Morgunblaðið - 16.06.1978, Blaðsíða 12

44
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1978
Ræða Carters Bandaríkjaforseta í Annapolis
Samkeppni
ánstiKngar
eykir
spennuna
Ra'Aan. scm Cartrr Bandarikjafursrti flutti þegar
sjúðliftslorinKÍar útskrifuúust í Annapolis í Mary-
land. 7. júní (lausieKa þýdd).
„Ég óska árfjaníji ’78 til hamingju.
Þrátt fvrir það að menntun ykkar sé rétt
að byrja, hafið þið lagt grundvöll að
framtíð ykkar og stöðu, sem bæði getur
verið heillavænleg og áhættusöm, eins og
hvert annað starf.
Þið munuð sem foringjar í bandaríska
sjóhernum taka þátt í veraldarharmleik,
bæði stjórnmálalegum og hernaðarlegum.
Það verður ekki aðeins hlutverk ykkar að
sjá um tæknina í hernaðarvísindunum
eða hafa stjórn á hlutunum, heldur er til
þess ætlazt af ykkur að þið hafið skilning
á því alþjóðlega samfélagi sem sjóherinn
starfar í.
Mig langar á þessari stundu til að ræða
tvö veigamestu atriðin í heimsmálunum
nú: — Sambandið á milli tveggja mestu
stórvelda heims, Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjanna.
Við verðum að gera okkur ljóst að um
ókomna framtíð munu Sovétríkin veita
okkur samkeppni. Sú samkeppni á að
vera jákvæð og má ekki vera hættuleg og
hafa hörmungar í för með sér. Sambúð
ríkjanna verður að byggjast á samvinnu.
Við verðum að koma í veg fyrir
öfgafullar sveiflur í almenningsálitinu,
frá þeirri sæluvímu sem fyllir okkur
þegar allt gengur í haginn, til þeirrar
örvæntingar sem grípur okkur þegar allt
fer á verri veg; frá þeirri ýktu tilfinningu
að við getum staðið saman til opinskárra
fjandskaparyfirlýsinga.
Detente-stefnan á milli þessara tveggja
stórvelda færir okkur næst heimsfriði.
Því er það mikilvægt að fólk allra þjóða,
almenningur í Bandaríkjunum og þið,
verðandi sjóliðsforingjar, skiljið hvað
detente-stefnan merkir í raun og veru.
Einföld útskýring á orðinu detente er
„slökun spennu milli þjóða“. í notkun
öðlast detente hins vegar nýja merkingu,
byggða á reynslu þessara þjóða, þannig
að þær geti lifað í sátt og samlyndi.
Ef detente á að standa traustum fótum
og njóta stuðnings bandarísku þjóðarinn-
ar og vera grundvöllur æ víðtækari
samvinnu, þá verður skilgreiningin að
vera víðtæk og í raun og veru gagnkvæm.
Báðar þjóðir verða að gæta stillingar á
ófriðarsvæðum og óróatimum. Báðar
verða að hafa að öllu leyti í heiðri þá
samninga, sem þegar hafa verið gerðir til
að gera samstarfið víðtækara, til að
takmarka framleiðslu kjarnorkuvopna,
le.vfa frjálsar ferðir fólks, tjáningarfrelsi
og til að vernda mannréttindi.
Hvorugt ríkið skyldi gæla við þá
hugmynd að hægt sé að ná hernaðaryfir-
burðum né halda að unnt sé að hagnýta
hernaðarlega stundaryfirburði í pólitísk-
um tilgangi.
Meginmarkmið okkar er að stuðla að
því að móta heim, sem kemur meira til
móts við óskir fólks um allan heim um
efnalaga velsæld, félagslegt réttlæti,
stjórnmálalegan sjálfsákvörðunarrétt og
grundvallarmannréttindi.
Við stefnum að heimi friðar. En slíkur
heimur verður að rúma margbreytileika,
þjóðfélagslegan, stjórnmálalegan og hug-
myndafræðilegan. Aðeins þá næst sönn
samvinna milli ólíkra þjóða og menning-
arsvæða.
Víð viljum ekki drottna yfir öðrum. Við
munum halda áfram að auka samvinnuna
við hin nýju og jákvæðu öfl í heiminum.
Við viljum auka samvinnuna við
Sovétríkin, einnig við þróunarlöndin,
löndin í Austur-Evrópu og við alþýðulýð-
veldið Kína. Við styðjum einkum og sér
í lagi raunverulegan sjálfsákvörðunarrétt
og meirihlutastjórn í þeim hlutum heims,
þar sem þessum markmiðum hefur ekki
verið náð.
Langtímamarkmið okkar er áð sann-
færa Sovétríkin um kosti samvinnu
ríkjanna og sýna þeim fram á hvaða
afleiðingar geti hlotizt af truflandi
hegðan.
Við munum það að Bandaríkjamenn og
Sovétmenn voru bandamenn í síðari
heimsstyrjöldinni. Eitt af sögulegustu
afrekum bandaríska sjóhersins þá var að
vernda skipalestir þær sem fluttu
mikilvæg vopn og birgðir héðan til
Murmansk og annarra sovézkra hafnar-
borga, í sameiginlegri barátt.u okkar gegn
ógnun nazista.
í hrunadansi þeirra hrikalegu átaka
létu tuttugu milljónir Sovétmanna lífið.
Margar milljónir muna enn hörmungarn-
ar og hungrið þá. Ég er sannfærður um
það að fölkið í Sovétríkjunum þráir frið.
Ég gæti ekki trúað því, að það vildi stríð.
Um árabil hefur þjóð okkar reynt að ná
samningum við Sovétríkin eins og sjá má
af friðarsamningnum við Austurríki,
fjórveldasamningnum um Berlín, samn-
ingnum um bann við tilraunum með
kjarnorkuvopn í gufuhvolfinu, sameigin-
legum vísindatilraunum í geimnum,
viðskiptasamningum, samningum um
kjarnorkueldflaugar sem draga milli
heimsálfa, bráðabirgðasamningnum um
takmörkun kjarnorkuvígbúnaðar og til-
raunabannssamningnum.
Nú er þessum tilraunum haldið áfram
með samningaviðræðum um annan samn-
ing um takmörkun kjarnorkuvígbúnaðar
(Salt 11) víðtækan tilraunabannssamn-
ing, samning um að draga úr flutningi
venjulegra vopna milli landa, samningi
um bann við árásum á gervihnetti,
samningi um jafnvægi herja á Indlands-
hafi og aukin samskipti í viðskiptum,
vísindum og menningarmálum.
Við verðum að vera þess albúnir að
kanna slíka samstarfsmöguleika, þrátt
fyrir þann grundvallarágreining sem
aðskilur okkur. Hættan á kjarnorkustríði
knýr okkur í þessa átt.
Kjarnorkuvopnum hefur fjölgað geig-
vænlega og jafnframt hefur eyðingar-
máttur þeirra stóraukizt. Þess vegna
hefur það grundvallarþýðingu að gera
nýjan Salt-samning, sem eykur öryggi
beggja þjóðanna.
Við semjum við Rússa í góðri trú og
þeir við okkur, því báðar þjóðirnar vita
að ef okkur mistekst, hrindum við af stað
nýju og stórfelldu kjarnorkuvígbúnaðar-
kapphlaupi. Það gleður mig að tilkynna
að horfurnar á öðrum Salt samningi (Salt
11) eru góðar. Þar að auki eru aukin
samskipti í viðskiptum, tækni og
menningarmálum meðal þess sem áunn-
izt hefur með samstarfi okkar. Hins
vegar þurrka þessar samstarfstilraunir
okkar ekki út þann djúpa ágreining sem
er á milli okkar. Hver er þessi ágreining-
ur?
Frá sjónarmiði Sovétríkjanna virðist
detente-stefnan þýða áframhaldandi
harða baráttu fyrir pólitískum ávinningi
og auknum áhrifum á ýmsa vegu.
Sovétríkin telja bersýnilega að hernaðar-
máttur og hernaðaraðstoð séu beztu ráðin
til að þenja út áhrif sín erlendis. Auðsætt
er að óróasvæði er freistandi skotmark
fyrir tilraunir þeirra og þeir eru alltof oft
fúsir til að færa sér í nyt öll slík tækifæri.
Eins og greinilega kom í ljós í Kóreu,
Angóla og Eþíópíu kjósa þeir alltaf að
nota staðgengla til að etja á foraðið.
Ungir sjálfstæðismenn á Suðurlandi:
Vel heppnað baráttu-
þing á Heflu um helgina
UNGIR sjálfstæðismenn í Suður-
landskjiirda mi efndu til haráttu-
þings á Ilellu á Rangárviillum
síðast liðinn laugardag. Yfir-
skrift þingsins var „Sjálfstæði
eða sósíalismi". fíaráttuþingið
var fjiilsótt. og þótti takast hið
hesta.
Framsiiguræður fluttu þeir Jón
Magnússon formaður S.U.S..
Baldur Guðlaugsson fram-
kvæmdastjóri og Vilhjálmur
Egilsson viðskiptafræðingur.
Meðal þeirra sem sátu þingið
voru frambjóðendurnir Árni
Johnsen og Eggert Ilaukdal.
Umra'ðum stýrði Ililmar Jónas-
son.
í lok þingsins voru eftirfarandi
ályktanir samþykktar:
Um samiíöngumál
Viðreisnarstjórnin gerði átak í
varanlegri vegagerð undir forystu
Ingólfs Jónssonar. Síðan hafa þau
mál nánast verið í kyrrstöðu.
Það er löngu orðið tímabært, að
gert verði stórátak í varanlegri
vegagerð, og við það miðað, að lagt
verði varanlegt slitlag á hringveg-
inn á næstu 10 árum og tengi-
brautir til þéttbýlisstaða.
Ungir sjálfstæðismenn á Suður-
landi leggja áherzlu á að þetta
verkefni hafi forgang á sviði
verklegra framkvæmda á næstu
árum og fjármögnun verði tryggð
með tekjum ríkissjóðs af umferð-
inni og framlögum úr Byggðasjóði.
Stærstu verkefnin í samgöngu-
málum Suðurlands er að bvggð
verði brú yfir Ölfusá við Óseyrar-
nes og að flugsamgöngur Vest-
mannaeyja og Suðurlands verði
bættar og rekstur Herjólfs verði
tryggður.
Ungir sjálfstæðismenn á Suður-
landi gera þá kröfu, að nú þegar
verði lagt varanlegt slitlag á
Þorlákshafnarveg og þrengsli enda
er um mjög fjölfarna vegi að ræða
og ástand þeirra óviðunandi.
Vegna hafnleysis frá Þoriáks-
höfn til Hafnar í Hornafirði hafa
Sunnlendingar sérstöðu í sam-
göngumálum. Það er því krafa
ungra sjálfstæðismanna að Sunn-
lendingar hafi forgang í fjárveit-
ingu til vegamála.
Um efnahagsmál
Ungir sjálfstæðismenn á Suður-
landi telja að beita verði öllum
tiltækum ráðum til að kveða niður
verðbólguna á næstu misserum.
Meðal þess sem gera þarf er:
1. Koma samningsgerð á vinnu-
markaði í það horf að ekki verði
verðbólgusprenging við hverja
samninga. Því takmarki verður
best náö með samkomulagi verka-
lýðs, vinnuveitenda og ríkisvalds.
Náist ekki slíkt samkomulag
verður að beita aðgerðum í skatta-
málum til að hvetja aöila vinnu-
markaðarins til raunhæfra vinnu-
bragða. Vísitölubindingu launa
verður að miða við þjóðhagsvísi-
tölu í stað vísitölu framfærslu-
kostnaðar svo að tekið sé tillit til
raunverulegrar stöðu þjóðarbús-
ins.
2. Taka upp virka stjórnun
heildareftirspurnar í þjóðfélaginu
og nýta markaðsformið á þeim
sviðum þar sem það er best fallið
til að ráða uppbyggingu þjóð-
félagsins. I þessu sambandi má
nefna: Virka notkun verðjöfnunar-
sjóða, rétta gengisskráningu, frelsi
til verðtryggingar fjárskuldbind-
inga, jákvæða raunvexti, jafnan
aðgang atvinnugreina að fjár-
magni.
Ennfremur verður að endur-
skoða alla starfsemi opinberra
aðila með það fyrir augum að hið
opinbera gegni sinu hlutverki fyrir
fólkið í landinu. Draga þarf úr
ríkisumsvifum og beita ríkisfjár-
málum til þess að jafna hagsveifl-
ur og draga úr verðbólgu. Jafn-
framt því verður að stjórna
peningamálum þannig, að hætt sé
að kynda verðbólgubálið með
taumlausri peningaprentun. Ungir
sjálfstæðismenn benda á að áform
um gjaldmiðilsbreytingu muni
ekki draga úr verðbólgunni án þess
að öðrum aðgerðum sé jafnframt
beitt.
Um utanríkismál
Baráttuþing ungra sjálfstæðis-
manna á Suðurlandi, haldið á
Hellu, laugardaginn 10. júní 1978,
minnir á þá frumskyldu hverrar
þjóðar að tryggja öryggi sitt,
annað hvort af eigin rammleik eða
í samvinnu við vinveittar þjóðir.
Island hefur vegna legu sinnar
mikla hernaðarþýðingu. Mikil og
sívaxandi hernaðarumsvif Sovét-
Undanþága
fyrir út-
flutning
á osti
OSTA- OG snijörsalan hefur
fengið undanþágu til að flytja út
280 tonn af osti. Óskar H.
ríkjanna í lofti og á hafsvæðunum
umhverfis ísland sýna hættuna á
að ísland lenti á rússnezku áhrifa-
svæði ef íslendingar tækju ekki
þátt í varnarsamvinnu vestrænna
ríkja og hefðu viðbúnað til varna
í landinu.
Sjálfstæðisflokkurinn er eini
flokkurinn, sem fylgir skýrri og
afdráttarlausri landvarnarstefnu.
Hann aðhyllist nána samvinnu við
vestrænar vinaþjóðir á sviði
stjórnmála og viðskipta og er ekki
til viðtals um neinn afslátt frá
þeirri stefnu að öryggi og sjálf-
stæði þjóðarinnar skuli tryggt með
aðild að Atlantshafsbandalaginu
og varnarsamvinnu við Bandarík-
in.
Þeir kjósendur, sem vilja að
ísland skipi sér í sveit vestrænna
lýðræðisríkja og tryggi öryggi
landsins með varnarsamvinnu við
þessi ríki, kjósa því Sjálfstæðis-
flokkinn.
Gunnarsson framkvæmdastjóri
Osta- og smjörsölunnar sagði að
þessi undanþága hefði fengist
vegna þess að markaður fyrir ost
hefði þarna verið í verulegri hættu
og hitt að þessi 280 tonn lágu
undir skemmduni. „Þessi útflutn-
ingur á að bjarga málinu að
minnsta kosti fram í júlí og það er
því ekki hætta á að ostur skemm-
ist hjá okkur vegna útflutnings-
bannsins að sinni,“ sagði Óskar.