Morgunblaðið - 27.01.1980, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JANÚAR 1980
7
Umsjónarmaður Gísli Jónsson_______________35. þáttur
Eins og fyrri daginn
bregðast lesendur vel og
rösklega við, þegar ég leita
mér liðs þeirra. Nokkrir hafa
bæði munnlega og skriflega
frætt mig um nafnið Selma,
svo sem um var beðið. Ræki-
legast er um það fjallað í
bréfi frá Magnúsi Þórðarsyni
í Reykjavík. Það bréf er svo
ágætt fyrir allra hluta sakir
og sá fróðleikur, sem í því er,
svo dæmigerður fyrir „örlög
orðanna“, að ég leyfi mér að
birta bréfið, lítið eitt stytt:
„Þegar Skotinn James
Macpherson fór að gefa út
Ossíans-kvæði upp úr 1760,
urðu þau mjög vinsæl í
Evrópu, enda fljótlega þýdd
á mörg tungumál. Macpher-
son lét líta svo út, að hann
hefði þýtt kvæðin á ensku úr
gamalli gelísku, en brátt
voru bornar brigður á það.
Kom fyrir ekki, þótt hann
legði fram „frumtexta" — að
vísu furðuvel gerðan. Nú
munu flestir á því, að
Macpherson hafi sjálfur ort
meginhluta kvæðanna, þótt
eitthvað hafi hann stuðst við
forn þjóðkvæði.
Hvað sem uppruna Ossí-
ans-kviðu líður, er það bók-
menntasöguleg staðreynd, að
kvæðin hrifu hugi manna,
einkum ungs fólks, næstu
áratugi, enda féllu þau vel að
rómantísku stefnuni. Tízka í
nafngiftum fer eftir ýmsu, þ.
á m. bókmenntatízku, og svo
fór hér. Mörg nöfn úr Ossí-
ans-kviðu voru tekin upp í
Evrópu, og lifa sum enn góðu
lífi. Einna þekktast er Óskar,
sem talið er, að Macpherson
hafi myndað úr germanska
nafninu Ásgeir, þótt eftir
sögunni heiti hann eftir
Ossían, föður sínum (syni
Fingals) og Púnverjanum
Hamilkar frá Karþagó.
Nafnið Oscar hvarf að mestu
á Bretlandseyjum eftir mála-
,ferlin við Oscar Wilde, að
sínu leyti eins og Adolfs-
nafnið eftir seinni heims-
styrjöld (hvorugt nafnið
raunar algengt áður). Napó-
leon mikli var afar hrifinn af
Ossíans-kviðu. 1799 var son-
ur eins hershöfðingja hans,
Jean Baptiste Bernadotte,
vatni ausinn, og var Napó-
leon guðfaðir. Hann fékk að
ráða einu nafninu og valdi
Oscar. Því nafni var hann
alltaf nefndur innan fjöl-
skyldunnar. Faðir hans varð
síðar konungur í Svíþjóð
(Karl XIV. Jóhann), og þegar
sonurinn kom til ríkis,
nefndist hann Oskar I. Þar
með festist nafnið á Norður-
löndum. Sama uppruna eiga
t.d. karlmannsnöfnin Fingal,
Ossian (sbr. sænska skáldið
Ossian Nilsson) og Orla (sbr.
dönsku stjórnmálamennina
Orla Lehmann og Orla Möll-
er) og kvenmannsnöfnin
Malvina, Minona (svo hét t.d.
stúlka, sem talin var laun-
dóttir Beethovens) og Selma.
Einn fegursti kaflinn í
Ossíans-kviðu er „Songs of
Selma“ (eða Shelma). Orðið
er keltneskt (gelískt) og þýð-
ir „fögur sjón“, eða „hin
bjarta og fagra“. Þessi kafli
varð sérstaklega frægur, því
að Goethe tók hann upp í
skáldsögu sinni, „Die Leiden
des jungen Werthers",
(Raunum hins unga Wert-
hers), sem kom fyrst út 1774.
Goethe lætur Werther þýða
söngvana og þylja þá, þegar
hann hittir Lotte í síðasta
sinni, áður en hann ræður
sér bana, og grétu þau þá
bæði. Bókin varð heimsfræg
og þar með söngvarnir.
Finnsk-sænska skáldið
Frans Mikael Franzén, (f. í
Finnlandi 1772, d. í Svíþjóð
1847, þá biskup í Hernö-
sand), orti á æskuárum
sínum rómantísk og hálf-
erótísk ástarljóð til drauma-
dísar sinnar, sem hann
nefndi Selmu („Till Selma“
og „Fanny och Selma“). Ljóð-
in urðu geysilega vinsæl í
Svíþjóð og gengu þar í af-
skriftum út um allar sveitir
áratugum saman. Þar með
festist Selmunafnið í
Svíþjóð. Skáldkonan Selma
Ottiliana Lovisa Lagerlöf (f.
1858) gerði nafnið enn vin-
sælla, svo að nú tíðkast það
um öll Norðurlönd.
Ekki veit ég, hvenær fyrst
er skýrt Selma hér á landi.
1908 er „Herragarðssaga"
eftir Selmu Lagerlöf fram-
haldssaga í ísafold, og kom
hún einnig út í bók.
Síðan greinir Magnús af
mikilli nákvæmni frá öllu
því, sem eftir Selmu Lagerlöf
hefur komið út í íslenskum
þýðingum. Hefur hann sann-
arlega gert gangskör að því
að rannsaka málið sem um
skyldi fjalla, svo að það er nú
meira en komið á góðan
rekspöl. En því tek ég svo til
orða, að um daginn sást í
blaði að nú þyrfti að gera
rekspöl að því að mynda
ríkisstjórn á Islandi.
Komiö og skoöiö eina af húsagerðum okkar,
aö Kársnesbraut 128.
Húsiö er opið laugardaga og sunnudaga kl. 10—18,
og virka daga frá kl. 10—18.
KR SUMÁRIIIIS
Kristinn Ragnarsson húsasmíöameistari
Kársnesbraut 128, sími 41077
Kópavogi
Morgun
haninn
Þaö er Ijúft að vakna á morgnana í
skólann og vinnuna, við tónlist eða
hringingu í morgunhananum frá
Philips.
Hann getur líka séð um að svaefa
ykkur á kvöldin með útvarpinu og
slekkur síðan á sér þegar þið eruð
sofnuð.
Morgunhaninn er fallegt taeki, sem er
til prýðis á náttborðinu, þar aö auki
gengur hann alveg hljóðlaust.
heimilistæki hf
HAFNARSTRÆTI 3 — 20455 — SÆTUN 8 — 15655
Þorramatur
Þorramatur
Súrtslátur kr. 1.411-kg
Súr lifrarpylsa kr. 2.025 - kg
Lundabaggi kr. 3.700 - kg
Súrar bringur kr. 3.400 - kg
Hrútspungar kr. 3.600 - kg
Hákarl kr. 3.500 - kg
Sviöasulta ný og súr
Hvalsulta og hvalrengi
Flatkökur, harðfiskur og
síld í miklu úrvali.
Veljið þorramatinn eftir eigin vali.
Rúgbrauðið okkar er aldeilis frábært.
VOMUFEU.
Vörðufeli 8, Kópavogi. Símar 42040 og 44140.

EF ÞAÐ ER FRÉTT- 8) NÆMT ÞÁ ER ÞAÐ í MORGUNBLAÐINU