Morgunblaðið - 12.02.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 1980
Geir Hallgrímsson um stjórnarsáttmálann:
Minnir á málef nasamning
vinstri stjórnarinnar 1971
— sem var upphaf óðaverðbólgunnar
NÝ ríkisstjórn settist í ráðherrastóla í
sameinuðu þingi í gær, 10 þingmenn — eða
sjötti hluti þingliðs. Þröngt var um ráð-
herra. Gunnar Thoroddsen, forsætisráð-
herra, las upp bréf um skiptingu og skipan
ráðherraembætta. Þá las hann stjórnarsátt-
mála hinnar nýju ríkisstjórnar (áður birt-
ur í Mbl.) lið fyrir lið. Lokaorð hans voru
efnislega þessi:
Fyrir hönd hinnar nýju
ríkisstjórnar læt ég í ljósi ósk og von um
gott samstarf við þing og þjóð.
Öll eru atriðin óljós
Geir Hallgrímsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins, gerði
grein fyrir samþykkt þingflokks
Sjálfstæðisflokksins, frá 8. febr.
sl., þar sem þingflokkurinn tek-
ur afstöðu gegn ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsen, Alþýðu-
bandalags og Framsóknar-
flokks, enda gangi stjórnarsátt-
málinn í veigamiklum atriðum
gegn grundvallarstefnu Sjálf-
stæðisflokksins. Þá las hann
ennfremur ályktun flokksráðs
Sjálfstæðisflokksins frá í fyrra-
dag, sem fer með æðsta vald í
flokknum milli landsfunda, þar
sem flokksráðið áréttar, fyrr-
greinda afstöðu þingflokksins
um andstöðu við ríkisstjórnina
og stjórnarsáttmálann. Báðar
þessar ályktanir, þingflokks og
flokkráðs, hafa verið birtar í
heild hér í Mbl.
Geir Hallgrímsson sagði
þennan stjórnarsáttmála minna
um margt á vinstri stjórnar-
sáttmálann frá 1971, sem verið
hafi upphaf óðaverðbólgunnar,
er síðan hafi fram haldið með
stuttum hléum. Markmið séu að
vísu sett um verðbólguhjöðnun,
en hvergi finnist vegvísir eða
leiðir til að ná þeim markmið-
um. Samræmd efnahagsstefna
geri ekki vart við sig í þessu
piaggi, sem minni helzt á óska-
og loforðalista.
• í kjaramálum sé engin
launastefna mörkuð, taka skuli
allnokkra fjárhæð til félags-
legra umbóta. Góðra gjalda vert
sé, að samningar um kaup og
kjör séu í höndum aðila vinnu-
markaðar, en afstaða sé engin
tekin í kjarasamninga við
BSRB og BHM, eða neins konar
launastefna mörkuð. Hvergi sé
tilgreint hvern veg vítahringir
verðlags og kaupgjalds skuli
rjúfa.
• f ríkisfjármálum er vikið
að mörgum málum, sem stór-
auka á ríkisumsvif og ríkisút-
gjöld, og hljóta að leiða til
verulega aukinnar skattheimtu
(ef efnd verða), hallarekstrar
ríkissjóðs, vaxandi seðlaprent-
unar og erlendrar skuldasöfn-
unar. Uttekt á þessum loforða-
lista, sem geymir mörg góð mál,
sýnir allt að 25 milljarða út-
gjaldaauka á þessu ári og 35
milljarða útgjaldaauka á því
næsta. Hvergi örlar þó á
vísbendingu um tekjuöflun á
móti þessum útgjöldum, nema
hvað greiðslubyrði erlendra
lána er sett í ákveðið hlutfall af
þjóðartekjum, sem er hið hæsta
sem verið hefur eftir efnahags-
áföllin miklu 1968 og 1969.
• í peningamálum er sagt
að vextir skuli vera óbreyttir
fyrst í stað, sem þýðir örari
rýrnum sparifjár í núverandi
Gunnar
Sighvatur
WBIi
Steingrímur
Ragnar
Albert
vexti verðbólgu. í næstu grein
er hinsvegar talað um verð-
tryggingu sparifjár, en af því
leiðir að útlán hljóta einnig að
vera verðtryggð. Af þessu hlýst
að sparifjármagn flyst yfir á
verðtryggða reikninga og fjár-
magnskostnaður og vaxtakostn-
aður hlýtur að stórhækka þar
sem áfram stefnir í 40—50%o
verðbólguvöxt á ári. Þetta er
vaxtastefna Alþýðubandalags-
ins. Framsókn hefur snarsnúist.
Um aðra þátttakendur í stjórn-
arsamstarfinu þarf ekki að
ræða.
• í verðlagsmálum er talað
um niðurtalningu, að verðlags-
hækkanir megi ekki vera nema
8, 7 og 5% næstu þrjá ársfjórð-
unga eftir 1. maí. En hver
verður afleiðingin ef kaupgjald
hækkar um 40%, og annar
tilkostnaður samsvarandi, en
verðlagi haldið innan við 25% ?
Leiðir slíkt ekki til hallarekstr-
ar fyrirtækja, sem lánastofnun-
um verður um megn að fjár-
magna, greiðsluþrots, stöðvun-
ar og atvinnusamdráttar?
• í atvinnumálum er allt
bundið forsjá hins opinbera.
atvinnuáætlanir og fyrirskipan-
ir að ofan. Lánveitingar bundn-
ar framkvæmd opinberrar at-
vinnuáætlunar, en útilokað að
fyrirtæki geti myndað eigið
fjármagn. Af þessu leiðir meiri
sókn í lánsfé, meiri verðþenslu,
minni framleiðniaukningu,
raunar stöðvun framleiðniaukn-
ingar og vaxtar í atvinnulífi.
• í stóriðjumálum, sem
ýmsir telja leið til aukinna
þjóðartekna, er talað um, að
uppbygging verði á vegum
íslendinga einna. Er hér átt við
meirihlutaeign íslendinga, eins
í járnblendiverksmiðjunni? Eða
útilokun á erlendri eignaraðild?
Jafnvel útilokun á erlendu láns-
fjármagni? Forsjá þessara mála
er falin Alþýðubandalagi, sem
eins og kunnugt er, hefur verið
andvígt þessari leið til bættra
lífskjara.
• í skattamálum er ekki
talað um að draga úr hvað þá
fella niður viðbótarskatta
vinstri stjórnar. Ekki minnst á
að lækka skatta á almennum
launatekjum, eins og nauðsyn-
legt er að gera. í sáttmálanum
er byggt á fjárlagafrumvarpi
Tómasar Árnasonar en gera má
ráð fyrir þriðja frumvarpinu
frá hinum nýja fjármálaráð-
herra, Ragnari Arnalds. Fróð-
legt verður að sjá þá skatt-
metsstefnu, er það kemur til
með að birtast.
• t kjördæmamálum er þess
eins getið, að breyting kjör-
dæmaskipunar og kosningalaga
ljúki fyrir lok kjörtímabils.
Gera má þó ráð fyrir að gengið
verði til kosninga áður en því
lýkur. Það er óhjákvæmilegt að
fá fram nauðsynlega breytingu
til jöfnunar atvkæðisréttar ekki
síðar en á næsta vetri og
tryggja, að um þetta mál verði
kosið í næstu kosningum
• í kaflanum um einföldun,
hagræðingu og hagkvæmni í
opinberum rekstri, er ekkert
einasta nýmæli. Fjölgun ráð-
herra er þar einasta vísbend-
ingin.
• í utanríkis- og öryggis-
málum er ekki einu orði minnst
á aðild að Atlantshafsbandalagi
eða varnarsamningnum við
Bandaríkin. Það var þó gert í
vinstri stjórnar sáttmálanum
frá 1971. Að öðru leyti er
Frumvarp fv. fjármálaráðherra:
Tekjuskattur felldur
niður á tveimur árum
af almennum launatekjum
SKÖMMU íyrir stjórnarskiptin
lagði fráfarinn fjármálaráð-
herra, Sighvatur Björgvinsson,
fram frumvarp til breytinga á
lögum um tekju- og eignaskatt,
sem felur í sér að tekjuskattur
af almennum launatekjum
verði felldur niður í tveimur
áföngum — á þessu og næsta
ári. Frumvarpið gerir ráð fyrir,
að þetta verði gert með ákvörð-
un skattstiga, þann veg, að árið
1980 vcrði tekjuskatturinn
lækkaður um rúmlega 7 millj-
arða króna frá áætlun í fjár-
lagafrumvarpi fyrrverandi
ríkisstjórnar (vinstri stjórnar)
og síðara skrefið verði niður-
felling tekjuskatts að fullu af
almennum launatekjum meðal-
fjölskyldu 1981 með einfaldri
breytingu á neðsta skattþrepi í
frumvarpinu.
Samkvæmt frumvarpinu skal
reikna tekjuskatt 1980 15% af
fyrstu 2'/2 m. kr., af næstu 3 '/2
m. kr. en af tekjuskattsstofni
yfir 6 m. kr. reiknast 50%. Frá
þeirri fjárhæð skal síðan dreg-
inn persónuafsláttur. Sú fjár-
hæð sem þannig fæst telst tekju-
skattur ársins.
Persónuafsláttur skal vera 400
þús. krónur fyrir hvern einstakl-
ing. Ónýttur persónuafsláttur
gengur til greiðslu sjúkratrygg-
ingagjalds og útsvars eins og var
1979. Persónuafsláttur er færan-
legur milli maka.
Barnabætur skulu vera
140.000 krónur með fyrsta barni
og 215.000 krónur með hverju
barni umfram eitt. Fyrir börn
yngri en 7 ára á tekjuárinu skulu
barnabætur vera 55.000 krónum
hærri. Barnabætur með börnum
einstæðra foreldra skulu ætíð
vera 270.000 krónur með hverju
barni.
Eignaskattur manna skal
reiknast þannig, samkvæmt
frumvarpinu, að af fyrstu 17 m.
kr. greiðist enginn skattur. Af
þeim hluta eignaskattsstofns
sem umfram er greiðist 1,2%.
orðalag sáttmálans frá 1971 og
þessa sáttmála furðu líkt. Eg tel
meiri þörf á því, að skýrt sé
kveðið á um þessi mál í stjórn-
arsáttmála nú, þar sem vitað er
um ólík sjónarmið samstarfsað-
ila, enda á þjóðin kröfu á að vita
vissu sína í jafn örlagaríku og
afgerandi máli.
Aðdragandinn að myndun
þessarar ríkisstjórnar, mál-
efnasamningur sá, sem hún
byggir starf sitt á, skipting
ráðuneyta og starfa er allt með
þeim hætti að lítil gæfumerki er
að sjá. Engu að síður er það von
mín og ósk að betur rætist úr en
horfir.
Alþýðuflokkur í
stjórnarandstöðu
Alþýðuflokkur klauf vinstri
stjórnina, sagði Sighvatur
Björgvinsson (A), vegna þess,
að sýnt var að hún náði ekki
árangri í meðferð efnahags-
mála. í kosningabaráttunni og
2ja mánaða stjórnarmyndun-
arviðræðum þar á eftir kom í
ljós, að ekki var samstaða milli
vinstri flokka um marktækar
efnahagsaðgerðir. Það var al-
gjört skilyrði stjórnaraðildar af
hálfu Alþýðuflokks, að við efna-
hagsvanda yrði brugðið af festu
og einbeitni. Tvívegis lögðum
við fram heillegar tillögur í
þessa veru í viðræðunum, en
hlutum ekki undirtektir. Sig-
hvatur Björgvinsson minnti á
fjárlagafrumvarp, er hann hefði
lagt fram, og frumvarp í skatta-
málum í framhaldi af því, er
gerði ráð fyrir lækkun skatta á
almennar launatekjur. En for-
vitnilegt verður að sjá skattatil-
lögur hinnar nýju stjórnar — og
viðbrögð Alberts Guðmunds-
sonar og Eggerts Haukdals við
þeim, og raunar allra stjórnar-
aðila úr Sjálfstæðisflokki.
Sighvatur sagði jafnvægis-
stefnu í launamálum forsendu
þess, að ná heildstæðum efna-
hagsárangri og verðbólguhjöðn-
un. En hún ein nægði ekki. 1979
hefði grunnkaup aðeins hækkað
um 3% en verðbólga rokið í
60%, vegna þess, að þeir þættir,
sem ríkisvaldið hefur alfarið í
sinni hendi, hefðu brugðizt, þ.
á m. ríkisfjármálin og peninga-
málin. Alþýðuflokkurinn mundi
ekki torvelda störf þessarar
ríkisstjórnar, ef til góðs horfði,
en hann myndi vera í stjórnar-
andstöðu, og bregðast við
hverju máli eins og efni stæðu
til. Hann væri feginn því að
vera utan stjórnar. Nú hefði
skýrzt, hvers vegna svo erfið-
lega hefði gengið með stjórn-
armyndun allt frá því í desem-
ber. Eg vona, sagði hann, að
þessi stjórn lifi nógu lengi til að
falla afdráttarlaust af eigin
verkum,
Sjálístæðismenn líti
í eigin barm
Stcingrímur Hermannsson,
sjávarútvegsráðherra, sagði að
hin harða stjórnarandstaða úr
Sjálfstæðisflokki réðist meira
af innanflokkságreiningi en á
málefnagrundvelli. Hann vitn-
aði til tillagna, er frá Geir
Hallgrímssyni hefðu komið í
stjórnarmyndunarviðræðum, og
taldi þær ganga í sömu átt í
peninga- og vaxtamálum og