Morgunblaðið - 16.06.1978, Blaðsíða 5

37
Bolshoi-óperunni var nafni
hennar sleppt í prentaðri efnis-
skrá og hún var ekki nefnd með
nafni þegar söng hennar var
útvarpað. Áþekkum aðferðum
var beitt gegn Slava. Óskum um
að hann kæmi fram á tónleikum
erlendis svaraði sovézka
menntamálaráðuneytið jafnan á
einn veg: „Rostropovits veikur“,
og fyrirspurnum innanlands um
ástæðuna fyrir því að tónleikum
hans var aflýst svöruðu stjórn-
völd á þá leið, að Rostropovits
væri ekki nógu góður — hann
væri fremur lélegur sellóleikari.
Ofsóknirnar náðu hámarki
sumarið 1973 þegar hjónin
sigldu niður Volgu og hugðust
halda tónleika í bæjunum með-
fram fljótinu. Alls staðar var
sama sagan. Alls staðar var búið
að aflýsa tónleikunum þegar þau
bar að garði, ellegar þá að nöfn
þeirra vantaði á auglýsinga-
spjöld, sem enn héngu uppi.
Slava skrifaði Leónid Brezhnev
flokksleiðtoga í örvæntingu
sinni, en var ekki virtur svars.
í reiði sinni lýsti Rostropovits
því yfir á árinu 1974 þegar
yfirvöld höfðu synjað honum um
leyfi til að koma fram í sjón-
varpsþætti BBC um Sjostako-
vits, að þau hjónin væru komin
í „listræna sóttkví". Bandaríski
hljómsveitarstjórinn Leonard
Bernstein skildi þetta sem neyð-
aróp og fór þess á leit við
Edward Kennedy, sem þá var á
förum til Sovétríkjanna, að hann
beitti áhrifum sínum í þágu
Rostropovits. Kennedy fór þess á
leit við Brezhnev í Moskvu-heim-
sókninni að Rostropovits fengi
leyfi til að halda hljómleika
vestan hafs' og árangurinn varð
sá að skömmu síðar fékk Rostro-
povits-fjölskyldan vegabréf, fór
úr.landi og hvarf ekki heim
aftur.
Síðan Rostropovits hraktist úr
landi með fjölskyldu sína eru
liðin fjögur ár. Fram að þessu
hafa vegabréfin verið endurnýj-
uð árlega og samkvæmt bók-
stafnum hefur heimild fyrir því
að snúa aftur til Sovétríkjanna
verið fyrir hendi. En eins og fyrr
segir var Rostropovits sviptur
ríkisborgararétti um miðjan
marz s.l., um sama leyti og
Grígorenko hershöfðingi var á
sama hátt tilkynnt að hann
skyldi ekki ómaka sig aftur heim
til Sovétríkjanna, en hann var
þá staddur í Bandaríkjunum til
að leita sér lækninga. Ofsóknir
sovézkra stjórnvalda á hendur
eins'taklingum, sem orðaðir hafa
verið við andóf gegn hinni
opinberu stefnu Kreml-stjórnar-
innar, hafa færzt í aukana á
undanförnum mánuðum, ekki
sízt eftir að Belgrad-fundum
Öryggisráðstefnu Evrópu lauk,
en viðfangsefni þar var að gera
úttekt á efndum Helsinki-sátt-
málans, meðal annars og ekki
sízt hvað mannréttindi varðar.
Segj a má að vegabréfssvipt-
ingin breyti í rauninni ekki
miklu um hagi Rostropovits, sem
á liðnum árum hefur hvað eftir
annað lýst því yfir að hann muni
ekki snúa heim aftur fyrr en
tryggt sé að hann njóti þar sama
tjáningarfrelsis og á Vesturlönd-
um. En þessi ráðstöfun Sovét-
stjórnarinnar sýnir og sannar að
hún er enn við sama heygarðs-
hornið, hvað sem líður slökunar-
stefnu og mannréttindasamn-
ingum milli ríkja. Líka sannast
það hér sem fyrr að kommún-
ismi og önnur einræðiskerfi
grundvallast á því að útiloka
einstaklinga og útrýma skoðun-
um og hugmyndum, sem brjóta
í bága við opinberar kennisetn-
ingar og yfirlýsta stefnu vald-
hafa.
(Byggt á Time)
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. JÚNI 1978
„Danir kunna betur að
meta fantasíumar mínar
heldur en íslendingar,,
Segir Svpínn Bjömsison listmálari
sem sýndi í K-höfn fyrir stuttu
SVEINN Björnsson listmálari
hélt í maímánuði s.l. sýningu á
150 málverkum sfnum í hinum
þekkta sýningarsal „den frie
udstilling" í Kaupmannahöfn.
Af þessu tilefni hafði Mbl.
samband við Svein og spurði
hann um tildrögin að þessari
sýningu og viðtökur þær sem
hún hefði hlotið.
— „Ég hef nokkrum sinnum
áður sýnt í Danmörku og það
eru þrjú ár síðan ég sótti um að
fá þennan þekkta sýningarsal.
Nú í vetur fékk ég síðan að vita
að af því gæti orðið nú í maí og
þá hóf ég náttúrulega að undir-
búa þessa sýningu, en það var
mjög mikil vinna.
Ég fyllti heilan gám af
málverkum og það fór reyndar
svo að allir fjórir salirnir í „Den
frie“ dugðu mér ekki alveg.
Þetta var rétt um það bil sem
útflutningsbannið var að koma
til framkvæmda, en það tókst að
koma þessu af stað á síðustu
stundu.“
— Hvernig voru svo við-
tökurnar í Höfn?
— „Þær voru mjög góðar. Það
komu um þrjú þúsund og fimm
hundruð manns að skoða sýn-
inguna og ég seldi tíu myndir,
sem mér þótti mjög gott þar
sem mér virtist mikið áhuga-
leysi á myndlist ríkja meðal
almennings í Danmörku og á
sýningum sem ég skoðaði var
afskaplega fátt fólk. Fyrirtækið
Hans Just keypti af mér fjórar
myndir og Handelbankens
kunstforening keypti eina, aðrar
voru keyptar af einkaaðilum.
Það var skrifað vel um mig í
blöðunum ytra og danski málar-
inn Herrup kom á sýninguna og
var hrifinn af henni.“
— Hvernig myndir voru það
sem þú sýndir þarna, voru það
mest sjávarmyndir?
— „Nei, það voru lang mest
fantasíur. Danir kunna mun
betur að meta fantasíurnar
mínar heldur en íslendingar,
sem kunna best við sjávarmynd-
irnar. Þessar myndir eru allar
frá síðustu tíu árum og ég sýndi
þarna til dæmis margar myndir
úr myndaröð sem ég kalla
„Látið tunglið vera“ sem vöktu
mikia athygli."
— Fékkstu styrk héðan til
fararinnar?
— „Tja, ég sótti um styrk til
Menntamálaráðs, því þetta er
fyrirtæki upp á þrjár til fjórar
milljónir að halda svona sýn-
ingu en ég fékk nú ekki nema
hundrað þúsund, sem dugðu
fyrir frímerkjum. En mér tókst
sem sagt að selja myndir fyrir
kostnaði eða þar um bil svo
þetta slapp allt saman. Svo
stunda ég nú líka aðra vinnu,
þannig að ég þarf ekki sífellt að
hugsa um það að selja sem mest,
enda færi ég algerlega yfir um
ef ég seldi heila sýningu, eins og
hendir suma. Mér þykir vænt
Framhald á bís. 62.
Sveinn Bjiirnsson við eitt vcrkanna í myndaröðinni „Látið tunglið vera". (Ljósm. Mbl. Kristján).
-■
FALKINN
Suðuriandsbraut 8
S, 84670
Vesturveri
S. 12110

Ttf
iJII jL# & 1 ) J i & |
1 n i 1 Kl V ill \ > i1*ij il íi d