Morgunblaðið - 15.11.1977, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. NOVEMBER 1977
Luis Bunuel vinnur nú að nýrri mynd, sem nefnist á frönsku Cet
obscur object du Desir eftir eigin handriti með Fernando Rey og Maria
(Last Tango) Schneider.
Ingmar Bergman vinnur nú í Ósló að myndinni Haustsónata, sem
gerð er eftir hans eigin sögu og handriti. Ingrid Bergman (sem hér
leikur fyrst á sænsku, eftir að hún flutti sig til Hollywood á fimmta tug
aldarinnar) leikur móður Liv Ullman í þessari mynd.
Claude Chabrol vinnur að mynd, sem nefnist á ensku Blood
Relatives með Donald Suther-land og Stephane Audran.
Gene Wilder (Sherlock Holmes Smarter Brother) er nú að gera The
World’s Greatest Lover með sjálfum sér og Dom De Luise i aðalhlut-’
verkum og samtímis er fyrrverandi félagi hans IVIel Brooks (Blazing
Saddles) að gera High Anxiety með sjálfum sér og Madeline Kahn í
höfuðrullunum.
ALEX OG SIGAUNARNIR
ALEX AND THE GYPSY,
am. 1976.
Leikstjóri: John Korty.
ÞETTA mun vera fyrsta
myndin, sem hér er sýnd
eftir John Korty. Korty
byrjaði að gera kvik-
myndir t smáum stíl þegar
hann vár aðeins 16 ára
gamall og er að mestu leyti
sjálflærður. Hann hefur á
síðustu árum vakið nokkra
athygli í heimalandi sínu
fyrir gerð kvikmynda, sem
fjalla um tilfinningar og
gildi einstaklingsins og
hann telur það takmark
sitt, að reyna í kvikmynd-
um sínum að gefa áhorf-
endum tilfinningu fyrir líf-
inu og hvað það merki að
lifa.
Alex and the Gypsy er
mynd, sem greinilega er
gerð með þetta markmið i
huga. Alex (Jack Lemm-
on) hefur valið sér þann
starfa i þjóðfélagskerfinu,
að gangast í ábyrgð fyrir
afbrotamenn, meðan þeir
bíða dóms, gegn svo og svo
hárri peningatryggingu,
sem hann fær síðan endur-
greidda ásamt þóknun,
þegar viðkomandi kemur
fyrir dóminn. Með öðrum
orðum, hann veitir afbrota-
manninum frelsi ör-
skamma stund, en lendir
að sjálfsögðu í klípu, ef sá
hinn sami mætir ekki fyrir
dómi á réttum tima. Alex
lendir í nokkrum vandræð-
um, þegar ung sígauna-
stúlka, Maritza, biður hann
að ganga í ábyrgð fyrir sig,
en þau höfðu átt vingott
saman i nokkra mánuði 6
árum áður. Hún hafði þá
hlaupist á brott en Alex er
ennþá hrifinn af henni og
hann tekur áhættuna af
þvi, að ganga í ábyrgð fyrir
hana i nokkra daga. Hon-
um reynist erfitt að vakta
hana, en hún beitir öllum
brögðum til að sleppa og
öðlast frelsi. Alex er þó
farinn að þekkja hana það
vel, að hann veit hvar hann
á að leita hennar og á þess-
um fáu dögum kynnist
hann henni (og sjálfum
sér) betur en þegar þau
bjuggu saman áður og á
síðasta degi lætur hann
hana hafa peninga til að
kaupa sér flugfar út úr
landinu, til frelsisins. En
þegar hún er farin sér
hann loksins hve fánýtu
John Korty: „90% af vinnunni pappírs-
vinna“.
lífi hann lifir, hann leggur
viðskiptin á hilluna og
hleypur á eftir Maritza út á
flugvöll. Hún er þá um það
bil að fara í loftið, en hann
getur gert henni skiljan-
legt að hann ætli að taka
upp nýja lifnaðarhætti.
,,Frelsið“, sem hann hefur
uppgötvað, lætur Korty
endurspeglast í við-
brögðum Maritza
(Genevieve Bujold), sem
segir hlæjandi við ferðafé-
laga sinn: „Takið ekkert
mark á honum, hann er
sígauni”.
Korty notar sigaunana
(„Við erum tilfinningarikt
fólk“) sem tákn fyrir hið
æskilega frelsi, en Alex er
forsvarsmaður firringar-
innar í nútíma þjóðfélagi.
Sífellt þras hans um pen-
inga og áhyggjur af
einskisverðum hlutum og
griman, sem hann setur
upp gagnvart þjóðfélaginu
koma upp um hann. Jack
Lemmon er hér ekki í hlut-
verki grinistans, heldur er
hann hér í svipuðu hlut-
verki og í Save The Tiger,
ádeilukenndu verki i létt-
um tón, um manninn, sem
þorir ekki að lifa lifinu
samkvæmt eigin sannfær-
ingu af ótta við umhverfið.
Lemmon og Bujold standa
sig bæði með prýði i mynd-
inni, sem mér finnst þó
heldur slakari en Save The
Tiger. Korty nær ekki að
leggja réttar áherslur á
persónurnar, og söguþráð-
urinn, sérstaklega i lokin,
er of einfaldur, til að hafa
verulega merkingu.
John Korty hefur yfir-
leitt unnið myndir sínar að
mestu leyti sjálfur, skrifað
handrit eftir eigin hug-
myndum, aflað fjár til
framleiðslunnar, leikstýrt,
kvikmyndað og klippt. Það
sem hann hefur að segja
um kvikmyndagerð lýsir
þessari grein nokkuð vel
og á við í nær öllum tilfell-
um: „Þrátt fyrir það fólk
haldi að kvikmyndagerð sé
spennandi og ævintýrarikt
líf, stöðug ferðalög hingað
og þangað, þá er staðreynd-
in sú, að 90% af tímanum
sit ég bak við skrifborð
með sima og ritvél og mest
af vinnunni er pappírs-
vinna.“ Leiðinleg stað-
reynd, ef til vill, en því
miður alltof sönn.
SSP
FIMA Noveck lagfærir
kvikmyndir. Svo virðist,
sem ýmsir evrópskir leik-
stjórar séu æði glám-
skyggnir, þeirra á meðal
Lina Wertmuller, Visconti
og Chabrol, en þessir leik-
stjórar ásamt fleirum virð-
ast alls ekki vita, hvernig á
að klippa kvikmyndir til
að þær hæfi amerískum
áhorfendum. Fima hjálpar
upp á sakirnar.
1 mörg ár hefur Fima
sérhæft sig í því að endur-
klippa og endurgera er-
lendar kvikmyndir, svo að
þær falli að þörfum amer-
íska markaðsins, eins og
hann og þeir sem leigja
hann til starfans sjá þessar
þarfir. Meðan Fima stund-
aði þessa kraftaverkastarf-
semi á klámmyndum og
annarri álika framleiðslu,
var naumast tekið eftir
honum. En nú hefur Fima
fært sig upp á skaftið.
Fyrsta meiriháttar verkið,
sem hann „endurskapaði”
var mynd Wertmullers
Love and Anarehy („stór-
kostleg mynd“, viðurkenn-
ir hann, „en stefnulaus og
fremur erfið til skilnings”,
áður en hann endurklippti
hana). „Ég stytti myndina
um 18 mínútur,” útskýrir
hann hreykinn, „og fjar-
lægði aðeins nokkur
ónauðsynleg blæbrigði".
Frægastur er Fima fyrir
„björgunarverkið", sem
hann vann á annarri mynd
Wertmullers, Swept Away.
„1 grundvallaratriðum fer
ég með tilbúna kvikmynd
eins og hún væri hráefni,”
segir Fima, „klippi þar
sem ég tel nauðsynlegt,
breyti samtölum og persón-
um, þar sem ég tel það vera
nauðsynlegt... Ef þörf
krefur, breyti ég allri upp-
byggingu myndarinnar og
bý til nýtt tempó, sem hæf-
ir betur tilfinningum am-
erískra áhorfenda." Aðeins
„þar sem það er nauðsyn-
legt“, auðvitað. Fima held-
ur áfram. ákafur:
„Evrópskir kvikmynda-
gerðarmenn — jafnvel
þeir bestu — reyna yfir-
leitt að kreista út úr hverju
atriði öll hugsanleg blæ-
brigði og smáatriði. Am-
eríkanar á hinn bóginn eru
yfirleitt óþolinmóðir og
heimta að kvikmyndagerð-
armaðurinn komist beint
að efninu”.
James Monaco, gagnrýn-
anda, sem fjallaði um þessi
ummæli Fima Novecks var
nú nóg boðið. „Auðvitað.
Þetta er lausnin! Hvers
vegna höfum við ekki áttað
okkur á þessu fyrr?! Ef
amerískir dreifiaðilar
hefðu nú bara verið svo
sniðugir að senda þessa
innfluttu vöru sina til
doktor Novecks fyrir tíu
eða fimmtán árum hefði
mátt forða okkur frá öllum
þessum „blæbrigðum".
sem við, óþolinmóðir
áhorfendur hérna megin
Atlantshafsins þolum ekki.
Tvær myndir, sem mér
dettur strax i hug, að hefðu
haft gott af læknismeðferð
Novecks eru L’Avventura
og La Dolce Vita. Ég þori
að veðja, að Noveck hefði
náð þeim niður i snotrar og
snöggar 75 min. stykkið.
L’Avventura, auðvitað,
hefði þurft einhvern sögu-
þráð... jafnvel smáslatta
af spennandi múski... og
raunverulegan enda, auð-
vitað, en sniðugur klippari
eins og Fima hefði örugg-
lega verið fær um það“.
Mynd Chabrols,
Innocents with Dirty
Hands og mynd Viscontis,
Conversation Piece hafa
einnig orðið fórnarlömb
Fima. „Margir dreifi- og
sýningaraðilar", segir
Fima, „gera sér ekki grein
fyrir því, hversu mjög er
hægt að breyta myndum
(eins og þessum), til að
gera þær að góðri sölu-
vöru"
Svo mörg voru þau orð.
Flesta hefur sjálfsagt
rennt grun í, :ð evrópskar
myndir væru iðulega stytt-
ar fyrir Ameríkumarkað,
en sjálfsagt hafa fæstir
gert sér grein fyrir því, að
myndirnar væru hreinlega
„endurgerðar” i þvi skyni.
En eftir þessa opinskáu
játningu Fima Noveck um
„björgunarstarf" sitt, verð-
ur þess varla langt að bíða
að á tjöldum islenskra
kvikmyndahúsa gefi að líta
árangurinn af starfi hans.
Ef til vill höfum við þá
þegar notið snilli hans, án
þess að verða þess vör
vegna þess að Fima No-
veck er svo hlédrægur
maður, að hann lætur ekki
nafns síns getið. Enda hæf-
ir iðja hans þeim skúma-
skotum mannlifsins, sem
ekki þola of mikla birtu.