Morgunblaðið - 09.03.1978, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. MARZ 1978
hinna yngi, á gott safn bóka um
tónlistaruppeldi, sem því miður
er ekki opiö almenningi, enda
hlutverk þess aö vera skóla-
stjóra og kennurum til fulltingis.
Ekki veit ég til aö Tónmennta-
kennarafélag íslands annist
fremur slíka þjónustu viö tón-
menntakennara landsins, þó
ærin nauðsyn sé á.
Tónlistarskólinn í Reykjavík
stendur einnig illa að vígi í
þessum efnum, svo sem
kennarar og skólastjóri hafa
bent á. Aö sjálfsögöu er gert
ráö fyrir úrbót þegar nýja
Tónlistarskólahúsið veröur tek-
iö í notkun. Ekkert hefur hins
vegar heyrst í þá veru opinber-
lega uppá síökastiö.
Tónskóli Sigursveins, Söng-
skólinn, og Söngskóli Þjóö-
kirkjunnar, eiga sín söfn; smá
eftir atvikum. Svo er aldrei aö
vita nema eitthvaö leynist af
tónlistarbókum inná Laufás-
vegi, þar sem Félag íslenskra
hljóðfæraleikara, STEF, og
Tónskáldafélagiö og fleiri og
fleiri hafa bækistöö
VEGGFÓÐUR
Um bækur í einkaeign er
þetta aö segja: Einkasöfn eru
alltof mörg! Einmitt sökum
ringlureiöar í bókasafnsmálum
borgarinnar, hafa daglauna-
menn tónlistar fremur variö
fjárfúlgum úr eigin vasa, til
kaupa á rándýrum heimildarrit-
Framhald á bls. 33.
Tónbókasöfn
í síðasta pistli var fjallaö
allítarlega um þátt hirís ritaöa
orðs í tónlistarlífi okkar. Rifjaö-
ar voru upp hugleiðingar mætra
manna um útgáfu tónlistartíma-
rita á íslandi. Bent var á
nauösyn slíkrar starfsemi.
í beinu framhaldi af þönkum
um tónlistartímarit, skulum viö
nú gjóa augum á annaö fyrir-
bæri svipaös eölis: bókina.
Fjöllum sérstaklega um aö-
stööu okkar, hér og nú, til aö
nálgast þann fjársjóö fortíðar-
innar, og spegil samtímans,
sem bækur eru; tölum um
tónbókasöfn í Reykjavík,
höfuöborg íslands.
í eftirfarandi umfjöllun
verður gengiö út frá pví sem
óumdeilanlegri staðreynd, að
greiður aögangur aö vönduö-
um tónbókasöfnum sé algjör
forsenda fyrir eðlilegri, og
óheftri, frampróun tónlistarlífs
á íslandi. Ef til vill er petta
ekki öllum Ijóst. Ef svo er,
hljóta beir hinir sömu, að vera
menntaðir við aöstæður Þar
sem tónbókasöfn eru EKKI
EINS SJALFSAGDUR HLUTUR
og nótnapúltið og tónleika-
salurinn. Svo má illu venjast
að gott pyki.
Hvaö er til af tónlistarbókum
í höfuöborg íslands? Hvert
leitar maöur í því sambandi?
Hverjir eru útlánsmöguleikar?
Hvaö um magn og efnisflokka?
Spurningar sem þessar eru
áleitnar. Þeim veröur ekki öllum
svarað nú, aöeins boriö niöur
hér og þar.
Áöur en lengra er haldiö er
rétt, og sanngjarnt, aö benda á,
aö tónlistin á fjölda unnenda í
bókavarðarstétt landsins. Ég
leyfi mér jafnvel aö fullyröa, aö
þeir séu þar hlutfallslega fleiri
en í flestum öörum stéttum,
enda andansmenn upp til hópa.
En þeir eiga þaö því miöur
sameiginlegt meö öörum tón-
listarunnendum landsins, aö
samstaöa, samstarf og sam-
ræming er í molum hvaö þessa
listgrein áhrærir. En er viö ööru
aö búast, þegar þeir sem
mestra hagsmuna eiga að
gæta, þ.e. tónlistarmenn sjálfir,
knýja ekki á? Ekki minnist ég
þess, aö hafa í seinni tíö rekið
augun í nein opinber skrif um
tónbókasöfn, og sjaldan heyrt
starfsbræður mína minnast á
þetta olbogabarn í hversdags-
legum umræöum.
Skáldiö kvaö:
Þaö ríkir kyrrö í tónadal,
þótt duni óvirkjaöur
alheimsfoss
í gljúfrasal.
í hreiörum söngfuglar
hvíla rótt.
Hafa þeir boöiö góöa nótt?
ÚT OG SUÐUR
Bækur um tónlist eru aö
finna út og suður í Reykjavík.
Viö skulum nú leggja uppí
gönguferö um borgina þvera og
endilanga. Á Háskólabókasafn-
inu er pínulítil! tónbóka-hræri-
grautur, og hefur „uppbygging“
hillunar, sem tónlistarbækur
hvíla á niörí kjallara, mótast af
dánarbúagjöfum íslenskra tón-
listarunnenda. Þeir í Háskóla-
safninu álíta, og ekki aö ósekju,
aö þaö hljóti að vera í verka-
hring einhverrar annarrar
stofnunar, aö gera tónlistinni
skil; enda tónlist ekki kennd
ónæöi oftast svo mikiö á
safninu, aö til tföinda telst ef
„alvöru“ tónlistarunnandi sest
niöur til aö hlusta. Blessuö
börnin í Bústaðahverfinu sækja
þetta safn af mikilli skyldu-
rækni, og gjarnan háreysti í
fuglagerinu. Til skamms tíma
stafaöi sérmenntaöur tónbóka-
vöröur viö tónlistardeildina,
Friörik Guöni Þorleifsson að
nafni. Hann er því miöur hættur
störfum viö safniö, og varla
ætlandi almennum bókavörö-
um að hlaupa í skaröiö. Nú ríkir
algjör stöönun á tónlistardeild-
inni, og þaö litla sem áunnist
haföi kannski aö fara forgörö-
um.
Ekki verður hér farið í feluleik
viö önnur tónbókasöfn, enda
ekki íkja buröug. Þó skal
lítillega minnst á Bókasafn
Sambands íslenskra barna-
kennara, sem eitthvaö smáveg-
is á af barnaskólatónbók-
menntum. Svo eru tónlistar-
bækur og uppsláttarrit aö finna
(aö sögn) hingað og þangað í
Hljóövarpsdeild Ríkisútvarps-
ins, og ekki örgrannt um, aö
margt forvitnilegra handrita, frá
fyrstu árum þeirrar stofnunar,
er hún var allt í öllu á íslandi,
séu nú í „einkaeign” útí bæ.
Sinfóníuhljómsveit Islands á aö
sjálfsögöu sitt nótnasafn.
Menntaskólar borgarinnar, og
jafnvel erlend sendiráö, eiga
einnig eitt og annað er viökem-
ur tónlist.
TÓNLISTARSKÓLARNIR
Og nú spyr einhver: Hvaö
með tónlistarskólana í Reykja-
vík? Er þaö ekki hlutverk
þeirra, aö sjá tónlistarnemum,
og þá um leiö tónlistarunnend-
um almennt, fyrir tónbókasöfn-
um? Þaö skyldi maöur ætla, því
slíkt tíðkast erlendis ... En svo
er ekki. Tónlistarskólar borgar-
innar eiga engu aö síöur eigin
söfn, þó misjöfn séu aö gæöum
og smá í sniöum.
Tónmenntaskólinn, skóli
Tónlistar-
hátíð
Norræns
æskufólks
Um þessar mundir fer fram
í Bergen í Noregi U.N.M. þing,
eða það sem kalla mætti uppá
íslensku Tónlistarhátíð Nor-
ræns Æskufólks. Þetta er mikil
menningarsamkoma þar sem
mættir eru til leiks tónsmiðir,
hljóðfæraleikarar, og aðrir þeir
af yngri kynslóðinni sem á
einhvern hátt eru tengdir
tónlist, t.a.m. tónfræðingar,
tónmenntakennarar, og gagn-
rýnendur. Síöasta U.N.M. þing
var haldiö í Reykjavík í sumar,
og þóttist takast með miklum
ágætum, nema hvað tónlistar-
unnendur sátu á liði sínu;
tónleikasókn nokkuö dræm.
Einn aöalgesta Reykjavíkur-
þingsins var bandaríska tón-
skáldið George Crumb, sem
tvímælalaust er í framvarða-
sveit nútímatónskálda.
Hlutverk U.N.M. þinga er
fyrst og fremst það, að veita
ungum tónskáldum tækifæri til
að heyra verk sín flutt opinber-
lega. Einnig það, að skiptast á
skoöunum, og að spjalla við þá
tónskáldagesti eldri kynslóðar-
innar sem ætíð er boöin seta
við háborð þingana. Þorkell
Sigurbjörnsson varð þess
heiðurs aönjótandi nú; verður
forsvarsmaður þeirra eldri og
lífsreyndarj. Þrír ungir tón-
smiðir voru kjörnir eiginlegir
fulltrúar íslands, Hér um ræðir
Áskel Másson, Karólínu Eiríks-
dóttur, og Snorra Sigfús Birg-
isson. Ásamt þessum fríða
flokki tónskálda eru í förinni
eftirtaldir hljóðfæraleikarar:
Lilja Hjaltadóttir, Birna Braga-
dóttir, Lovísa Fjeldsted, og
söngkonan Signý Sæmunds-
dóttir.
Þrjú íslensk tónverk verða
flutt. Hljómsveitarverkið
Hughrif eftir Áskel Másson,
kammerverkið Six Poems
from the Japanes eftir Karó-
línu Eiríksdóttur, og loks
hljómsveitarverkið Songs and
Places eftir Snorra Sigfús
Birgisson. Verk Áskels,
Hughrif, var hljóöritað af
Sinfóníuhljómsveit íslands fyrir
skömmu, sem og Songs and
Places Snorra Sigfúsar.
Heimildarmaður Tónhvísls,
Friðrik Baldursson, sem nú er
formaöur íslensku U.N.M.
nefndarinnar, segist halda að
verk Karólínu hafi ekki verið
flutt áður. Friðrik sagði jafn-
framt, að Sinfóníuhljómsveit
íslands hyggðist flytja Hughrif
Áskells á opinberum tónleikum
bráðlega. Ber að lofa í hástert
þá stefnu Sinfóníuhljömsveitar
íslands, að styðja við bakið á
íslenskum ung-skáldum.
Nánar veröur sagt frá
U.N.M. þinginu í Bergen þegar
íslenska sendinefndin snýr
heim.
sem fræðigrein viö Háskóla
íslands.
Svipaða sögu er aö segja um
Landsbókasafnið, þótt úrvalið
sé eitthvaö „fjölbreyttara". Ein-
hverra hluta vegna fer því fjarri,
aö tónbókaeign safnsins hafi
náö skráningu. Þaö var fyrir
hreina tilviljun, aö tókst aö hafa
uppá sumum þeirra tónlistar-
tímarita er getiö var í síöasta
pistli. Þó er hér um aö ræöa
brot af því litla er ritað hefur
veriö um tónlist á íslenska
tungu. Einnig er rétt aö geta
þess, aö bækur fást ekki til
útlána af Landsbókasafninu, og
því varla mikið um almenna
notkun. Fræðimenn hafa hins
Tönhvlsl
eftir GUÐMUND
EMILSSON
vegar ágæta aöstööu á safninu,
og þá sérstaklega á Handrita-
deild, er hefur aö geyma margt
stórmerkra tón-handrita er
bíða þess aö einhver fari um
þau höndum.
Um Borgarbókasafnið er þaö
aö segja, aö þar var stofnuö
sérstök tónlistardeild fyrir
nokkrum árum, um 1974 eöa
þar um bil. Rétt er aö hrópa
ferfalt húrra fyrir þeirri fram-
kvæmd. Og þó. .. Tónlistar-
deildin er til húsa í einu útibúa
Borgarbókasafnsins, nánar til-
tekiö í Bústaöakirkju viö
Bústaöaveg. þar getur aö líta
sex hillur af tónlistarbókum, og
á aö giska tvö hundruð hljóm-
plötur og segulbönd. Til staöar
eru vönduö hljómflutningstæki,
sem almenningur hefur aðgang
aö á vissum tímum. Ekki sem
verst, hugsar margur, en því
miöur fylgir böggull skammrifi.
Hljómplötu- og segulbanda-
safnið er ekki til útlána, og
í Reykjavík
/
A göngu út og suður