Morgunblaðið - 17.02.1979, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 1979
29
Jóhannes Laxdal
í Tungu -Minning
„Mundu Víkurskarð, Hallands-
nes, Eyrarlandsfit, Leiruveg" var
síðasta vinarkveðja Jóhannesar
Laxdals í Tungu til min og kom
með jólapóstinum. Hann hafði
verið alvarlega veikur í haust, en
var kominn heim aftur til þess að
kveðja. Þó mundi hann eftir
þessum vegi og hafði skrifað
fleirum en mér bréf um hann. Svo
kær var honum sveitin og
byggðarlagið, að jafnvel á þeirri
stundu varð hann að leggja fram-
faramálinu lið, svo lifandi var
Jóhannes Laxdal í áhuga sínum til
banadægurs.
Jóhannes Laxdal fæddist á
Tungu á Svalbarðsströnd hinn 5.
júní 1891, sonur hjónanna Helga
bónda þar Laxdals Jónssonar á
Neðri-Dálksstöðum og Guðnýjar
Grímsdóttur frá Garðsvík Jóha
nesso ar á Kaðalsstöðum.
Jóhannes kvæntist Helgu Níels-
dóttur frá Hallandi og áttu þau sjö
börn: Theódór í Túnsbergi, Helga,
sem fórst með Dettifossi í lok
stríðsins, Helenu, gifta í Banda-
ríkjunum, Önnu Guðnýju í
Reykjavík, Ester og Björn í Tungu
og Henry Niels, búsettan í Banda-
ríkjunum. Þau hjón Jóhannes og
Helga voru samhent til allrar
vinnu og bjuggu góðu búi á Tungu
um 40 ára skeið og lögðu alúð við
bústörfin, sérstaklega kartöflu-
rækt, eins og margir aðrir á
Svalbarðsströnd.
Helga Níelsdóttir lézt fyrir tæp-
lega tveimur árum. Hún var fædd
15. júní 1893, en lézt 3. apríl 1977.
Á sínum yngri árum átti hún
frumkvæði að því, að ungt fólk á
Fram-Ströndinni legði fé sitt, í
sjóð, sem kallaður var Aurasjóður,
til þess að glæða sparnað meðal
þess. Upp úr þessum sjóði var
Sparisjóður Svalbarðsstrandar
síðar stofnaður. Helga var mikil
hannyrðakona og féll aldrei verk
úr hendi og helgaði svo heimili og
börnum alla sína krafta.
Jóhannes Laxdal var glæsilegur
á velli og samsvaraði sér vel. Á
yngri árum var hann mikill
íþróttamaður, þátttakandi í
Íslandsglímu í eitt skipti og
skjaldarhafi á Akureyrarglímu.
Hann var maður skapríkur og
áhugasamur, að hverju sem hann
gekk, og hamhleypa til vinnu.
Hann var smiður mikill og góður,
hvort sem um hús eða innan-
stokksmuni var að ræða og ágætur
tréskurðarmaður. Hann var höfð-
ingi í lund, hjálpsamur, og svo
gestrisinn, að af bar, hrókur alls
fagnaðar í góðum félagsskap, gat
búið til vísu, ef svo bar við og hafði
yndi af ljóðum. Hann var ágætlega
vel ritfær og fylgdi þeim málum
fast eftir, sem hann vildi til vegar
koma.
Á Jóhannes Laxdal hlóðust
mörg trúnaðarstörf um ævina.
Hann var stofnandi og fyrsti
formaður Framfarafélags Sval-
barðsstrandar í 10 ár c ’engi
Tormaður Ungmennafélagsins
Æskunnar. Hann stóð fyrir því,
ásamt fleirum, að sundlaug var
byggð fyrir 1930, sem var mikið
afrek. Hann var formaður
Búnaðarfélags Svalbarðsstrandar
1919—1933 og mörg ár í stjórn
Ræktunarsambands Svalbarðs-
strandar- og Grýtubakkahrepps.
Fyrir hans forgöngu var fyrsta
dráttarvélin, sem notuð var við
jarðvinnslu, keypt í sveitina. Hann
beitti sér mjög fyrir því að raf-
magn var lagt um Svalbarðsströnd
og var formaður Rafveitu Sval-
barðsstrandar um skeið, en hún
var síðar lögð undir Rafmagns-
veitur ríkisins. Hann var meðal
stofnenda Héraðssambands Þing-
eyinga og kjörinn heiðursfélagi á
hálfrar aldar afmæli þess. Hann
var meðal stofnenda og í stjórn
Bændafélags Eyjafjarðar, einn af
forystumönnum Ferðafélags Sval-
barðsstrandar, í stjórn Lestrar-
félags sveitarinnar, eitt sinn for-
maður skólanefndar og formaður
sóknarnefdar um skeið. Hann átti
sæti í sýslunefnd 1926—1938 og
aftur 1954—1974 og var hrepp-
stjóri 1931 — 1973, trúnaðarmaður
skattstjóra o.fl.
Ráöhildur Guðjónsdóttir
frá Grindavík - Mnrúng
Fædd. 24. janúar 1897
Dáin 8. febrúar 1979
Með hlýhug og söknuði kveðjum
við í dag hinstu kveðju Ráðhildi
Guðjónsdóttur frá Vorhúsum í
Grindavík.
Ráðhildur fæddist á Hópi í
Grindavík 24. janúar 1897.
Foreldrar hennar voru Guðjón
Einarsson, útvegsbóndi, og María
Geirmundsdóttir, kona hans. Þau
bjuggu síðar nokkur ár að Velli í
Járngerðarstaðahverfi, uns
Guðjón byggði húsið að Hliði og
flutti þangað með fjölskyldu sína.
Ráðhildur var elst níu barna, er
þau hjón eignuðust. Komust fimm
þeirra til fullorðinsára.
Heimilið að Hliði var ætíð
mannmargt, einkum á vertíðum,
þegar margt aðkomumanna réðst
til Guðjóns til starfa við útveg
hans. Ráðhildur kynntist því ung
þeim mörgu og fjölþættu störfum,
sem inna þurfti af hendi á stóru
heimili.
Árið 1916 urðu tímamót í ævi
Ráðhildar, en þá giftist hún Sigur-
geir Jónssyni frá Fögrubrekku í
Hrútafirði. Hafði Sigurgeir róið
nokkrar vertíðir hjá Guðjóni,
föður hennar. Hófu þau búskap að
vorhúsum í Grindavík og byggðu
þar upp nýtt hús. Stundaði Sigur-
geir lengst af sjómennsku, en
síðustu ár sín starfaði hann sem
vigtarmaður á Hafnarvigt Grinda-
víkur. Hann var talinn dugnaðar-
maður af öllum er til þekktu.
Mann sinn missti Ráðhildur árið
1954. Þau eignuðust þrjá syni. Þeir
eru: Guðjón, útgerðarmaður, og
Gunnar, starfsmaður Kaupfélags
Suðurnesja, báðir búsettir í
Grindavík, og Jón, matreiðslu-
maður, búsettur í Reykjavík.
Ráð hildur tók ávallt virkan þátt
í félagsstörfum í byggðarlagi sínu.
Hún var t.a.m. einn af stofnendum
Kvenfélags Grundavíkur, en lið-
lega hálf öld er nú liðin frá því sá
merki félagsskapur hóf starfsemi
sína.
Við, sem kynntumst Ráðhildi
Guðjónsdóttur, minnumst hennar
fyrst og fremst sem rólyndrar og
dagfarsprúðrar konu. Fróð var
hún einnig um ýmsa hluti og var
ósínk á að miðla öðrum af þekk-
ingu sinni.
Á þessari kveðjustundu þökkum
við Ráðhildi allar þær góðu stund-
ir, er hún veitti okkur á lífsleið-
inni. Sonum hennar, tengda-
dætrum, barnabörnum og systkin-
um sendum við samúðarkveðjur.
— Blessuð sé minning hennar —
Ó.R.Þ.
Stefán JúlíusÞór-
lindsson - Minning
Fæddur 12. júlí 1921
Dáinn 29. desember 1978
Lífið manns hratt fram hleypur
hafandi enga bið,
í dauðans grimmar greipur
gröfin tekur þá við.
Allra veraldar vegur
vikur að sama punkt,
fctar þann fús sem tregur.
hvort fellur létt eða þungt.
Hallgrímur Pétursson.
Hann fæddist að Hvammi í
Fáskrúðsfirði og ólst þar upp til
tvítugs. Árin sem eftir komu
vitum við ekki mikið um, en þau
voru honum ekki alltaf dans á
rósum. Þessi fáu og fátæklegu orð
eiga ekki að vera neitt aviágrip,
heldur smá þakklætisvottur frá
okkur sem kynntumst honum eftir
að hann var orðinn miðaldra
maður. Frá unnustu hans og vini
hans síðustu ár, frá dætrum henn-
ar, þeirri yngri sem hann reyndist
sem besti faðir, og frá þeirri eldri
og börnum hennar, sem hann var
góður vinur og afi. Árin með
honum áttu að verða svo miklu
fleiri, en örlögin, sem öllum eru
búin við fæðingu, tóku í taumana.
Hann var svo miklu veikari en
okkur grunaði og þetta skeði allt
svo skyndiiega. Hann var hrifinn
svo allt of fljótt á brott.
Eitt er víst, að Júlli var bæði
virtur og elskaður af okkur og
samveran með honum gerði okkur
öll að betri manneskjum, því að
hann var sjálfur svo einstakt
ljúfmenni.
Guð blessi minningu hans.
Unnusta og dætur.
Faöir minn
JÓHANN LÚTHER GUÐMUNDSSON
Álftamýri 34,
lést í Borgarspítalanum 16. 2.
Svainbjörn Jóhannsaon.
Jóhannes Laxdal var mikill
frjálshyggjumaður og þótti vænna
um kvæði Einars Benediktssonar
Til fánans en önnur kvæði. Þar
endurspeglaðist lífssýn hans og
draumur landi og þjóð til handa:
„Heimur skal hér líta í landi
lifna risa fyrir dverg."
Herhvöt kvæðisins féll bardaga-
manninum og hugsjónamanninum
vel í geð. I þessum anda gerðist
hann forystumaður Sjálfstæðis-
flokksins í sínu byggðarlagi um
áratugaskeið. Haiin var mikill
vinur og samherji Björns Líndals
á sínum tíma. Þeir Olafur Thors
kynntust ungir menn, þar sem
Ólafur dvaldist einhver sumur á
Svalbarðseyri um þær mundir, og
hélzt vinátta þeirra, meðan báðir
lifðu. Af öðrum sjálfstæðismönn-
um þótti Jóhannesi jafnan mikið
koma til Jóns á Akri, Péturs
Ottesens og Gísla Sveinssonar, en
síðan komu nýir menn til
sögunnar. Jóhannes var í framboði
fyrir Sjálfstæðisflokkinn í
Suður-Þingeyjarsýslu 1959 og
skipaði heiðurssætið í Norður-
landskjördæmi eystra þá um
haustið eða í fyrsta skipti eftir
kjördæmabreytinguna.
Jóhannes Laxdal hafði ungur
maður haft yndi af sjómennsku og
í hnísu, sel og fyrirdrátt eins og þá
var lenzka, enda veitti ekki af að
draga björg í bú. Sín síðustu ár,
eftir að hann var hættur búskap
tók hann þráðinn upp að nýju og
reri á handfæri og í grásleppu, —
undi því ekki að sitja aðgerðalaus.
Þessu hélt hann áfram þangað til
hann veiktist í október sl. Hann
sagði mér, að hann væri að verða
skjálfhentur, en skjálftinn hyrfi
við að grípa í árarnar.
Jóhannes Laxdal fellur mér
seint eða aldrei úr minni. Ég man
eftir honum glöðum og reifum með
barðastóran hatt á götum Akur-
eyrar eða þar sem hann stóð
teinréttur og hvíthærður í dyrun-
um á Tungu og bauð mér til stofu.
Þá voru ekki sparaðar veitingarn-
ar, en þjóðmálaáhuginn brennandi
fyrir því, sem til heilla horfði
okkar þjóð. Eg gekk ekki svo til
kosninga, að ég kæmi ekki við hjá
Jóhannesi og þægi ráð í húsi
öldungsins. Héðan af verð ég að
láta mér nægja að hugsa til hans,
ef það á fyrir mér að liggja að
halda áfram stjórnmálaafskiptum.
„MeAan sumarsólir bræða
svellin vetra um enjri ok tún
skal vor ást til (slands Klaeða
afl vort undir krossins rún.
djúp sem blámfliiminhæða.
hrein sem jökultindsins hrún."
Ég minnist vináttu okkar
Jóhannesar Laxdals með þakklæti.
Hvíli hann í friði. Ástvinum öllum
sendi ég hugheilar samúðar-
kveðjur og bið þeim guðs
blessunar.
Halldór Blöndal.
SVAR MITT
EFTIR BILLY GRAHAM
Ég á vin, og við erum mjög hrifin hvort af öðru. Við látum
vel hvort að öðru, en ég vil ckki ganga of langt. Hversu langt
er of langt?
Það er eðlilegt, að piltar og stúlkur laðist hvort að
öðru. Guð hefur komið því svo fyrir.
En Biblían varar hvað eftir annað við kynmökum
utan hins helga hjónabands. Fólk getur látið vel hvort
að öðru með ýmsu móti, siðlega og ósiðlega. Eitt er að
haldast í hendur, annað er að hafa ekki stjórn á
höndum sínum. Eitt er vináttukoss, annað ástríðu-
koss. Eg held, að samvizka þín segi þér, hversu langt
sé of langt gengið. Samt fer stundum svo, þegar
venjulegt, ungt fólk, piltur og stúlka, eru ein saman,
að tilfinningarnar ná yfirhöndinni, og þá getur fólk
farið lengra en rétt er.
Hér er nokkrar leiðbeiningar til þess að koma í veg
fyrir, að þú gangir „of langt“.
Sjáðu til þess, að þið séuð aldrei algjörlega ein,
einangruð frá öðrum, Ég veit, að þetta virðist
fávíslegt, en það eru gömul sannindi, að öryggi er
fólgið í því að vera innan um fólk.
Það er góð skemmtun, þegar tveir piltar og tvær
stúlkur eru saman í hóp, og góð vörn við freistingum
og of nánum atlotum. Sum pör eru svo sterk á svellinu,
að þau geta verið ein, án þess að þau gangi of langt, en
ef tilfinningahitinn er mikill, ætti enginn að bjóða
hættunni heim.
Eitt ráð er að læra að vera saman um ýmis
hugðarefni: Sækja saman hljómleika, fara saman í
guðshús, taka bæði þátt í íþróttum. Fólk í tilhugalíf-
inu ætti að taka sér miklu fleira fyrir hendur en sitja
og gæla við freistingarnar. Jafnvel hjónabandið er
hundrað sinnum meira en hið líkamlega. í tilhugalíf-
inu ætti fólk að læra að snúa bökum saman á sem
flestum sviðum lífsins.
+
Eiginmaöur minn, faðir og stjúpfaöir
GUDBJARTUR ÞORGILSSON,
Sörlaskjóli 92,
veröur jarðsunginn frá Fossvogskirkju mánudaginn 19. febrúar kl. 3 e.h.
Unnur Þorsteinsdóttir,
Ágústa Ósk Guðbjartsdóttir,
Unnur Guöbjartsdóttir,
Hildur Jónsdóttir,
Þorstainn Jónsson.