Morgunblaðið - 17.02.1979, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. FEBRUAR 1979
13
í leiðinni
Útburðarvæl í útvarpi
— ýlfur í sjónvarpinu
• „ÚTVARPS- og sjónvarpsskilyrði hafa verid með afbrigðum
slæm í Norður-Þingeyjarsýslu í vetur, segir í nýlegum Degi frá
Akureyri. „Þegar líöur á daginn trufla erlendar útvarpsstöðvar
sendingar Ríkisútvarpsins auk pess sem hálfgert útburðarvæl
truflar. Ef íbúar á svæðinu stilla tæki sín á Reykjavík kemur
sendingin í gusum og ýlfur sker menn í eyru og erlendar stöðvar
trufla sendingar endurvarpsstöðvarinnar í Skjaldarvík. Hvað
sjónvarpinu viðvíkur sést pað sæmilega víðast hvar, en pá
kemur ýlfrið til sögunnar og segja menn hljóðin vera ákaflega
óyndisleg. Að vonum eru Þingeyingar lítt hrifnir," segir í Degi —
og undrar engan.
Vinsæl skammstöfun
• LSD er skammstöfun á heldur óhugnanlegu eiturlyfi og tilurö
pessa lyfs er í rauninni mistök frá upphafi. Þessi skammstöfun er
pó víðar notuð. Þannig gengur Lista- og skemmtideild
Sjónvarpsins undir pessu nafni innan veggja peirrar stofnunar
og nýlega rak nýtt LSD-fyrirbæri á fjörur Hlaðvarpans. Á
ákveðnum stöðum munu hugmyndir um Austurlandsvirkjun
ganga undir nafninu LSD og ku Það standa fyrir orðin „lang
stærsti draumurinn."
„... að verða ólæs
á skáldskap... ?
• Varla er svo gefið út blað eöa rit á íslandi aö Það hafi ekki á
sínum snærum einn gagnrýni aö minnsta kosti og sum peirra
hafa gjarnan einn rýni fyrir hverja grein lista. Samvinnan liggur
ekki á liði sínu í Þessum efnum og í janúartölublaði ritsins fjallar
Gunnar Stefánsson um Sjömeistarasögu Halldórs Laxness. Á
einum stað í rýni sinni segir hann svo:
„Mér skilst að sumir lesendur hafi orðið fyrir vonbrigöum. Einn
gagnrýnandi taldi mestan part bókarinnar lítils verðan, aö mig
minnir. Enda var pað látið fylgja með jafnharðan aö Þessi
höfundur dugi nú ekki lengur til að berja á yfirstéttinni og hylla
hinn horska verkalýð!
Það er kannski ekki furöa Þótt ýmsir svokallaðir menningarvit-
ar fúlsi við bók eins og Þessari. Við lifum á öld sem hefur lítið
með skáldskap aö gera, er kannski að verða ólæs á skáldskap.
Miðlungsbækur fá verðlaun ef Þær eru skrifaðar eftir réttri
„Þjóðfélagslegri“ forskrift og innbyrða hæfilegan skammt af
frösum úr dagblöðum og af málÞingum."
Saklausar, skrækróma og
með síblikkandi augnalok
• VERZLUNARSKÓLABLAÐIÐ leit nýverið dagsins Ijós og að
vanda er Þaö í alla staði hið glæsilegasta. Hér verða Því ekki gerð
nein skil að öðru leyti en Því að við gripum niður í grein eftir Stein
Loga Björnsson, Þar sem hann segir frá ungu fólki í Ameríku. Því
kynntist hann af eigin reynslu sem skiptinemi í Bandaríkjunum á
síðasta ári. Við grípum niður í kafla, sem Steinn Logi kallar
„Tilhugalíf":
„Amerískir strákar hafa allsérstæða hugmynd um Þaö hvernig
stelpur eiga að vera. Þeir vilja helst hafa Þær með hár niður á hné,
undurviðkvæmar og saklausar og skrækróma með síblikkandi
augnlok... Stelpur hafa líka allsérstæða hugmynd um stráka. Þeir
eiga nr. 1 til 10 að eiga bíl eða hafa aðgang að bíl, annars er
hreinlega ekki hægt að vera meö Þeim. Svo verða Þeir líka að vera
soldiö töff. Allt tílhugalíf amerískra unglinga byggist á stefnumót-
um, og Það að strákarnir séu á bíl... Áður en stelpunum er skilað
heim úr bílunum er vanalega lagt einhvers staðar í skugga og kelaö
smástund...“
Þar höfum við Það.
Skiptinemarnir virða fyrir sér líkan af gamla Gullfossi á Þjóðminjasafninu.
Frá vinstri: Rick Palo, Lesley Taylor og Susanna Drennan. Ljósm. Kristján.
Hvernig ætlið þið svo að viðhalda
íslenzkunni, ekki hafið þið neinn
heima fyrir til að tala við?
— Það verður ekki hægt að tala
við neinn heima, en við getum bæði
skrifað bréf og talað inná snældur og
látið senda okkur snældur líka,
þannig að við ættum að hafa mögu-
leika á að viðhalda henni ef við
missum ekki áhugann á því.
Edda Möller, sem með þeim var,
upplýsti að AFS myndi í sumar áður
en að því kæmi að þau færu heim
fara með þau í ferðalag eitthvað út á
land, en stúlkurnar eru í vetur við
nám í Menntaskólanum á ísafirði og
Alþýðuskólanum á Eiðum. Rick er
hins vegar í Menntaskólanum við
Hamrahlíð. Að þessu sinni eru þau
þrjú sem dvelja hérlendis á vegum
AFS, en hún kvaðst gera ráð fyrir að
reynt yrði að hækka þá tölu í 4—5 á
næsta ári, en nú eru um 20 ís-
lendingar erlendis á vegum
AFS-nemendaskiptanna.
HELGARVIÐTAL
„Fjórða hver króna
fer aftur til ríkisins“
• UMRÆÐA síöustu daga hefur nokkuö snúizt um olíu og þær hækkanir sem taldar
eru á næstu grösum og jafnvel er talaö um olíuskort. Vilhjálmur Jónsson forstjóri
Olíufélagsins hf. svarar hér á eftir nokkrum spurningum varðandi olíumálin og
innflutning hennar hingað:
Hvaóan kaupa íslendingar
olíu?
„Frá árinu 1953 hefur
stærsti hlutinn komið frá
Rússlandi samkvæmt við-
skiptasamningi íslands og þess
ríkisfyrirtækis í Sovétríkjun-
um er sér um olíumál. Flug-
vélaeldsneyti og smurolíur
koma hins vegar aðallega frá
grotterdam og Bretlandi og nú
er farið að verzla eilítið við
Portúgali. Olíukaup frá Rúss-
landi og Portúgal standa í
beinu sambandi við fiskmark-
aði íslendinga.“
Hvada áhrif hefur íran á olíu
á innflutning hingaó?
„Iran er annað stærsta olíuút-
flutningslandið og hafa íranir
flutt út um 300 milljón tonn á ári,
en haldið um 20 milljónum tonna
fyrir sjálfa sig. Það munar því
allmikið um framleiðsli þeirra á
heimsmarkaði og þegar við bætist
að kuldar hafa verið víða í Evrópu
og dregið hefur verið nokkuð úr
vinnslu úr léttari jarðolíu sem
meira af benzíni, flugvélaeldsneyti
og gasolíu fæst úr þá veldur þetta
allt saman aukinni eftirspurn og
þar af leiðandi hærra verði, en
olíuverð til íslands fylgir
skráningunni í Rotterdam."
Hvernig er háttad innkaup-
um olíinélaganna á olíu?
„Þeim er háttað þannig að
ríkisstjórnin framselur samn-
inga sína í hendur olíufélag-
anna sem sjá um framkvæmd
innkaupa og flutning og dreif-
ingu um landið. Olían er flutt
til allra félaganna með sömu
skipunum og samvinna er
einnig um að dreifa olíunni út
á ströndina. Einnig má nefna
að vanti eitt félagið olíu þá
hleypur annað félag undir
bagga sé það aflögufært svo og
ef birgðarými vantar um til-
tekinn tíma þá hjálpa félögin
hvert öðru.“
Hvernig taka olí félögin hug-
myndum um ríkistorsjá
olíuinnflutningsins ?
„Verði stofnuð olíuinn-
flutningsdeild ríkisins er eki
að sjá að nein breyting verði til
sparnaðar frá því sem nú er.
Félögin eiga innflutnings-
birgðageyma sína á Faxaflóa-
svæðinu og frekar þarf að
fjölga þeim en fækka. Búið er
að afskrifa þessar eignir að
mestum hluta og taki ríkið við
þeim þarf að meta þær til
núgildandi verðlags sem þýddi
mikið nýtt fjármagn í olíu-
verzlunina og yrðu neytendur
að bera vaxtakostnað af því. Ef
ríkisforsjá kæmi til er sú
hætta fyrir hendi að viðskipta-
sambönd okkar erlendis tapist
og það tel ég vera mestu
hættuna í þessu sambandi."
Hversu mikill hluti olíu-
kostnadar rennur til
ríkisins?
„Fjórða hver króna sem olíu-
félögin taka til sín fer aftur til
ríkisins í formi tolla, vega-
gjalds og söluskatts, svo dæmi
sé tekið og það liggur ljóst
fyrir að verði tollar og skattar
óbreyttir á því benzínverði sem
kemur til með að verða á árinu
verður hér um að ræða sjálf1
krafa hækkun á þessum gjöld-
.um sem nemur milli 4 og 5
milljarða króna.“
Nú er samvinna félaganna
allmikil, en er um sam-
keppni að ræða einnig?
„Samkeppnin er vissulega
fyrir hendi og fyrst og fremst
er hún fólgin í því að veita sem
bezta þjónustu. Þegar flutt er
inn frá sama aðila og á sama
verði gefur auga leið að sam-
keppnin verður á öðrum svið-
um en verðið. Þegar eitt félagið
hefur t.d. hafið nýja þjónustu á
sviði varahluta eða fylgihluta í
bíla þá fylgja hin á eftir og
sambandi er það aðallega að
sjá svo um að útger.ðin hafi
aðgang að svartolíu þar sem
hennar er þörf.“
Hafa olíufélögin samvinnu
um staðsetningu
benzínstöðva?
„Fyrir allmörgum árum ósk-
uðu borgaryfirvöld i Reykjavík
eftir því við félögin að þau
sendu tillögur um hvar benzín-
stöðvar skyldu staðsettar í
borginni og var það gert enda
lágu yfirvöld undir þrýstingi
frá þeim um nýjar og nýjar
stöðvar.
Vilhjálmur Jónsson forstjóri Olíufélagsins hf. á
skrifstofu sinni.
Et'ti’- 'Sáum :
v»r tarið
og má segja að
stöðvarnar í
Reykjavík séu
jafn söluháar og
meðalstórar
benzínstöðvar
erlendis og þær
eru fremur jafn-
ar að sölu. Uti á
landi er hins
vegar frekar til-
viljanakennt
hvar stöðvarnar
eru staðsettar,
en þó hafa félög-
in samráð á
minni stöðunum
og sums staðar
ákveða skipu-
lagsyfirvöld að
ekki sé rúm fyrir
fleiri en eina
stöð í kaupstað
eða kauptúni og
þá hafa félögin
samvinnu um
rekstur hennar."
reyna að laða til sín viðskipta-
vini á benzínstöðvarnar."
Eru ákveðnar reglur um
hversu mikla pjónustu
starfsmenn benzínstöðva
veita, t.d. varðandi ýmsa
snúninga kringum bílinn
o.s.frv.?
„Engir tveir menn eru eins,
en víst brýna öll félögin fyrir
starfsmönrium sínum að veita
sem liprasta þjónustu og hafa
alla afgreiðslu eins liðuga og
kostur er.“
Hvers vegna er aðeins fáan-
leg ein oktantala benzíns?
„Það er fyrst og fremst
vegna þess að við erum fá í
stóru landi og ef taka ætti
fleiri oktantölur til innflutn-
ings, kallar það á algjörlega
nýtt dreifingarkerfi við hlið
þess sem nú er. Bílafram-
leiðendur reyna líka að afla sér
upplýsinga um benzín í því
landi er bílar þeirra fara til og
stilla þá gjarnan samkvæmt
því og við höfum ekki orðið
varir við teljandi erfiðleika í
þessu sambandi."
Eru olíufélögin reiðubúin að
aðstoða útgerðarmenn við
að taka upp svartolíunotkun
í skipum sínum?
„Olíufélagið er alltaf reiðu-
búið að aðstoða á þann hátt
sem það getur helzt og í þessu
Svo rætt sé aftur um olíu-
skort, vofir hann alvarlega
yfir islendingum í
framtíðinni?
„Þróunin í íran er ískyggileg
og nú hefur t.d. Saudi-Arabía
ákveðið að draga nokkuð úr
framleiðslu sinni aftur eftir að
hafa aukið hana meðan óviss-
an rikti í íran. Mexíkanar vilja
ekki auka framleiðslu sína.
Hvað verðið snertir þá er
ólíklegt að þau lönd, sem nú
selja olíuna óunna á 22 dali
tunnuna séu fús til að lækka
það aftur. En í framhaldi af
þessu vona ég að aðrir orku-
gjafar komi einnig til og verði
samkeppnishæfari.
Hvað ísland snertir þá
verður við að gera okkur grein
fyrir því, að olíuseljendur
stofna ekki til nýrra viðskipta
nú og verður jafnvel frekar
dregið úr þeim viðskiptum sem
fyrir eru. Ég held að til dæmis
gæti það komið illa niður á
útvegun flugvélaeldsneytis og
smurolíu ef við fáum ekki að
treysta þau viðskiptasambönd
okkar. Að öðru leyti má segja
að við verðum að skipuleggja
atvinnuvegi okkar betur hvað
varðar alla olíunotkun ef við
ætlum að viðhalda sömu lífs-
kjörum."