Morgunblaðið - 20.01.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. JANUAR 1978
Ásgeir Jakobsson:
bleyðunum. Ætli væri ekki nær
morkukóngunum að slæða eitt-
hvað af þessum ófögnuði upp og
hreinsa hjá sér slóðina og nota
siðan net sín hóflega, heldur en
snúa allri sök á aflaleysi sinu á
hendur öðrum fiskimönnum.
Það er ekki mál morkukóng-
anna einna að eyðileggja þessa
viðkvæmu og hagstæðustu hrygn-
ingaslóð með því að hrekja fisk-
inn í kaldari sjó, þótt það bitni
harðast á þeim sjálfum um það
lýkur. Fiskurinn er farinn að leita
uppi önnur hrygnirígasvæði, bæði
hefur hann fært sig dýpra á hefð-
Þegar svo kemur að því, að
orðað er að stöðva netaveiðar í 10
daga, umhverfast innyflin í
morkumafíunni sunnanlands og
þeir taka að skrifa skammargrein-
ar í blöð um Vestfirðinga, sem
hafa borið hitann og þungann af
fiskverndinni til þessa.
Ingólfur leyfir sér að nefna Frf-
merkið á Selvogsbanka, sem
dæmi um hvað þrengt hafi verið
að netadræsunum. Hann segir fri-
merkið um 700 fersjómílur eða
um 2400 ferkm. Það er búið að
taka á samta tíma, Ingólfur á
annað hundrað þúsund ferkm. af
Eins og gaula í þeim gam-
irnar, tala þeir og skrif a
Grein þessari er stefnt nokkrum framámönnum í
útgerð sunnanlands, sem ég kalla morkukónga og
hafa með villandi en harðvítugum áróðri beint
athygli stjórnvalda og almennings frá eigin skaða-
verkum með því að ýkja sök hjá öðrum. . .
Vissulega er ekki bætandi í vaðalinn um fisk-
vernd, þótt alla haldbæra vitneskju vanti um lífskil-
yrði og lífkeðjuna á fiskislóðunum, en við það
verður ekki unað lengur að þagað sé þunnu hljóðu
um andstyggilegustu sóknina í þorskinn — neta-
sóknina á svæðinu: Snæfellsnes — Lónsbugt.
Mælirinn er nú fullur
— fresturinn liðinn..
Bæði ég og aðrir, sem um
sjávarútvegsmál hafa skrifað,
hafa hlífzt við að ráðast nægjan-
lega harkalega á þessa sókn, til að
ausa ekki olíu á þann eld, sem
þegar logar glatt með fiskimönn-
um, hvar eigi helzt að bera niður í
fiskverndinni. Kinnig hefur vald-
ið því sú sjálfhelda, sem sunn-
lenzki bátaflotinn var kominn i
með sinar dýru netadræsur.
öflugir morkukóngar sem stunda
saltfisksverkun og geta notast
sem bezt við blóðsprengdann fisk
eða tveggja nátta morkur, hafa
valdið því aó fiskiménnirnir hafa
ekki notað þann aðlögunartima,
sem þeim vissulega hefur verið
gefinn af stjórnvöldum til að færa
sig úr þessari sókn, það er nú
sýnt af umsóknum um leyfi til
netaveiða í vetur að breytinga er
ekki að vænta af hálfu morku-
kónganna. — Mælirinn er nú full-
ur — fresturinn liðinn.
Drundríma
Það, sem ýtti við mér nú í þessu
efni, er grein, sem Ingólfur
Arnarson, framkvæmdastjóri Út-
gerðarfélags Suðurnesjamanna,
skrifaði í Morgunblaðið 19. janú-
ar s.l. Hann sækir nafn á grein-
inni í innyflastarfsemina (þar af
mín fyrirsögn) og kallar hana:
„Þeir dæma, eins og veltist í þeim
vömbin." Greinin er illa-þefjandi
drundrima úr iðrum morkumafí-
unnar, sem þjáist um þessar
mundir af vindspenningi og
innantökum, af því að það hefur
komið til orða að tefja þá í nokkra
daga við að eyðileggja hrygninga-
slóðina með netadræsum sín-
um...
Þegar minnkar í
búrinu, bera þeir
sig verst, sem mest
hafa étið
Aratugum saman hafa Sunn-
lendingar búið við miklu betri
aflabrögð en menn í öðrum lands-
hlutum. Samkvæmt viðmiðunar-
tölum Aflatryggingarsjóðs mun-
aði Iengi að ég held, allt að helm-
ing á aflabrögðum á vertíð
sunnanlands og í hinum lands-
hlutunum. Sunnlendingar sækja
aðalafla sinn í hryggningafiskinn
og aðalveiðarfæri þeirra eru
þorskanet. Það erauðveltað veiða
hrygningarfiskinn, hann er þétt-
ur á slóðinni og hrygnan spök líkt
og sauðkindin um burðinn.
Sunnlendingar hafa unað þessu
vel skiljanlega og hlaðið báta sina
glaðir, að hluta af sviljum og
hrognum og þeim hefur lánazt að
komast uppl 240 þús. tonna veiði
á vertið, að mig minnir. Nú hefur
hann tregast hjá þeim undanfarin
ár og þá leggja þeir til að fiski-
menn í öðrum landsfjórðungum
leggi bátum sínum og ali upp fyr-
ir þá fisk og fylli á hrygninga-
stofninn svo að þeim aukizt afli
aftur. Þeir hafa að yfirvarpi, að
hrygningastofninn sé orðinn of
lítill. Ef það er, er þá ekki númer
eitt að minnka sóknina í hann
sjálfan? Ef bóndi teldi sig skorta
fjárstofn til viðhalds, skæri hann
þá lamfullu ærnar og treysti
fremur á lömb sín ókomin af
fjalli? Morkukóngarnir hafa haft
manna hæst um hættuástand
hrygningarstofnsins, en af ásókn
þeirra í netaveiðar á komandi ver-
tið sést hver hugur fylgir máli.
Það er sagt, að komnar séu einar
500 umsóknir og þegar haft er við
orð að stöðva netasóknina i
nokkra daga, reka þeir upp rama-
kvein.
Þeir eru að teppa-
leggja hrygninga-
slóðina með
drauganetum
Þorskanetið er gott veiðarfæri,
ef það er notað í hófi, en eftir að
farið var að nota hin sterku gervi-
efni í netin og við allan búnað
þeirra, eru þau eina veiðarfærið,
sem getur eyðilagt fiskisklóð.
Þetta veiðarfæri nota „fisk-
verndarmenn“ sunnanlands svo
ákaft, að þeir mega ekki heyra
annað veiðarfæri nefnt. Arlega
eru 40—50 þús. netá girðing í sjó
um 2ja mánaða skeið á svæðinu
Snæfellsnes—Lónsbugt. Þessi
netadræsa er aldrei tekin upp
ungan úr vertíðinni og nokkur
hluti hennar tapast og verður eft-
ir á slóðinni og einmitt þar sem
hún er viðkvæmust, það er á
hraunbleyðunum. Þessi net kalla
fiskimenn drauganet.
Meðan veitt var með netum úr
náttúrlegum efnum, þýddi ekki
að leggja þau net á hi aunkargana
á hrygningarslóðinni, en þangað
leitaði hrygnan til að hrygna.
Fiskur var þá mest veiddur fyrir
eða eftir hrygningu. Hann fékk
frið á þessum bleyðum til að
hrygna.
Uppúr 1954 var farið að nota
gerviefni í netaslöngur, teina og
bólfæri. Netin og útbúnaður
þeirra var þá orðinn svo sterkur
að mönnum varð kleyft að stunda
netaveiðar á hrauninu. Alltaf eru
þó net að tapast. Það er ekki
ofílagt að gera ráð fyrir að hver
netabátur missi svo sem eina
trossu yfir vertlðina. Það er dálít-
ið staut við að telja saman, hversu
margir bátar séu til jafnaðar á
netum á vertíð á svæðinu
Snæfellsnes—Hornafjörður, en
fyrir tveimur árum gerði ég það
lauslega og taldist svo til, að þá
hefðu verið 330—40 bátar til
jafnaðar með net síðara hluta ver-
tíðarinnar eða um tveggja mán-
aða skeið.
Þessi floti skilur þá eftir á
hverri vertíð eins og 4—5 þús. net
á hrygningarsvæðunum. Það er
þá orðin álitlegur búnki, sem þeir
hafa safnað þarna, fiskverndar-
mennirnir, allt frá 1954 af netum,
sem grotna ekki I sundur heldur
breiðast yfir slóðin og halda
áfram að veiða. Þegar þau eru
dregin upp er í þeim lifandi fisk-
ur, rotnandi fiskur og beinagrind-
ur. Það er nú máski dæmigert
fyrir fiskverndaráhugann, að þeir
höfðu lengi kúluböndin úr hampi
til þess að þau grotnuðu í sundur,
en nú er það ekki lengur, það er
farið að hafa þau úr gerviefnum
líka. Þessi drauganet veiða alltaf
eitthvað af fiski, en magnið skipt-
ir ekki máli, heldur hitt að fýlan
af þeim er svo megn, að þegar þau
slæðast upp, þá er varla að menn
haldist í námunda við þau til að
skera þau frá sér.
Margir gamlir netamenn eru
þeirrar skoðunar, að þessi drauga-
net með sinni stækju séu orsök
þess, að fisks verður nú ekki vart
á mörgum beztu hrygninga-
bundnu slóðinni og er farinn að
hrygna meira fyrir Vestfjörðum
og Norðurlandi en verið hefur um
árabil.
Á hverjum bitnar
fiskverndin mest?
Með frekju og yfirgangi hafa
morkukóngarnir lagt undir sig öll
beztu togmiðin sunnan lands og
norður með vesturlandi allt
norður i Breiðabugt undir neta-
dræsurnar. Þeir hafa flæmt tog-
araflota sinn af eigin heima-
miðum á Vestfjarðamiðin, og nú
er svo komið að mest allur togara-
floti landsmanna veiðir í hnapp á
miðum Vestfirðinga.
Það er með fiski af Vestfjarða-
miðunum, sem sunnlenzku frysti-
húsin haldast gangandi. Með
þessu háttalagi er verið að stofna
afkomu Vestfirðinga I voða. Botn-
varpan eyðileggur ekki mið en
hún veiðir upp fiskinn, ef ofsótt
er með henni. Þessi gífurlega
sókn á Vestfjarðamiðin hlýtur að
leiða til þess að þau verði uppurin
og heimamenn, sem byggja alla
slna afkomu á fiski, sitji við dauð-
an sjó. Þetta gerðist á fyrirstrlðs-
árunum vegna ofsóknar útlendra
og innlendra togara. Það sýnist
nú að þetta væri ærið framlag
Vestfirðinga til Sunnlendinga að
láta þeim I té heimamið sín fyrir
togaraflotann. En hlutur Vest-
firðinga er-þó enn meira skertur.
Rækjuvéiðar eru mikill þáttur I
atvinnulifinu vestra. Rækjuflot-
inn er iðulega stöðvaður á bezta
tíma til verndar seiðum. Togarar
Vestfirðinga, uppistaðan I at-
vinnulífinu þar, hafa verið
bundnir við bryggjur á góðum
veiðitima til verndar smáfiski,
beztu veiðisvæðunum hefur verið
lokað I skyndi og veiðiferðir eyði-
lagðar.
botnvörpunni eða gróft áætlað
70—80% af raunhæfu veiðisvæði
hennar fram að 1956. Því má
skjóta hér inni, þótt það sé efni í
aðra grein, að hagspekingar þeir,
sem eru að reikna út sóknarþunga
einblína á stærð og fjölda fiski-
skipa en gleyma sóknarsvæðinu.
Þúsund tonna skip, sem ekki
hefur nema kollublett til að veiða
á veiðir ekki 10 sinnum meira en
100 tonna skip, sem má leita um
alla slóðina, og það þýðir heldur
ekki að telja saman úthaldsdaga,
skips sem er tjóðrað á litlum
bletti. Það er orðið aðkallandi að
taka til endurskoðunar allan
sóknar útreikning hagspeking-
anna. Ókunnugleiki þeirra á fisk-
veiðum á íslenzku fiskislóðinni
veldur þvi, að allir þeirra útreikn-
ingar eru úr lausu lofti gripnir.
Ingólfur ber á móti því, að þær
stöðvunartillögur, sem fram hafa
komið úr herbúðum Sunnlend-
inga séu miðaðar við dauða tim-
ann hjá þorskveiðiflotanum sunn-
anlands. Það er rétt að L.Í.Ú. er
skrifað fyrir þessum tillögum
bæði í fyrravor og nú í haust, en
fyrir sama kemur, það liggur í
augum uppi, að tíminn var hag-
stæður fyrir sunnlenska bátaflot-
ann, en óhagstæður mönnum i
öðrum fjórðungum.
Stöðvunartillögurnar frá i
fyrravor miðuðust við stöðvun
uppúr miðju sumri, en þá er
sunnlenzki bátaflotinn að veiða
humar, síld og spærling, og tillög-
ur L.IÚ. í haust miðuðust við hlut-
fallslega litla sókn sunnanlands á
stöðvunartímanum. Haustvertíð
hefur aldrei verið jafnmikið
atriði sunnanlands, eins og vest-
an. Það vita allir og ég tel það
ekki ómaksins vert að rekja það