Morgunblaðið - 27.01.1980, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JANÚAR 1980
Með sigurópi þusti fólkið inn í fangelsisgarðinn, framhjá
rússnesku hermönnunum sem vissu ekki hvaðan á þá stóð
Veðriö (Sjá Afganistan)
ilis Petrovs og Sergei Sokolovs, um
að leggja undir sig námahéruðin í
Suður-Zaire.
Sú stefna Giscard d’Estaings for-
seta að veita ýmsum Afríkjuríkjum
hernaðaraðstoð, sem hefur t.d. leitt
til íhlutunar í Chad, Máritaníu,
Zaire og Mið-Afríkulýðveldinu, er
réttlætt með því, að nauðsynlegt sé
að koma í veg fyrir of mikil áhrif
Rússa í þjessum heimshluta. 3000
franskir fallhlífarhermenn eru jafn-
an reiðubúnir til að láta til sín taka
þegar kallið kemur og þeir, sem
þykir kannski lítið til þessa her-
styrks koma andspænis 50.000 kú-,
bönskum sendisveinum Rússa, taka
gleði sína aftur þégar þeir hafa horft
á myndina.
Uppreisnarmenn gegn stjórn Mob-
utus drápu 93 hvíta menn í Kolwezi
en franskir hermenn björguðu 3000
öðrum og ráku á flótta 8000 innrás-
armenn, sem lutu stjórn Rússa og
Kúbumanna. Franskir leyniþjón-
ustumenn segja, að a.m.k. einn
rússneskur generáll hafi komið til
Kolwezi áður en innrásarmönnunum
var skipað að hörfa aftur til búða
sinna í Angola. Aðrar heimildir
innan hersins fullyrða, að a-þýskur
liðþjálfi hafi skipað svo fyrir, að sex
franskir hernaðarráðgjafar, sem
féllu í hendur innrásarmönnum,
skyldu teknir af lífi.
I myndinni er mjög haldið á loft
„upprisu" og auknu áliti frönsku
fallhlífarsveitanna sem beðið hafði
mikinn hnekki vegna þátttöku þeirra
í starfsemi OAS-samtakanna í Alsír.
— Paul Webster.
byggingar horfðu Rússarnir
hljóðir á aðfarirnar.
Pole Chowkri-fangelsið ‘getur
hýst 50.000 manns. I stjórnartíð
Tarakkis og Amins vantaði ekk-
ert upp á þá tölu og þúsundir
manna voru pyntaðir og drepnar
innan veggja þess.
Hin nýja stjórn Rússaleppsins
Babrak Karmals hefur til þessa
látið lausa 2200 pólitíska fanga,
en að því er haft er eftir ýmsum
Afgönum eru enn þúsundir
manna í haldi þar. Einn áætlaði,
að fangatalan væri nú um 32.000
manns.
Þegar Afganirnir voru sem
óðast að brjóta glugga og hurðir
fangelsisklefana var aðalhliðinu
skyndilega lokað. Þá var ég rétt
sloppinn út úr fangelsinu ásamt
félögum mínum. Þegar við fórum
voru tveir rússneskir herflutn-
ingabílar að koma að fangelsinu
með liðsauka.
Þó að Rússarnir hafi ekki
skotið á fólkið, sem braust inn í
þetta alræmda fangelsi, virtist
mér sem þeir væru staðráðnir í
að kotna í veg fyrir að það
kæmist þaðan aftur.
- PETER NIESEWAND
SJÚKDOMAR—1———
Er tsetse-flugan
þá loksins feig?
Matvæla- og landbúnað-
arstofnun Sameinuðu Þjóð-
anna (FAO) hefur ákveðið að
skera upp herör gegn tsetse-
flugunni í Afríku, skaðvaldin-
um illræmda sem svefnsýkin
er rakin til. Lagðar hafa verið
fram áætlanir þar að lútandi,
og ef þær takast vel, kann svo
að fara, að unnt verði að taka
upp nautgriparækt í hitabelt-
islöndum Afríku. Telja menn
jafnvel að hinar fátæku þjóð-
ir, sem byggja þessi svæði geti
hafið kjötútflutning í stórum
stíl.
í stórum hluta Afríku hafa
löngum herjað ýmsir sjúk-
dómar, sem kallaðir eru einu
nafni svefnsýki. Eru þeir
sannkölluð plága vegna þeirra
verkana, sem þeir hafa á
menn og kvikfénað. Að áliti
Alþjóða heilbrigðismálastofn-
unarinnar í Genf munu 35
milljónir manna búa á svæð-
um þeim, þar sem sjúkdómar
þessir herja.
í u.þ.b. þriðjungi álfunnar
er útilokað að stunda kvik-
fjárrækt nema alifuglarækt
vegna svefnsýki. Það er eitur-
flugan, sem ber þannan sjúk-
dóm á milli. Þessi fluga er
aðeins til í Afríku, og virðist
þar eingöngu þrífast á bilinu á
milli 15 gráðum norðlægrar
breiddar að 29 gráðum suð-
lægrar breiddar. Þegar spen-
dýr verða fyrir biti flugunnar,
berst sýkill inn í blóðið og þar
fjölgar honum ört. Veidur það
blóðleysi, hori og jafnvel
dauða.
Eiturflugan er ólík öðrum
skordýrum að þvi leyti, að
kvendýrið verpir aðeins 8
eggjum í stað þúsunda. Aðrar
skordýrstegundir eiga erfitt
uppdráttar um það leyti sem
eggið breytist í lirfu, en þann-
ig er því alls ekki farið með
eiturfluguna. Þó eru vísinda-
menn komnir að þeirri nið-
urstöðu að hægt sé. að hafa
miklu betri hemil á fjölgun
hennar, en hingað til hefur
verið álitið. í ýmsum hlutum
Afríku hafa verið gerðar til-
raunir með nýjar aðferðir
gegn eiturflugunni, og hafa
þær yfirleitt reynzt árang-
ursríkar. En sérfræðingur
einn hefur þó borið fram
spekingsleg varnaðarorð.
Hann segir: — Afríka er öll
útötuð af rústum hruninna
áætlana, sem áttu að koma
eiturflugunni fyrir kattarnef.
—THÓMASLAND
TÉKKÓSLÓVAKÍAl
Flokksgæðing-
ar fá á baukinn
Embættismenn í Tékkóslóv-
akíu hafa fengið orð í eyra hjá
stjórnvöldum landsins. Er þeim
borin á brýn margs kyns spilling
og ódugnaður og þeim álasað
fyrir lélega framleiðni í landinu á
nýliðnum áratug.
Við næstu áramót lýkur núver-
andi fimm ára áætlun, og ljóst er,
að hún mun engan veginn stand-
ast. Nú hefur verið viðurkennt
opinberlega í fyrsta sinn, að
verðbólga herji í Tékkóslóvakíu,
og einhverjar tilraunir hafa verið
gerðar til þess að útskýra skort á
matvörum og neyzluvarningi.
Vlastimil Svoboda ráðherra, er
fer með almannatengsl hefur
viðurkennt að hafa fengið þús-
undir af kvörtunarbréfum frá
almenningi. I flestum tilvikum
hefur verið kvartað yfir ríkis-
verzlununum, sem virða oft að
vettugi hinn opinbera opnunar-
tíma og fastar verðákvarðanir.
Þá leikur starfsfólk í verzlunum
gjarnan þann ljóta leik að fela
fágætan varning og selja hann
undir borðið með vænni álagn-
ingu.
Neytendur í Tékkóslóvakíu búa
við stöðugan vöruskort. Ómögu-
legt er að sjá fyrir um, hvaða
vörutegundir mun næst vanta á
markaðinn, en það geta verið
allskonar nauðsynjavörur, t.d.
salt, edik, tannkrem og eldspýtur.
Orsakir þessa vöruskorts eru
einfaldlega slæleg skipulagning.
Rætur spillingar standa djúpt
og sjúga til sín næringu úr
sósíalísku efnahagskerfi. Slíkt á
sér ekki einungis stað í Tékkó-
slóvakíu. Nýlega hefur Tékkum
Jafnvel ráðherrar hafa fengið
„opinbera viðvörun“.
verið frá því greint, að fram-
kvæmdastjóri landbúnaðarvéla-
verksmiðju í Jicin hafi verið
handtekinn, deildarstjóri útflutn-
ingsfyrirtækisins Tzex hafi verið
rekinn úr starfi, og stjórn fyrir-
tækis eins hafi verið sagt upp í
einu lagi. í öllum þessum þremur
tilvikum voru hlutaðeigendur
sakaðir um spillingu.
Hins vegar hefur ekki verið frá
því skýrt opinberlega að u.þ.b. 30
háttsettir embættismenn Komm-
únistaflokksins, þ. á m. ráðherrar
hafi fengið „opinbera viðvörun"
frá nefnd Flokksins, er sér um
aðgerðir gegn spillingu. Enda
þótt engir stjórnmálaleiðtogar
hafi þurft að hrökklast frá, tala
þessar viðvaranir sínu máli.
Sú aðgerð, sem mesta athygli
hefur vakið í þessu sambandi er
uppsögn Zdenek Pucek, en hann
fór með yfirstjórn hattaiðnaðar í
landinu. Gustav Husak þurfti að
launa honum lambið gráa. Pucek
var einn af þeim, sem á sínum
tíma lögðu fram „sannanir" gegn
Husak, sem gerðu það að verkum,
að hann var dæmdur í lífstíðar-
fangelsi. Nú hefur Husak þakkað
fyrir sig.
- SUE MASTERMAN og
ANTON KOENE
Af ásettu. ráöi
inn í eiliföina
Undirtcktir fádæma tfóðar.
Félagatalan í samtökum nokkrum i
Bretlandi, sem berjast fyrir þvi, að
hver ok einn eigi að ráða því hvort
hann tórir lengur eða skemur, tvöfald
aðist á tveimur mánuðum eftir að
stjórn félagsins skýrði frá því opin-
berlctta, að félagsmönnum yrði sendur
lítill bæklingur með ýmsum gagnleg-
um lciðbeiningum fyrir þá, sem hygð-
ust svipta sig lífi.
Forystumenn félagsins voru bæði
hrærðir og úndrandi yfir viðbrögðun-
um, en cins og fyrr segir fjölgaði i
félaginu um helming. úr 2000 manns i
4000, og aðeins 3 sögðu sig úr félaginu
til að lýsa andúð sinni á bæklingnum.
Kverið er að visu ekki fullsamið enn,
en er þó væntanlegt einhvern tíma í
næsta mánuði. Nichoias Reed, ritari
félagsins, hefur sagt, að langflestir
nýju liðsmannanna hafi gerst félagar
til þess cins að komast yfir bækling-
inn en hafi þó jafnframt tekið það
fram, að þeir hefðu engar áætlanir á
prjónunum um að binda enda á lif sitt.
„Margir hafa sagt mér frá ömurlegum
endalokum ættingja sinna og að þeir
væru ákveðnir í að forðast það að
hljóta sömu örlög,“ sagði ritarinn.
Bæklingurinn verður aðeins sendur
fólki. sem hefur verið í félaginu í þrjá
mánuði a.m.k., og Reed sagði að
ýmsar aðrar varúðarráðstafanir væru
viðhafðar. T.d. þarf að líða mánuður
frá pöntun þar til viðkomandi fær
bókina i hendur svo að hann hafi tima
til að jafna sig ef hann skyldi vera
haldinn einhverju timabundnu þung-
lyndi. Einnig stendur jafnvel til að
senda bæklinginn i tveimur hlutum og
yrði þá i íyrri hlutanum fjallað um
það, sem mælir mcð og á móti
sjálfsmorði og boðið upp á ráðgjöf í
því sambandi. Að mánuði liðnum yrði
svo seinni hlutinn sendur út þar sem
sagt er frá bestu aðferðunum við að
stytta sér aldur. þ.e.a.s. ef félagsmað-
urinn er enn ákveðinn í að afla sér
þeirrar vitneskju.
Nicholas Reed. ritari félagsins,
sagði að hann væri ákaflcga ánægður
með viðtökurnar við bæklingnum
fyrirhugaða og að enn sem komið væri
hefði kirkjan ekkert látið í sér heyra.
MELANIE PHILLIPS