Morgunblaðið - 17.02.1979, Qupperneq 1

40 SIÐUR OG LESBOK
40. tbl. 66. árg.
LAUGARDAGUR 17 FEBRÚAR 1979
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
26 til vidbótar bíða
aftökusveitarinnar
Teheran, Rabat, 16. (ebrúar. — AP — Reuter.
FREGNIR FRÁ ÍRAN herma að a.m.k. 26 aðrir embættismenn og háttsettir menn úr röðum stjórnar
íranskeisara verði teknir af Iffi á næstunni, til viðbótar fjórmenningunum sem „islömsk aftökusveit“ tók af lífi á
þaki höfuðstöðva Ayatollah Ruhollah Khomeini trúarieiðtoga í morgun.
íranskeisari hyggst hins vegar lýsa því yfir að hann afsali sér völdum svo að forða megi frekari
blóðsúthellingum í fran, að sögn náinna aðstoðarmanna keisarans.
Hermt er að bardögum í Tabriz
hafi slotað og að liðsmenn Khomein-
is hafi náð þar yfirhöndinni. Þar
féllu allt að 700 manns og þúsundir
særðust. í alla nótt stóðu götubar-
dagar yfir í austurhluta Teheran.
Á morgun, laugardag, hefjast um-
fangsmiklar brottflutningar banda-
rískra þegna frá íran, en í dag sótti
flugvél frá flugfélaginu Pan Amer-
ican 167 manns þ.á m. starfsmenn
félagsins í íran. Aðrir Bandaríkja-
menn, rúmlega 4.000 talsins, verða
fluttir á brott með 11 Boeing 747
flugvélum næstu fjóra daga. í neyð-
artilfelli verða sex Herkúles her-
flutningaflugvélar og fimm HH-53
(„græni góði risinn") þyrlur notaðar,
en þessar vélar komu til Incirlik í
Tyrklandi í þeim tilgangi í dag.
Ayatollah Khomeini hefur fyrir-
skipað öllum sem verið hafa í verk-
falli að undanförnu að snúa til vinnu
á morgun, laugardag, og er talið að
þá muni fást úr því skorið hvort völd
trúarleiðtogans séu jafn óbrigðul og
álitið er. Khomeini og Bazargan hafa
þegar fengið á sig gagnrýni fyrir að
hefjast ekki handa strax eftir „bylt-
ingarsigurinn" við að koma öllu
athafnalífi í eðlilegt horf eftir
margra vikna lömun. Margir vinstri-
sinnaðir starfsmenn í olíuiðnaðinum
og öðrum iðngreinum hafa lýst því
yfir að þeir snúi ekki aftur til vinnu
fyrr en „fullur sigur hafi unnizt" og
að marxískt ríki hafi verið stofnað í
landinu.
Jafnframt er ekki búist við því að
námsmenn við Teheran-háskóla setj-
ist að námsbókum sínum strax þrátt
fyrir beiðni Khomeinis. Þeir skiptast
í tvær andstæðar fylkingar heit-
trúaðra og marxista, og bera að
jafnaði vopn við hvert fótmál. Óttast
er að vopnuð átök þeirra eigi eftir að
brjótast út.
Fjórmenningarnir sem teknir voru
af lífi í morgun voru skotnir a.m.k.
átta kúlum hver, en tíu menn voru í
aftökusveitinni. Til að ganga úr
skugga um að þeir væru látnir var
skotið í höfuð hvers þeirra eftir
sjálfa aftökuathöfnina. Meðal þeirra
sem nú sitja inni og biða dóms
„byltingardómstóls" er einn af fyrri
forsætisráðherrum landsins, Amir
Abbas Hoveyda.
Sérfræðingur stjórnar Carters í
málefnum Irans, George W. Ball,
segir í grein í The Economist í dag að
Henry Kissinger fyrrverandi utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna beri að
hluta ábyrgð á óeirðunum í Iran
síðustu mánuði.
vongóður
MexíkóborK. 16. febrúar AP — Reuter
CARTER Bandaríkjaforseti sagði
í dag að viðræður hans og banda-
rískra embættismanna við Jose
Lopez Portillo forseta Mexíkó og
mexikanska embættismenn
gengju „mjög vel“. Ljón væru þó
enn á veginum á ýmsum sviðum.
Forsetarnir tveir áttu í morgun
óvæntan fund og er haft eftir
áreiðanlegum heimildum að hann
hafi verið ákveðinn eftir að veru-
legur árangur hafði náðst í við-
ræðum ríkjanna um olíuviðskipti.
Maður úr liði Khomeinis býr um lík fjórmenninganna sem „íslamskar aftökusveitir“ tóku af lífi í
Teheran í gær. „Islamskur byltingardómstóll“ dæmdi þá til dauða og var Khomeini viðstaddur
,;réttarhöldin“. Fjórmenningarnir eru (f.v.) Manuchehr Khosrowdad yfirmaður fallhlífasveita
Iranshers, Reza Naji borgarstjóri Isfahan, Mehdi Rahimi borgarstjóri Teheran og Nematollah Nassiri
yfirmaður SAVAK leynilögreglunnar. símamynd ap
Háttsettir stuðningsmenn keisarans, er liðsmenn Khomeinis hafa
handtekið, hafa að jafnaði verið dregnir fyrir blaðamannafund.
Þessi mynd er tekin á einum slíkum og meðal fjórmenninganna á
henni eru tveir þeirra sem „islömsk aftökusvcit“ tók af lífi í gær.
Rahimi er annar frá vinstri en Naji er fjærst á myndinni.
Andbyrgegn
heimastjórn
Edinborg. 16. febrúar. Reuter.
NÝJUSTU skoðanakannanir
benda til þess að þeim Skotum
fjölgi sem greiða munu atkvæði
gegn takmarkaðri heimastjórn
Skotlands í atkvæðagreiðslu 1.
marz n.k. Kannanir sem birtar
voru í dag og gær segja að rúm
45% kjósenda muni vera fylgj-
andi heimastjórn, tæplega 35% á
móti.
í skoðanakönnunum sem birtar
voru fyrir nokkrum vikum voru
andstæðingar heimastjórnarinn-
ar miklu færri. Áhugi fyrir mál-
inu hefur aukist mjög í Skotlandi.
Mikill klofningur er um málið
meðal þingmanna í Verkamanna-
flokksins og íhaldsflokksins.
Callaghan leiðtogi Verkamanna-
flokksins hefur hvatt Skota til að
veita málinu stuðning í atkvæða-
greiðslunni.
Sá böggull fylgir skammrifi að
a.m.k. 40 af hundraði atkvæðis-
bærra Skota verða að veita tillög-
unni um takmarkaða heima-
stjórn fylgi, til að heimastjórn,
með aðsetur í Edinborg, verði að
veruleika. Það þýðir að um 66 af
hundraði kjósenda verði að setja
„já“ á kjörseðilinn, verði kjörsókn
svipuð því sem var í síðustu
þingkosningum í Bretlandi.
Misjafnar lýsingar
á ástandinu í Iran
Andreotti
Frankfurt, 16. febrúar. AP.
Reuter.
Bandaríkjamennjrnir sem fluttir
Flokkarnir til
vinstri klofnir
Rómaborg, 16. febrúar — Reuter
VINSTRI FLOKKARNIR á Ítalíu voru í dag klofnir í afstöðu sinni til
tillögu Giulio Andreottis um að stofnuð yrði stjórn sem að hálfu leyti yrði
skipuð ráðherrum úr röðum kristilegra demókrata og að hálfu leyti úr
röðum vinstri sinnaðra sérfræðinga sem ekki væru flokksbundnir.
Kommúnistaflokkur Ítalíu lýsti
strax andstöðu sinni við tillögur
Andreottis og sagði þær ófullnægj-
andi. Vilja kommúnistar eiga aðild
að næstu ríkisstjórn Ítalíu. Viðbrögð
leiðtoga sósíalista og sósíaldemó-
krata voru hins vegar jákvæð. Talið
er að afstaða flokks sósíalista muni
ráða úrslitum fyrir Andreotti. Búist
var við því að Andreotti lyki í dag
viðræðum sínum við ítalska stjórn-
málaleiðtoga og að hann skýrði
Sandro Pertipi frá niðurstöðum
þeirra í kvöld. Reynist tilraunir
Andreottis árangurslausar að sinni
kann Pertini að fela öðrum stjórn-
málaleiðtoga að freista stjórnar-
myndunar.
Kunnugir töldu þó meiri líkur á að
efnt yrði til almennra kosninga á
Ítalíu takist Andreotti ekki að
mynda stjórn eftir viðræðurnar í
dag. Andreotti hefur veitt fjórum
ríkisstjórnum forstöðu á síðustu sjö
árum. Kristilegir demókratar hafa
farið með völd á Ítalíu frá lokum
seinni heimsstyrjaldar, en oft hafa'
þeir orðið að reiða sig á alls kyns
samsteypubandalög til að halda
velli.
voru á brott frá íran í dag lýstu
misjafnlega ástandinu í íran við
komuna til Frankfurt í Vest-
ur-Þýzkalandi, en vél þeirra hafði
þar viðkomu á leiðinni til Banda-
ríkjanna. Nokkrir höfðu vart orðið
látanna varir, en aðrir sögðu
ástandið alvarlegt. Hinir síðar-
nefndu sögðu hópa vopnaðra
manna í sífellu vera á kreiki.
Virtist sem lítil stjórn væri á
aðgerðum þeirra og oft mætti heyra
skotið í sífellu. Margir hinna
vopnuðu gengju um í hálfgerðri
sefjun og skytu upp í loftið og í
allar háttir.
„Það er mjög mikilvægt að brott-
flutningunum verði haldið áfram og
þeim lokið hið fyrsta," sagði Gary
Hoagland framkvæmdastjóri Hótel
Intercontinental í Teheran. „íranir
munu útrýma sjálfum sér á næstu
mánuðum. Miðað við ástandið í dag
og eftir tveggja ára kynni mín af
þjóðinni er ég viss um að hún á eftir
að rata í mikil vandræði," bætti
Hoagland við.
Sumir farþeganna skýrðu frá því
að hermenn hefðu tekið af þeim allar
filmur sem þeir hefðu haft með-
ferðis. Þá hefði vélin verið rannsök-
uð hátt og lágt við komuna til
Teheran. Á leið fólksins frá hóteli að
flugvelli var stoppað við 15 vegar-
tálma sem liðsmenn Khomeinis
höfðu sett upp í Teheran. Rúmlega
I 150 manns fóru með vélinni.
CIA
krufin
Washington, 16. febrúar.
Reuter.
ÁREIÐANLEGAR heimildir
hermdu í dag að hið umfangs-
mikla leyniþjónustukerfi
Bandaríkjanna (CIA) yrði
vandlega yfirfarið og starfsemi
þess krufin svo að meiri árang-
ur náist af starfi leyniþjónust-
unnar í framtíðinni. Var þetta
ákveðið vegn óánægju yfirvalda
með að CIA tókst ekki að sjá
fyrir afleiðingar óeirðanna í
Iran, og varaði raunverulega
ekki við hættunni fyrr en í
haust.