Morgunblaðið - 10.05.1978, Page 25
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. MAÍ 1978
25
Fáein minningar-
orð um Hansa
Faeddur 23. ágúst 1880.
Dáinn 2. apríl 1978.
Fullu nafi hét hann Hans Paule
Jóhannessen og var færeyingur.
Hann kom til Dalvíkur meö
farfuglunum um 1930, en varð
eftir, þegar hinir fóru — og varð
staðbundinn.
Í daglegu tali var hann alltaf
nefndur Hansi, endar mun sú
nafngift jafnan hafa þjónað þeim
kröfum, sem hann gerði til reisnar
og virðuleika. Stuttu eftir komuna
til Dalvíkur, reisti hann í félagi við
Guðmund Jónsson frá Hrafns-
staðakoti, lítið steypt smáhýsi á
tveim hæðum, og var sú neðri
ætluð fyrir útgerðaraðstöðu. Efri
hæðin varð síðan hans dvalarstað-
ur lengst af. Meðan hús þetta reis
af grunni, hafði Hansi vistarveru
og aðhlynningu á heimili Sigfúsar
Þorleifssonar útgerðarmanns, og
mun það eini tíminn, sem hann bjó
ekki sem einsetumaður — utan
skammra tímabila, sem hann
dvaldi hjá venslafólki á Akureyri,
og síðast í Færeyjum.
Hansi hafði stundað sjó-
mennsku á færeyskum skútum, og
kunni vel til slíkra starfa. Sem
unglingur, var ég honum samskipa
við handfæraveiðar á útilegubát-
um. Mér er minnisstætt hvað hann
var laginn við að draga stóru
lúöurnar á fallaskiptunum norður
á Sporðagrunni. Það var eins og
hann réði yfir einhverjum dular-
mætti, sem deiddi þessa stóru
fiska til sín. Seinna skildi ég þetta
betur.
Færeyskir skútukarlar hafa
sérstakt göngulag. Þeir stíga
ölduna eftir að fast land er undir
fótum, og þeir ganga vaggandi og
hægum skrefum — eins og þeir
bíði eftir því, að ölduhryggurinn
líði hjá. Þeir eru rólyndir, og
margir afburða sjómenn.
Eftir að Hansi hætti sjó-
mennsku, vann hann við segla-
saum, og ýmis smávik við búnað og
útgerð báta. Ég kom nokkrum
sinnum til hans á skúrloftið, og
hann sagði mér oft gamlar sögur
frá sjónum. Ég spurði hann eitt
sinn, hvernig honum félli einver-
an. „Ég er aldrei einn“, svaraði
hann — „Guð er alltaf hjá mér.“
Barnslega einlæg trú hans á forsjá
og fylgd almættisins, varð honum
sú lífsfylling, sem margir leita að,
en finna aldrei. Biblían, sem lá oft
á snjáðum stólkolli við rúmstokk-
inn, varð honuni sá förunautur,
sem aldrei brást.
I sögu Dalvíkur verður Hansa
lengi minnst í sambandi við
— Saga
Haldemans
Framhaldafbls.il.
raun og veru á þá leið, að ef
Moskvu-stjórnin væri í raun og
veru að hugleiða árás á Kína
yrði það ekki talin góð hugmvnd
í Bandaríkjunum.
Þannig lék Kissinger eftir
þeim leikreglum, sem Rússar
ákváðu, og virtist taka mark á
hótunum þeirra og hjálpa þeim
að fá Peking-stjórnina til að
taka hófsamari afstöðu. Hann
vann sig líka með þessu í mikið
álit í Peking — þar sem tillaga
hans um 'að Nixon kæmi í
heimsókn til Kína hafði mætt
andstöðu. Loks báru Kínverjar
nokkuð úr býtum — því að nú
höfðu Bandaríkjamenn sagt
Rússum að stilla sig. Þetta er
eitt af fáum dæmum úr sögunni
um að þrjú stórveldi taki þátt í
þríhyrningsleik og virðast berj-
ast hvert gegn öðru, en eru í
raun og veru aö hjálpa hvert
öðru.
Þessi þríhyrningsleikur held-
atburð, sem skeði þann 6. apríl
1942. Þá rak tundurdufl upp að
malarkambinum framan við bú-
stað hans, og veltist þar í brim-
garðinum. Setuliðsmenn, sem
höfðu bækistöð skammt frá —
flýðu til fjalls. Hans gekk hins
vegar að þessari vítisvél, og batt
duflið fast við rekaviðartré, og
gekk þannig frá því, að sjór náði
ekki að hreyfa það. Að dómi
sérfræðings, sem fenginn var til að
rannsaka þetta afkvæmi stríðsvit-
firringar, var tundurduflið í virku
ástandi — og gat sprungið. Taldi
hann líklegt, að þá hefði stór hluti
af byggingum á Dalvík orðið fyrir
skemmdum, og sumar hrunið til
grunna.
Á fundi hreppsnefndar, sem
haldinn var. 2. júní 1942, er gerð
eftirfarandi bókun: „Hreppsnefnd-
in samþykkir að veita Hans Paule
Jóhannessen kr. 1.0Q0,— fyrir
snarræði og dirfsku þ. 6. apríl s.l.
er tundurdufi rak á land á Dalvík.“
Þegar ég spurði Hansa hvernig
hann hefði árætt, að fást við
þennan voða, svaraði hann bros-
andi — eins og þetta væri varla
umtalsvert. „Blessaður góði —
Guð getur allt.“
Þegar Hansi var á 70. aldursári
fór hann á lítilli trillu til Færeyja,
ásamt frænda sínum Axel. Þetta
gerðist að vísu á þeim árstíma,
sem sjór er að jafnaði viðráðanleg-
astur á þessari leið, en mörgum
mun hafa fundist það ofdirfska, að
ætla þessum litla farkosti að fljóta
yfir hafið.
Hansi var samt á annarri
skoðun. „Guð getur allt, og hann
mun koma okkur á ákvörðunar-
stað“, var andsvar hans við
gagnrýni, og hann komst heill í
höfn.
Ég man vel hvernig Hansi bjó
bátinn til fangabragðs við útsæ-
inn. Hann bar lýsi á byrðinginn,
þar til hann var mettaður af fitu,
— gældi við saum og samskeyti, og
strauk gömlum sigggrónum hönd-
um um bönd og bita. Það var
enginn perlusaumur eða glitbönd á
þessari fleytu, en allt heilt og
traust. — Þannig var Hansi. Hann
var aldrei neinn glansmyndasafn-
ari eða skrautblómadýrkandi, en
sá vermireitur, sem trúin græddi
í brjósti þessa manns, bar samt
ein þau fegurstu blóm, sem ég á
ævinni hefi séð og fundið.
Hin síðari ár, sá ég þennan
góðlátlega öldung oft á rjátli
meðfram sjónum austan við bæ-
inn. Hann var þá gjarnan að tína
smásprek í eldinn til þess að fá yl
ur enn áfram þótt skipt hafi
verið unt leikendur. Ég er
þeirrar skoðunar — og þar er
svo að segja enginn sammála
mér á Vesturlöndum — að
stjórnirnar í Moskvu og Peking
reyni nú að komast að sam-
komulagi — en haldi áfram á
yfirborðinu að ausa hver aðra
öllum þeim svívirðingum, sem
þær þekkja. Haldeman hefur
minnt á, að Krentlverjar virtust
einu sinni hugleiða kjarnorku-
árás á Kína og hann hefur gert
það á mjög viðkvæntum tíma,
þegar hópur valdamanna í
Peking er fylgjandi sáttum við
Rússa og annar hópur virðist
þeini andvígur.
Andstæðingar Moskvumanna
í Pekinggætu notað upplýsingar
Haldemans þótt lítið sé hæft í
þeini, til þess að halda því frarn,
að Kínverjar ættu ekki að senyja
við land, sern eitt sinn hótaði
þeini kjarnorkuárás. Þess vegna
hefur saga Haldentans um það
sem gerðist fyrir tæpum níu
árum hvaö eftir annað verið
borin til baka í Moskvu með
áherzluþunga.
EF ÞAÐ ER FRÉTT-
NÆMT ÞÁ ER ÞAÐ í
MORGUNBLAÐINU
í sína fátæklegu vistarveru. Bakið
var farið að bogna og fæturnir að
bila, enda langur ævidagur. Það
var þó alveg ástæðulaust að
æðrast. „Guð ræður því, hvenær
hann tekur mig til sín“ sagði þessi
blessaði einbúi, þegar hann hvarf
mér síðast í kvöldrökkrið.
Hansi fór til Færeyja í
ágúst-mánuði á s.l. ári, og andaðist
hjá systurdóttur sinni Jönu Olsen
á Hvandalsá á Suðurey. Hann var
jarðsunginn á Porkeyri 9. apríl s.l.
í samræmi við látlausan og
einhæfan lífsferil Hansa meðal
Dalvíkinga, er nú fátt, sem minnir
á samfylgd hans.
Það fýkur fljótt í sporin, og við
tökum varla eftir því, þó gamall
maður hverfi af sjónarsviðinu.
Einn af hans velunnurum hér,
hefur látið trilluna sína bera nafn
hans. Hans hefur líklega kunnað
því vel, að minnisvarðinn væri
ekki rismeiri. Dalvíkingar mega
gjarnan minnast hans með þakk-
læti.
Hansi er kominn heim, því hann
hefur áunnið sér þegnrétt við
eilífðarsæinn — þar sem vornóttin
vakir.
Þorgils Sigurðsson.
Minning:
Oskar Guðmundsson
bifreiðastjóri
í dag verður til moldar borinn
Óskar Guðmundsson bifreiða-
stjóri. Hann var fæddur að
Kvennahóli í Klofningshreppi í
Dalasýslu hinn 23. febrúar 1913.
Foreldrar hans voru hjónin Elín-
björg Daníelsdóttir og Guðmundur
Jónsson, bóndi, sem nú eru bæði
látin.
Óskar varð bráðkvaddur að
heimili sínu að morgni dags hinn
3. þessa mánaðar, liðlega 65 ára að
aldri.
Hann fluttist til Reykjavíkur
árið 1932 og hóf störf síðla árs
1933 hjá heildverzlun Hallgríms
heitins Benediktssonar og starfaði
samfellt hjá því fyrirtæki um
nærfellt 45 ára skeið.
Óskar var frábær og dugandi
starfsmaður og því er bezt er
vitað, hraustleika maður. Þó mun
hann hin síðari ár hafa fundið til
þess veikleika, er varð honum að
aldurtila, þótt hann dyldi það fyrir
öðrum. Hann var að eðlsifari dulur
í skapi og bar ekki tilfinningar
sínar á borð fyrir hvern sem var,
nema síður væri. Sumum kann, við
fyrstu kynni, að hafa fundist hann
á stundum hrjúfur í skapi og
tilsvörum. En innst inni átti hann
þýða og milda lund og kom það
mjög greinilega fram gagnvart
börnum. Þeim sýndi hann sitt
hlýlega bros og ljúfmannlegt
atlæti. Þessarar ljúfmennsku og
kærleika munu barnabörn hans
hafa notið í ríkum mæli.
Óskar var hjálpsamur og traust-
ur þeim, er hann batt tryggð við,
og kom það jafnt fram við
húsbændur hans fyrr og síðar sem
og samstarfsfólk.
Hinn 31. desember 1937 kvænt-
ist hann eftirlifandi konu sinni
Kristjönu Alexandersdóttur. For-
eldrar hennar voru Ólöf Bærings-
dóttir og Alexander Guðjónsson,
Skerðingsstöðum í Dalasýslu.
Kristjana og Óskar eignuðust 3
börn. Guðmund son sinn misstu
þau af slysförum í desember 1963
tæplega 18 ára að aldri og var það
mikið áfall fyrir þau. Hin eru:Alla
Ólöf, fædd 6. júní 1940, gift Karli
Kristjáni Guðmyndssyni bifvéla-
virkja og eru þau nú búsett í
Luxemburg. Þau eiga 2 börn, Rósu,
fædda 6. nóvember 1964 og Óskar,
fæddan 25. febrúar 1972; Daníel
Guðjón, bifreiðastjóri, fæddur 24.
febrúar 1948, kvæntur Guðrúnu
Sigurðardóttur og eiga þau 2 börn,
Kristjönu, fædda 3. desember 1966
og Þorvald, fæddan 24. nóvember
1970.
Við sem með Óskari höfum
Framhald á bls. 19
í síðasta hefti
Newsweek
Innan Rauöu Herdeildanna
Misheppnaöur toppfundur
í Bonn
Frelsi veitt í Chile:
Fréttir frá fyrstu hendi
í hverri viku birtir NEWSWEEK hlutlæga frásögn
af heimsfréttum og skoðanir ýmissa aðila í rökræðum án
þess að taka afstöðu til stjórnmála, félagsmála eða
byggðamála.
Þannig mótar Newsweek á einstakan og raunhæfan
hátt stefnu þeirra, sem þurfa að vita hvaða áhrif fréttirnar,
hafa á heimsmálin, en ekki eingöngu innanlandsmál.
Sérhvert hefti NEWSWEEK er kafli í
veraldarsögunni. j
Þar er skráð saga okkar heims.
Newsweek
ALÞJÓÐLEGT FRÉTTARIT.
Saga liöandi stundar
A
V