Morgunblaðið - 15.07.1978, Side 25

Morgunblaðið - 15.07.1978, Side 25
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1978 25 Hljómplötusala: Útlit fyr- irgottár HLJÓMPLÖTUR eru í eðli sínu nokkuð sveiflukennd verslunar- vara en sala þeirra hefur þó aukist nokkuð hérlendis síðasta árið. Til að afla nánari frétta af þróuninni 1977 — 1978 ræddi viðskiptasíðan við þá Steinar Bérg hjá Karnabæ og Halldór Ástvaldsson verslunarstjóra í Fálkanum. Steinar Berg sagði, að talsverð aukning hefði verið í plötusölunni í ár miðað við sama tíma í fyrra en megineinkennin í þróuninni væru þó þau, að plötusalan hefði færst til færri aðila og samkeppn- in jafnframt aukist milli þeirra. Varðandi íslensku plöturnar sagði hann að 1977 hefði ekki verið gott ár en nú á þessu- ári hefði þetta breyst til batnaðar. Meiri og betri vinna er nú lögð í íslensku framleiðsluna og væri hún því bæði betri og dýrari í framleiðslu, og sem dæmi mætti nefna að á síðasta ári voru gefnar út um 60 LP plötur (12 laga) og náði aðeins ein þeirra meira en 10.000 eintaka sölu. Steinar sagði að kassettusal- an hefði opnað ný markaðssvæði og hefði því ekki dregið úr plötusölunni eins og fyrst var ætlað. Um framtíðarhorfurnar vildi Steinar sem minnstu spá þar sem markaðurinn væri sveiflu- kenndur og ávallt væri erfitt að spá fyrir um áhrif ýmissa þróunareinkenna erlendis á íslenska markaðinn. Ilalldór Ástvaldsson hjá Fálkanum sagði að salan í heild gengi betur en á sama tíma í fyrra og væri t.d. augljóst að Disco-línan héldi ennþá velli meðal yngri kynslóðarinnar. Fyrir utan ný lög væri nú meira en áður um það að gömul vinsæl lög væru endurút- gefin. Klassísku verkin seljast hægar en nokkuð jafnt og er við spurðum Halldór um áhrif Lista- hátíðar þá sagði hann að þau hefðu ekki verið teljandi þó svo þeir hjá Fálkanum reyndu ávallt að vera vel undir þær búnir. Islenska útgáfustarfsemin hefur verið mjög mikil en þær seljast misjafnlega vel enda er markaður- inn misjafnlega stór fyrir mis- munandi hljómplötur. Kassettu- salan er mest að sumrinu og það er okkar reynsla að hún hafi ekki dregið úr plötusölunni eins og óttast var í upphafi. Halldór sagðist vera nokkuð bjartsýnn á framtíðina miðað við þróunina fyrri hluta þessa árs og kvað ekki ástæðu til annars meðan hægt væri að bjóða viðskiptavinunum nægilega mikið úrval. Sameiginlegt átak til lausnar EINS OG all flestum er kunnugt eiga skipasmíðastöðvar um allan heim við mikinn rekstrarvanda að stríða í dag. Lindö-skipasmiða- stöðin í Danmörku, sem er stærst sinnar tegundar þar í landi, hefur nýlega gert rammasamn- ing við starfsmenn sína 4500 að tölu sem tryggir samkeppnisað- stöðu fyrirtækisins og þar með atvinnuöryggi starfsmannanna að minnsta kosti fram eftir árinu 1980. Samkeppnishæfnin er fyrst og fremst fólgin í því að með samkomulaginu fæst meiri vissa um útgjaldahlið fyrirtækisins en það bætir stjórnun alla og leiðir einnig til raunhæfari tilboða til útgerðaraðila. Launakerfið, sem samið var um, er nokkurs konar blanda af akkorði og bónus þannig að ef skip er byggt á skemmri tíma en greinir í samkomulagi aðila þá fá þeir, sem við verkið hafa unnið, ákveðinn kaupauka sem er í hlutfalli við tímasparnaðinn. Ef bygging skipsins tekur hins vegar lengri tíma þá er hámarksfrá- dráttur 1.75 D.kr. pr. klst. og má segja að það sé ákveðið öryggisnet fyrir launþegana. En það er ekki eingöngu launakostnaðurinn sem Lindö skipasmíðastöðin hefur þurft að ráða bót á. Nú eru öll innkaup gerð þar sem ódýrast er hverju sinni en ekki endilega verslað við þann sem keypt var af í gær, ferðast er á almennum farrýmum í stað fyrstu farrýma áður, almenningsvagnar notaðir í stað leigubíla og símakostnaður skorinn stórlega niður m.a. með því að biðja viðkomandi að hringja í fyrirtækið í stað þess að starfsmaðurinn hringi aftur. En hvers vegna hefur þessi hagræðing ekki átt sér stað fyrir löngu? spyr sjálfsagt einhver. Ástæðan er einfaldlega sú, segir einn forustu- manna Lindö, að enginn fékkst til að ræða nauðsynlegar breytingar fyrr en ár var liðið frá því síðasta pöntun barst til fyrirtækisins. Neyðin kennir naktri konu að spinna — ekki satt? Lofsvert framtak Allt of oft hefur niðurrifsstarfs- semin verið í fyrirrúmi þegar fjallað hefur verið um málefni atvinnuveganna í fjölmiðlum. Það er því vert að vekja athygli á að þakka Ríkisútvarpinu það framtak sem það hefur sýnt með því að flytja nú fasta þætti um t.d. sjávarútvegsmál, iðnaðarmál og landbúnaðarmál. Er hér um aukn- ingu að ræða hvað varðar fréttir úr atvinnulífinu í útvarpi og er vonandi að þetta sé ekki stundar- fyrirbrigði heldur verði þetta stefnan í framtíðinni. Gunnar Karlssoni FRELSISBARÁTTA SUÐUR ÞINGEYINGA OG JÓN Á GAUTLÖNDUM. 498 bls. Ilið ísl. bókmf. Rvík, 1977. FRELSISBARÁTTA suður-þing- eyinga og Jón á Gautlöndum er fimm hundruð síðna rit í allstóru broti, reist á ýtarlegum rannsókn- um og geysinákvæmt. Það fylgir að »heimspekideild Háskóla Is- lands telur ritgerð þessa hæfa til varnar við doktorspróf í heim- speki.« Þó slíkt væri hvergi nefnt mætti renna grun í að hér væri á ferðinni doktorsritgerð. Prófrit- Fundasaga gerðir eru alltaf samdar undir nokkru ósjálfráðu taumhaldi og bera þess merki. Rannsóknar- skyldan er sett á oddinn. Á hinn bóginn þykir ekki hæfa að höfund- ur slái um sig með glæsilegri rit- leikni. Blaðamaður, svo dæmi sé tekið, getur leyft sér það sem doktor ekki má: hann getur leyft sér að vera skemmtilegur. Ritgerð Gunnars Karlssonar er því að ýmsu leyti dæmigerð doktorsrit- gerð — enginn skemmtilestur. Doktor má sá einn heita sem lærður er. Og lærdómur kostar bæði vinnu og peninga. Mann svimar að hugsa til allra þeirra vinnustunda sem liggja að baki verki sem þessu. Eljusemi höfund- ar verður ekki í efa dregin. En hver borgar? Höfundur gerir skilmerkilega grein fyrir því í formála: »Gautlandaætt... hét mér mjög verulegum fjárstyrk til að skrifa bók af þessari gerð. Við þau fyrirheit var staðið dyggi- lega.« Síðar segir höfundur að styrkir Gautlandaættar hafi dugað sér »lengst til framfærslu« auk þess sem hann hafi fengið »veru- lega styrki úr Vísindasjóði.« Og enn síðar í formálanum upplýsir hann að »Ólafur Jónsson ritstjóri og Helgi Þorláksson sagnfræðing- ur hafa fylgst með ritun bókarinn- ar af hálfu Gautlandaættar.« Ánægjulegt er að heyra að stór- ættaðir efnamenn skuli nú vera teknir að styrkja fræðimenn til rannsókna og ritstarfa. Mættu fleiri höfðingjaættir huga að þessu úrræði til að halda á loft minningu genginna forfeðra. Bðkmennlir eftir ERLEND JÖNSSON Á eftir formálanum fer inn- gangur þar sem höfundur gerir nákvæma grein fyrir verki sínu og segir þá meðal annars að tilgangur sinn með samningu ritsins hafi verið að »gera ýtarlega rannsókn á félagsstarfi þingeyinga á síðari hluta 19. aldar, komast að því hvað væri sérkennilegt við félagsmenn- ingu þeirra, hvort finna mætti sannfærandi merki um að þeir hefðu tekið öðrum fram og — ef svo væri, hvenær og hvers vegna.« Þá getur höfundur þess sem áður hefur verið skrifað um sama efni: »Enginn hefur eiginlega reynt að taka félagshreyfingu þingeyinga fyrir í heild fyrr nema helst Þorsteinn Thorarensen í bók sinni Gróandi þjóðlíf. Markmið hans virðist í stórum dráttum hið sama og mitt, þótt aðferðir okkar til að nálgast það séu ólíkar, og einmitt þess vegna tek ég oft skýrt fram ef ég er ósammála Þorsteini um mikilvæg atriði.« Ekki er ofmælt að aðferðir þeirra Þorsteins og Gunnars séu ólíkar. í raun og veru er um að ræða tvenns konar mismunandi sagnaritun. Þorsteinn Thoraren- sen hafði lengi verið blaðamaður er hann tók að setja saman sögurit sín hin miklu. Sú kann að hafa verið orsökin til að hann skrifaði Höfum kaupendur aö eftirtöldum verðbréfum: VERDTRYGGÐ SPARISKÍRTEINI RÍKISSJÓÐS: Kaupgengí Yfirgengi miðaö við innlausnarverö pr. kr. 100.- Seðlabankans 1967 2. flokkur 2707.94 46.6% 1968 1. flokkur 2358.37 29.7% 1968 2. flokkur 2218.03 29.0% 1969 1. flokkur 1652.57 28.9% 1970 1. flokkur 1517.81 68.7% 1970 2. flokkur 1106.15 28.7% 1971 1. flokkur 1040.42 87.0% 1972 1. flokkur 907.05 28.7% 1972 2. flokkur 776.11 67.0% 1973 1. flokkur A 593.67 1973 2. flokkur 548.83 1974 1. flokkur 381.20 1975 1. flokkur 311.66 1975 2. flokkur 237.85 1976 1. flokkur 225.25 1976 2. flokkur 182.91 1977 1. flokkur 169.87 1977 2. flokkur 142.30 1978 1. flokkur 115.96 VEÐSKULDABRÉF X. Kaupgengi pr. kr. 100. 1 ár Nafnvextir: 26% 79- 2 ár Nafnvextir: 26% 70- 3 ár Nafnvextir: 26% 64- x) Miöaö er viö auðseljanlega fasteign. Höfum seljendur aö eftirtöldum verðbréfum: HAPPDRÆTTISSKULDABRÉF RÍKISSJÓÐS: Söiugengi pr. kr. 100- 1973 — B 513.44 (10% afföll) 1974 — D 388.22 (10% afföll) 388.22 (10% afföll) HIÍRPfniMMféM bUUMM HR VERÐBRÉFAMARKAÐUR Lækjatgötu 12 —- R (Iðnaðarbankahúsinu) Sími 2 05 80. OpiS frá kl. 13.00 til 16.00 alla virka daga. svo ljóst og læsilega og alþýðlega um efnið og með svo sterkri áherslu á aðalatriðum að engu var líkara en blaðamaðurinn hefði þekkt söguhetjur sínar persónu- lega og verið viðstaddur þá atburði sem hann greinir frá en síðan fengið tíma til að vega og meta hvort tveggja úr sögulegri fjar- lægð. Rit Gunnars Karlssonar er hins vegar akademískt. Frumgögn skoðuð ofan í kjölinn og víða svo grannt leitað að fátt sýnist munu hafa skotist undan. Ég nefni sem dæmi þá afarnákvæmu grein sem hann gerir fyrir bænaskrám þing- eyinga. En hvað verður um kjarna málsins í öllum þessum aragrúa smáatriða? Hvers konar heildar- mynd heldur maður eftir að lestri loknum? Því miður verður hún ekki að því skapi skýr sen hún er gerð úr ótal dráttum: Fundir voru haldnir, fundargerðir skráðar, málin rædd utan funda, bréf skrifuð, haft samband við menn utan héraðs og jafnvel erlendis — allt þetta blasir við á síðu eftir síðu í bókinni. Leiti maður á hinn bóginn svara við heiti bókarinnar — »frelsisbarátta« og svo fram- vegis — liggja þau ekki á lausu. Höfundur reynir að svara því sjálfur en verður tregt um svör. Þegar öllu er á botninn hvolft reynist ekki svo auðvelt að útskýra hvað var »sérkennilegt við félags- menningu« þingeyinga eða »hvort finna mætti sannfærandi merki um að þeir hefðu tekið öðrum fram ...« Tóku þeir yfirleitt öðr- um fram? »Líklega er hluti af skýringunni fólginn í efnahagsaðstæðum,« seg- ir höfundur undir lok ritgerðar sinnar, »og þyrfti því að kanna rækilega atvinnuhætti og efna- hagslíf ekki aðeins í þessu héraði heldur með nánum samanburði við alla landsbyggðina.« — Sem sagt efni í aðra bók! Höfundur drepur á skoðun Þorsteins Thorarensens að vakn- ing hafi hafist meðal þingeyinga þegar Tryggvi Gunnarsson kom heim frá útlöndum, ungur maður, og tók að boða verklegar framfarir fyrir sýslungum sínum og segir að skoðun Þorsteins sé »talsvert sannfærandi eins og hún er sett fram í Gróandi þjóðlífi.« Að athuguðu máli hafnar hann henni samt, meðal annars á þeim fors- enduni að Tryggvi hafi horfið snemma úr héraði og síðan haft lítil áhrif heima í Þingeyjarsýslu. Um skoðun Þorsteins treystist ég hreint ekki að dæma, en eigi að síður sýnist mér Gunnar hafna henni á hæpnum forsendum: maður getur komið af stað hreyf- ingu og síðan orðið viðskila við hana sjálfur, þess eru mörg dæmi. Það takmarkar að mínum dómi svigrúm höfundar að hann — tískunnar vegna hygg ég — forðast persónusögu, afsakar jafn- vel á einum stað að hann verði að bregða lítillega út af því, það er að segja í kaflanum um Jakob Hálf- dánarson. I lokakafla bókarinnar gerist hann þó svo persónulegur að rekja ævisögu sjálfrar aðalsögu- hetjunnar. »Höfðinginn á Gaut- löndum« heitir sá kafli. Er sú saga mætavel og hispurslaust sögð en hefði að mínum dómi farið betur innan um aðra kafla bókarinnar — úr því að bókin er á annað borð kennd við Jón á Gautlöndum. Niðurstaðan verður sú að þetta rit sé að talsverðum hluta safn til sögu fremur en saga, en sem slíkt er það auðvitað allrar virðingar og athygli vert. Aðeins vantar í verkið þriðju víddina, það er að segja dýptina. Nítjánda öldin var persónulegur tími með sterkri sjálfsvitund einstaklinga. Hún uppfóstraöi einstaklingana við svo mismunandi aðstæður að þeir urðu hver öðrum ólíkir og skildu sérkenni sín ekki eftir heima þó þeir færu á fund, síður en svo. Það hygg ég að Gunnar Karlsson geri sér Ijóst. Vafalaust hefði hann getað skrifað læsilegri sögu; sögu sem hefði ekki verið jafnþurr og þessi er — svona mestan part að minnsta kosti. En látum það vera útrætt mál; nú er nóg komið urn þingeyinga á nítjándu öld. Allnokkrar furðuskýrar gamlar myndir eru prentaðar í bókinni og hefðu mátt vera fleiri.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.