Morgunblaðið - 08.06.1978, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ; FIMMTUDAGUR 8. JÚNÍ 1978
Varahlut
varpað
úr flugvél
FLUGVÉL írá FluKþjónu.stu
Elíeser Jónssonar íór í gær
með varahlut. 10 til 14 kg að
þyngd. sem íestur var við
flotholt ok varpaði honum 1
sjóinn hjá bát sem var með
bilaða vél 15 til 18 mílur í
suðvestur frá Inuólfshöfða.
Mun allóvenjulejít að þessi
háttur sé hafður á.
F^líeser sanði í samtali við
MorKunblaðið í gær að beiðni
hefði komið frá skipstjóra
bátsins um að hann kastaði
varahlutnum í sjóinn. Bátur-
inn, Sæunn Sæmundsdóttir,
var að því er Elíeser taldi með
bilaða vél þannifí að kælibúnað-
ur hennar virkaði ekki. Gat
skipið siglt en aðeins stutta
stund í senn. Pakkinn, sem
varpað var niður, skall á sjóinn
rétt við bátinn sem náði honum
um borð litlu síðar. Gott veður
var á þessum slóðum og hæfí-
viðri.
Vitni vantar
AÐ MORGNI miðvikudaKsins 7.
júní klukkan 11.05 varð árekstur
milli Datsun- og Saabbifreiðar á
Katnamótum Laugavegar og
Ingólfsstrætis. Báðir bifreiðastjór-
arnir segjast hafa ekið á móti
grænu ljósi og eru það tilmæli
slysarannsóknadeildar lögregl-
unnar í Reykjavík að vitni gefi sig
fram svo skera megi úr
ágreiningnum.
Þá var sama morgun ekið á gráa
Datsun leigubifreið, R-8630, þar
sem hún stóð gegnt Skúlagötu 2.
Var hægra framhorn bifreiðarinn-
ar skemmt. Eru vitni og tjónvald-
ur beðin að gefa sig fram.
— Tap frysti-
húsanna...
Framhald af bls. 44.
unnið eftir bónuskerfi og ef
jafnframt væri um mikla yfir- og
næturvinnu að ræða þá gæti'
hækkunin numið um 15%. „Við
teljum að meðalhækkunin sé
16—18% eða sem svarar
2500—2800 milljónir á ári.“
„Nú hefur verið ákveðin hækkun
allra aðalfisktegunda að meðaltali
13.5% og þar sem ýmsar aukateg-
undir hækka ekki minna má telja
að útgjöld frystihúsanna til fisk-
kaupa á ári hækki um 3.500
milljónir króna.
Hækkun þessara tveggja kostn-
aðarliða frystihúsanna, þ.e. launa
og hráefnis, er því a.m.k. 6000
milljónir á ári. Á sama tíma hefur
nær engin hækkun orðið á mörk-
uðum og gengi krónunnar gagn-
vart dollar verið nær óbreytt að
undanförnu," sagði Eyjólfur.
Þegar Morgunblaðið spurði
Eyjólf hvernig frystihúsin gætu
staðið undir þessari hækkun, sagði
hann: „Það er náttúrlega augljóst
að miðað við rekstrarstöðuna eins
og hún var í maí þá geta þau í raun
engar hækkanir tekið á sig heldur
hefðu þau þurft að fá rýmri
rekstrarskilyrði. Ef ekkert hefði
komið hér á móti væri öllum
frystihúsum á landinu lokað nú
þegar.
Vonandi getur meginþorri
þeirra haldið áfram rekstri í það
minnsta næstu tvo mánuði þar
sem Verðjöfnunarsjóður fiskiðn-
aðarins mun greiða uppbætur á
markaðsverðið sem nema nálægt
6000 milljónum á ári eða mestum
hluta þeirra hækkana sem orðið
hafa á launum og hráefni. Hér ber
þó að hafa í huga að staða
frystihúsanna versnar samt veru-
lega, bæði vegna þess að miklar
hækkanir hafa orðið á flestum
öðrum kostnaðarliðum í rekstrin-
um og þá sérstaklega vöxtum að
ógleymdri þeirri óáran, sem út-
fLutningsbannið hefur í för með
sir.'
Eyjólfur ísfeld var spurður
hvort staða Verðjöfnunarsjóðs
væri þannig að hann gæti staðið
undir þessum greiðslum. „Nei, því
miður, þá er staða Verðjöfnunar-
sjóðs alltof veik enda mun aldrei
hafa verið til þess ætlazt að hann
stæði undir innlendri verðbólgu-
kröfupólitík, heldur jafnaði sveifl-
ur útflutnings okkar á mörkuðun-
um.
I stuttu máli sagt, þá má segja
um hann eins og stundum er sagt
um frystihúsin að hann var á núlli
er upp var staðið um síðustu
mánaðamót. Innistæða í sjóðnum
er nú einungis hluti hans af
gengishagnaði vegna gengisfell-
ingarinnar í. febrúar s.l., sem má
áætla um 1000 milljónir. Að
óbreyttu markaðsverði og gengi þá
getur hann staðið við skuldbind-
ingar sínar næstu tvo mánuði enda
hefur hann ekki skuldbundið sig
til lengri tíma þótt fiskverðið gildi
í fjóra mánuði eða til 30. septem-
ber.“
„Hvort eigum við heldur að
segja að guð hjálpi þeim sem
hjálpar sér sjálfur eða að þú leggir
þéssa spurningu fyrir næstu ríkis-
stjórn?" sagði Eyjólfur þegar hann
var spurður um hvað tæki við eftir
þessa tvo mánuði eða í lok júlí n.k.
Að lokum sagði hann, að ef litið
væri fram á við þá bæri að hafa
í huga að ný holskefla launahækk-
ana riði yfir 1. september og síðan
nýtt fiskverð frá 1. október o.s.frv.
Þá gætu frystihúsin heldur ekki
lengur búið við þau rekstrarskil-
yrði sem þau hefðu haft undanfar-
ið nema ætlunin væri að ganga af
þeim dauðum eða koma þeim í
álíka niðurlægingu og varð eftir
verðfallið 1967.
— Unnið að stofn-
un lífeyrissjóðs
Framhald af bls. 44.
reiðanum undanfarið. Nú hefðu hins
vegar verið samþykkt lög sem
sk.vlduðu alla landsmenn að vera í
lífeyrissjóðum. Sagði Úlfur að þá
hefði hann átt tal af Guðmundi H.
Garðarssyni alþingismanni sem lagt
hefði fram á Alþingi umfangsmikið
frumvarp um gegnumstreymislíf-
eyrissjóði. Hefur Guðmundur síðan
unnið ásamt Pétri Blöndal'
tryggingastærðfræðingi að þessu
máli fyrir bifreiðastjórana eftir að
stjórn lífeyrissjóðs BILS leitaði til
Guðmundar.
Úlfur Markússon sagði að
Guðmundur hefði þegar gert þeim
grein fyrir að endurskoða þyrfti lög
samtaka leigubifreiðastjóra, sem
hefðu verið orðin úrelt, með tilliti til
slíks sjóðs og einkum vegna þess að
í stéttinni er fremur hár meðalaldur,
Síðan þyrfti að aðlaga lög lífeyris-
sjóðs leigubifreiðastjóranna að svo-
kölluðum SAL-lögum. Úlfur kvað þá
einnig hafa komið upp á yfirborðið
spurninguna hvort bílstjórarnir
væru atvinnurekendur eða laun-
þegar. Ljóst væri að bílstjórarnir
væru launþegar, þar sem inni í
gjaldskránum væru aðeins laun
bílstjórans og rekstrarkostnaður
bifreiðarinnar og þeir hefðu enga
menn í vinnu.
„Þegar málið var þannig -komið þá
var það draumur minn að unnt yrði
að stofna stofnlánasjóð fyrir bíl-
stjórana svo að þeir gætu endur-
nýjað atvinnutæki sitt eðlilega.
Bílstjórarnir hafa engan sérstakan
aðgang að lánsfé og ekki er tekið
tillit til þess að þeir séu að
endurnýja atvinnutæki sín. Stofn-
aðir hafi verið lánasjóðir á ein-
stökum bifreiðastöðvum en þeir hafi
brunnið upp í verðbólgunni og ekki
komið að fullu gagni. Greiðslubyrði
bílstjóranna væri mikil og rekstrar-
kostnaður hefur aukizt á sama tíma
og vinnan hefur dregizt saman vegna
fjölgunar einkabíla," sagði Úlfur.
Til þess að stofna stofnlánasjóð
fékk Guðmundur H. Garðarsson, að
sögn Úlfs, til aðstoðar við sig Jón
Zoéga lögfræðing og liggja nú fyrir
drög að reglugerð fyrir slíkan sjóð.
Lífeyrissjóðir hafa verið skyldaðir
til þess að kaupa fyrir 40% af
ráðstöfunarfé sínu verðtryggð spari-
skírteini ríkissjóðs en umfram það
eru þeir frjálsir af að nota. „Ekkert
vit er í að láta þetta fjármagn fara
út úr stéttinni og verði það notað tíl
þess að fjármagna stofnlánasjóðinn
geta bílstjórarnir fengið fyrir-
greiðslu á einum stað í stað þess að_
þurfa að fara banka úr banka. T.d.
geta bílstjórarnir í dag ekki keypt
nýjan bíl fyrr en sá gamli er seldur
en þetta gæti breytzt með tilkomu
stofnlánasjóðsins. Þá eru bílstjór-
arnir um leið að verðtryggja sitt
eigið sparifé og safna til elliáranna
þegar þeir fá fé sitt verðtryggt til
baka. Þetta verður stórkostlegt ef
þetta tekst og Guðmundur H.
Garðarsson hefur unnið mjög ötul-
lega að þessu máli fyrir okkur. Af
leigubifreiðaakstri hafa 630 fjöl-
skyldur framfæri sitt og alla afkomu
og um 250 sendiferðabifreiðastjórar
einnig. Að mínu viti er þetta mesta
hagsmunamál stéttar okkar frá því
er ég tók við formennsku í Frama
fyrir 5 árum. Ef við tryggjum ekki
framgang þessa máls nú lendum við
í lífeyrissjóði með einhverjum öðrum
sem hvergi eiga heima, ótryggðum
sjóði sem við höfum engan beinan
ráðstöfunarrétt yfir. Til þess að
þetta mál komist í höfn mun svo
Guðmundur H. Garðarsson leggja
fram á Alþingi frumvarp til laga
sem gerir þetta mögulegt. Þess
vegna verða leigubifreiðastjórar að
tryggja Guðmundi öruggt þingsæti
í komandi kosningum," sagði Úlfur
Markússon.
— Vinstri
flokkarnir...
Framhald af bls. 44.
náð samstöðu um ítrekun stefnu
sinnar áður en til stjórnarslita
kom þá. Stjórnarslitin urðu
vegna efnahagsmála, vegna úr-
ræðaleysis og öngþveitis í efna-
hagsmálum. Ekkert er líklegra,
ef sömu flokkar ná meirihluta á
Alþingi nú, en að þetta sam-
komulag um uppsögn varnar-
samningsins og brottför varnar-
liðsins verði ítrekað. Alþýðu-
bandalagið hefur lýst því skor-
inort yfir svo og Samtökin og
yfirlýsingar Framsóknarflokks-
ins verða ekki túlkaðar á annan
veg en að hann bíði eftir því,
hvort hentara þyki að geta snúið
aftur til fyrri afstöðu í nýrri
vinstri stjórn.
— En hvað um afstöðu Al-
þýðuflokksins?
— Á Alþýðuflokkinn er því
miður vart að treysta í þessum
efnum þrátt fyrir yfirlýsingar
for.vstumanna hans nú.
— Hvers vegna ekki?
— Ég minni á afstöðu Al-
þýðuflokksins vorið 1956, þegar
hann stofnaði til Hræðslu-
bandalagsins með Framsókn
ekki sízt á þeim grundvelli að
varnarliðið skyldi á brott. Á
árum seinni vinstri stjórnar
1971 — 1974 fluttu þingmenn
Alþýðuflokksins tillögu um at-
hugun á því að gera Island að
óvopnaðri eftirlitsstöð. Nú telja
forystumenn Alþýðuflokksins
sér henta að breyta um andlit í
varnarmálum en ástæða er til
að vara við því að það getur
breytzt fljótlega á ný að kosn-
ingum loknum. Þess vegna er
það svo að atkvæði greitt
Alþýðuflokknum getur verið
atvkæði greitt vinstri stjórn og
varnarlausu landi.
Af þessu má ljóst vera, sagði
Geir Hallgrímsson, að eingöngu
styrkur Sjálfstæðisflokksins —
kosningasigur Sjálfstæðis-
flokksins 1974 — kom í veg fyrir
að landið yrði varnarlaust og
öryggi þjóðarinnar væri teflt í
tvísýnu.
Með sama hætti er það
styrkur Sjálístæðisflokksins
einn sem kemur í veg fyrir það
nú að vinstri flokkarnir taki upp
þráðinn, þar^sem hann slitnaði
1974. Baráttan stendur því um
vinstri stiórn eða Sjálfstæðis-
menn í st|orn — um varnarlaust
land eða varið land.
— Arangurslaus
sáttafundur
Framhald af bls. 44.
kjarasamningi milli aðila og hafn-
aði Verkamannasambandið því
boði. Þá fóru vinnuveitendur fram
á að útflutningsbanni VMSÍ yrði
aflétt og hafnaði VMSÍ því einnig.
Lauk síðan fundinum.
Vinnuveitendasamband íslands
sendi út svohljóðandi fréttatil-
kynningu eftý- fundinn:
samninganefnda
Verkamannasambands íslands,
Vinnuveitendasambands íslands
og Vinnumálasambands sam-
vinnufélaganna sem haldinn var í
dag fyrir milligöngu sáttasemjara
ríkisins gerðu fulltrúar vinnuveit-
enda grein fyrir erfiðri stöðu og
vaxandi rekstrarerfiðleikum at-
vinnurekstrarins í landinu. í þeim
efnum sígur stöðugt á ógæfuhlið-
ina, nú síðast vegna gífurlegra
launahækkana 1. júní. Hefur
komið í ljós að launahækkanir frá
og með 1. júní munu verða miklu
meiri en ráð var fyrir gert.
Samkvæmt athugun sem Vinnu-
veitendasamband íslands hefur
gert hækkuðu laun helztu starfs-
hópa innan ASÍ hvorki meira né
minna en frá 17—20% frá 1. júní
og eru til grundvallar þeim
útreikningum lagðar fram fyrir-
liggjandi upplýsingar um vinnu-
tímaskiptingu og. bónushagnað,
þar sem unnið er samkvæmt
bónuskerfum.
Hér við bætist síðan vandi
útflutningsatvinnuveganna vegna
þess tjóns sem útflutningsbannið
hefur valdið og sérstakir rekstrar-
erfiðleikar fiskvinnslunnar sem nú
hafa aukizt til muna vegna nýrra
fiskverðsákvörðunar.
Með hliðsjón af þessu lýstu
fulltrúar vinnuveitenda yfir því á
fundinum í dag að ekki væri neinn
grundvöllur fyrir samningum um
frekari kauphækkanir."
Á miðsíðu Morgunblaðsins í dag
er nánar skýrt frá rökstuðningi
Vinnuveitendasambands Islands
fyrir þeim fullyrðingum að kaup
hafi hækkað „miklu meira en ráð
var fyrir gert“ eins og segir í
fréttatilkynningunni hér að ofan.
— Niður-
greiðslur
Framhald af bls. 5.
verðhækkunum. Orðrétt sagði
Eyjólfur: „Ljóst er því að einhver
þýðingarmesta úrbótin fyrir
bændastéttina væri sú að rekstr-
ar- og afurðalán hækkuðu og yrðu
greidd beint til bændanna, sem þá
gætu notað fjármunina á hinn
hagkvæmasta hátt.“
í ræðu sinni lét Eyjólfur einnig í
Ijós þá skoðun að hann teldi rétt
að leita leiða til að greiöa niður-
greiðslur og útflutningsuppbætur
beint til bænda. Um þetta atriöi
sagði Eyjólfur:
„Sá háttur er á hafður að því er
þær varðar, að greiða þær til
afurðasölufyrirtækja eins og
rekstrar- og afuröalánin í flestum
tilfellum. Ekki fæ ég séð, aö
minnsta þörf sé á þessu. Úr því að
ríkisvaldiö ákveður að greiða
landbúnaöarvörur niður, fyrst og
fremst sem hagstjórnartæki, virð-
ist liggja alveg beint viö að greiða
eigendum vörunnar þá fjármuni,
sem þeim ber, en ekki einhverjum
öðrum. Ef verðbæta á vöru við
útflutning á eigandi hennar líka aö
fá þær bætur. Afurðirnar eru í
umboössölu, en ekki í eigu afuröa-
sölufyrirtækjanna. Þess vegna
getur ekki verið aö þau eigi neitt
tilkall til niöurgreiöslnanna og
útflutningsbótanna. Þær eru hluti
af því fé, sem bændur eiga að fá
fyrir framleiösluvöru sína og eiga
því aö ganga beint til þeirra, en
ekki að staðnæmast annars staðar
í lengri eða skemmri tíma."
Verulegar umræður urðu um
tillögu þeirra Eyjólfs og Jóhanns á
þessu þingi en þess má geta aö
Eyjólfur flutti þessa sömu tjllögu á
þinginu þar áður og lýstu þá tveir
af forustumönnum stjórnarand-
stöðunnar stuðningi við tillöguna
en það voru þeir Lúðvík Jósepsson
og Gylfi Þ. Gíslason. í umræðum
um tillöguna á Alþingi í vetur tóku
meöal annars þátt Ingi Tryggvason
sem sagði að ekki heföu komið
fram óskir um að rekstrar- og
afurðalánin yrðu greidd beint til
bænda á þeim bændafundum sem
haldnir hefðu verið. Afurðasölufé-
lögin hefðu enda oftast lánað
viðskiptavinum sínum sem svaraði
þessum lánum. Ingi sagöist vera
ósammála tillögunni og hún skipti
bændur ekki máli hagsmunalega.
Páll Pétursson sagöist ekki vera
sammála þeirri aðferð sem tillagan
gerði ráð fyrir en sagöi að það
væri bóndanum geysimikilvægt að
útborgunarverðið bærist sem allra
fyrst til bænda. Páll sagði að það
kynni að vera nauövörn ef afurða-
sölufélögin stæöu ekki viö aö
greiöa bændum rétt verð á réttum
tíma aö „taka upp eitthvaö svipaö
fyrirkomulag og hv. flutningsmaö-
ur leggur hér til. En ég hygg og
legg áherslu á að þaö sé ekki
tímabært.“ Lúðvík Jósepsson
sagðist vera sammála tillögunni og
hann teldi aö höfuönauösyn væri
á að gera þá skipulagsbreytingu,
þá formbreytingu, sem tillagan
gerði ráð fyrir. Jón Helgason sagöi
að annað skipulag ríkti í afuröa-
sölu sunnlenzkra bænda en gilti
víöast á landinu. Þar réöu bændur
því hvort þeir létu greiðslur sínar
ganga inn á bankareikninga eöa til
viðskiptafyrirtækja þeirra. Taldi
Jón ekki einfalt aö framkvæma
það fyrirkomulag sem tillaga þeirra
Eyjólfs og Jóhanns gerði ráö fyrir.
Tillagan varð eins og áður sagöi
ekki útrædd á þessu þingi.
— 50 mílurnar...
Framhald af bls. 23
alþingismaður, sem er nýlega
kominn frá fundum hafsbotns-
nefndarinnar að það verði í
fyrsta lagi á árinu 1975 og jafnvel
ekki fyrr en 1976, jafnvel síðar,
sem tekin verður endanleg af-
staða til þessa 200-mílna máls.
Þannig að það cr fyrirsjáanlegt
alveg í næstu framtíð, ekki bara
næstu vikur, ekki bara næstu
mánuði, heldur líka næstu ár,
sem 50 mflurnar eru okkar
höfuðverkefni og mér finnst það
ábyrgðarleysi að gera lítið úr
þessum 50 mílum af nokkrum
íslenzkum aðilum á þessu stigi
málsins enda þótt mikill meiri-
hluti þjóða í dag virðist halla sér
að 200 mílunum, það er.ánægju-
legt en okkar dagsverk hér eru
50 mflur.“
— Krefst 12,5
milljóna kr.
Framhald af bls. 2
sjónvarpsdagskrá en starfandi
stjórnmálaflokkum. Því virðist
þeir telja að útvarpsráð hafi ekki
metið réttilega hvernig skipta ætti
kynningar- og umræðutíma í
sjónvarpi milli framboðsaðila.
Þeir ætli dómstólunum að meta
hver tími sé þar hæfilegur en það
stríði gegn ákvæðum útvarpslaga
þar sem i 6. gr. segi að ákvaröanir
ráðsins um útvarpsefni séu endan-
legar. í því felist að æðri stjórn-
völd en útvarpsráð geti ekki breytt
tilhögun dagskrár og því síður
dómstólar. Hvergi sé að finna
beina lagaheimild fyrir því að
dómstólar geti bannað að tilteknir
þættir séu fluttir ísjónvarpi vegna
þess eins að ekki hafi verið gætt
fyllstu óhlutdrægni og það leiði
ekki af stjórnarskrárákvæðum né
grundvallarreglum laga að dóm-
stólar geti það. Það sé því ekki á
valdi dómstóla að kveða á um efni
sjónvarpsdagskrár né banna flutn-
ing sjónvarpsþátta þó að telja
megi að í þeim sé ekki gætt fyllstu
óhlutdrægni. Það sé gert ráð fyrir
því í lögum að leggja megi lögbann
við athöfn stjórnvalds ef dómstól-
ar eiga úrlausn máls eða telja
megi þann, sem fer með fram-
kvæmdavald hafa farið út fyrir
valdsvið sitt. Útvarpsráð miði við
það að það sé í samræmi við
lýðræðislegar grundvallarreglur
að hliðsjón sé höfð af því í hve
mörgum kjördæmum flokkur hafi
menn í framboði, þegar metið sé
hve langur tími flokknum er
ætlaður í takmörkuðum dag-
skrártíma til að k.vnna viðhorf sín
og stefnumið. Útvarpsráð hefði
ekki farið út fyrir valdsvið sitt við
ákvörðun tilhögunar sjónvarps-
dagskrárinnar. Af málskjölum í
þessu máli megi sjá að gerðarbeið-
endur virði þessi sjónarmið þó þeir
metí eðlileg hlútföll milli tíma
stjórnmálaflokkana á annan hátt
en útvarpsráð. Ennfremur sé
óeðlilegt að kveða upp úrskurð í
þessu máli án þess að þeim
stjórnmálaflokkum sem gætu orð-
iö fyrir verulegri réttarskerðingu,
ef úrskurþur fellur gerðarbéiðend-
um í vil, sé ekki gefinn kostur á
að gæta réttar síns. Til tryggingar
greiðslu tjóns- og miskabóta var
krafizt kr. 12.500.000.- m.a. vegna
kostnaðar sjónvarps af dagskrár-,
breytingu ef hún yrði trerð