Morgunblaðið - 13.12.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 1979
í þessari bók er hann á ferð' með Agnari Kofoed-Hansen um grónar ævislóöír hans, þar sem
skuggi gestsins með Ijáinn er aldrei langt undan. Gerð eru skil ættmennum Agnars báðum megin
Atlantsála og birtu brugöiö á bernsku hans undir súð á Hverfisgötunni, þar sem hann í
langvinnum veikindum dreymir um aðíljúga. Rakið er stórfurðulegt framtak hans og þrautseigja
í danska flughernum og flugferill hans í þjónustu erlendra flugfétaga, þegar stundum kvað svo
>- rammt að í náttmyrkri og þoku, að lóða varð á jörð með blýlóói.
Heimkominn hefur hann forgöngu um stofnun flugfélags — og
hefst þá brautryðjandaflug hans, uþphaf samfellds
flugs á íslandi, oft á tíðum svo tvísýnt flug
að nánast var flogið á faðirvorinu.
En Jóhannesi Helga nægir ekki aö
rekja þessa sögu. Hann lýsir af
Á brattann; minningar 09 til inn í hugarheim Agnars,
Agnars Kofoed-Hansen u*an v'® *,ma sögunnar, og
er saga um undraveröa 9efur henni f.anni9 óvæn,a
þrautseigju og þrek- vk,d•
raunir meö léttu og
bráðfyndnu ívafi.
Höfundurinn er Jó-
hannes Helgi, einn af
snillingum okkar í ævi-
sagnaritun með meiru.
Svo er hugkvæmni
hans fyrir aö þakka aö
tækni hans er alltaf ný
meö hverri bók.
Almenna
bókafélagið
Austurstræti 18
sími 19707
SkemmuveKÍ 36
simi 73055
Með eldmóði
Kristinn E. Andrésson:
UM ÍSLENZKAR BÓK-
MENNTIR. RITGERÐIR II.
335 bls.
Mál og menning.
Rvík, 1979.
KRISTINN E. Andrésson var
rómantískur bókmenntafræðing-
ur, lagði alltaf áherslu á einstakl-
ingsafrek, lyfti höfundum sem ann-
að hvort studdu málstað hans eða
honum þóttu vænlegir á því sviði
og gerði jafnframt háar listrænar
kröfur. Bókmenntirnar voru hon-
um áhugamál, stjórnmálin hins
vegar hjartans mál. Var því ekki
að furða þótt hann tengdi þetta
tvennt einatt saman. En hann var
heiðarlegri en svo að hann van-
rækti annað á kostnað hins eða
blekkti sjálfan sig og aðra með því
að halda fram að þetta tvennt
væri eitt og hið sama. Bókmennta-
skrif hans — þótt pólitísk væru —
voru því að vissu marki réttlát þar
eð hann gerði ekki lítið úr listræn-
um verðleikum pólitískra and-
stæðinga. Ef hann deildi á þá
deildi hann á réttum forsendum,
aðgreindi bókmenntir og stjórn-
málaskoðanir. Að því leyti bar
hann höfuð og herðar yfir marga
skoðanabræður sína sem spotta og
níða skáldverk pólitískra and-
stæðinga án þess að nefna nokkru
sinni pólitík.
í þessu öðru bindi ritgerða hans
eru meðal annars smágreinar um
íslenska rithöfunda, flestar skrif-
aðar vegna afmæla eða þess hátt-
ar. Hér eru líka fáeinar umsagnir
eða ritdómar. Kristinn var ekki
atvinnugagnrýnandi heldur spari-
gagnrýnandi sem maður kallar
svo, skrifaði um bækur sem hon-
um þóttu máli skipta. Hann þurfti
því sjaldnast að hraðvinna um-
sagnir eins og tíðkast á dagblöð-
unum heldur gat hann farið yfir-
vegað og gagngert ofan í saumana
á þeim verkum sem hann tók til
meðferðar. Hér í Ritgerðir II eru
líka meiri háttar yfirlitsritgerðir
sem Kristinn skrifaði á síðasta
skeiði sínu sem ritskýrandi, Bók-
menntaárið 1965, Islenzk ljóða-
gerð 1966 og Staða íslenzkra
bókmennta nú (1970).
Síðast talda ritgerðin er veiga-
minnst, hinar tvær ýtarlegri. Þar
má glöggt sjá hvaða hlutverk
Kristinn ætlaði íslenskum rithöf-
undum og hvaða vonir hann batt
við að þeir ræktu það hlutverk
sem hann taldi þeim fyrirbúið.
Ef skáld voru honum að skapi
skrifaði hann gjarnan um þau af
upphöfnu hrifnæmi, lýsti hvaða
áhrif verk þeirra hefðu á eigin
tilfinningar og sparaði þeim
hvergi lofið. Til dæmis segir hann
Bðkmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON
um Jón óskar í íslenzk ljóðagerð
1966.
»Hann kom með eitthvað sem
snart mann, eitthvað þýtt og
ómfagurt sem smaug í gegnum
háreystina, svo að hún hljóðnaði
fyrir þessum einfalda tóni. Og í
hópi hinna ungu varð hann einn af
þeim sem stóðu hug mínum næst,
og ég hef unnað sögum hans og
ljóðum, og þau hafa fylgt mér og
gera það, eins og fegurðin og vonin
hljóta alltaf að gera.«
Þegar Kristinn hóf útgáfu
Rauðra penna 1935 taldist hann
auðvitað í takt við tímann. Skáld
eins og Jóhannes úr Kötlum,
Guðmundur Böðvarsson og Snorri
Hjartarson voru eftirlæti hans.
(Hér miða ég ekki aðeins við árið ’35
heldur líka næstu ár sem í hönd fóru.)
Kristinn hvatti þá til athafna. Og
þeir mátu að sínu leyti forystu-
hlutverk hans. Þegar svo atóm-
skáldskapur, formbylting, mod-
ernismi eða hvað við eigum að
kalla það, koma fram á sjónar-
AIKJI.YSINCASIMINN KR:
22410
jBRoreunbtabtb
JOLAGLEÐII
PENNANUM
Jólasveinarnir okkar hafa lýst
þóknun sinni á Jólamörkuðum
Pennans
enda hefur
úrvalið sjaldan
verið fallegra!
vel-
Jólamarkaðurinn, Hallarmúla,
Laugavegi 84,
Hafnarstræti 18.
Greinar, ræður og
myndir frá niðjamóti
V íkinglæk jarættar
KOMIÐ er út kverið „Greinar,
ræður og myndir“ frá niðjamóti
því, er Víkingslækjarætt efndi til
siðastliðið sumar í minningu 3ja
alda afmælis ættföðurins Bjarna
Halldórssonar hreppstjóra á
Víkingslæk.
Hér er um 2 greinar, 6 ræður og
10 myndir að ræða, en allar
myndirnar frá mótinu tók Ólafur
K. Magnússon ljósmyndari. Kver-
ið, sem er hið eigulegasta fæst í
Reykjavík hjá Steinari Þórðarsyni
í Bókaverzlun Sigfúsar Ey-
mundssonar. Ennfremur í flestum
kaupfélaganna austanfjalls.
V í KI V4.NI.. i: K,1All. KTT
mdjamOt
á Koltlum i Gtimuirsliohi
21, júni 1979
Lreiiiur. ru ftiir 0(4 ■nyndir
Rcvkjavík 1979