Morgunblaðið - 11.10.1980, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. OKTÓBER 1980
í síld á Eskifirði
Þegar söltun er lokið
á einum stað fara þær
hörðustu á næsta plan
KAPPIÐ er svo mikið í kvenfólk-
inu við síldarsöltunina, að þær
gefa sér engan tíma til að líta
upp og pásurnar veröa gjarnan
styttri en verkstjórinn gerir ráö
fyrir. Hrópin og köllin eru aö
vísu ekki eins hávær og í gamla
daga og rómantíkin ef til vill
ekki sú sama, en eigi að síður er
handagangur í öskjunum og
hver mínúta er dýrmæt.
Á Eskifirði hefur í haust verið
saltað meira af síld heldur en alla
síldarvertíöina í fyrra. Silfur hafs-
ins hefur verið að finna víða í
fjöröum eystra og reyndar með
ölly Norðurlandi, en hins vegar
var hún óvenju seint á ferðinni á
miðin fyrir Suö-austurlandi, en
þar hefur hún yfirleitt verið á
þessum tíma undanfarin ár. At-
vinnulíf á Höfn í Hornafirði hefur
verið dauft í haust vegna þessara
dynta í síldinni, en hins vegar
hafa verið mikil uppgrip á staö
eins og Eskifiröi. Blaðamaöur
Morgunblaðsins heimsótti Eski-
fjörö á þriðjudag og leit inn í tvær
af þremur söltunarstöövum þar.
Vonzkuveöur var af norðri þenn-
an dag og vegna veðurs höfðu
reknetabátarnir komiö meö minni
afla um morguninn heldur en
dagana á undan.
Það eru húsmæður á Eskifirði,
sem bera uppi söltunina og þær
láta ekki deigan síga þann tíma,
sem söltun stendur yfir.Algengt
er að konurnar í söltuninni fái um
7.500 krónur á klukkutímann, en
þær duglegustu salta í rúmlega
5—6 tunnur á tímann, 2 og 2
saman. Hver tunna leggur sig á 3
þúsund krónur að meðaltali.
Bezta vikan til þessa gaf í mörg-
um tilvikum yfir hálfa milljón og
sannarlega er það mikil búbót.
Helztu vandamálin eru í sam-
bandi við barnagæzlu, því margar
síldarstúlknanna, sem eru á öllum
aldri, eiga ung börn og veröa aö
koma þeim í gæzlu meðan staöið
er við síldina. Það er þó ekki
heiglum hent, þar sem konan í
næsta húsi hefur í mörgum tilvik-
um einnig áhuga á aö ná sér í
aukapening. En með samvinn-
unni hefst þetta og bændurnir
leggja sitt af mörkum til að halda
heimilunum gangandi.
SÍLDARFRÍ
EDA ÞRÆLAVINNA
Þær tala um það, konurnar, aö
fara í síldarfrí, en það þýöir að
þær fari í síldarsöltun og hamast
meira en nokkru sinni áður. Þvíer
rangt að tala um frí í þessu
sambandi, orðið er þvert á móti
þrælavinna, en svona vilja þær
hafa þaö og svona veröur þaö
kannski aö vera. Síldarvinnan er
viöbót við aöra vinnu á staönum
og í raun er ekki öðru vinnuafli til
að dreifa en húsmæðrunum því
unga fólkið t.d. er ýmist í skólum
um þetta leyti árs eöa öörum
störfum.
Ekki er óalgengt aö konur taki
sér leyfi frá annarri vinnu til að
komast í síldina og skapast þá
erfiöleikar viö aö halda annarri
starfsemi gangandi. Má í þessu
sambandi nefna Pöntunarfélagiö
á Eskifirði, en þar er hluti starfs-
fólksins í svokölluöu síldarfríi.
Þrátt fyrir allt að 15 tíma törn í
síldinni reyna konurnar einnig aö
sinna heimilunum eins og þær
framast geta. Þannig voru þær
ekki lengi aö skipta um hlutverk
einn daginn þegar tiltölulega ró-
legt var í síldinni. Söltunargallan-
um var snarlega hent þegar
síöustu pöddunni haföi veriö
komiö í tunnu og síðan var þotið
heim til aö taka slátur.
Heimafólk, og þá einkum hús-
mæöur, bera uppi starfiö viö
síldarsöltuinina, en þó er þar aö
finna einn og einn aðkomumann,
t.d. bílstjóra frá Akureyri, sem
brá sér austur í síldina þar sem
lítið var að gera í akstrinum fyrir
noröan. Skólakrakkar hjálpa til
annaö slagið og eru þá ýmist
mæðrum sínum til aöstoðar eða
þá aö þau hlaupa í ýmsa snún-
inga eftir aö skóla lýkur, en Ittiö
er þó um slíkt. Konurnar í síldinni
eru á öllum aldri eða frá 17 og
upp í 71 árs. Aðstæður þeirra eru
líka margbreytilegar og má sem
dæmi nefna að á einu planinu var
11 barna móðir við söltun.
Á Eskifirði er nú saltað hjá
þremur söltunarstöðvum, eins og
áöur sagði, þ.e. Auðbjörgu, Friö-
þjófi og Sæbergi. Blaðamaður
Morgunblaðsins leit viö á tveimur
fyrrnefndu stöðunum á þriðjudag
og tók nokkrar kvennanna tali.
Það var þó ekki heiglum hent því
konurnar höfðu allt annaö við
tímann að gera en að ræöa við
blaöamann og því reyndist erfitt
að slíta þær frá síldinni.
VERD í SÍLD MEÐAN
ÞEIR GETA NOTAÐ MIG
Helga Pálsdóttir hefur eitt ár
um sjötugt, en þrátt fyrir háan
aldur fær ekkert aftrað henni frá
því að fara í síldina hjá Auð-
björgu. Jafnvel þó unnið sé frá
klukkan 8 á morgnana og fram
undir miönætti stendur Helga
allan tímann og það er fjarri
henni að taka lengri pásur eöa
fara fyrr heim en aðrar. Hún hefur
búið á Eskifiröi í 40 ár og hefur
því sannarlega komið nálægt síld
áður.
„Ég neita því ekki, aö fyrstu
dagana var ég meö ríg í höndun-
urtl, en annars þarf ég ekki að
kvarta. Nei, bakverkur veit ég
ekki hvað er, guði sé lof,“ segir
Helga þegar við náum tali af
henni. „Það hafa orðiö miklar
breytingar frá því í gamla daga.
Hér áöur fyrr var þetta miklu
erfiðara, en nú eru allar þessar
vélar komnar til sögunnar og við
þurfum ekki að gera annað en
skera síldina og henda henni í
tunnuna.
Hvað ég fékk mikiö fyrir síð-
ustu viku? Nei, þaö man ég ekki.
Það var svo sem ágætt held ég,
en þú verður að spyrja hann
Tómas verkstjóra aö því, ég man
þetta aldrei stundinni lengur.
Þetta er dágóö viöbót við elli-
styrkinn, en ég má þó ekki vinna
of mikiö því þá fara þeir aö taka
þetta af mér í skatta. Þeim veitir
svo sem ekki af sínu, blessuöum.
Þaö skemmtilegasta, sem ég
geri, er aö vinna í heyi og síld og
aö tína ber og þaö er ábyggilegt
að ég verð í síldinni meðan þeir
geta notað mig og ég hef ein-
hverja heilsu,“ sagði Helga Páls-
dóttir.
Alrún Kristmannsdóttir saltaöi
af kappi hjá Söltunarstöð Friö-
þjófs. Hún starfaði áður sem
gjaldkeri í Landsbankanum á
Eskifirði, en nú eru þaö húsmóö-
urstörfin, sem hafa forgang —
nema þegar síldarsöltunin stend-
ur yfir. Hún tekur virkan þátt í
stjórnmálastarfinu og var í
fimmta sæti á lista Framsóknar-
flokksins við síðustu Alþingis-
kosningar. „Stemmningin núna er
allt önnur en þegar síld var söltuð
hér áöur fyrr,“ segir Alrún. „Núna
er miklu rólegra yfir þessu öllu og
ekki sami hávaðinn í mannskapn-
um. Þá var saltað úti og skipti þá
ekki máli hvernig veður var. Þetta
er góð tilbreyting og ágætur
peningur, sem maöur hefur út úr
þessu. Samanborið við bankann
er þetta mun skemmtilegra, en
talsvert erfiðara,“ sagði Alrún.
Nanna Bjarnadóttir sagðist
ekki hafa veriö í síldinni í gamla
daga og því væri hún nýgræöing-
ur í söltuninni miðað viö ýmsar
aörar þó hún hefði saltað síðustu
haust. „Þetta er falleg síld, en þú
heföir átt aö sjá nótasíldina, sem
Seley kom með fyrir helgina, það
var sko falleg síld,“ segir Nanna.
„Það var mikil törn þá og vikan sú
veröur sjálfsagt góð. Annars er
þetta rólegt hér í dag og ég
reikna meö að skrepþa úteftir til
þeirra í Sæberginu þegar þetta er
búið, þeir fengu eitthvaö meira en
viö í morgun og salta fram á
kvöld,“ sagöi Nanna Bjarnadóttir.
Þennan dag var aðeins saltaö
frá hádegi fram aö kaffi hjá
Friðþjófi og þær voru nokkrar,
sem fóru þá yfir á næsta plan til
aö salta. Það eru engin grið gefin
í síldinni og hver dagur notaður til
hins ýtrasta. Síldin er góð til-
breyting, sem gefur vel í aðra
hönd og þegar maður spyr kon-
urnar hvort þær séu ekki lengi að
jafna sig eftir að þessu ati lýkur
svara þær því til, að svo sé ekki.
Líkamleg þreyta líði fljótt úr
skrokknum og ánægjan, sem
fylgi þessu starfi, verði yfirsterk-
ari.
Helga Pálsdóttir gefur þeim yngri ekkert eftir þó hún sé komin á áttræðisaldur
Þær eru líkastar geimverum þessar stúlkur, sem unnu viö aö pækla síld hjá
Auðbjörgu í norðangarranum á þriöjudag.