Morgunblaðið - 20.08.1978, Qupperneq 4

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 1978
ÓGNARDAGARí PRAG
— Innrásin kom öllum gjör-
samlega á óvart. Kvöldið áður
hafði lífið í Prag verið með
fullkomlega eðlilegum hætti.
Engin óttamerki var þá að sjá á
nokkrum manni, enda grunaði
engan, hvflík vá var yfirvofandi.
Þegar borgarbúar síðan
vöknuðu við drunur og vélbyssu-
skothríð frá sovézkum skrið-
drekum, þá þyrmdi yfir þá. Allir
vissu, að þetta voru endalok
frelsisstefnunnar í Tékkóslóvak-
íu.
Þannig fórust Magnúsi Sig-
urðssyni lögfræðingi orð, er
hann rifjaði þessa atburði upp í
viðtali við Morgunblaðið. Magn-
ús dvaldist um skeið í Prag
sumarið 1968 sem blaðamaður á
vegum Morgunblaðsins og var
þar staddur á innrásardaginn
21. ágúst. Frásögn hans fer hér
á eftir.
— Rússar beittu einkum vélaherdeild-
um og þá fyrst og fremst skriðdrekum í
sókn sinni inn í borgina. Þeir fóru mjög
hratt yfir, svo að borgin féll nánast á
augabragði enda óvarin með öllu. Stjórn-
arvöld Tékkóslóvakíu gáfu líka strax út.
fyrirskipun um að veita enga mótspyrnu
gegn innrásarherjunum, enda var við
ofurefli að eiga. Átök urðu þó á ýmsum
stöðum í borginni, þar sem fólk reyndi að
sýna virka mótspyrnu nánast með berum
hnefum. Það var einkum unga fólkið, sem
Sjdnar-
vottar-
lýsing
Magnúsar
Sigurðs-
sonar á
innrás-
inni...
Mynd þessa tók
Magnús Sigurðsson
skammt frá útvarps-
húsinu í Prag fyrsta
morgun innrásarinn-
ar. en þar urðu mestu
átökin þann morgun.
Magnús Sigurðsson.
tók þátt í þessum aðgerðum. Mestu átökin
urðu innrásarmorguninn við útvarps-
bygginguna, en hún var ein af þeim
stöðum, sem Rússar reyndu hvað fyrst að
ná á ’ sitt vald. Með því að aka
strætisvögnunum og öðrum farartækjum
þvert á nærliggjandi götur, reyndu
Tékkar að loka leiðunum að útvarpsbygg-
ingunni. Skömmu síðar loguðu þessi
farartæki endanna á milli og jókst þá
spennan mjög. En þá fyrst kastaði
tólfunum, þegar hugdjarfur Tékki hafði
borið íkveikjublys að rússneskum skrið-
dreka, sem strax stóð í ljósum logum, svo
að áhöfnín mátti forða sér hið bráðasta.
Þegar hér var komið, var allt farið úr
böndum. Rússnesku hermennirnir skutu
án afláts úr vélbyssum sínum að vísu að
mestu upp í loftið, en þess var skammt
að bíða, að ógnaratburðir gerðust. Maður
varð fyrir skoti þar sem hann stóð á
gangstéttarbrún, féll út á götuna og
hreyfði sig ekki framar. í skelfingunni,
sem þarna skapaðist, reyndi hver sem
betur gat að komast burt sem fyrst eftir
aðliggjandi götum. Þar voru hins vegar
alls staðar fyrir rússneskir skriðdrekar,
sem þutu um á fleygiferð með viðstöðu-
lausri vélbyssuskothríð. Þarna skapaðist
því hið mesta öngþveiti. Mannfjöldinn
reyndi sem ákafast að komast burt en
þorði ekki. Afleiðingin varð sú, að fólkið
þyrptist sem ákafast inn í nærliggjandi
hús og troðfyllti þar strax alia kjallara
og undirganga í leit að skjóli.
Eftir þetta dró úr spennunni þarna en
aðeins i bili. Ofar við sömu götu og
útvarpsbyggingin stóð við, hafði verið
kveikt í rússneskum skriðdreka. Afleið-
ingarnar hefðu kannski ekki orðið svo
voðalegar, ef ekki hefði staðið við hlið
hans hlaðinn sprengjuvagn með fall-
byssukúlum. Þegar þær tóku að springa
hver af annarri, skapaðist þarna hið
mesta ógnarástand. Lentu sprengjurnar
hvað eftir annað á margra hæða húsi
beint á móti, sem strax stóð allt í ljósum
logum. Við hverja sprengingu rigndi svo
grjóti og logandi drasli úr byggingunni
langar leiðir niður eftir götunni. Fljót-
lega kviknaði síðan í byggingunni á móti
hinum megin götunnar. I því víti, sem
þarna skapaðist, urðu stórslys á fólki með
þeim afleiðingum, að nokkrir hlutu
bráðan bana og enn fleiri örkuml. Sjálfur
var ég svo lánsamur að standa tiltölulega
neðarlega við götuna fast við húsvegg, svo
að mig sakaði ekki. Mér finnst þó enn í
dag sem það hafi verið einskær heppnin,
sem þarna skildi milli feigs og ófeigs.
Ótti og hatur í
hernuminni borg____________________
Á öðrum degi eftir innrásina var
hernámið algjört. Á öllum aðalgötum
Prag, við allar mikilvægar opinberar
byggingar og við allar brýr yfir Moldá,
stóðu raðir rússneskra hervagna og
skriðdreka. Allt samband við útlönd var
slitið. Samgöngur jafnt til útlanda sem
innanlands lágu niðri.
í þessari hernumdu borg ríkti
óhugnanlegt ástand. Óttinn var áberandi.
Hvarvetna þar sem fólk átti leið framhjá
rússneskum hermönnum eða hvervögnum
þeirra, tók það á sig krók. En jafnframt
óttanum mátti greina hatrið í hverju
andliti. Fólk hrækti á eftir skriðdrekun-
um, þar sem þeir fóru um, steytti
hnefana og hrópaði ókvæðisorð.
Glundroðinn setti sinn svip á allt
- mannlíf í borginni. Fyrstu dagana eftir
innrásina gengu engir sporvagnar né
heldur strætisvagnar og aðeins örfáar
verzlanir voru opnar. Fyrir framan þær
stóðu langar biðraðir en fólk var svo
óttaslegið, að hvenær sem gelt heyrðist í
rússneskri vélbyssu, tvístruðust þessar
biðraðir líkt og lauf í vindi.
Útgöngubann
á nóttunni ____________________
Sovézku hernámsyfirvöldin komu strax
á útgöngubanni á nóttunni, sem standa
skyldi frá kl. 10 að kvöldi til kl. 5 að
morgni og kom fljótt í ljós, að lífshættu-
legt var að virða þetta bann að vettugi.
Á hverju kvöldi og það áður en
útgöngubannið skall á, sendi hernámslið-
ið borgarbúum kveðju sína. Skotið var
stanzlaust af vélbyssum og hríðskota-
byssum í 5—10 mínútur og þarna í
miðborginni tók einn herflokkurinn við
þá annar hætti. Stundum var skothríðin
svo áköf, að það var líkast því sem um
stórbardaga væri að ræða milli mismun-
andi herja. Þannig hélt þessu áfram alla
fyrstu viku hernámsins nema síðasta
daginn, en þá var mér sagt, að útgöngu-
bannið hefði verið fellt niður. Ástandið
hélzt samt óbreytt þá að því leyti, að fólk
reyndi að komast heim fyrir myrkur. Á
hverri nóttu gistu fleiri manns á hótelinu,
þar sem ég bjó, er orðið höfðu of seinir
fyrir og þorðu ekki heim, eftir að dimmt
var orðið.
Eftir tvo fyrstu daga hernámsins tók
Badminton
Opnum 1. september
Tímapantanir 21.—24. ágúst kl.
17.30—20.00.
Eldri félagar hafa forgang aö tímum sínum
til 24. ágúst.
Tennis- og Badmintonfélag Reykjavíkur
Gnoöarvogi 1 — Sími 82266 — Pósthólf 4307
l olliui11
EJ
ÞARFTU AÐ KAUPA?
ÆTLARÐU AÐ SELJA?

Þt Al'GLYSIR l'M ALLT LAND ÞKíiAR
Þl AI GLYSIR I MORGl NBLAÐIM
Byggingarmót
Höfum til sölu lítiö notuö sænsk byggingarmót.
Krossviöarklædd álmót. Létt og handhæg í notkun.
Ingvar Björnsson hdl.,
Pétur Kjerúlf hdl.,
Strandgötu 11, Hafnarfirði, sími 53590.
EFÞAÐERFRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU