Morgunblaðið - 16.06.1978, Blaðsíða 8

40
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1978
Kambódía or eflaust lokaðasta
land í hoimi, innsiglað oins ok
niðursuðudós, sagði franski
Kambódíusérfræðingurinn
Francois Ponchaud m.a. í erindi
sínu við Kambódíuróttarhöldin í
Norogi í maímánuði. þar sem
flóttamonn báru vitni um það
hrylliloKa ástand, sem er í land-
inu ok fólk Kcnsur í gegn um.
Varla vorður Ponchaud sakaður
um hlutdra'sni. Ilann bjó f
Kambódíu á árunum 1965 til 1974
þar sem hann stjórnaði stúdenta-
heimiii ok þýðingamiðstöð og sem
vinstri maður var hann
stuðningsmaður byltinKarsinna í
Kambódíu ok Víet Nam. Ilann er
höfundur bókarinnar „Kambódía
árið 0“ og hefur si'ðan Rauðu
kmerarnir tóku völdin fylgst náið
með framvindu mála 1 landinu.
Er fréttamaður Mbl. ræddi við
hann, sagði hann<
— Gegn um ríkisútvarpið í
Kambódíu og opinberar skýrslur
og ræður, af frásögnum opinberra
sendinefnda sem komist hafa til
Phnom Penh og nokkurra þúsunda
flóttamanna, sem komið hafa til
Thailands eða Viet Nam, höfum
við í stórum dráttum að minnsta
kosti mynd af því sem gerst hefur
síðan landið féil í hendur komm-
únista 17. apríl 1975, segir hann,
og það er þetta:
• Allar borgir og stærri kaup-
staðir voru á nokkrum fyrstu
dögum Rauðu kmeranna tæmd af
fólki, sem kom niður á 4 milljónum
manna.
0 Öllum yfirmönnum úr her-
num, og iðulega fjölskyldum
þeirra líka, var útrýmt og síðan
hófst útrýming á fjölda óbreyttra
hermanna, lægri embættismönn-
. um, menntamönnum og jafnvel
námsfólki.
• Þrælkunarvinnu var komið á
alla þjóðina, í því skyni að „skipta
öllu landinu í ferhyrnda akra með
neti af skurðum og áveitum" til að
breyta Kambódíu í „skákborð af
hrísgrjónaökrum".
• Otrúlega grimmilegar vinnu-
aöstæður eru lagðar á fólkið, sem
í þessu viötali við blaöamann
Mbl. gerir franski vinstri maður-
inn og Kambodiusérfræðingur-
inn Francois Ponchaud grein
fyrir því sem gerðist í
Kambodiu á árinu 1977, er
byltingartilraun var gerð og
hvernig ástandið er nú, eftir að
kommúnistar hafa lýst yfir
alræði sínu.
Francois Ponchaud
Hve margir hafa verið drepnir eða horfið veit enginn, segir Ponchaud. En enginn vafi leikur á að komið
er fram úr svartsýnustu áætlunartölum. Hér er einn af hermönnum Rauðu kmeranna skömmu eftir að
peir tóku völdin.

Heimilislaus flóttakona.
verður aö búa við hungur, sjúdóma
og ógnanir.
• Öll þjóðin hefur verið skipu-
lögð í vinnuflokka til að framleiða,
samfara nær fullkominni útrým-
ingu fjölskyldulífs.
Hver hefur þróunin orðið í
lýðveldinu Kambódíu á árinu 1977
og hvernig er ástandið nú? spyr
Ponchaud, og bætir við: Hægt er
að staðfesta, að á árinu 1977 urðu
alvarleg átök í landinu, þar sem
gerð var tilraun til að ná undirtök-
unum af valdhöfunum, sem end-
uðu með algerum sigri Pol Pots og
„hátíðlegri yfirlýsingu um opin-
bera stjórn kommúnistaflokksins í
Kambódíu". Kmeraþjóðin hefur
því stigið enn eitt skref til „algjörs
sósíalisma“. Með því að yfirheyra
og bera saman framburð flótta-
fólks er hægt að gera sér mynd af
því sem gerðist, hafandi í huga að
einstaklingarnir voru algerlega
einangraðir hver á sínum stað, í
þorpunum sem flóttamennirnir
voru látnir vinna í og ógerlegt að
fá vitnisburð þeirra staðfestan. Ég
hef sjálfur yfirheyrt persónulega
52 flóttamenn, sem flúðu til
Thailands 1977 og 1978, m.a. 7
Rauðir kmerar. Einn var m.a.s.
hershöfðingi í byltingarhernum.
• Uppreisnar
tilraun 1977
Hvað gerðist? Ponchaud dró upp
mynd af því með fjölda tilvitnana
i menn og staði. Hann segir t.d. að
í september 1976 hafi félagi Touch,
stjórnandi Norðurhéraðsins og
fleiri yfirmenn tekið sig saman og
í samráði við Chakroy, yfirmann
hersins í Phnom Penh, ákveðið
byltirígu 1. janúar 1977. Bardagar
byrjuðu í Pnom Penh milli mis-
munandi arma í hernum, en
yfirvöld komust að því að Chakrey
var viðriðinn málið, handtóku
hann og drápu. Norðurfrá biðu
menn árangurslaust eftir skipun-
um frá Chakrey.
Félagi Touch var fyrst handtek-
inn þar og píndur til að gefa upp
nöfn samsærismanna. Fjórum
dögum síðar komu flugvélar og
sóttu ýmsa félaganna. Félagi Soth
var brenndur lifandi á sviði, ásamt
félaga Has, yfirmanni Kompong
Cham héraðs, félaga Seng, aðal-
ritaranum í Kompong Thom og
fleiri. Þeir voru sakaðir um að
vera að undirbúa byltingu. Og úr
því hófust skyndihandtökur, sem
fóru sem alda um allt landið.
Endurskipulagning fór fram í
heilu héruðunum, þar sem yfir-
menn voru handteknir og hermenn
afvopnaðir. Eftir að aftökurnar í
Kompong Thom voru afstaðnar í
marzmánuði brutust út óeirðir
víða um landið. Sums staðar komu
nýir hermenn þegar í febrúar,
klæddir kínverskum fötum og í
trukkum frá Kínahjálpinni. Við
höfum frásagnir af því hvernig
ýmis þorp voru mönnuð aftur með
nýjum Rauðum kmerum og fyrri
hermenn eða starfsmenn fluttir á
brott eða drepnir. Þetta hélt
áfram allan júlímánuð og ágúst-
mánuð með manndrápum miklum
í borgunum Phnom Penh og
Battambang. Mikið var um útrým-
ingu á fólki, sjálfsagt m.a. til að
hræða almenning, svo enginn
þyrði að hreyfa sig. Öll umferð í
landinu var algerlega bönnuð allan
ágústmánuð. Fólk þorði ekki að
segja það, sem það kunni að vitá,
ef það var yfirheyrt, því að það
vissi ekki lengur hvort hermenn-
irnir væru hinir réttu eða röngu.
I septembermánuði komu her-
menn í þorpið Rohalasaung í
Khum héraði, tóku hóp af ungum
mönnum og konum, drápu 27,
manns þar af 18 unga menn, eina
unga stúlku og 8 íbúa aðra og
sögðu að íbúarnir hefðu verið
sakaðir um svik, þeir hefðu viljað
„stofna aftur til frelsisstjórnar",
að því er ungur flóttamaður þaðan,
Thmar Pouk, sagði.
— En einmitt í lok september
1977 sprakk sprengjan. Pol Pot gaf
í 5 klst ræðu „hátíðlega yfirlýsingu
um opinbera stjórnun komm-
únistaflokksins á Kambódíu".
Nokkrum dögum síðar var tekið
með sigurgleði á móti Pol Pot í
Peking. Skyndilega voru dyrnar að
Kambódíu, sem höfðu verið harð-
lokaðar umheiminum, opnaðar
svolítið og m.a. tekið á móti
þremur sendiherrum frá Norður-
löndum og blaðamönnum frá
Júgóslavíu. Komin var á „röð og
regla“ í Kambódíu, alger yfirráð
Pol Pots og kommúnistaflokks
hans.
— Flóttamenn hafa skýrt frá
því, hvernig heimsókn erlendu
gestanna var undirbúin í þeirra
sveit, stundum skipulögð af Kín-
verjum. „Við urðum að standa um
100 m frá veginum," „Við fengum
góðan mat,“ „Hátölurum var
komið fyrir,“ og „Hermenn, klædd-
ir eins og bændur, voru látnir taka
við af okkur á ökrunum“.
• Kommúnistar
einráðir
— Það er auðséð að endurkoma
Pol Pots, sem áður gekk undir
nafninu Salot Sat, fram á sjónar-
sviðið, sýnir að þarna er kominn
maðurinn sem heldur völdunum í
greip sinni og er sterki maðurinn
í Kambódíu. Það staðfestir ræðan
hans langa 27. september 1977,
sem er mesta skilgreining á
byltingunni í Kambódíu, sem
nokkurn tíma hefur komið fram.
Auk þess hittu sendiherrarnir,
sem boðið var til Kambódíu, þarna
mann með ákvörðunarvald, þar
sem aðrir höfðu alltaf þurft að
vísa málinu til ótilgreindra æðri
yfirvalda.
— Síðan 27. september, segir
Ponchaud, hefur mátt greina
breytingu á orðavali. „Flokkurinn“
kemur í stað „Anka“, en alræðið og
innihaldið erþað sama. Þetta hafa
flóttamenn, sem hafa sumir verið
viðstaddir „flokkshátíðir" staðfest.
Hefur Anka þá ekki í fyrstu verið
einhvers konar samsteypa með
kommúnistaflokknum, sem nú
hefur náð algerum yfirráðum? Svo
Lrtil saqa af bónda
Suon Chhang heitir 25 ára
gamail bóndi eða kann.ski öllu
heldur landbúnaðarverkamað-
ur, sem flúði á sl. ári frá
Kamhodiu og komst til Frakk-
lands 27. desember 1977, þar
sem hann vegna menntunar-
leysis og vankunnáttu í tungu-
málum fær ekki vinnu og er
mjög vansæll. Hann sagði
blaðamanni Mbl. hrakninga-
sögu sína, eftir að Rauðu
kmerarnir tóku vöidin í landi
hans.
Suon Chhang er sonur bláfá-
tæks bónda í Oddar Nean Chhay
héraði og þar sem akrarnir voru
of litlir, vann hann líka hjá
öðrum. — Eftir nokkurra ára
harða baráttu náðu Rauðu
kmerarnir völdum í landinu, hóf
hann frásögn sína. I byrjun
töldu þeir okkur trú um að við
— bændurnir — ættum að
leggja okkur fram við að rækta
jörðina og vinna á ökrunum. Það
hlutverk okkar skýrðu þeir fyrir
öllum, ungum sem öldnum. Og
við trúðum þeim. Ég studdi þá.
Morguninn sem Rauðu kmer-
arnir náðu höfuðborginni var
okkur öllum í þorpinu smalað
saman í hofinu kl. 6 að morgni
og sagt að við mættum fara
heim kl. 5.30. Þar völdu her-
mennirnir úr alla sem eitthvað
áttu undir sér, þó engin ríkur
maður fyndist í mínu þorpi og
alla fyrri hermenn úr héraðinu,
sem þeir komu með, en þeir
héldu að nú mættu þeir fara
heim í þorpin sín. Eg þekkti
suma þeirra sem voru fyrrum
þorpsdrengir. Þeir fóru með þá
alla brott. Og þeir enduðu æfi
sina á árbakkanum við Sreng-
ána nálægt kirsuberjatrjánum
skammt frá ökrunum okkar og
Bóndinn Suon Chhang