Morgunblaðið - 18.07.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. JÚLÍ 1979
17
arvald. Það hafa þeir í raun haft í
núverandi stjórn þar sem odda-
maður var tilnefndur af báðum
aðilum í sameiningu og varð því
að taka tillit til beggja aðila í
stórum ákvörðunum. Aðstaða
oddamanns verður allt önnur nú
þegar eignaraðilar eru orðnir
fleiri en tveir, svo ekki sé talað um
ef þeir eiga eftir að verða mjög
margir eins og opnuð er leið fyrir í
þessum tillögum.
í öðru lagi er það varðandi
verðjöfnun á raforku. Því er hald-
ið fram, samanber ummæli borg-
arstjórans í Þjóðviljanum í síð-
ustu viku, að með stofnun þessa
fyrirtækis væri stefnt að jöfnun
raforkuverðs í landinu. Eg vil
sérstaklega gagnrýna það varð-
andi þessa samninga að ekki er
vikið að verðjöfnunargjaldi því,
sem ríkisstjórnin hefur sett á og
er 19% á alla smásölu raforku, í
samningunum. Ríkið hefur þrátt
fyrir þetta alveg óbundnar hendur
til hækkunar verðjöfnunargjalds-
ins. Góðir samningamenn af hálfu
borgarinnar hefðu að sjálfsögðu
tengt þessi tvö atriði saman og
fengið inn hömlur gegn frekari
hækkun verðjöfnunargjaldsins og
lækkun þess í áföngum.
Þetta mikla hagsmunamál
Reykvíkinga hefur alveg verið
látið fara lönd og leið í þessum
samningum.
„Ríkiö hefur, þrátt
fyrir þennan samn-
ing, óbundnar
hendur til hækkun-
ar veröjöfnunar-
gjaldsins“
„Áhrif Reykjavíkur
myndu stórminnka
frá því sem nú er“
Verið er að kalla
rafmagnsskömmtun
yfir Reykvíkinga
í þriðja lagi er það rafmagns-
skömmtun. En talin er hætta á því
að miðað við landið allt geti orðið
orkuskortur tvo næstu vetur, eða
þar til Hrauneyjafossvirkjun
verður tekin í notkun haustið
1981.
um byggðalínu til Norður- og
Austurlands eru tímabundnir og
gilda aðeins til áramóta og þá um
ákveðið magn.
Stjórn Landsvirkjunar gekk
þannig frá þessum sömu samning-
um til þess að tryggja að Suðvest-
urlandssvæðið nyti forgangs ef til
skömmtunar þyrfti að grípa. Með
þessum tillögum sem Reykjavík-
Ástæðan fyrir þessu er tvíþætt.
Annarsvegar hafði verið reiknað
með því að Kröfluvirkjun myndi
að einhverju leyti framleiða raf-
magn, en ekki er nú útlit fyrir það,
nema þá í mjög litlum mæli. Hins
vegar er hætt við því að árið í ár
verði mjög lélegt vatnsár og að
vatnsforði Þórisvatns muni ekki
nægja til þess að halda uppi
rafmagnsframleiðslu með fullum
afköstum tvo næstu vetur.
Þessi orkuskortur þyrfti ekki að
koma niður á núverandi svæði
Landsvirkjunar, það er Reykjavík
og Suðvesturlandi. Tekið skal
fram að núverandi samningar
Landsvirkjunar um sölu raforku
urfulltrúarnir hafa nú samþykkt
er gert ráð fyrir að rafmagns-
skömmtun komi hlutfallslega nið-
ur á öllum kaupendum raforku
hvar á landinu sem þeir búa.
Þannig að með þeim er vísvitandi
verið að kalla rafmagnsskömmtun
yfir íbúa Reykjavíkur og Suðvest-
urlands. Með öðrum orðum, Reyk-
víkingar fá í engu að njóta þess
frumkvæðis sem þeir hafa haft í
orkumálum til þessa.“
Áhrif sameiningarinnar
á rafmagnsverðið
— Er tryggt með samningnum
að rafmagnsverð í Reykjavík muni
ekki hækka vegna sameiningar-
inn?ir?
„I samningnum er gert ráð fyrir
því að Landsvirkjun yfirtaki svo-
kallaðar byggðalínur, þ.e.a.s. 132
KW línur til Norður- og Austur-
lands og til Vestfjarða. Látið er að
því liggja að rafmagnsverð þurfi
ekki að hækka vegna þessarar
ákvörðunar, þar sem ríkið tekur
að sér greiðslu hluta af byggingar-
kostnaði við þessar línur. Er þá
gert ráð fyrir að sá hluti kostnað-
arins sem Landsvirkjun tekur á
sig greiðist með tekjum af sjálfum
línunum. Frá þessu atriði er alls
ekki gengið nægilega vel í samn-
ingnum. Landsvirkjun á að gefa út
skuldabréf að fjárhæð 5613 millj-
ónir og 600 þúsund, eða jafnvirði
þeirrar greiðslu í Bandaríkja-
dollurum miðað við gengi fyrsta
janúar 1979. í samningnum er
ekkert ákveðið hver tekur ákvörð-
un um það við hvorn gjaldmiðilinn
verður miðað, en ljóst er að á
tímum gengissigs og gengislækk-
ana gæti reynst erfitt að miða við
Bandaríkjadollar."
600 milljónir
Reykvíkingum í óhag
— Hvað með arðgreiðslurnar?
„Undanfarin ár hefur Reykja-
víkurborg lagt fram sem höfuð-
stólsframlög allmiklar fjárhæðir
til Landsvirkjunar og hefur það
verið gert í tengslum við byggingu
nýrra virkjana og hafa þessi
framlög samtals numið 391 millj-
ón 430 þúsundum og þá er miðað
við verðlag þess árs þegar fjár-
hæðirnar voru lagðar fram.
í núgildandi lögum um Lands-
virkjun er gert ráð fyrir því að
eigendum verði greiddur arður af
þessum framlögum. Stjórn Lands-
virkjunar hefur nýlega samþykkt
að framreikna höfuðstólsframlög
til núgildandi verðlags og sam-
kvæmt ákvörðun stjórnar Lands-
virkjunar nema þau tveimur
milljörðum 571 milljón og 951
þúsundum. Var borgarstjórn til-
kynnt þetta með bréfi 21. maí sl.
Samningamenn Reykjavíkur
hafa hins vegar samþykkt mun
lægri framreikning, þ.e.a.s. tvo
milljarða 268 milljónir 963 þúsund
krónur. Þarna munar rúmum 300
milljónum króna Reykjavíkurborg
í óhag. Inn í þessa fjárhæð vantar
framlag að upphæð 41 milljón
króna sem greidd var til Lands-
virkjunar 1970 og ágreiningur
hefur verið um hvort telja skuli
höfuðstólsframlag eða beint fram-
lag í rekstur. Framlagið frá 1970
myndi vera að núvirði um 300
milljónir, þannig að í heild munar
hér um 600 milljónum Reykjavík-
urborg í óhag.
Þá er enn eitt ákvæði sem
verður að minnast á. Því eins og
kunnugt er keypti Reykjavíkur-
borg fyrir allmörgum árum jörð-
ina Nesjavelli í Grafningi til að
virkja þar mikil hitasvæði sem eru
í Henglinum og tilheyra þessari
jörð. Var þar gert ráð fyrir fram-
tíðar stækkunarmöguleikum Hita-
veitunnar. Rannsóknir benda til
að hagkvæmt gæti verið að byggja
þar og reka jarðvarmastöð til
raforkuframleiðslu sem gæti þá
verið til almenningsnota í Reykja-
vík.
Samningamenn Reykjavikur-
borgar hafa nú samið þennan rétt
af sér því að í samningnum er
fram tekið að Landsvirkjun hafi
einkarétt til að byggja orkuver 5
MW og þar yfir.
Við öðru var ekki að búast
Af þessum atriðum má sjá auk
hinna almennu ókosta sem þetta
nýja kerfi hefur í för með sér og
ég gat um í upphafi fer því fjarri
að hagsmuna Reykjavíkur hafi
verið nægilega gætt í þessum
samningum.
Reyndar var aldrei við því að
búast eins og til þessarar samn-
ingagerðar var stofnað, auk þess
sem vinstri flokkarnir í borgar-
stjórn hafa því miður sýnt það í
hverju málinu á fætur öðru að
þeir cru mjög hallir undir vinstri
stjórnina og þá ráðherra sem þar
sitja."