Morgunblaðið - 13.12.1979, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 1979
í ferð um Vesturbakkann
bað skall skyndilega á vetur í Jerúsalem þennan dag sem ég íór á
vegum Press Office að heimsækja nokkrar landnemabyggðir á
Vesturbakka Jórdanár, cinkum þó og sér í lagi hefur verið í fréttum
smábyggðin Eiion Moreh, en þaðan hafa nú landnemarnir verið
fjarlægðir með vaidi og settir niður á öðrum stað.
Þegar við keyrðum um eitt af
úthverfum austurhluta Jerúsalem
sagði Sam Becker bílstjóri söguna af
því þegar þetta svæði var enn á valdi
Jórdaníu og Páil páfi sjötti kom í
heimsókn. Hussein konungur vildi
sýna páfa virðingar- og vináttuvott
og hét að gefa honum tiltekinn
landskika þar sem reist yrði kirkja.
Hussein tilkynnti þetta í útvarpinu,
en í skjóli næstu nætur brugðu þeir
við sem bjuggu á þessum slóðum og
hófust handa um að reisa mosku á
staðnum. Lögum samkvæmt má ekki
rífa mannvirki sem byrjað er á, svo
að þegar dagur rann og páfi bjóst til
að fara að skoða land sitt og blessa
það, stóð þar hálfkláruð pínulítil
moska. Þar með var ekkert hægt að
gera í málinu og páfi varð af
kirkjunni sinni. Þessi moska lætur
lítið yfir sér og þangað kemur varla
hræða, en hún er þarna og er kölluð
Páfamoskan.
blóm. Ef svo heldur áfram sem
horfir verður þarna megin Jórdan
varla eyðimörk lengi, heldur sam-
felldur aldingarður.
Varðmenn ísraela fylgjast með frá
stöðvum við ána og handan hennar
eru hermenn Jórdaníu. Hins vegar
kemur sjaldan fyrir að nokkuð beri
sérstakt til tíðinda og allt er með
friði og spekt.
Við renndum fyrst í hlað í land-
nemaþorpinu Nativ Havgod. Þar búa
um þrjátíu og tvær fjölskyldur, flest
er það ungt fólk sem hefur sezt
þarna að á Síðustu tíu árum. Við
hittum þar ung hjón Ruben og Mimi
sem tóku sig upp frá Jerúsalem fyrir
fjórum árum og fluttust til Nativ
Havgod. Líf landnemanna þarna er
ekkert hunangslíf, en það byggist á
hugsjónum sem eru harla geðþekkar
og þeim er þetta skapandi og upp-
Uúsvagnarnir á Ellon Moreh. Þeir hafa nú verið fjarlægðir.
Heimsókn í Eilon Moreh
skömmu áÖur en landnemar
þar voru fjarlægðir með valdi
Þegar við ókum niður eftir og
eyðimörkin lá brátt fyrir fótum
okkar var ljóst að veturinn í Jerúsal-
em var ekki þar. Sem við komum
niður fyrir sjólínu var sandrok og
heitur vindur í mörkinni. Við keyrð-
um gegnum Jeríkó, hálfgildings
draugaborg, einkum setja þó ömur-
legir leirkofar, yfirgefnar flótta-
mannabúðir svip sinn á bæinn.
Borgin sjálf er þó að lifna við aftur,
þar búa vitanlega einvörðungu Ar-
abar en þeir hafa ágætis samskipti
við landnemana ísraelsku í grennd-
inni, bæði í kibbutzunum og í
þorpunum sem hafa verið reist
þarna síðustu árin. Þetta er það
landssvæði sem kallað er Júdea —
norðar tekur við Samaría.
Það er víða stórkostlegt að sjá
verk ísraela á þessum slóðum, þeir
hafa leitt vatn yfir eyðimörkina og
stór flæmi eru að gróa upp, þarna
eru ræktaðir ávextir, grænmeti og
byggilegt líf. Ríkisstjórnin hefur
stutt mjög við bakið á þeim sem
leggja fyrir sig landbúnað og akur-
yrkju og reisir smáhús landnemun-
um að kostnaðarlausu og leggur
þeim til nauðsynlegan vélakost.
Síðan þarf að hefja að greiða af
þessu þegar búseta hefur staðið í tíu
ár. Frekar en annars staðar er
auðvitað enginn búmaður nema.
hann berji sér og Ruben segir það
standa þeim fyrir þrifum hversu
langur greiðslufrestur er frá því þeir
afhenda afurðir sínar og þar til þær
fást borgaðar. Sömuleiðis hefur
gengið erfiðlega að fá ýmiss konar
viðbótarlán og fyrirgreiðslu. I Nativ
Havgod er stunduð mikil blómarækt
og blómin seld til margra Evrópu-
landa. Er ágætis aðstaða sem komið
hefur verið upp í þorpinu til að búa
um blómin á sem hraðvirkastan
máta, svo að þau komist sem fyrst á
markaði.
Ruben segir okkur að samskiptin
við Arabana á þessu svæði séu
átakalaus með öllu. Margir þeirra
hafi framan af komið til vinnu í
þorpunum og á samyrkjubúunum.
Það var einkum fyrstu árin, því að
eftir því sem árin hafa liðið hafa
Arabarnir einnig reist sér sín þorp,
tekið sér til fyrirmyndar vinnubrögð
Israela og ræktað upp eyðimörkina.
Þeir framleiða mikið af ávöxtum og
þeir eru allir seldir yfir til Jórdaníu.
Við keyrðum síðan upp með Jór-
dan og þar skiptast á Bedúínabyggð-
ir og æ fleiri Arabaþorp eftir því
sem ofar dregur og nær Jórdaníu.
Þótt bústaðirnir séu sums staðar
ekki merkir, hvorki á ísraelskan
mælikvarða hvað þá okkar velmeg-
unarkvarða, þá rek ég augun í að
sums staðar á þessum fornfálegu
hreysum eru sjónvarpsloftnet. Og
hreinleg börn skokka eftir veginum
með skólatöskur sínar, konur eru að
þvo við vatnspóstana, allt andar
friðsæld og áreynsluleysi.
Svo nálgumst við Nablus, þar
hefur allt verið vitlaust upp á
síðkastið, eins og menn vita sem með
fréttum hafa fylgzt. Borgarstjórinn
Bassan Zak gaf yfirlýsingar sem
þóttu halla ansi nærri PLO og allt
fór í bál og brand. Um tíma leit út
fyrir að stjórn Begins myndi grípa
til þess ráðs að fjarlægja hann frá
Nablus. Bæjarstjórar flestra Araba-
byggðanna á Vestur-bakkanum tóku
sig upp, héldu til Jerúsalem, höfðu
uppi mótmæli og í austur Jerúsalem
var efnt til aðgerða, Zak til stuðn-
ings, hann fór í hungurverkfall og
síðan konan hans honum til samlæt-
is. Israelar sem komu í grennd við
Nablus áttu iðulega fótum sínum
fjör að launa, bílar þeirra voru
grýttir og menn skotnir úr launsátri.
Þegar þarna var komið sögu var
að kyrrast og fyrirsjáanlegt að
ríkisstjórnin hafði komizt að þeirri
niðurstöðu að Zak yrði mun hættu-
legri sem píslarvottur og því var
orðið rólegt í Nablus, að kalla. Ég lét
í Ijós þá ósk við Sam Becker að við
fengjum okkur snæðing í Nablus
áður en lengra væri haldið. Hann
þverneitaði því og sagðist hafa farið
þarna um fáeinum dögum fyrr og
bíll sinn stórskemmdur og mesta
mildi að hann þurfti ekki að grípa til
byssunnar.
Svo að við héldum áfram upp á
Eilon Moreh sem er ekki ýkja langt
frá Nablus, uppi á Moriafjalli, þar
sem guð skipaði á sínum tíma
Abraham að fórna syni sínum.
Ofstækisfólk úr samtökunum Gush
Emunim hafði tekið þar arabiskt
land traustataki og sett sig niður
með sitt hafurtask og neitaði að
víkja þótt búið væri að kveða upp
ótal úrskurði, bjóða því annað land
til búsetu og ég veit ekki hvað.
Fólkið hafði sett þarna niður stóra
húsvagna og hreiðrað um sig vel
innandyra, en umhverfið er með því
óyndislegra sem ég hef áður séð. Þar
er grjót og ekkert nema grjót,
vindurinn þarna uppi var meira að
segja ískaldur og stundum tók svo í
vagnana að manni var næst að halda
þeir færu á hverri stundu um koll.
Við bönkuðum upp á í einum
vagninum hjá Michaelu Shud, ungri
konu sem var að gefa ungu barni
sínu að eta. Þau hafa búið þarna
fimmtán fjölskyldur síðan í júní og
ekkert hafizt handa um nein land-
brot, mennirnir sækja vinnu inn til
Jerúsalem eða jafnvel til Tel Aviv og
konurnar gæta bús og barna og tala
við fulltrúa blaða og ýmsa trúbræð-
ur. Auk þess eru þarna öryggisverðir
sem rölta um með rifflana sína.