Morgunblaðið - 03.08.1980, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. ÁGÚST 1980
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.000.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakiö.
Breska blaðið The Tim-
es sagði nýlega í for-
ystugrein, að valið, sem
breska stjórnin stendur
frammi fyrir í baráttu
sinni við verðbólguna, sé
náskylt ágreiningnum milli
Milton Friedmans og Fri-
edrich A. Hayeks. Fried-
man haldi því fram, að
ráðast beri gegn verðbólg-
unni með því að telja hana
niður smátt og smátt. Hay-
ek vilji, að gripið sé til
harkalegra en skamm-
vinnra aðgerða. Segir blað-
ið, að enginn þurfi að efast
um, að það sé yfirlýst
stefna ríkisstjórnar Mar-
garet Thatchers að fara
leið Friedmans. Atburðar-
ásin kunni hins vegar að
knýja hana til að feta sig
inn á þá braut, sem Hayek
mæli með. Hayek-aðferðin
sé sársaukafyllri, en hún
gefi einnig fyrirheit um
skjótan bata, þegar verð-
bólgan hafi verið þurrkuð
út úr kerfinu. Síðan rifjar
The Times upp þau sjón-
armið, sem Hayek kynnti
hér á landi í vetur, að
ríkisstjórnir geti auðveldar
þraukað stuttan tíma mik-
illar óánægju en löng tíma-
bil minni óvinsælda. Blaðið
segir, að skoðun Hayeks sé
mjög líklega rétt. Hvetur
það bresku ríkisstjórnina
til að hvika hvergi frá
settum áformum sínum og
segir, að hið minnsta frávik
verði til þess að auka hraða
verðbólgunnar á nýjan leik
og þar með lengja atvinnu-
leysistímann.
Astæða er til að vekja
athygli á þessum sjónar-
miðum hins virta breska
blaðs hér á landi, því að við
stöndum að mörgu leyti í
svipuðum sporum og Bret-
ar, þótt atvinnuleysi hafi
ekki hafið innreið sína,
enda er brottflutningur
fólks úr landinu öryggis-
ventill að því leyti. Ríkis-
stjórn Gunnars Thorodd-
sens fylgir í megindráttum
stefnu í anda Friedmans í
baráttu sinni við verðbólg-
una. Hún valdi þann kost
að grípa á verðbólguvand-
anum með hægfara niður-
talningu. Framkvæmd
stefnunnar er þó mjög
handahófskennd og þótt
markmiðið sé að verðbólg-
an verði á árinu 1982 orðin
svipuð og í nágrannalönd-
unum er leiðin að því mjög
óljós. Þá er ríkisstjórnin
alls ekki undir það búin að
horfast í augu við óhjá-
kvæmilegar afleiðingar
stefnu sinnar, þess vegna
eru miklar líkur á því, að
hún muni hopa og verð-
bólgan magnast á ný með
auknum hraða.
Framsóknarflokkurinn
eignar sér höfundarréttinn
á niðurtalningarleiðinni,
hann kallaði hana „norsku
leiðina" í kosningabarátt-
unni á liðnum vetri og
þóttist hafa fullkomið vald
á framkvæmd hennar. En
þessi tækifærissinnaði
flokkur er þekktari fyrir
annað en stefnufestu og vel
ígrundaðar aðgerðir. í rík-
isstjórninni hefur hann
valið þann kost, að beita
úreltu verðlagskerfi til að
koma fram vilja sínum. í
raun hefur öllum vanda
verið ýtt á undan sér sam-
tímis því sem opinber þjón-
ustufyrirtæki og einkafyr-
irtæki hafa verið tekin
slíku kverkataki, að óvíst
er, hvernig þau lifa það af.
Vandi þjónustufyrir-
tækjanna í opinberri eign
mun með einum eða öðrum
hætti bitna á neytendum
þeirra, annað hvort í lélegri
þjónustu eða aukinni skatt-
heimtu og hærri gjalds-
krám, þegar fram líða
stundir. Einkafyrirtækin
geta ekki með sama hætti
leitað á náðir ríkishítarinn-
ar. Þeir aðilar, sem verða
harðast úti vegna hins vit-
lausa verðlagskerfis og geð-
þóttaákvarðana stjórn-
málamanna við beitingu
þess eru innflytjendur og
kaupmenn. Kerfið setur
þeim óeðlilegar skorður og
hvetur þá síður en svo til
hagkvæmra innkaupa. Að
lokum bitnar það auðvitað
með fullum þunga á neyt-
endum, öllum almenningi.
Stefna ríkisstjórnarinn-
ar í anda Milton Friedmans
er framkvæmd með svo
handahófskenndum hætti,
að hugmyndasmiðurinn
myndi fyrirverða sig fyrir
þann skapnað, ef hann
kynntist honum. Ráðherr-
arnir eyða kröftum sínum í
alls kyns millifærslur og
búa ekki yfir neinni fram-
sýni í atvinnumálum. Án
sérstakra aðgerða stöðvast
frystihúsin, burðarás út-
flutningsframleiðslunnar.
Verslunar— og þjónustu-
fyrirtækjum er haldið í
greipum marklausrar
ofstjórnar. Um verslun-
armannahelgi er vert að
minnast þess, að mesta
niðurlægingu hefur ís-
lenska þjóðin orðið að þola
á tímum verslunarhafta og
einokunar. Verði ekki mót-
uð ný og markviss endur-
reisnar- og umbótastefna
er augsýnilegt, að allt
stefnir enn á verri veg. Svo
mjög hafa núverandi vald-
hafar hallmælt leið Hay-
eks, að allt bendir til þess,
að þeir muni enn um sinn
halda áfram á braut Fried-
mans án þess að viður-
kenna tilvist lærimeistar-
ans eða taka nægilegt mark
á honum.
Að viðvirkeima
lærimeistarann
| Reykjavíkurbréf
l♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 2. ágúst »»<
Frjálsræði
eða ríkis-
forsjá
Tilgangurinn með stjórnmála-
samstarfi sósíal-demókrata og
sósíalista er sá, að gera hlut
ríkisvaldsins sem mestan, að taka
sem mest af tekjum manna og
beina þeim inn í ríkishítina, svo að
misvitrir stjórnmálamenn og gæð-
ingar þeirra geti dreift þeim aftur.
Markmið þessara flokka er sem sé
að hafa fulla vasa af fé annarra til
ráðstöfunar á pólitískum forsend-
um. Sú kennisetning er ómótmæl-
anleg, að ráðdeild manna eykst
ekki við það, að þeir hafi ótak-
markað ráðstöfunarvald yfir fjár-
munum annarra. Síst af öllu er
það til að bæta ráðdeildina, þegar
fjárhaldsmaðurinn er í þannig
aðstöðu gagnvart umbjóðanda sin-
um, að með margvíslegum ráðum
getur hann komið honum á kné.
Sósíal-demókratar og sósíalistar
telja sig hafa náð lengst á óska-
braut sinni, þegar þeir hafa þann-
ig í fullu tré við almenning, og
hann getur I hvorugan fótinn
stigið vegna þess hve hann er
orðinn háður þeim, sem arðrændi
hann, ríkinu.
Hér á landi eru það Alþýðu-
bandalagið og Alþýðuflokkurinn,
sem eru boðendur þeirra þjóðfé-
lagskenninga, sem telja, að mönn-
um sé best borgið, þegar þeir hafa
hreiðrað um sig í náðarfaðmi hins
alvalda, fjársterka ríkis. Það er
furðulegt að sjá talsmenn þessara
flokka reyna að komast hjá um-
ræðum um þessi grundvallaratriði
með vangaveltum um mismunandi
rekstrarform fyrirtækja. Eins og
slík atriði skipti sköpum í þessu
sambandi. Aðalatriðið er með
hvaða hugarfari menn ganga til
stjómmálastarfs, hvort þeir eru á
þeim vettvangi til að berjast fyrir
hagsmunum ríkishítarinnar og
þeirri barnalegu trú, að hún geri
allt best, eða hvort þeir eru þar til
að gefa mönnum kost á að sann-
reyna réttmæti hins forna spak-
mælis, að hver er sinnar gæfu
smiður. Á þessu tvennu er grund-
vallarmunur.
Þróunin bæði hér á landi og í
nágrannalöndunum hefur því mið-
ur gengið allof langt í þá átt, að
ríkishítin sé sett á einhvern stall
og litið á hana sem allsherjar
bjargvætt. Eins og jafnan er,
þegar mál hafa þróast á þann veg,
eru margir, sem telja hag sínum
borgið við óbreytt ástand, og
hinir, sem vilja breyta því verða
fyrir margvíslegu ámæli til að
gera þá grunsamlega. Með þessum
hætti sækja sósíal-demókratar og
sósíalistar nú gegn andstæðingum
sínum, til dæmis hér á landi. Um
leið og þeir berjast fyrir aukinni
ríkisíhlutun verða þeir sífellt aft-
urhaldssamari og tregari til að
líta á núverandi völd ríkisins með
gagnrýnisaugum. Þess í stað er til
dæmis byrjað að ræða um rekstr-
arform fyrirtækja.
Einkarekstur
og „félagsleg-
ur“ rekstur
Rekstrarform fyrirtækja er í
sjálfu sér ekkert höfuðatriði svo
framarlega sem þeim eru búin
þannig skilyrði, að þau standi
jafnt að vígi hvort sem um
einkafyrirtæki, samvinnufyrir-
tæki eða ríkisfyrirtæki er að ræða.
Vildarvinir ríkishítarinnar og
gæslumenn samvinnuhreyfingar-
innar á pólitískum vettvangi hafa
séð svo um, að ríkisfyrirtækin og
samvinnufélögin búa við hagstæð-
ari skilyrði en fyrirtæki í einka-
eign.
Viðskiptalífið hér á landi geym-
ir ótal dæmi um þann forgang,
sem ríkið telur sig hafa í krafti
einokunar sinnar. Þessi dæmi eru
bæði stór og smá, en öll einkenn-
ast þau af skorti á viðleitni til að
koma til móts við viðskiptavininn.
Um hann er hugsað á þann veg, að
honum sé það fyrir bestu að fara
að reglum seljandans annars fái
hann aðeins reykinn af réttunum.
Hvaða einkaaðila myndi til dæmis
líðast til lengdar að neita að taka
við greiðslu í ávísun eins og tíðkað
er af Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins og Fríhöfninni á Keflavík-
urflugvelli? Myndu menn láta það
viðgangast ef Fríhöfnin væri
einkafyrirtæki, eins og hún á
auðvitað að vera, að þeir gætu
ekki greitt fyrir varninginn þar
nema með seðlum?
Athyglisvert er, að þegar fjár-
hagur Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga er viðunandi, snúast
fréttir af aðalfundi þess að mestu
leyti um félagslegt gildi sam-
vinnuhreyfingarinnar og nauðsyn
þess, að hún geti sinnt hlutverki
sínu á því sviði með aðgerðum af
margvíslegu tagi. Hins vegar er
rekstrarafkoman meginfréttaefn-
ið, þegar þyngist undir fæti, og þá
er látið hátt um nauðsyn dreifbýl-
isverslunarinnar og þær þröngu
skorður, sem henni eru settar. Á
aðalfundi SÍS í sumar var aðallega
fjallað um málefni félagslegs eðlis
enda þótti ástæðulaust að vekja of
rnikla athygli á tekjuafganginum.
Þótt síðasta ár hafi verið eitthvert
hið versta, sem yfir landbúnaöinn
hefur gengið, sáust þess lítil merki
í reikningum SIS, enda fá bændur
ekki greiðslu þaðan, fyrr en fyrir-
tækið hefur allt sitt á hreinu.
Kemur sú aðferð við reksturinn
væntanlega viðsemjendum SIS
til góða í þeirri lotu, sem nú
stendur yfir milli Vinnumálasam-
bands samvinnufélaganna og Al-
þýðusambandsins.
Á það hefur verið minnst í
fréttum nýlega, að ýmis þjónustu-
fyrirtæki ríkisins, sem keppa við
einkaaðila, til dæmis að því er
varðar smiðjurekstur, nytu þess í
samkeppninni, að þau þyrftu ekki
að standa skil á söluskatti. í þessu
máli eru ekki öll kurl komin til
grafar, en hitt er ljóst, að það
munar um minna en 23% sölu-
skatt, þegar menn eru að gera
tilboð í verk. Skattaívilnanir til
handa samvinnuhreyfingunni
voru til umræðu í Velvakanda-
dálki blaðsins í vikunni og þar
kom fram, að af 100 milljóna
króna hreinum tekjum er sam-
vinnufélagi gert að greiða 16,4
milljónir króna í skatta en venju-
legu hlutafélagi 49,2 milljónir
króna.
Áform munu uppi um það, að
ráðast í mikla uppbyggingu á
Landsmiðjunni. Hefur ríkissjóður
nýlega lánað fyrirtækinu 120
milljónir króna, svo að það geti
greitt Reykjavíkurborg fyrir lóða-
réttindi. Stjórnendur fyrirtækis-
ins fara þess á leit, að á næstu
fjárlögum verði einum milljarði
króna varið til að efla Landsmiðj-
una. Er ekki að efa, að þær óskir
verða teknar til greina af iðnað-
arráðherranum og fjármálaráð-
herranum, sem báðir eru úr Al-
þýðubandalaginu. Vafalaust verð-
ur sjávarútvegsráðherrann til-
búinn að styðja þetta framtak, því
að ekki stundar Landsmiðjan
skipasmíðar. Hins vegar byggir
hún afkomu sína fyrst og fremst á
sölu á innfluttum vélum til land-
búnaðarframleiðslu og vegghill-
um. Hvað ætli ríkisrekstrarsinn-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. ÁGÚST 1980 2 1
Verzlunin er síðasta stig fram-
leiðslunnar á leið til neytandans
Hvenær var fyrsti frídag-
ur verzlunarmanna hald-
inn?
Það var fimmtudaginn 13.
september 1894, eða fyrir 86
árum. Síðar varð fyrsti
mánudagur í ágúst fyrir val-
inu og er svo enn og mun
verða um ókomna framtíð.
„Frídagur verzlunar-
manna" er annars mjög
merkilegur dagur í sögu þjóð-
arinnar. Hann er einstakur
að því leyti, að upphaf hans
var, að ein atvinnustétt,
verzlunarmenn, launþegar og
vinnuveitendur, tóku höndum
saman og völdu einn virkan
dag, sem sameiginlegan frí-
dag. Þegar litið er 86 ár til
baka, verður að telja þetta
mjög merkilegt framtak og
það ánægjulega er, að sú ósk
hefur ræzt, sem kom fram í
ræðu W. Christensen, kaup-
manns, sem sagði, þegar
hann lýsti tilgangi hátíða-
halda fyrsta frídags verzlun-
armanna, „að þetta væri
byrjun almennrar skemmti-
samkomu verzlunarstétt-
arinnar, og vonaði, að það
mætti haldast við ár frá ári.“
— Samtal við
Magnús L. Sveins-
son formann
Verzlunar-
mannafélags
Reykjavíkur
Sú breyting hefur orðið á, að
nú má segja að flestar aðrar
stéttir taki sér einnig frí
þennan dag.
Er vitað um tildrög þess
að verzlunarmenn efndu til
þess fridags?
í fundargerðarbók stjórnar
Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur frá þessum
tíma, er sagt, að stjórnin hafi
komið saman til fundar þann
8. sept. 1894 og þar segir:
„Umræðuefni fundarins var
einkum það, að kaupmenn og
verzlunarstjórar allra hinna
stærri verzlana hér í Reykja-
vík höfðu — fyrir milligöngu
herr. Guðbr. Finnbogasens,
boðið að gefa þjónum sínum
frídag í næstu viku, til þess
að þeir gætu skemmt sér á
einn eða annan hátt.“
Það hefur jafnan fylgt af-
greiðslustörfunum, að vinnu-
tíminn hefur verið mjög
langur. Ég hygg að mönnum
hafi því fundist vel til fundið,
að þetta fólk fengi frí einn
virkan- dag yfir sumarið.
Þannig er það reyndar enn í
dag, að vinnutími afgreiðslu-
fólks er með því lengra sem
þekkist.
Hvert er álit þitt á stöðu
verzlunarinnar, þegar rætt
er um undirstöðuatvinnu-
vegi þjóðarinnar?
Það fer ekkert milli mála,
að verzlunin er einn af undir-
stöðuatvinnuvegum þjóðar-
innar. Það ætti að vera öllum
ljóst, að framleiðslugreinarn-
ar, bæði fiskiðnaður og annar
iðnaður, hvaða nafni sem
hann nefnist, eru algjörlega
háðar verzluninni. Verzlunin
er ómissandi tengiliður milli
frumframleiðslunnar og
neytenda. Enda stendur ekki
á, að gagnrýna verzlunina, ef
neytendum finnst skorta á
þjónustu af hennar hálfu.
Það, hvað aðrar atvinnu-
greinar eru háðar verzlun-
inni, sést glöggt einmitt um
Magnús L. Sveinsson
þessar mundir, þegar tregða
er á sölu fiskafurða, á þeim
mörkuðum, sem við höfum
búið við. Þá spyrja menn: Er
ekki hægt að afla nýrra
markaða? Þá reynir m.a. á
söluhæfileika okkar sem
verzlunarstéttin sér um.
Þannig er það með fram-
Ieiðslugreinarnar, að einn af
grundvallar-þáttum þeirra
og undirstaða er verzlunin.
Það er nefnilega lítill arður,
sem framleiðslugreinarnar
gefa af sér, ef ekki eru til
aðilar, sem koma framleiðsl-
unni á markaðinn, þar sem
neytendur eru til staðar. Þar
kemur til kasta verzlunar-
stéttarinnar. Það má því
segja að verzlunin sé síðasta
stig framleiðslunnar á leið til
neytandans.
Það er því ljóst, að eins og
verzlunin er háð öðrum und-
irstöðuatvinnugreinum, eru
þær ekki síður háðar verzlun-
inni. Allt byggist þetta á því,
að hver þáttur fyrir sig og
sameiginlega geti gengið
snuðrulaust. Þessum stað-
reyndum verða stjórnvöld að
gera sér grein fyrir á hverj-
um tíma og tryggja það, að
verzlunin sem og aðrar und-
irstöðuatvinnugreinar búi við
eðlilegan rekstrargrundvöll.
Það er forsenda þess, að
atvinnuvegirnir standi undir
sómasamlegum launum laun-
þegum til handa.
Ég óska öllu verzlunar- og
skrifstofufólki ánægjulegrar
verzlunarmannahelgar.
arnir myndu segja, ef fyrirtæki í
slíkum viðskiptum í einkaeign eða
vélsmiðja eins og t.d. Héðinn færi
fram á lán úr ríkissjóði til lóða-
kaupa og bæði síðan um milljarð
til að geta byggt á lóðinni?
Innflutnings-
og gjald-
eyrishöft?
Því miður hefur talsmönnum
einkarekstrar ekki tekist að stíga
skrefið til fulls, þannig að jafn-
ræði sé milli hinna ólíku rekstr-
arforma og þau fyrirtæki tekin
undan pilsfaldi ríkisins, sem þar
eiga ekki heima lengur og hafa
kannski aldrei átt þar heima. Þeir,
sem hafa viljað hamla gegn ríkis-
íhlutuninni, hafa undanfarið orðið
að sækja gegn straumnum, en ekki
er ólíklegt að nú sé komið að
vatnaskilum, ekki verður lengra
haldið á sömu braut.
Helsti þrándur í götu heilbrigðs
einkarekstrar hefur verið íhlutun-
arsemi ríkisvaldsins í krafti úr-
eltrar veðlagslöggjafar. í tíð við-
reisnarstjórnarinnar, sem stuðl-
aði að stærstu umbótunum á sviði
atvinnurekstrar síðustu áratugi,
kom einn ráðherra Alþýðuflokks-
ins í veg fyrir, að samþykkt væri
víðsýn verðlagslöggjöf. I tíð ráðu-
neytis Geirs Hallgrímssonar
1974—78 náðist mikilvægur áfangi
með setningu nýrrar verðlagslög-
gjafar. Hins vegar var hið besta úr
henni auðvitað eyðilagt, þegar
kommar og kratar komust í stjórn
haustið 1978 og síðan hefur undir
forystu framsóknarmanna í verð-
lagsmálunum verið stefnt í algjört
óefni og þar með stórspillt rekstr-
arafkomu fjölda fyrirtækja. Þarf
engum að koma á óvart, að
kommar og kratar beiti sér þannig
gegn einkarekstrinum og það gera
framsóknarmenn einnig svo lengi
sem „félagslegi" þáttur samvinnu-
hreyfingarinnar er einhvers met-
inn.
Átak viðreisnarstjórnarinnar
fólst ekki síst í því að afnema
gjaldeyris- og innflutningshöft.
Síðan það var gert hafa Islend-
ingar undirgengist alþjóðasamn-
inga bæði með aðildinni að EFTA
og viðskiptasamningum við Efna-
hagsbandalags Evrópu, sem fela í
sér skyldu að stuðla að frjálsum
viðskiptum. Þess vegna veldur það
furðu, þegar þess verður vart í
einu stjórnarblaðinu, Þjóðviljan-
um, að þar teldu menn ekki
óeðlilegt, að ríkið tæki að sér að
stjórna innflutningsmagni og
gjaldeyrissölu á nýjan leik.
í forystugrein Þjóðviljans 23.
júlí sagði m.a.: „Ætli menn í
alvöru að sigrast á viðskiptahall-
anum, þá er hætt við að endur-
skoða þurfi þá fáránlegu meðferð
á dýrmætum gjaldeyri sem hér
viðgengst enn.“ Á forsíðu Þjóðvilj-
ans 29. júlí má svo lesa þessa
fyrirsögn: „Nóg af gjaldeyri? —
Bílafjöldinn tvöfaldast á áratug,“
og neðar á sömu forsíðu: „Er rétt
að draga úr bílainnflutningi í Ijósi
viðskiptahallans? — „Ekki tíma-
bært“, segir viðskiptaráðherra."
Og enn er sótt á sömu mið í
forsíðufyrirsögn 31. júlí, en þá
segir Þjóðviljinn: „Verulegur
gjaldeyrir fer í bifreiðakaup: flutt
inn fyrir 12 miljarða fyrstu 6
mánuði þessa árs.“ Enginn þarf að
efast um, hvað ritstjóri Þjóðvilj-
ans átti við með orðunum „fárán-
leg meðferð á dýrmætum gjald-
eyri“ eftir að hafa lesið forsíðufyr-
irsagnir blaðs hans siðan.
Hugrenningar um að ríkisvaldið
taki að skammta innflutning á
bílum eru svo forneskjulegar, að
engir nema örgustu ríkisafskipta-
sinnar geta borið þær í brjósti. En
áhugi Þjóðviljans á þessu máli
sýnir, hvílík afturför hefur orðið í
viðhorfinu til stjórnar efnahags-
málanna á þeim tveimur árum,
sem liðin eru síðan kommar og
kratar sameinuðust með fram-
sóknarmönnum í ríkisstjórninni.
Þar komst gamla hafta- og kerf-
isliðið aftur saman í eina sæng og
síðan hefur allt verið á einn veg,
niður á leið. Er ekki að efa, að í
hinni ófaglærðu efnahagsmála-
nefnd ríkisstjórnarinnar, hefur
ólafur Ragnar Grímsson, formað-
ur þingflokks Alþýðubandalags-
ins, þegar lagt til, að liturinn á
bílaskömmtunarseðlunum verði
almennt rauður, en grænn fyrir
þá, sem ætla að kaupa af SÍS.
Viö einir
vitum
Afstaða ríkisafskiptasinna
mótast af kjörorði þeirra: Við
einir vitum. Við einir erum færir
að veita lýðnum þá leiðsögn, sem
hann á skilið. Menn þurfa ekki að
vera gjörkunnugir starfsháttum
„gáfumannahópsins" í Alþýðu-
bandalaginu til að komast að raun
um, að þessar setningar lýsa
viðhorfi hans í einu og öllu.
Einn félagsmanna í þeim hópi
er Guðrún Helgadóttir, sem á
tiltölulega skömmum tíma hefur
náð þeim frama innan Alþýðu-
bandalagsins að sitja bæði í borg-
arstjórn og á Alþingi fyrir þess
hönd. Að undanförnu hafa verið
nokkrar umræður um svonefnd
kreditkort og sýnist sitt hverjum
eins og við er að búast. Slík kort
hafa náð miklum vinsældum og
útbreiðslu erlendis. Hér á landi
eru það einkaaðilar, sem hafa
stofnað til fyrirtækis um útgáfu
kórtanna og virðist það grunsam-
legt í augum margra jafnt banka
og hinna sem sjá ekki annað en
náðarfaðm rikisins. Þjóðviljinn
bar útgáfu þessara korta undir
Guðrúnu Helgadóttur, sem virðist
sérfræðingur „gáfumannahóps-
ins“ í þessari kortagerð.
Ekki stóð á svörunum. Guðrún
sagði: „Kreditkortin eru bara enn
ein leiðin til að kenna fólki að
kaupa meira en það þarf og
getur... þau eru verðbólguvaldur
og það er alvarlegt mál að ríkis-
stjórn sem ætlar að ná niður
verðbólgu skuli ekki gripa í taum-
ana til að koma í veg fyrir
starfsemi af þessu tagi... Það er
nefnilega freistandi að kaupa alls
kyns óþarfa, hvort sem kaupand-
inn á fyrir honum eða ekki og
margur hefur fallið fyrir þeirri
freistingu... Mér finnst að ríkis-
stjórnin þurfi að grípa í taumana,
efnahagsvandinn er nægur þó að
þetta bætist ekki við.“
Skriffinnur á vegum KGB hélt
því fram, að umferð bíla hefði
verið stöðvuð inn í Moskvu til að
Ólympíuleikarnir gætu ekki hagg-
ast um mínútu vegna umferðar-
öngþveitis. Guðrún Helgadóttir
segir, að ríkisstjórnin verði að
grípa í taumana, svo að almenn-
ingur falli ekki í þá freistni að
kaupa eitthvað, sem hann á ekki
fyrir. Hún notar svonefnd kredit-
kort sem skálkaskjól fyrir aðför
sinni að einstaklingsfrelsinu eins
og kommúnistarnir í Moskvu hafa
notað Ólympíuleikana í sama til-
gangi upp á síðkastið. Þurfa menn
fleiri vitni um verslunarmanna-
helgi til að fá sönnur fyrir því hve
mikil fyrirlitning á einstaklingn-
um felst í oftrúnni á ríkishítina og
í hvaða ógöngur sú trú getur leitt
þá sem hana iðka hvort sem þeir
eru sósíal-demókratar, sósíalistar
eða kommúnistar?