Morgunblaðið - 18.07.1979, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. JÚLÍ1979
19
Árni Guðmundsson
múrmeistari—sextugur
Þegar ég var sendur sem kúa-
smali í sveit varð ég þess brátt
áskynja, að þar um slóðir var
mannfólki skipt í tvo hópa; hina
gáfuðu og þá andlega tregu. Um-
ræður víða í sýslunni snerust ekki
endilega um veðurfar heldur
gáfnafar, andlegt ástand einstakl-
inga, sveitarfélaga og jafnvel
sýslna. Það þarf naumast að taka
fram að þetta var'í Suður-Þing-
eyjarsýslu meðal andlegs háaðals
þessa lands. Eins og gefur að
skilja skipuðu þingeyingar sjálfir
toppsætið á vitsmunalista úttekt-
arinnar. Næstir komu húnvetn-
ingar og borgfirðingar. En bilið
milli fyrsta og annars sætis var
ómælanleg eyðimörk og eilífð.
Mér leið alltaf frámunalega vel
meðal þingeyinga, nema þegar
kom að djúpspekinni og gáfnatal-
inu. Þá skrapp ég alltaf saman í
andlegan kuðung og vesalings
sálarhróið gat komist fyrir á milli
tánna. Vart gat ég talist stautfær
á bók og kunni hvorki að varpa
fram bögu né bregða fyrir mig
fornmáli og slá um mig með
spakyrðum að innfæddra sið. Þeg-
ar ég fór í sendiferð til eins af
Sókratesum sýslunnar, Indriða á
Fjalli, reyndi ég að fela meðfætt
ábyrgðarleysi mitt og „idiótí" með
að sýnast vizkulegur í svipmóti,
andlegum töktum og misheppnuð-
um gáfumanna kækjum og þykj-
ast axla alvöru lífsins á herðum.
Allir mínir tilburðir í þá átt runnu
út í sandinn á hlaðvarpa skáld-
bóndans. Þar um sveitir þótti
naumast tilhlýðilegt að minnast
eða eyða púðri á gáfnafar Akur-
eyringa. Hér voru samræður
manna á æðra og göfugra plani í
þessari kúltúr-Aþenu þeirra Gaut-
lendinga, Skútustaðamanna,
Sandara, Hriflunga, Hraunkot-
unga, Mýrar-í-Bárðardals-niðja,
Illugastaðaafspringa, Reykhlíð-
inga, Laxmýringa og gáfnaljós-
anna af Grenjaðastaðaætt sem og
Jóakimunga eða Auðna-benedikt-
anna frá Þverá svo stiklað sé á
einhverju stóru og bitastæðu. Já,
hér komust sjaldan andlegir hott-
intottar á blað eins og við Akur-
eyringar eða þá Eyfirðingar og
hvað þá Skagfirðingar. Svei mér
ef mig minnir ekki, að á þá
síðastnefndu hafi helst verið litið
líkt og negra í Texas. Því urðu mér
umskiptin eftirminnileg og fagn-
andi undrunarefni þegar ég fór
síðar í sveit í Skagafjörð. Þar þótti
mér umræðuefnið öllu léttara og
skemmtilegra. Hér ræddu menn af
meiri áhuga um kvennafar en
gáfnafar. Hér glöddust menn,
sungu og hlógu saman um helgar
og þeystu um hérað á gölnum
folum og fóru geyst eins og band-
óðir kósakkar. Vinsælasta um-
ræðuefnið var jafnan hestar,
\
J
heimabrugg (á bannárunum), ást-
in og meðfylgjandi hopp og hí og
húllumhæ. Hér átti hálfviti eins
og ég fremur heima. En það litla,
sem ég kann í íslensku á ég að
telsverðu leyti veru minni meðal
þingeyinga að þakka sem smápolli
í þessari klassísku akademíu tung-
unnar. Fyrir það er ég ævarandi
þakklátur. Þegar Skagfirðingur-
inn, Árni múrmeistari Guðmunds-
son, settist í fyrirsetastólinn á
vinnustofu minni snemma á s.l.
vori til portretgerðar vegna væn-
tanlegs sextugsafmælis, sem er í
dag, fannst mér hann flytja með
sér léttan og kærkominn skag-
firskan blæinn í bæinn. Jafnan
var hann glaður og reifur í bragði.
í sálarranni hans ríkir birta og
bjartsýni athafnamannsins, þar
sem oftast „skín við sólu Skaga-
fjörður". Það er líkt farið með
sálarrannið eða heilabú manna, að
þar eru innréttingar og vistarver-
ur af margvíslegustu og furðuleg-
ustu gerðum og stærðum líkt og
þau fjölmörgu húsakynni og íbúð-
ir, sem afmælisbarnið hefir reist
um dagana af dugnaði, eljusemi og
fyrirhyggju. Hjá Árna sjálfum er
andlega innréttingin af vandaðri
og dýrari gerðinni. Vistarverur
eru margar, þar sem bæði er hátt
til lofts og vítt til veggja. Skonsur
eru fáar að undanskildu einu
smá-kamesi, sem nálgast að vera
myrkrakompa eða skammarkrók-
ur — þar á ég við ættfræðigeymsl-
una, sem er bæði lítil og tóm hjá
skagfirðingi að vera. Árna er
annað betur gefið en ættfræði-
stagl. Því veit ég minna um
uppruna og rætur múrmeistarans
en skyldi. Þó þekki ég suma
bráðskarpa frændur hans og veit
deili á öðrum, sem gefa þingeying-
um sízt eftir. Af ofanskráðu
kjammsi má sjá, að ég er sjálfur
tekinn að líkjast þingeyingum í
mati á mannfólki með aldrinum.
Árni er fæddur í Viðvík í Skaga-
firði þann 18. júlí 1919. Foreldrar
hans voru hjónin Guðmundur
bóndi í Smiðsgerði í Kolbeinsdal
Benjamínssonar bónda á Ingveld-
arstöðum Friðfinnssonar. En
móðir hans var eyfirzk (Kjarna-
ætt), Anna Jónsdóttir bónda And-
réssonar á Syðri-Bægisá í Öxna-
dal. Eiginkona Árna er Anna
Guðmundsdóttir Sveinssonar á
Litla Lóni á Snæfellsnesi. Börnin
eru: Guðrún gift í Danmörku.
Róbert Trausti stjórnmálafræð-
ingur og útvarpsþulur, kvæntur
Klöru Hilmarsdóttur forstjóra
Sigurðssonar í Kötlu. Anna Mar-
grét við iðnnám í bókbandi og
Sigríður Ólöf í barnaskóla.
Árni hefir verið múrari og
verktaki í Reykjavík um langt og
farsælt skeið. Hann hefur stuðlað
að vexti og viðgangi höfuðborgar-
innar með yfirumsjón með bygg-
ingu mannvirkja, stórhýsa og
allskyns húsa. Hann kom beint úr
Skagafirði eins og þingeyingurinn
Skúli fógeti faðir Reykjavíkur og
líkt og við öll, svokölluðu „að-
skotadýrin", sem streymdum að úr
öllum áttum og tókum þátt í
sköpun og uppbyggingu þessarar
snyrtilegu borgar, bráðum gleymt
fólk úr strjálbýlinu, sem tók með
sér vissa menningu, siði og stór-
hug, og mun renna saman í sterk-
an stofn. Hér inn af Laugardaln-
um í næsta nágrenni beitti Árni
sér fyrir að reisa fjölbýlishús fyrir
fleiri tugi févana fjölskyldna.
Þótti framkvæmdin takast með
þeim ágætum, að háhýsið var
nefnt Árnasafn í virðingarskyni
við verktakann og frumkvöðulinn.
Svo mætti lengi telja. Menn hafa
leitað til hans og falið honum
mikil og vandasöm verkefni, sem
hann hefir leyst af hendi með
stakri prýði. Ekki hefir hann
heldur brugðizt trausti manna. Þó
að Árni standi nú á sextugu
svellur honum enn móður til nýrra
og meiri átaka. En meðan mönn-
um er refsað fyrir dugnað og
framtak í gapastokki eða rass-
skellimaskínu kerfisins í formi
nýrra og æ þyngri álaga og skatta
siglir múrmeistarinn nauðugur
undir hálfum dampi eins og allt of
margir athafnamenn og dugnað-
arforkar í dag. Máttarstólparnir
svokölluðu eru að hrynja saman.
Það hlakkar eflaust í mörgum. En
hvað fáum við í staðinn? Hálaun-
aða og duglausa kerfisdrauga, sem
hjálpa til við að múra upp í
kjaftinn á okkur og höggva á
útréttar rithendur.
Árni kom févana og umkomulít-
ill sveitapiltur til Akureyrar til að
nema iðn sína. Brátt komst hann í
kynni við óréttlæti heimsins í
þessum friðsæla og fagra bæ, þar
sem allir sátu ekki við sama borð
eins og á Sæluviku skagfirðinga.
Lífið er „töff" eins og þar stendur
og engin samhangandi sæluvika,
sízt hjá lítilsmegandi iðnlærling-
um fyrir stríð, sem oft á tíðum
þoldu svipaða meðferð og kaup-
lausir þrælar. Árni sigraðist á
öllum erfiðleikum og flaug yfir
alla hindrunarmúra af eigin
rammleik. Mótbyrinn stælti hann
og efldi. Hann vann sig brátt í álit
og endaði sem einn af dugmestu
verktökunum hér syðra í harðri
samkeppni. Nú horfir hann
beiskjulaus til lærlingsáranna
nyrðra, þar sem hann hefði sum
staðar að ósekju mátt mæta meir.
réttlæti. Eftir að hafa kynnzt
mörgum mætum iðnaðarmönnum,
einkanlega prenturum og bóka-
gerðarmönnum, er ég ekki lengur
forviða á hversu margir af mestu
og beztu forsætisráðherrum Dana
hafa komið úr röðum iðnaðar-
manna, allt frá Thorvaldi gamla
Stauning, sem var vindlagerðar-
maður að iðn. Hvorki skorti múr-
arann’, afmælisbarnið, hæfni né
getu ef hugurinn hefði sveigzt inn
á svipaðar brautir. Hann hefði að
minnsta kosti kunnað að múra
upp í brestina og getað fellt stein
við stein í uppbyggingu með öðru
en steinlími og sandi til jákvæðra
framkvæmda og framfara. Flest
okkar hefðum getað orðið eitthvað
annað en við urðum, en óvíst er
hvort við hefðum að sama skapi
orðið hamingjusamari. Ætli það
sé ekki ein af mörgum orsökum
vansælu mannskepnunnar, að
óska sér að vera annað en raun er
á og spenna óskirnar of hátt, svo
að reynt sé aftur að gerast spakur
og þingeyskur í hugsun. Árni hefir
aldrei verið haldinn slíkum hugar-
órum né óskadraumum, sem aldrei
rætast. Því hefir hann ekki orðið
vonsvikinn, vansæll og óham-
ingjusamur. Honum hefði eflaust
opnazt margar dyr ef hann hefði
gengið menntaveginn, sem hefði
reynzt honum greiðfær. En í þann
tíð skorti fleiri efnismenn en Árna
skotsilfur og sjóði til langskóla-
náms. Árni er ánægður með hlut-
skiptið og sæll með sinn lífsferil
og hefir ærna ástæðu til. Nú getur
hann litið glaður og ánægður yfir
farinn veg.
Eg árna honum allra heilia á
þessum dýrðar degi með þökk
fyrir skemmtileg kynni, að ó-
gleymdri þrautsegju og þolinmæði
í fyrirsetu er ég reyndi mitt
ýtrasta til að eilífga afmælisbarn-
ið i olíu á striga, allt til síðustu
yfirferðar og fínpússningar
kúnstverksins.
Örlygur Sigurðsson
Margra mánaða bið að fá síma
fluttan milli húsa í Bolungarvík
Bolungarvík, 16. júlí.
HELDUR eru Bolvíkingar óhressir
yfir þeim þjónustuhætti Pósts og
síma, sem snýr að viðhaldi og
viðgerðum símkerfis hér í Bolungar-
vík. Þessa þjónustu hafa forráða-
menn Pósts og síma ekki séð ástæðu
til að flytja hingað í bæinn heldur
hafa þeir þjónað þessum þætti frá
ísafirði og má segja að sú þjónusta
sé fyrir neðan allar hellur. Það
reynir á þolinmæði manná að þurfa
að bíða eftir að fá síma fluttan svo
mánuðum skiptir. Dæmi eru um að
menn hafi þurft að bíða eftir síma-
flutningi síðan í janúar á þessu ári
og til dagsins í dag.
Nú standa yfir miklar fram-
kvæmdir á vegum bæjarins í gatna-
kerfi bæjarins. Það fer ekki hjá því
að símastrengir og aðrar lagnir í
þessum götum eru í hættu, þegar
slíkar jarðframkvæmdir eiea sér
stað og hafa þeir, sem þarna búa,
orðið að vera símalausir svo dögum
skiptir án þess að svo mikið sem
litið sé á skemmdirnar. Sjálfvirka
stöðin hér er 400 númer og mætti
ætla að það væri fullt starf að sinna
viðgerðum og viðhaldi í þessum bæ
en þess í stað má segja að símavið-
gerðarmennirnir frá ísafirði séu
frekar sjaldséðir gestir hér.
— Gunnar
\M 09 fritt fyrír börn mnan 10 ára.
Bestu kjörin, hagkvæmasta veröiö.
Benidorm einn veöur-
sælasti staöur Spánar.
Ferðamiðstöðin hf.
Aöalstræti 9 Reykjavík. Símar: 11255—12940.
Næsta brottför 1. ágúst.
Beint leiguflug.
Reyndir fararstjórar
Seljum farseöla á hag-
kvæmasta veröi um
allan heim.