar Ingi-
mundarson hrl , verjandi Tryggva Rún-
ars Leifssonar, og Örn Clausen hrl ,
verjandi Erlu Bolladóttur Auk þess
voru viðstaddir málflutninginn nokkrir
blaðamenn og laganemar
Krafizt þyngstu
refsingar
í upphafi sóknarræðu sinnar las
Bragi Steinarsson upp úr ákærum í
báðum málum, en ákæra í Guðmund-
armálinu og hliðarmálum þess var út-
gefin 8 desember s I og ákæra í
Geirfinnsmálinu var útgefin 16 marz
s I Sagði Bragi, að af ákæruvaldsins
hálfu væri krafizt þyngstu refsingar að
lögum Auk þess eru Erla Bolladóttir,
Sævar Ciecielski, Kristján Viðar Viðars-
son og Tryggvi Rúnar Leifsson krafðir
greiðslu skaðabóta hvað varðar Guð-
mundarmálið, Sævar og Ásgeir
Ebenezer Þórðarsyni er ennfremur gert
að sæta upptöku á 216 kg af hassi,
sem lagt var hald á 12 desember
1975 og krafa er gerð um það, að öll
hm ákærðu verði dæmd til þess að
greiða sakarkostnað Alvarlegasti þátt-
ur ákærunnar í Guðmundarmálinu er
ákæran á hendur Sævari Ciesielski,
Kristjám Viðari og Tryggva Rúnari
Leifssyni fyrir að hafa orðið Guðmundi
Einarssyni að bana og á hendur Albert
Klahn Skaptasyni fyrir hlutdeild í þvi
að flytja lik Guðmundar á óþekktan
stað og fela það þar, en það kom fram í
ræðu saksóknarans, að hann lítur á
manndrápið sjálft og flutning likams-
leifa Guðmundar sem einn og óslitinn
atburð Ákært er samkvæmt 211
grein almennra hegningarlaga hvað
varðar þennan lið en lágmarkshegning
samkvæmt þessarri grein, sem tekur til
manndráps, er 5 ára fangelsi en
hámarksrefsing er fangelsi til æviloka
Ákæra í
mörgum liðum
Áður en lengra er haldið er rétt að
rifja upp nöfn þeirra ungmenna, sem
ákæru hafa hlotið í Guðmundarmálinu
Fólkið sem hér um ræðir, er sam-
kvæmt fréttatilkynningu frá ríkissak-
sóknara á sínum tíma Kristján Viðar
Viðarsson, Grettisgötu 83, Reykjavík,
nú gæzlufangi í Reykjavík, fæddur 21
april 1955 í Reykjavík Sævar Marinó
Ciesielski, Þverbrekku 4, Kópavogi, nú
gæzlufangi í Reykjavík, fæddur 6 júli
1 955 að Stóra-Hofi í Gnúpverjahreppi,
Árnessýslu; Tryggvi Rúnar Leifsson,
Selásbletti 14, Reykjavik, nú gæzlu-
fangi í Reykjavík, fæddur 2 október
1951 i Reykjavik; Albert Klahn Skafta-
son, Laugavegi 46 A, Reykjavík, fædd-
ur 16. febrúar 1955 i Reykjavík, Erla
Bolladóttir, Þverbrekku 4, Kópavogi,
fædd 1 9 júlí 1 955 i Reykjavík; Ásgeir
Ebenezer Þórðarson, Sigtúni 35,
Reykjavik, fæddur 15 ágúst 1950 í
Reykjavik, og Guðjón Skarphéðinsson,
Rauðarárstíg 32, Reykjavík, nú gæzlu-
fangi i Reykjavik, fæddur 19 júli
1 943 i Vantsdal A-Húnavatnssýslu
í fréttatilkynningu ríkissaksóknara
segir svo:
Eru sakarefni ákæruskjals rakin í átta
meginþáttum Fjallar fyrsti þátturinn
um manndráp, þar sem ákærðu
Kristjáni Viðari, Sævari Marínó og
Tryggva Rúnari er gefið að sök að hafa
aðfararnótt sunnudagsins 27. janúar
1974 í félagi ráðist á Guðmund
Einarsson, Hraunprýði, Blesugróf,
fæddan 6. október 1955. i kjallara-
íbúð að Hamarsbraut 11, Hafnarfirði,
þáverandi heimili ákærða Sævars
Marinós. og misþyrmt honum svo, þar
á meðal með hnífstungum, er ákærði
Kristján Viðar veitti honum, að hann
hlaut bana af. og komið liki siðan fyrir
á ókunnum stað
Ákærða Albert Klahn er gefið að sök
að hafa átt hlutdeild i fyrrgreindum
verknaði með þvi að veita meðákærðu
Sævari Marinó, Kristjáni Viðari og
Tryggva Rúnari liðsinni við að fjar-
lægja og koma líki Guðmundar fyrir á
ókunnum stað og þannig leitast við að
afmá ummerki brotsins, bæði þegar
fyrrgreinda nótt og síðar síðla sumars
s á . er líkamsleifar Guðmundar voru
fluttar á enn annan stað Fóru flutning-
ar þessir fram i bifreiðum er ákærði
Albert Klahn hafði til umráða og ók
Ákæruefni annarra þátta ákæruskjals
taka til brennu, nauðgunar og þjófn-
aðarbrota Tryggva Rúnars, skjalafals,
þjófnaðar og fjársvika Sævars Marinós
og Erlu, þjófnaðarbrota Kristjáns Við-
ars svo og til brota þeirra Sævars
Marinós, Ásgeirs Ebenezers, Alberts
Klahn og Guðjóns á löggjöf um ávana-
og fikniefni
í sóknarræðu sinni í gær lýsti Bragi
Steinarsson því yfir, að ekki væri þess
lengur af ákæruvaldsins hálfu krafizt
að Kristjáni Viðari Viðarssyni yrði refs-
að fyrir að veita Guðmundi Einarssyni
áverka með hnifi, þar sem við fram-
haldsrannsóknir hefði komið í Ijós að
hnífur sá er um ræddi hefði ekki verið
Kristjáni tiltækur er atburðurinn var
framinn
Geirfinnsmálið
í seinni ákærunni er höfðað mál á
hendur þeim Sævari Marinó, Kristjáni
Viðari, Guðjóni Skarphéðinssyni og
Erlu Bolladóttur vegna Geirfinnsmáls-
ins Er þremur fyrstnendu gefið að sök
að hafa ráðizt að Geirfinni í Dráttar-
braut Keflavíkur aðfararnótt 20 nóv-
Frásögn af i
málum, sem
ember 1974 og misþyrmt honum svo
að hann hlaut bana af Sævari, Krist-
jáni og Erlu er gefið að sök að hafa flutt
lik Geirfinns til Reykjavikur og siðan
upp i Rauðhóla. þar sem þau kveiktu i
likinu og grófu það siðan Kristjáni
Viðari er gefið að sök að hafa stolið
veski Geirfinns af líki hans en i því
voru 5000 krónur og skilriki ýmiss
konar Loks er Sævari, Erlu og Kristjáni
Viðar gefið að sök að hafa borið rangar
sakargiftir á hendur fjórum tilteknum
mönnum og þurftu þeir að sæta lang-
varandi gæzluvarðhaldi af þessum sök-
um Nánar verður fjallað um Geirfinns-
málið þegar um það verður til meðferð-
ar í sóknarræðu Braga Steinarssonar
Reikull framburður
Bragi Steinarsson rakti í sóknarræðu
sinni í gær ítarlega Guðmundarmálið,
rannsókn þess og frargburð sakborn-
inganna. sem hefur verið nokkuð reik-
ull í sumum atriðum Við dómsrann-
sókn málsins á þessu ári hefur það
gerzt, að Tryggvi Rúnar Leifsson hefur
algerlega dregið til baka fyrri játningar
sinar í málinu og s.l þriðjudag gerði
Kristján Viðar slikt hið sama Lét hann
m a bóka eftir sér orðrétt: „Ég veit
ekkeit um hvarf Guðmundar Einars-
sonar." Þá gerðist það í marz s I er
tekin var heildarskýrsla um málið af
Sævari Ciesielski, að hann dró allar
játningar til baka og lét Ijót orð falla
um rannsóknarlögreglumenn og dóm-
ara, að því er Bragi Steinarsson sagði í
réttarsalnum í gær Hafði Sævar gefið
mjög greinargóða skýrslu um atburði
þá er urðu i Hafnarfirði þetta örlaga-
kvöld og var hún í samræmi við fyrri
framburð Sævars, sem hann hafði
margsinnis vottfest fyrir dómi. Gert var
kaffihlé en þegar því lauk hafði Sævar
algerlega snúið við blaðinu Dró hann
allt til baka og kvaðst ekkert þekkja til
þessa máls Þennan framburð hefur
hann siðan dregið til baka og staðfest
fyrri framburð sinn Bragi Steinarsson
sagði í sóknarræðu sinni i gær að
sakborningarnir hefðu ítrekað játað á
sig öll þau brot i málinu, sem ákæran
væri byggð á og fyrri framburður
þeirra væri studdur svo mörgum rök-
um að telja yrði að lögfullar sannanir
lægju fyrir sekt þeirra, þótt þeir nú á
síðari stigum málsins neituðu öllum
sakargiftum Væri þvi sem áður krafizt
þyngstu refsingar af hálfu ákæruvalds-
ins.
Skulu málavextir nú raktir eins og
Bragi Steinarsson greindi frá þeim í
sóknarræðu sinni í gærdag Aðeins er