Morgunblaðið - 06.11.1977, Blaðsíða 34

AKUREYRARBLAÐ, SUNNUDAGUR 6. NÖVEMBER 1977 33
Aðganseyrir að leiknum var, betri
sæti 1 kr. almenn sæti 0.75 kr og
barnasæti kr 0 40
Þáttur Haralds
Björnssonar
Fyrsta stórverkefm félagsins var
Fjalla Eyvindur eftir Jóhann Sigur-
jónsson. Samið var við frú Guðrúnu
Indriðadóttur um að koma norður og
leika Höllu, en fyrir það hlutverk hafði
hún hlotið mikið lof bæði í Reykjavík
og í Vesturheimi Frumsýningin var
21 jan. 1 922 og hlaut leikurinn hinar
ágætustu móttökur Gísli R Magnús-
son lék Kára, Haraldur Björnsson lék
Arnes, Sigtryggur Þorsteinsson Björn
hreppstjóra, en Páll Vatnsdal fór með
hlutverk Arngrims holdsveika
Frú Gúrún kom, sá og sigraði, því
leikið var í 10 kvöld fyrir fullu húsi, en
þá var hún skyndilega kvödd til Reykja-
víkur, vegna sjúkleika manns hennar,
Páls Steingrímssonar. Næstu þrjú árin
sviðsetur Haraldur Björnsson hér 7
leikrit, sem flestöll vöktu athygli og
aðdáun og var félaginu því mikill vandi
á höndum er hann fór haustið 1 925 til
Kaupmannahafnar til leiknáms
Mörgum fannst það furðulegt uppá-
tæki og ábyrgðarleysi að yfirgefa fasta
stöðu til að læra Jeikaraskap'' i útlönd-
um. En hann var trúr sinni köllun og
hélt ótrauður áfram og varð fyrsti lærði
leikari á íslandi. ásamt skólasystur
sinni, Önnu Borg í fjölmennu kveðju-
hófi veitti Leikfélag Akureyrar honum
veglega skilnaðargjöf En Haraldur
reyndist félaginu haukur i horni og átti
hann t d mikinn þátt í því að hingað
kom einn fremsti leikari Dana, Adam
Pulsen, árið 1 926 og lék aðalhlutverk-
ið í Ambrosíus eftir Molbeck Eftir að
Haraldur hafði lokið leiklistarnámi
starfaði hann enn um sinn hjá L A og
leikstýrði m a. Galdra Lofti, Dauða Nat-
ans, Munkunum, o fl og jafnlramt lék
hann mörg veigamestu hlutverkin.
Leikfélag Akureyrar mun ætíð standa í
mikilli þakkarskuld við hann fyrir leið-
sögn á hinum erfiðu bernskuárum
félagsins.
Deilur og pólitík
í leikhúsinu
Þótt L A. hefði nú háð hylli bæjarbúa
og stæði föstum fótum, sem merkur
þáttur í menningarlífi bæjarins, þá brá
þó stundum bliku á loft.
Það olli t.d. heykslun margra, deil-
um og jafnvel blaðaskrifum, að bæjar-
fógetinn Steingrímur Jónsson skyldi á
frumsýningu á Ambrosius bjóða hinn
danska gest, leikarann Adam Poulsen,
velkominn á dönsku. Þá varð það ekki
síður hitamál veturinn 1929 — '30,
þegar sviðsetja skyldi leikinn Tvo
heima eftir Jón Björnsson ritstjóra
Norðlings Andstæðingar Jóns í stjórn-
málum vildu klekkja á honum, með því
að hindra sýninguna Blaðadeilur urðu
milli Norðlings og Verkamannsins út af
þessu og fengu andstæðmgar Jóns því
framgengt í bæjarstjórn að eftirlits-
nefnd fylgdist með leikritavali félagsins
og væri skilyrði fyrir styrkveitingu til
L A Nokkru síðar tókst þó Ingimar
Eydal bæjarfulltrúa og leikara að koma
því til leiðar að skilyrði þetta var fellt
niður.
Ágúst Kvaran
og Jón Norðfjörð
Árið 1927 bættist leikarahópi bæj-
arins góður liðsauki er Ágúst Kvaran
flutti í bæinn, en hann hafði þá um
alllangt skeið þótt einn fremsti leikar-
inn í Reykjavík. Hann hefir túlkað hér á
leiksviðinu margar ógleymanlegar per-
sónur á listrænan hátt eins og Séra
Sigvalda. Natan, Priorinn á Möðruvöll-
um, Scrubby, Ógautan o fl Kvaran
stjórnaði fyrstu óperettu sem Akur-
eyringar settu á svið, Meyja-
skemmunni 1954, og fyrstu Shake-
spearesýningunni, Þrettándakvöldið
árið 1963 Alls hefir hann leikstýrt 23
af verkefnum L A Jón Norðfjörð verð-
ur bæjarbúum lengi minnisstæður fyrir
margvislegar manngerðir sem hann
sýndi á fjölum og má þar nefna Tur-
mann í ..Landafræði og ást", .Brynjólf
biskup í „Skálholti ", Tom Prior í „Á
útleið", Þóri viðlegg í „Fróða ", Friðþjóf
í „Skrúðsbóndanum" og ekki sizt Óvin-
inn í „Gullna hliðinu" Alls stjórnaði
Jón 27 af viðfangsefnum félagsins,
eða oftast allra leikstjóra Eftir brott-
flutnings Haralds Björnssonar um
1 929 hvíldi meginþungi leikstarfsins á
herðum þessara tveggja manna næstu
þrjá áratugina
Leikferðir
og heimsóknir
Árið 1931 markar nokkur þáttaskil í
sögu leiklistarinnar í bænum, en þá
kom Leikfélag Reykjavíkur hingað sina
fyrstu leikför með „Hallstein og Dóru"
og sama ár fór L A einnig sina fyrstu
leikferð og var það með „Húrra krakka''
sem sýndur var 4 sinnum á Siglufirði
Með bættum samgöngum hófust nú
nánari samskipti á ýmsum sviðum og
eftir þetta fáum við nær árlega leik-
heimsóknir frá Reykjavík og alloft frá
nágrannafélögunum t.d. Siglufirði og
Dalvík. Eftir stofnun Þjóðleikhússins
19 50 höfum við orðið listar þeirra
aðnjótandi, frá árinu 1951 er farin var
leikför út á land með Brúðuheimilið
Það má geta nærri hve mikil lyftistöng
þessar gestasýningar hafa verið fyrir
leikstarfið í bænum, og alloft nokkurs-
konar leiðsögn og fyrirmynd
Leikflokkar hafa einnig komið hing-
að frá Norðurlöndunum og nokkrar
sýningar L.A. sem þótt hafa minnis-
stæðar, Galdra-Loftur 1928, Imyndun-
arveikin 1934, Maður og kona 1934,
Dúnunginn 1940, Skrúðsbóndinn
1941, Nýársnóttin 1923 og 1942,
Gullna hliðið 1944, 1956 og 1970,
Brúðuheimilið 1944, Skálholt 1947,
Kappar og vopn 1949, Mýs og menn
1955, Loginn helg 1956, Gasljós
1958, íslandsklukkan 1960, Tehús
Ágústmánans 1963, Bærinn okkar
1966, Gísli 1968, Óvænt heimsókn
1968' Lýsistrata 1970, Topaz 1971,
Túskildingsóperan 1971, Don Juan
1973, Kristnihaldið 1975, Glerdýrin
1 976, Sölumaður deyr 1 977, Afbragð
annarra kvenna 1977, auk margra
barnaleiksýninga sem er þýðingarmik-
ill þáttur i starfi félagsins
Óperetturnar Meyjaskemman 1954,
Bláa kápan 1961 og Nitouche 1965
hafa reynst hin vinsælustu verkefni og
allar sýndar hér við metaðsókn Alls
mun L A hafa sýnt 167 leikrit frá
upphafi og er sem næst Vh þeirra
íslenzk verk, en 2A erlend Sýningar-
kvöld alls innanbæjar eru um 1 800 og
60-utanbæjar Auk fyrrgreindra verk-
efna L A. hefir félagið flutt í útvarpi
um 36 leikrit, stór og smá, fyrst kafla
úr Fjalla-Eyvindi árið 1935. undir
stjórn Ág Kvaran, og nú siðast Gler-
dýrin í des 1976 í sjónvarpi hafa
leikarar frá L A nokkrum sinnum kom-
ið fram, fyrst i þætti um Hallgrím
Pétursson árið 1974 (Jón Kristinsson
og Sigurveig Jónsdóttir) i leikriti eftir
Laxness, Veiðiferð í óbyggðum í okt
1975 (Þórhalla Þorsteinsdóttir og
Saga Jónsdóttir) og loks hlaut L A
góða dóma fyrir Don Juan Moliers i
des 1974, en þar fóru þeir Arnar
Jónsson og Þráinn Karlsson létt og
leikandi með hlutverk sin.
Auk Leikfélags Akureyrar hafa ýmsir
aðrir haldið uppi leikstarfsemi i bæn-
um, svo sem stúkurnar, kvenfélögin,
skátar og skólarnir og þar ber lang-
hæst hina dugandi starfsemi Mennta
skólanema, allar götur frá 1928, er
þeir byrjuðu með uppsetningu á Upp
til selja, undir leikstjórn Davíðs Stef-
ánssonar Þá hefir og Alþýðuleikhús
hafið starfsemi hér á Akureyri og farið
allmyndarlega af stað og sýnt
Krummagull og Skollaleik viða um
land
Frá upphafi hafa fjármálin ætið verið
hinn erfiði þröskuldur á vegi leiklistar-
innar og því var eðlilegt að snemma
væri knúið á dyr bæjaryfirvalda um
fjárstyrk Leikfélagið fékk fyrst fjár-
stuðning frá bænum árið 1923, alls
kr 100 og fáum árum síðar hækkaði
styrkurinn upp i 500 kr Á þrjátiu ára
afmæli félagsms, árið 1 947 nam styrk-
urinn kr 6000 frá bænum og aðrar
6000 frá Alþingi Nú i hinum miklu
risastökkom verðbólguáranna hafa all-
ar þessar tölur margfaldast og hefir
L A nú alls styrk um 8 5 milljónir
samanlagt og mun vart af veita. þvi frá
árinu 1973—1974 hefir L A verið
rekið sem atvinnuleikhús, með fasta
starfsmenn á sinum snærum og hefir
félagið tekið upp þróttmeiri og mark-
vissari stefnu en fyrr
Um gildi leiksýninga L A frá upphafi
mætti rita langt mál og mun sitt sýnast
hverjum Á þessum timamótum mun
þó flestum vera þakklæti i huga til
félagsins Leikfélagið hefir verið jafnt
leikendum sem áhorfendum ánægju-
legt athvarf og jafnframt góður skóli
sem hefir bent okkur á hinar ýmsu
hliðar mannlífsms.
Það mun ósk margra að Leikfélagið
beri ætíð i brjósti stórhug og bjartsýni
og gangi hiklaust fram á nýja og litt
troðna stigu
Leikendur í Fjalla-Eyvindi 1922: Aftasta röð: Haraldur Björns-
son. Árni Ólafsson, Sigtryggur Þorsteinsson, Jónas Jónas-
son, Páll Vatnsdal og Jóhannes Jónasson. Miðröð: Þóra
Hallgrimsdóttir, Gísli R. Magnússon, Guðrún Indriðadóttir og
Álfheiður Einarsdóttir. Fremsta röð frá vinstri: Anna Flóvents-
dóttir, Hulda O. Sveinbjörnsdóttir og Sigurey Sigurðardóttir.
Leikendur í Skugga-Sveini 1916: Aftari röð frá vinstri: Páll
Vatnsdal, Hallgrímur Sigtryggsson, Jóhann Kröyer, Ingimar
Eydal, Sigtryggur Þorsteinsson, Konráð Jóhannsson og Hall-
dór Ólafsson. Fremri röð frá vinstri: Álfheiður Einarsdóttir,
Jóhannes Jónasson og Eva Pálsdóttir.
Skíðaferð
til
Austurríkis
21. janúar—4 febr.
2 vikur
Gisting á 1. flokks hóteli.
____________________
V.--------------------
Skíðaferð til
Kitzbuhel og
St. Anton
í Austurriki
Flogið til Luxemborgar og gist eina
nótt, siðan flogið til Munchen og þaðan
á ákvörðunarstað.
7 og 14. daga ferðir.
________________________________/
Glasgow
Helgarferðir til Glasgow
3 dagar
Brottför
Nóv 4 , 11., 18.og25
Des. 2 . og 9
Verð frá 47.300. —.
Flugfar, gisting, Vi fæði og
Flugvallarskattur
.................,...................................................................................... \
London
Vikuferðir alla laugardaga
i vetur 57.700. —
Flugfar gisting, morgunverður og
flugvallarskattur.
Kanaríeyjar
Brottfarardagur
Nóv 1 8
Des 2., 9 , 1 6,23., og 30
Jan 6 , 13., 20., og 27
Febrúar 3 , 10 1 7 og 24
Marz 3., 10 , 1 7 , 24 og 3 1
Apríl 7 . 14 og 28.
Verð ferðanna liggur nú fyrir.
Odýr helgarferð
til Kaupmanna
hafnar
18. nóv.
22. nóv. .
Umboðið Akureyri
BÓKVAL,
Kaupvangsstræti 4,
símar 22734 og 22911.
Austurstræti 17,
R., II hæð,
simi 26611-20100
J