Morgunblaðið - 12.12.1978, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1978
flbtgttiiÞIfifeife
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Askriftargjald 2500.00 kr. é mánuði innanlands.
I lausasölu 125 kr. eintakið.
Prentfrelsi
Um stödu útvegs í Vestmannaeyjum:
Nythæsta „mjól
landsins vam
Prentfrelsi er ein af forsendum þess þjóðfélags, sem við búum í. Þær
takmarkanir, sem á því eru samkvæmt íslenzkum lögum, eru mjög
þröngar og hafa smám saman verið að hverfa í framkvæmdinni. Það er
mikilsvert að hafa einnig í huga, að þessar takmarkanir vita-ekki að því
að torvelda á nokkurn hátt skoðanaskipti eða þjóðfélagslega gagnrýni,
heldur er eingöngu um það að ræða að stemma stigu við guðlasti, klámi
eða ærumeiðingum.
Framhjá því verður ekki gengið að til eru þau öfl í þjóðfélaginu, sem
ganga fram í því að misnota prentfrelsið með því að koma á framfæri
hvers konar óþrifnaði ýmist undir yfirskini bókmennta eða
þjóðfélagslegrar umræðu. Mest verður lágkúran, þegar þessi viðleitni
bitnar á börnunum. Þau eru opin og fljót að tileinka sér hvaðeina, sem'
þrýst er að þeim.
Morgunblaðið leggur áherzlu á, að því fer víðs fjarri að það vilji
gerast boðberi þess, að prentfrelsi og annað tjáningarfrelsi sé skert á
nokkurn hátt. Þvert á móti hefur stefna þess ávallt verið sú að fordæma
hvert það þjóðskipulag, sem sviptir þegna sína þeim almenr\u
mannréttindum að láta í ljós skoðanir sínar og berjast fyrir þeim. En
það breytir ekki þeirri staðreynd, að bak við hugsjónina um
tjáningarfrelsi öllum til handa býr ekki sú lágkúra, að greiða götu
guðlasts, kláms og ærumeiðinga sérstaklega.
Ohjákvæmilegt
að velja og hafna
Ragnhildur Helgadóttir vakti máls á því utan dagskrár á Alþingi
fyrir skömmu, að Norræni þýðingarsjóðurinn hefði veitt styrk til
þess að Félagi Jesús mætti koma út á íslenzku. Með því var greitt fyrir
útgáfu þessarar bókar og hún gerð ódýrari, þannig að ætla má að
útbreiðsla hennar verði meiri en ella.
Norrænr þýðingarsjóðurinn hefur það hlutverk að styrkja norræna
menningu með því að styðja við bakið á þýðingum á bókmenntaverkum
og fræðiritum milli hinna smærri málsvæða Norðurlanda. Það hefur að
minnsta kosti stundum verið svo að fleiri umsóknir hafa borizt frá
íslenzkum útgefendum en hægt hefur verið að sinna. Þannig var það
t.d., þegar styrkurinn til þýðingar á Félaga Jesú var veittur og á síðasta
ári var fjórum bókum hafnað, en afgreiðslu einnar frestað. Það liggur
því alveg ljóst fyrir, að þessi bók var tekin fram yfir önnur verk,
væntanlega vegna þess, að stjórn Norræna þýðingarsjóðsins hefur talið
hana eiga sérstakt erindi til íslendinga.
Ummæli eins og þau, að fyrir Ragnhildi Helgadóttur hafi vakað að
koma á ritskoðun hér á landi, eru því algjörlega út í hött. Stjórn
Norræna þýðingarsjóðsins er ætlað að gera upp á milli ritverka, taka
eitt fram yfir annað, vegna þess að fjármagn er takmarkað, og það á
væntanlega ekkert skylt við skerðingu á prent-eða útgáfufrelsi.
Að bólusetja börn við
kristnum trúaráhrifum
Þá hefur biskupinn yfir íslandi, herra Sigurbjörn Einarsson, viðhaft
eftirfarandi ummæli um bókina Félagi Jesú:
„Þessi bók er lágkúra, óskammfeilinn þvættingur, samansettur i þeim
yfirlýsta tilgangi að koma því inn hjá börnum að guðspjöllin séu lygi, að
kristin trú sé Ijót blekking og framsetningin er blygðunarlaus ögrun við
allar sæmilega heilbrigðar tilfinningar. Enginn færi að brjótast í því að
koma bók sem þessari í hendur íslenzkra barna ef ekki byggi annað
undir en áhugi á bókmenntum eða list.“
Sá einstæði kirkjusögulegi atburður hefur gerzt vegna útgáfu
bókarinnar Féla|;i Jesú að hinir kristnu trúarleiðtogar hér á landi,
biskupinn yfir Islandi, herra Sigurbjörn Einarsson, Hinrik Frehen
biskup kaþólskra manna, Sigurður Bjarnason forstöðumaður aðventista
og Einar J. Gíslason forstöðumaður Fíladelfíusafnaðarins hafa gefið út
sameiginlega yfirlýsingu, sem Morgunblaðið vill vekja sérstaka athygli
á, en hún er svohljóðandi:
„Bókin „Félagi Jesús", gefin út af Máli og menningu og mikið auglýst
sem barnabók, er skrifuð í þeim tilgangi að bólusetja börnin fyrir
kristnum trúaráhrifum. Sú mynd af Jesú, sem hún dregur upp, er alger
afskræming á þeim heimildum um hann, sem samtíðarmenn hans létu
eftir sig og eru undirstaða kristinnar trúar og menningar. Hún gengur í
berhögg við vísindalegar niðurstöður um ævi Jesú. Hún er
blygðunarlaus storkun við helgustu tilfinningar kristinna manna. Vér
viljum eindregið vara grandalaust fólk við þeirri óhollustu, sem þessi
bók hefur að geyma og hvetja alla heilbrigða menn, einkum foreldra og
kennara, til samstöðu um að verja börnin fyrir þessari og annarri
ólyfjan, sem bókaútgefendur láta sér sæma að bjóða þeim.“
Þegar svo er komið, að nær helmingur
Vestmannaeyjaflotans í stærstu verstöð landsins
er auglýstur á einu bretti til sölu, eða 33 fiskiskip,
25—250 tonn að stærð, eins og fram kemur í Mbl.
í dag, þá ætti það ekki að fara fram hjá neinum,
að eitthvað mjög alvarlegt er að hjá útgerðinni.
Þessir útvegsbændur, sem nú hafa auglýst skip
sín, eru þekktir af öðru en að berja lóminn. Þeir
eru þekktari fyrir vilja og þor til þess að bjarga
sér sjálfir. En hins vegar eru nú uppi svo margar
vondar ástæður gegn slíkum möguleikum, að ekki
er möguleiki, að endar nái saman í útgerðinni, ef
menn hafa ekki verið þeim mun heppnari í
endurnýjun báta og búnaðar ásamt aflasæld. Með
því að auglýsa þessa 33 báta til sölu vilja
útvegsbændur hefna baráttu fyrir því, að
sjávarútvegurinn verði ekki lengur sú hornreka,
sem hann hefur verið um árabil í atvinnulífi
landsmanna, þótt allt byggist á honum.
Siglt í vitlausa átt í
launaviðmiðun
Það er ekki hægt að horfa fram
hjá því endalaust, að allar launa-
hækkanir í landinu og fjárfesting;
ar margar eru úr vitlausri átt. I
staðinn fyrir, að hinir ýmsu hópar
heimta og nær ákveða laun sín
sjálfir ætti það að vera grund-
vallarsjónarmið að miða launa-
möguleika við fiskverð og afkomu
sjávarútvegsins. Skriðan er í
vitlausa átt. Launafólk fær hærri
laun, sjómenn koma síðastir á
eftir til þess að halda í horfinu, og
fara gjarnan fram á hærra fisk-
verð. En það er erfitt um hnífinn í
kúnni vegna þess að markaðsverð-
ið hefur lokaorðið.
Um Iangt árabil hefur verið
gengið svo að rekstri sjávarútvegs-
• ins, að það þykir næstum orðin
hefð, að hann sé á horriminni og
rekinn með 4—5% tapi. En hvað
skeður, ef slík staða kemur upp,
t.d. í verzluninni? Jú, það verður
allt vitlaust og dæmið er leiðrétt.
og að sjálfsögðu á kostnað sjávar-
útvegsins í landinu. Stjórnmála-
menn og embættismenn þessa
þjóðfélags ættu að skera, þótt ekki
væri nema odd af sýndarmennsk-
unni og taka til höndum um
skynsamleg vinnubrögð sem mið-
ast hvorki við að vera sífellt í
fínum fötum eða úrslit á kjördegi.
Þá þyrfti ekki sí og æ að leggja á
fleiri skatta, auka erlend lán og
prenta fleiri verðminni seðla, sem
á erlendum vettvangi eru ekki
meira virði en matadorpeningar.
Sjávarútvegurinn er grundvöllur
þeirra lífsgæða, sem þjóðin býr við
og þó halda margir, að aðrar
atvinnugreinar haldi útgerðinni
uppi.
14,3% taprekstur
á 35 bátum
í haust var gerð úttekt á stöðum
35 fiskiskipa í Eyjaflotanum, sem
telur alls 73 skip auk trillubáta.
Þessi úttekt leiddi í ljós, að 6 skip
af 35 sýndu hagnað á árinu 1977,
en tapið í heild á þessum 35 bátum
nam 228 milljónum króna, eða
14,3% tap. Heildartekjur af þess-
um bátum voru 1591 milljón kr., en
það vantaði 228 millj. til þess að
endar næðu saman. Það er margt
sem spilar inn í þetta, breytt
aflahlutfall, aukinn kostnaður í
viðhaldi og endurnýjun, hærri
trygginga- og vaxtagjöld, ofsótt
fiskimið og margt fleira. Má þar
t.d. nefna, að veiðarfærakostnaður
var 12,3% miðað við 8,8% yfir
landið allt.
Lokað hjá Þjónustu-
fyrirtækjum
og vertíð í nánd
Staða fjölmargra báta í Eyja-
flotanum er nú þannig, að það er
lokað fyrir þá hjá þjónustufyrir-
tækjum í bænum og þar af
leiðandi geta þeir ekki gert klárt
ti% þess að hefja vetrarvertíð. Og
þessi staða er einmitt hjá flestum
þerra báta, sem auglýstir hafa
verið til sölu. Þessir útvegsbændur
verða að keyra á fullum lánum í
Útvegsbanka íslands í Eyjum og
aukin lán eru því engin langtíma-
lausn, þótt lengri lánamöguleikar
myndu dæta úr.
Samkvæmt upplýsingum Hall-
dórs Guðfinnssonar, bankastjóra
Útvegsbanka íslands í Vest-
mannaeyjum, hefur verið 227%
útlánaaukning hjá bankanum til
útgerðarinnar á sl. 3 árum. 30/10
1975 voru 365 millj. kr. í útlánum,
487 millj, á sama tíma 1976, 804
millj. kr. 1977 og um 1100 millj. kr.
30/10 sl. Á þessu tímabili hefur
útlánahlutfall bankans til út-
gerðarinnar aukizt. úr 25% af
útlánum bankans í 36% af útlán-
um, þannig að útgerðin þarf meira
og meira fjármagn hlutfallslega til
að halda í horfinu.
Eyjar stærsta verstöö
landsins
Vestmannaesjar eru stærsta
verstöð landsins með fiskiskip upp
á 9.000 rúmlestir, síðan kemur
Reykjavík með 7.000 rúmlestir,
auk stóru skuttogaranna, og Akra-
nes er með liðlega 4.000 rúmlesta
flota. Vestfirðir allir eru með
samtals 10.000 rúmlestir, jsuður-
nesin öll með 11.000 rúmlestir,
Norðurland með 11.400 rúmlestir
og Austfirðir með 9.000 rúmlestir.
Það er mjög misjafnt, hvernig
útgerð stendur á hinum ýmsu
stöðum landsins og taphlutfall hjá
fyrrgreindum 35 Eyjabátum 1977
var mjög misjafnt, þannig að
margir áttu aðeins við tíma-
bundna erfiðleika að etja, en
taphlutfallið í heild var bæði
ískyggilegt og óvenjulegt viðað við
afköst og styrk flotans. Útgerðin í
landinu í heild kom út með 5,2%
tap á heildartekjum, en tapið hjá
Eyjabátunum 35, sem valdir voru
af handahófi, nam 14,3% eins og
fyrr getur, eða 9,1% meira.
Að stjórnmálamenn og
embættismenn
vakni af svefninum
Þegar svo er komið að lokað er
fyrir þjónustu við báta hjá flestum
slíkum fyrirtækjum og banki
bátanna getur ekki veitt þeim
fyrirgreiðslu til að brúa tapbilið og
e.t.v. auka vandræði þeirra um
leið, þá er ekki um annað að ræða
en stokka upp spilin. Og þegar
menn gera sér grein fyrir því, að
það er ofbeitt á sjávarútveginn úr
öllum áttum, þá geta útvegsbænd-
ur með rétti krafizt þess af
stjórnmálamönnum og embættis-
mönnum, að þeir vakni af svefnin-
um og hagi seglum eftir vindum
raunveruleikans, tryggi rekstrar-
Hvers vegna helmingur Eyjaflotans er ai