Morgunblaðið - 16.03.1980, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MARZ 1980
Sjötugur á morgun:
Gísli Guðmundsson
forstjóri i Kletti
Jæja, Gísli minn góður, svona
gengur þetta, engum gefur tíminn
grið. Þú ert allt í einu orðinn
sjötugur áður en maður áttar sig á
hlutunum. Að vísu gat ég búist við
að þetta skylli yfir mann, svo lengi
er ég búinn að vita til þín, alveg
frá því að ég man fyrst eftir mér,
— þótt ég láti síðustu tuttugu og
fimm vináttuárin liggja milli
hluta svona í byrjun.
Allir sannir gaflarar vita að
Hróættin er alveg sér á parti hér í
Hafnarfirði, merkilegt kjarnafólk
sem sett hefur svip á bæjarlífið
allar götur frá því að þú fæddist. í
raun er hún eins og stofnun. Faðir
þinn Guðmundur Hróbjartsson
járnsmiður var á bernskudögum
mínum einn kunnasti borgari bæj-
arins og smiðja hans grundvall-
arstofnun og þjónustumiðstöð sem
margir þurftu til að sækja. Þang-
að leituðu útgerðarmenn með við-
gerðir á skipum, vindum og veið-
arfærum, þangað komu menn með
púlshestana til járningar, og
þangað trítluðu konurnar þegar
gat kom á potta þeirra eða pönn-
ur. Öllu sinnti Guðmundur og allt
kunni Guðmundur að lagfæra og
bæta. Og hann var ekki aðeins
listasmiður; hann átti það líka til
að finna upp ýmsa hluti ef því var
að skipta. Honum féll heldur
aldrei verk úr hendi. Þar með er
ekki sagt að öll hans störf gæfu
mikið í aðra hönd. Greiðviknin var
einstök og viljinn til verka. Og
fjörið og glaðværðin sindruðu af
honum eins og neistarnir af aflin-
um. Aldrei man ég eftir Guðmundi
uppábúnum nema einu sinni eða
tvisvar á gamlárskvöld; þá átti
hann það til að gera sér glaðan
dag. Móðir þín var heldur engin
meðalmanneskja. Það sagði móðir
mín mér ungum að Ágústa Jóns-
dóttir væri ein mesta sæmdar- og
merkiskona sem hún hefði kynnst
við á lífsleiðinni.
En því er ég að rausa þetta um
foreldra þína, Gísli minn góður, að
eplin hafa sannarlega ekki fallið
langt frá eikinni. Þið systkinin
mörgu, — voruð þið ekki þrettán
og ein tíu sem upp komust? —
hafið erft hagleikinn, dugnaðinn
og atorkuna í ríkum mæli. Og ekki
þarf að fara í grafgötur um
vammleysið; hrekklausara og
heiðarlegra fólk er ekki á hverju
strái. Hagleikurinn og smiðsgáfan
er ykkur svo í blóð borin að ef
maður heyrir minnst á Hróætt-
ingja kemur manni óðar smiður í
hug. Eða veistu til að í nokkurri
ætt séu jafnmargir eða fleiri
járnsmiðir og vélstjórar en í
Hróættinni?
Og nú er ég kominn að þér.
Fyrir tveimur eða þremur áratug-
um könnuðust flestir Hafnfirð-
ingar við Gísla Hró. (Ég veit ekki
hvernig þetta var í Innri-Njarðvík
þau ár sem þú varst þúsundþjala-
smiður hjá Jóni vini okkar Jóns-
syni sem allt vildi hafa hundrað
prósent). En sem sagt, eftir að þú
komst aftur í Fjörðinn varstu
Gísli Hró. En núna kannast fáir
við Gísla Hró en allir kannast við
Gísla í Kletti. Svo samgróinn ertu
orðinn Vélsmiðjunni Kletti á þeim
aldarfjórðungi eða svo sem liðinn
er síðan þú varst meðeigandi í
fyrirtækinu ásamt félögum þínum
tveimur. Gísli í Kletti, það er
bjargfast.
Þið bræðurnir teljið Vélsmiðj-
una Klett arftaka járnsmiðju
Guðmundar Hróbjartssonar og
vafalaust er það satt og rétt.
Mikill er þó munurinn á þeirri
smiðju Guðmundar sem ég man
fyrst eftir og þeirri glæsilegu höll
sem þið félagar hafið nýlega reist
yfir fyrirtækið við brautina breiðu
suður á Nesin. En vafalítið mundi
gamli maðurinn gleðjast yfir
framtaki ykkar ef hann mætti
skyggnast upp úr gröf sinni. Og
þótt segja megi með nokkrum
sanni að hér hafi þróunin verið að
verki, breyttir tímar, aukin verk-
menning og meiri kröfur til tækni
og tækja verður því ekki neitað að
nýbyggingin glæsilega ber stórhug
ykkar og myndarskap vitni. Það
hlýtur að vera stolt þitt og
ánægjuefni á þessum merku
tímamótum í lífi þínu að geta litið
yfir farinn veg og staðnæmst við
vinnubrögð og aðbúnað í nýju
salarkynnunum. Það vita líka allir
að svona húsakynni og tækjakost-
ur eru ekki hrist fram úr erminni.
En nóg um það, Vélsmiðjan Klett-
ur er landsþekkt fyrirtæki svo ég
þarf ekki að fjölyrða um það.
Þá er það vinahópurinn sem við
köllum klúbbinn. Mér finnst það
með ólíkindum að á þessu ári sé
liðinn aldarfjórðungur síðan við
fórum að hittast mánaðarlega og
blanda saman geði. Þegar ég lít til
baka finnst mér margt sem skeð
hefur á þessum tiltölulega langa
fyrirtektaferli klúbbsins alveg
eins hafa getað gerst í gær eins og
fyrir mörgum árum, hvort sem
það var á ferðalagi, á skemmti-
stöðum eða á heimilum okkar á
víxl. Auðvitað hefur þú verið einn
aðaldrifkrafturinn eins og vera
ber þegar um formanninn er að
ræða. Það hefur heldur ekki verið
ónýtt að hafa þig með í leik, svo
ótrauður og ósérhlífinn sem þú ert
að taka til hendi ef einhvers þarf
við. Og ekki er að spyrja að
handtökunum ef eitthvað fer af-
laga á ferðum okkar, hvort sem
við erum stödd í Landmannalaug-
um, á Suðurnesjum, á Sprengi-
sandi eða í ánægjulegri dvöl í
Borgarfirðinum. Stundum beið þín
lika handavinna þegar við komum
saman á heimilum okkar hinna.
Aldrei man ég til að þú skiptir
verulega skapi en oft hefur
græskulaus gáskinn verið með í
för, óvæntar uppáfinningar og
ólíklegustu vendingar.
Þá er það frúin. Það er ekki
hægt að kasta á þig kveðju við
þessi tímamót án þess að heilsa
Guðlaugu um leið. Svo löng og góð
hefur ykkar samleið verið, hátt í
hálfa öld, er það ekki? Við vinir
ykkar hugsum alltaf um ykkur í
sömu andrá. Auðvitað verða þessi
tímamót í lífi þínu merkisdagur
fyrir alla fjölskylduna. Við sem
höfum reynst svona í slakara lagi
að uppfylla jörðina eigum alltaf
hálfbágt með að fylgjast með hvað
afkomendur ykkar Guðlaugar eru
orðnir margir. En eru þeir ekki
svona gróflega talið meira en
helmingi fleiri en fingur beggja
handa? Við vinir þínir sendum
ykkur öllum okkar bestu ham-
ingjuóskir; þetta er hátíð allrar
fjölskyldunnar.
Að lokum vildi ég segja þér það
í trúnaði að það gleður alltaf mitt
hjarta þegar ég mæti þér prúð-
búnum á rauða bensinum með
stóra vindilinn í munninum; mér
finnst það svo skemmtilega for-
stjóralegt. Þessi gleði mín er ekki
síst sprottin af því að þótt þetta sé
fremdarlegt og fyrirmannlegt veit
ég að forstjórinn getur þegar
minnst varir snakað sér í vinnu-
gallann og farið að hamast niðri í
skipi eða í einhverju frystihúsinu
sem þarf að lagfæra. Og það
skaltu vita, Gísli minn góður, að
þegar maður óskar góðum
mönnum til hamingju við merk
tímamót í lífi þeirra og árnar
þeim gæfu og gengis og langra
lífdaga þá er alltaf töluverð eig-
ingirni fólgin í þeim óskum. Við
viljum fá að njóta þín sem lengst,
hlýju þinnar og handtaka.
Sem sagt, við hjónin — og
klúbburinn allur — sendum þér og
þínu húsi bestu kveðjur, þakkir og
óskir. Stefán Júliusson
þakjárn • þaksaumur
plastbáruplötur • þakpappi
Byggingavörudeild

Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121 sími 10 600
Það getur verið álitamál,
hvort einhver sé talinn fremstur
í röð hagyrðinga eða þá í skálda-
hópi, — nema hvort tveggja sé.
Einn þvílíkra manna var Jón S.
Bergmann, en hann lézt saddur
lífdaga 1927, kominn nokkuð á
sextugsaldur. Fimm árum áður
hafði komið út eftir hann lítið
hver, Ferskeytlur, er þótti svo
ágætt að gæðum, að á orði var
haft, að honum hefði einum
tekizt það, sem öðrum þjóðkunn-
um vísnasmiðum hefði ekki lán-
ast, að vaxa við nánari kynningu
eða þola það, að út kæmi bók
eftir sig. Farmannsljóð komu út
1925. Um Jón látinn ortu ýmsir
af vinum hans og í „Ferskeytlum
og farmannsljóðum", er út kom
1949, er þessi eftirmælastaka
Valdimars Kamillusar í formála:
Hreina kenndi lista leið,
Ijóðin sendi af munni;
orðin brenndu og þaó sveið
undan hendingunni.
Ýmsar þær stökur, sem Jón
orti um sjálfan sig, báru erfiðari
lífsbaráttu glöggt vitni og eru
sumar á hvers manns vörum
eins og þessi:
Hirði ég hvorki um stund né staö,
studdur fárra griöum.
Svona fer ég aftan að
annarra manna siðum.
Eða þessi hringhenda:
Klónni slaka ég aldrei á
undan blaki af hrinu,
þótt mig hrakið hafi frá
hæsta takmarkinu.
Þótt mér bregöist hyllin hlý,
hæfir ekki að kvarta,
meðan ég á ítök í
einu kattarhjarta.
Þessar stökur lýsa vel lífsvið-
horfi skáldsins, — uppgerð öll og
yfirklór var honum fjarri skapi,
en manngildið skipti máli, hvort
efniviðurinn væri ekta eða ekki:
Andann lægt og manndóm myrt
mauranægtir geta:
Allt er rægt og einskisvirt,
sem ekki er hægt aö éta.
Auöur, dramb og falleg föt
fyrst af öllu þérist,
og menn, sem hafa mörg og kjöt
meira en almennt gerist.
Fyrri stakan hefur alltaf
minnt mig á Refinn eftir Örn
Arnarson og hin síðari á Önguls-
eyri.
Síðasti fyrri hluti var svona:
LAIIt er valdið ofan frá
og alsæll sá sem hefur þaö.
F. Hraundal skrifar, að ef
hann hafi skilið fyrripartinn
rétt geti botninn orðið:
En sálirnar sem Satan á
sinna boöum neðan aö.
Og að gefnu tilefni má kannski
segja:
Mikið er hvað ofan lekur
í útsynningi í Reykjavík.
Jólakvöldið 1918 hafði skáldið
ekki annað gesta en kött einn:
Ekki verður meira kveðið að
sinni.
Halldór Blöndal.
Limran
Löng heföarfrú efst inni í Hátúni
með húna og spennsla úr látúni
gekk á bullum úr áll
og bolverki úr stáli,
en buxum úr heillandi kátúni.
K.K.
MIR minnist 30 ára afmæl-
is með samkomu í dag
í MARSMÁNUÐI eru liðin 30 ár
frá stofnun félagsins MÍR. Menn-
ingartengsla Islands og Itáð-
stjórnarrikjanna. I tilefni afmælis-
ins cru komnir hingað til lands
tveir gestir frá Sovétríkjunum.
fulltrúar Sambands sovéskra
félaga vináttu og menningar-
tengsla við útlönd. en samhandið er
ásamt Félaginu Sovétríkin-Ísland
aðalsamstarfsaðili MÍR.
Gestirnir eru þeir Nikolaj P.
Kúdrjavtsév, aðstoðarfiskimálaráð-
herra Sovétríkjanna og formaður
Félagsins Sovétríkin-Island, og
Arnold K. Meri, fyrrverandi
aðstoðarkennslumálaráðherra eist-
neska sovétlýðveldisins og núverandi
formaður Vináttufélagsins í Eist-
landi. Komu þeir til landsins 13.
mars og dveljast hér á landi í
vikutíma, ræða við félagsstjórn MÍR
um samstarfsáætlun næstu missera
og sitja afmælissamkomu félagsins,
auk þess sem þeir heimsækja
nokkrar stofnanir og fyrirtæki í
Reykjavík og víðar.
Áfmælissamkoma MÍR verður
haldin í Þjóðleikhúskjallaranum
sunnudaginn 16. mars kl. 3 síðdegis.
Þar flytja ávörp m.a. Kúdrjavtsév
ráðherra og Mikhaíl Streltsov, am-
bassador Sovétríkjanna á Islandi.
Elín Sigurvinsdóttir óperusöngkona
syngur einsöng við píanóundirleik
Agnesar Löve og Geir Kristjánsson
rithöfundur les upp úr ljóöaþýð-
ingum sínum af rússnesku. Kaffi-
veitingar verða á boðstólum og
efnt verður til ókeypis happdrættis
um nokkra eigulega minjagripi.