Morgunblaðið - 16.08.1980, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 1980
15
Þorsteinn Broddason:
Við fótskör ömmu
atvinnu (sem sumir vilja að vísu
kalla atvinnuleysi) og að baki
þeim liggur a.m.k. ekki það sál-
armorð, sem alvarlegast er við
atvinnuleysið á íslandi. Öll þau
verkefni, sem móðir vor, fóstur-
jörðin, kallar á ættu að tryggja
okkur gegn þeim hörmungum.
Stefán G., Klettafjallaskáldið,
bað: Að hugsa ekki í árum en
öldum. Tímarnir eru breyttir og
hraðinn hefir margfaldast. En
samt. Að hugsa í áratugum á
a.m.k. við um íslenzkan landbún-
að. Annað bæri bráðræðisleg
skammsýni.
Við hljótum að finna leiðina,
sem fara þarf til að velferðarþjóð-
félag verði á íslandi, þar sem
landbúnaður og bændabýli um allt
ísland verða einn sterkasti þáttur-
inn með matvælaframleiðslu, með
barnauppeldi, með menningu og
menntun, hófsemi, mannrækt. Þar
sem gullkálfur er ekki dýrkaður
heldur velferð þjóðar í samræmi
anda og efnis, kristin lífsskoðun.
Kains-lögmál
eða hvað?
Frjálshyggja og markaðsbú-
skapur! Stjórnmálastefna. Hvað
felst í þessu? Undirhyggja eða
Kainsiögmál. En hann spurði: Á
ég að gæta bróður míns? Frelsi er
mestu gæði lífsins. Ekki ótak-
markað frelsi, heldur frelsi þeirr-
ar samfélagshyggju, sem kristið
siðgæði leggur í brjóst, þar sem
gróðahyggjan er ekki til. Eins og
Jón Þorláksson orðaði það: Að efla
farsæld síns heimilis og þar með
alls þjóðfélagsins, öðrum að skað-
lausu. Frelsi með ábyrgð. Frelsi
byggðarlaga, fjórðunga hér á Is-
landi, miklu meira frelsi en nú er,
hjá fólki byggðanna og landsfjórð-
unganna: Frelsi með ábyrgð.
Markaðsbúskapur er í raun
marklaust orð nema skýrt sé.
Framleiðsla til viðskipta þarf auð-
vitað að vera eftirsótt, því meir
því betra. En grundvallarbúskap-
ur okkar íslendinga hlýtur að
byggjast á því að gera sem mest úr
gæðum landsins og hafsins um-
hverfis fyrir íslendinga sjálfra,
alltaf og í öllum efnum. Leita
sífellt að viðfangsefnum í um-
hverfi sínu og fyrir umhverfi sitt.
Framleiða verðmæti til útflutn-
ings fyrir markað, þ.é. seljanlega
vöru. En gæta þess í öllum umsvif-
um að valda ekki öðrum tjóni, en
bæta hag byggðar sinnar, eða
byggðar, sem styðja þarf, sbr.
þangmjölsverksmiðjuna á Reyk-
hólum t.d., hafa samfélagslegt
markmið fyrir íslenzkar byggðir,
íslenzkt fólk. íslenzkur markaðs-
búskapur verður þess vegna þeim
markmiðum háður, sem byggða-
stefnan krefst, að efla byggð um
allt ísland, þar sem menningar- og
menntaþáttum lífsgæðanna, sem
við leitum eftir í velferðarþjóðfé-
lagi, verður sem mest náð í
lífsstarfi sveitanna. Þetta mælir
tölvan ekki.
Þessir þættir eru í þjöppuðu
máli. Segja má að nokkuð gæti
endurtekninga. Afsakanlegra af
því að málalenging er ekki. Þeir
sem telja þetta kjaftæði, athugi
samt hvort ekki er rétt að lesa
tvisvar. Kvölds og morgna eins og
Ólafsbænir.
Nú er ég að fara heim, — heim.
11. ágúst 1980
Ég minnist þess ekki að hafa séð
fjallað um hernaðarleg málefni af
meiri hernaðarlegri þekkingu í
íslensk blöð en Björn Bjarnason
hefur gert á undanförnum árum í
Morgunblaðið. Matthías Á.
Mathiesen hefur að því er ég best
veit aflað sér þekkingar og kosið
að starfa á öðrum vettvangi. Þess
vegna beini ég orðum mínum til
Björns þó svo að nafn Matthíasar
standi einnig undir orðsendingu
þeirri sem er tilefni þessa skrifs.
Sendiherra Bandaríkjanna á Is-
landi ku hafa afhent Ólafi Jó-
hannessyni utanríkisráðherra og
þeim öðrum, sem til þess eru
kjörnir og ráðnir að fara með
utanríkismál landsins, bréfkorn.
Hafi ég heyrt rétt og fréttamaður
ríkisútvarpsins verið starfi sínu
vaxinn var efni þess eitthvað á
þessa leið:
Það er meginregla að játa
hvorki né neita tilvist kjarnorku-
vopna í bandarískum herstöðvum.
— Sendiherrann er m.ö.o bundinn
eins konar þagnarskyldu um
íverustaði bombunnar. — En hon-
um er ljós alvara þessa máls fyrir
íslendinga, svo hann bregður á
leik líkt og Lúther heitinn forðum
þegar hann setti saman kverið.
Hann tekur herstöðvasáttmála
Bandarikjanna og íslands sér í
hönd og bregður undir leslamp-
ann. Líkastur elskulegri ömmu,
sem kennir barni á bók lætur
hann fingurinn fylgja línunni við
uppbyggilegustu ritningargrein-
arnar. Utanrikismálafulltrúar Is-
lands sitja ýmist í keltu hans eða
horfa yfir öxl honum. Það er
náttúrlega undir því komið hversu
vel þeir sjá á bókina hvernig þeim
gengur að meðtaka fagnaðarer-
indið. Það er jafnvel ekki örgrannt
um að einhverjir sitji andspænis
sendiherranum og sjái allt á
hvolfi.
Ólafi Jóhannessyni og Karli
Steínari Guðnasyni virðist hafa
verið helst til fast litið á fingur
ömmunnar og farið líkt og ónefnd-
um fiðurfénaði í höndum loddara.
Ólafur Ragnar sat náttúrlega
þannig að hann sneri því upp sem
átti að snúa niður í fagnaðarer-
indinu líkastur ...
Kannski sofnaði Geir Hall-
grímsson við brjóst ömmunnar því
að honum var meira í mun hvaða
hugmyndir hálft dúsín íslenskra
utanríkisráðherra hefur haft um
vistarverurnar í húsi bombunnar.
Þeim sem finnur sannleikann í
Guði má visast á sama standa um
karp Lúthers við páfadóminn í
Róm. Eins má íslendingum standa
á sama um karp Ólafs Ragnars við
þá hina og lestraræfingar sendi-
herrans ef þeir bara fá að vita
sannleikann um bombuna.
Alþingi íslendinga hefur í um-
boði íslensku þjóðarinnar falið
Birni Bjarnasyni og félögum hans
í öryggismálanefnd að leita þessa
sannleika. Nú hefur sú hin sama
nefnd lagt fram skýrslu sem skv.
Ríkisútvarpinu gerir hvorki að
játa né neita tilvist kjarnorku-
vopna á Keflavíkurflugvelli og er
því borið við að afla þurfi frekari
gagna.
ðlafur Ragnar Grímsson hefur
beitt þessari skýrslu fyrir sig
þegar hann hefur reynt að tor-
tryggja niðurstöður fulltrúa Al-
þýðuflokks, Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks í Utanrík-
ismálanefnd um það að kjarn-
orkuvopn séu ekki og hafi ekki
verið geymd á Keflavíkurflugvelli.
Nú hefur skilningur ungmenna-
félagakynslóðarinnar á dreng-
skaparhugsjón íslendingasagn-
anna mjög sett mark sitt á
málflutning þeirra sem farið hafa
með utanríkismál þjóðarinnar frá
stofnun lýðveldisins, svo engan
þarf að undra að þeir telji að
bandamanni og vopnabróður
gangi gott eitt til þegar hann
flytur þeim boðskap sinn. Ömmu-
sagan verður enn trúverðugri
fyrir það að hana ber þeim fyrir
sjónir í formi ritaðs texta á
skjalapappír með tilheyrandi und-
irskrift. Þjóðin er líka orðin vön
karpi þingmanna sinna um einsk-
isnýta hluti og aulalegri vísnagerð
á þingsölum. Óg hafa bara gaman
af. Það eina sem hefur vantað á að
skrípaleikur sá sem hér er til
umræðu yrði fullkomnaður var
eins og ein eða fleiri vondar vísur.
Menn hafa vitað sem var að
Öryggismálanefnd vinnur sín
störf í kyrrþey og safnar þeim
gögnum sem á vantar til að
sannleikurinn um bombuna komi í
ljós.
Þetta bombumál er í sjálfu sér
ekkert endanlegt takmark, heldur
er þörf á gagngerri athugun á
öryggismálum landsins og hernað-
arlegri stöðu þess. Um þau mál öll
hafa íslendingar fjarska óþrosk-
aðar hugmyndir. Öryggismála-
nefnd er eini vottur þess, að úr því
sé reynt að bæta.
Þess vegna rak menn í roga-
stans þegar yfirlýsing þeirra
Matthíasar Á Mathíesen og
Bjarna Bjarnasonar var lesin upp
í Ríkisútvarpið hinn 12. þ.m. Þeir
telja að vel geti komið til greina
að leggja Öryggismálanefnd niður
vegna þess hversu ófullkomin
skýrsla hennar er notuð í pólitísk
karpi. Vond vísa svona í lokin
hefði gert þetta að saklausum
farsa í ljósi þess að Öryggismála-
nefnd héldi áfram mikilvægu
starfi sínu. En endir þeirra Björns
og Matthíasar lyftir þessu öllu
saman í hæðir skrípa — harm-
leikjanna. Það er þvtlíkast sem
Shakespeare sé genginn aftur,
sestur að á íslandi og farinn að
stjórna þingnefndum þar.
.Að gefnu þessu tilefni fylgja
þessar fyrirspurnir til Björns
Bjarnasonar og svara óskað.
1. Hvernig getur Bj. Bj. rök-
stutt að túlkun á upplýsingum
sem ekki hefur verið aflað skuli
vera nægt tilefni til að hætta við
að afla upplýsinganna.
2. Eða er það löngu ákveðið að
lestraræfing bandaríska sendi-
herrans með utanríkismálanefnd
skyldi — ef veður leyfði — að
verða útfararræða yfir öryggis-
málanefnd sem gæti skýrt við-
brögð Ólafs Ragnars Grímssonar.
3. Hvert sem svarið er við
þessum spurningum er ástæða til
að spyrja enn; Hefur Björn yfir
einhverjum þeim upplýsingum að
ráða sem sýna að hér séu ekki
kjarnorkuvopn, en öryggismála-
nefnd né almenningi eru kunnar,
og hverjar eru þá þær upplýs-
ingar.
Þorsteinn Broddason.
Athugasemd vegna
fyrirspurna
Því miður verð ég að játa, að ég
átta mig ekki á þræðinum í grein
Þorsteins Broddasonar. Vinsam-
lega bendi ég honum á að lesa
greinargerð Öryggismálanefndar
og yfirlýsingu okkar Matthíasar Á
Mathiesen um útúrsnúning Ólafs
Ragnars Grímssonar á henni. Al-
þingi samþykkti á þessu ári að
láta 25 milljónir króna renna til
Öryggismálanefndar, eigi störf
hennar að breytast í skrípaleik
fyrir tilverknað formanns þing-
flokks Alþýðubandalagsins, virð-
ist ástæðulaust að leggja þessi
útgjöld á-skattgreiðendur. Þing-
flokkar tilnefna tvo menn hver í
nefndina, sem varð til vegna
málamiðlunar vinstri manna við
stjórnarmyndun Ólafs Jóhannes-
sonar haustið 1978.
Hafi það farið fram hjá Þor-
steini Broddasyni er mér ljúft að
skýra honum frá því, að samþykki
íslenskra stjórnvalda þarf til þess
að kjarnorkuvopnum verði fyrir
komið hér á landi, slikt samþykki
hefur ekki verið veitt. Öryggis-
málanefnd hefur verið að rann-
saka forsendur þeirra umræðna,
sem fram hafa farið hér á landi og
byggðar eru á fullyrðingum er-
lendra aðila um að hér kynnu að
vera kjarnorkuvopn. í greinargerð
nefndarinnar er lýst, hvað þessir
aðilar hafa fyrir sér og sjónarmið-
um annarra. Frekari gögn varð-
andi þann þátt málsins eiga eftir
að berast og rannsókn á honum
breytir engu um það, að kjarn-
orkuvopn verða ekki hér nema
íslensk stjórnvöld samþykki.
Kjarnorkuvopn á Keflavíkurflug-
velli hafa álíka mikið hernaðar-
legt gildi fyrir varnarliðið og
greiða fyrir nauðasköllóttan
mann.
Björn Bjarnason.
Kref jast kosn-
inga í Svíþjóð
Stokkhólmi 14. áKÚst. AP.
„STJÓRNIÐ eða farið
frá“ var allt og sumt sem
verkalýðsfélögin og
vinnuveitendur höfðu að
segja við stjórn borgara-
flokkanna í Svíþjóð, sem
nú hyggst hækka virðis-
aukaskatt um 3%, upp í
samtals 25%. Sænska
stjórnin hafði hvorki
samráð við verkalýðsfé-
lögin né vinnuveitendur
þegar hún ákvað skatta-
hækkunina og er búist
við að það geti dregið
dilk á eftir sér í væntan-
legum samningaviðræð-
um á vinnumarkaðinum.
Sænska alþýðusam-
bandið og önnur launþega-
félög krefjast nýrra kosn-
inga og segja, að hækkun
virðisaukaskattsins geri
að engu þær litlu kaup-
hækkanir sem samið var
um fyrr á þessu ári. „Eina
færa leiðin til að ráða bót
á efnahagsástandinu er að
efna til nýrra kosninga,“
sagði Gunnar Nilsson,
forseti sænska alþýðu-
sambandsins.
I málgagni vinnuveit-
enda, sem löngum hefur
stutt dyggilega við bakið á
Hægriflokknum, var allt
að því krafist að stjórnin
færi frá. „Ef stjórnin ger-
ir ekki betur en hún hefur
gert að undanförnu, er
best fyrir hana að fara
frá,“ sagði í blaðinu.
Pólitískt morð
Toccoa, GeorKÍu. 14. áKÚ.st. AP.
PÓLITÍSKUR keppinautur hefur
verið handtekinn. ákærður fyrir
morð á skattstjóranum í bæ í
Norðaustur-GeorRÍu.
Skattstjórinn, Elizabeth Willi-
ams, fannst látin á heimili sínu
fimm dögum fyrir forkosningar
demókrata 5. ágúst þegar hún
keppti að endurkjöri. Andstæðing-
ur hennar, Donald Addison fyrr-
verandi skattstjóri, var handtek-
inn á sunnudaginn, ákærður fyrir
morðið.
^ iÚtsalan hefst á mánudag
þcrnhard lax^al
KJÖRGARÐ/