Morgunblaðið - 22.11.1980, Page 16

r
16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1980
I
.
►

Sjö dagar í Jórdaníu:
Hún hefur ekki lengur neina von um að komast aftur heim og hefur
búið í flóttamannahúðum i þrjátiu ár
sögunnar hafi enginn aðili sýnt
þessu fólki áhuga. Nú sé að
minnsta kosti búið að vekja at-
hygli á málstað Palestínumanna
og enda þótt deila megi um þær
aðferðir sem PLO hafi notað
framan af sé það staðreynd að þær
hafi orðið notadrjúgar.
I smákofa við eina götuna gæg-
ist ég inn. Húsmóðirin er á
óræðum aldri. Hún tekur mér vel
og sýnir mér inn í húsið sitt. Það
er tíu fermetrar, kannski tólf. Þar
er eitt rimlarúm og ofan á það
staflað dýnum, fornfálegt út-
varpstæki, borð og fyrir ofan
rúmið eru myndir af Hussein
kóngi og Arafat. Þarna búa sjö
manneskjur. Konan er einn af
„tvöföldu" flóttamönnunum. Hún
er ættuð frá Gaza, flúði þaðan til
Jerikó og hingað leitaði hún og
fjölskyldan eftir sex daga stríðið
1967. Hún hefur sem sagt verið í
flóttamannabúðunum í þrjátíu ár
og börn hennar öll fædd eftir að
hún fór frá Gaza. Aðspurð um það
hvort hún haldi að hún komist
heim aftur, hristir hún höfuðið;
það er svo gersamlega utan seil-
ingar eftir öll þessi ár, að hún
gerir sér engar vonir lengur.
En í þessari fátæklegu vistar-
veru og annars staðar þar sem ég
rak inn nefið vakti athygli mína
hversu allt var hreint og þrifalegt
og yfirleitt hversu bæði börn og
fullorðnir voru tandurhreinir þótt
fötin væru lúin og snjáð. Þegar ég
minntist á þetta við Josephine tók
hún undir það, segir enda að
yfirleitt séu Palestínumenn sér-
staklega hreinlátt fólk og hafi þeir
ekki annan metnað sé hann að
minnsta kosti lagður í að reyna að
vera þrifalega til fara.
Við litum inn í eina kennslustof-
una hjá ellefu ára telpum. Um leið
og við komum inn stóðu þær allar
á fætur sem ein og sögðu í kór, á
ensku: „Góðan daginn, frú, vertu
velkomin." Þær voru áfjáðar í að
sýna mér hvað þær væru áhuga-
samar og góðir nemendur og þegar
„Ilvcrgi í heimin-
umer þjóð beitt jafn-
miklu óréttlæti og
Palestínumenn...
- heimsókn í flóttamannabúðirnar í Baqaa
Tuttugu kílómetra fyrir noröan Amman eru flóttamanna-
búöirnar Baqaa, heldur óhrjálegir leirkofar, stöku þeirra
hlaönir úr múrsteinum. Ofan á suma kofana hafa veriö lagöar
bárujárnsplötur og hrúgaö á þær steinum til aö plöturnar
fjúki síöur, þegar hvessir. Moldargöturnar í búöunum veröa
áreiðanlega subbulegar í rigningum; þann dag sem ég kom
þangaö ásamt Josephine Qui’ban frá Flóttamannahjálp SÞ.
fyrir Palestínumenn, UNRWA, skein sólin en samt voru
stígarnir milli kofanna forugir og upptættir.
Þó hefur mikið breytzt til bóta í
Baqaa síðan búðirnar voru fyrst
settar upp. Það var árið 1968, að
reist voru á þessu svæði fimm
þúsund tjöld fyrir flóttamenn, þar
var þá engin hreinlætisaðstaða,
engin læknishjálp, matargjafir
engar, tekjumöguleikar ekki fyrir
hendi og flestir flóttamanna komu
eignalausir í búðirnar. Síðan hef-
ur smátt og smátt verið unnið að
því að bæta þessa aðstöðu og nú
eru þarna starfandi sex Íæknar og
meira að segja kemur tannlæknir
fjóra daga í viku, þarna eru
komnir skólar fyrir börn upp að
þrettán ára aldri og tvö þúsund
börn fá ókeypis eina heita máltíð á
dag.
I þessum búðum hafast við um
sextíu þúsund manns. Sumt af
þessu fólki eru tvöfaldir flótta-
menn, þ.e. flýðu frá borgum og
bæjum í Palestínu yfir á Vestur-
bakkann árið 1948 og margt af því
fólki sem býr þarna hafði til
dæmis verið í flóttamannabúðun-
um í Jeríkó í tuttugu ár. Þegar
ísraelar tóku Vesturbakkann eftir
sex daga stríðið, lagði fólkið á
flótta enn á ný, fór til Jórdqníu,
Líbanons og Sýrlands, en þó
langflestir flóttamanna í Jórdaníu
og vitanlega hafa margir reynt að
koma undir sig fótunum utan
búðanna, og sumum gengið það
allvel. I flóttamannabúðunum í
Baqaa er meirihlutinn eldra fólk
og síðan börn. Millikynslóðin hef-
ur reynt að komast í burtu. Þó er
ekki algilt, að slíkt takist, að því
er Josephine segir mér; sé um
barnmargar fjölskyldur að ræða
er aðeins ein fyrirvinna og þar
Josephine Qui'ban. blaðafulltrúi
UNRWA
sem það kostar sem svarar 30
dinara — eða sem næst sextíu
þúsund krónum að leigja sér
þokkalegt einstaklingsherbergi
inni í Amman er það ekki á allra
færi. Því er það iðulega svo, að
fjölskyldur leita aftur til búðanna,
eftir að hafa gefist upp við að
framfleyta sér utan þeirra. Einnig
sækja margir karlar vinnu úr
búðunum, en vilja að öðru leyti
njóta þeirrar verndar sem búðalíf-
ið gefur, þrátt fyrir að þar er allt
miðað við lágmarks þarfir.
Josephine leiddi mig á hina
ýmsu staði í búðunum, þar sem
UNRWA hefur unnið sannkallað
þrekvirki, þótt allt sé frumstætt
er þó sýnt að reynt er að gera
aðbúnaðinn eins bærilegan og
hægt er. Teknar voru upp fastar
matargjafir til barnanna og reynt
að miða við að hafa fæðuna
næringarríka — meðal annars fær
hvert barn skeið af þorskalýsi á
dag — komið upp kennsluaðstöðu í
lágreistum timburbyggingum, og
heilsugæzlan í búðunum virðist
furðu góð. Daginn sem ég kom var
yfirlæknir búðanna að setja nýjan
lækni inn í starfið. Sá heitir Amin
Abdel Jaber og hann hefur haft
læknisstofu í Amman um nokk-
urra ára bil, en hafði nú ákveðið
að selja hana og koma til starfa í
Baqaa. Dr. Petros tannlæknir
sagði okkur að 40—50 manns
kæmu á dag til sín, tannlækna-
þjónustan er ný af nálinni og hann
segir að ekki hafi verið vanþörf á,
einkum hafi eldra fólkið sérlega
slæmar tennur.
Við skoðum pínulitla rannsókn-
arstofu, þar sem er hægt að gera
einföldustu rannsóknir, m.a. á
blóðsýnum, en þurfi frekari at-
huganir eru sýnin send til Amm-
an. Einfaldar skurðaðgerðir er
einnig hægt að framkvæma og
sérstök deild sér um heilsugæzlu
fyrir verðandi mæður og unga-
börn.
Josephine segir að enda þótt
fólkið í búðunum sé yfirleitt von-
lítið og búist ekki við miklu af
framtíðinni sé þó í þessu ákveðið
sálrænt atriði: margir vilja vera í
búðunum vegna þess að á meðan
séu flóttamennirnir ekki gleymd-
ir, heimurinn neyðist til að muna
eftir þeim og leggja fram hjálp
sína. Eg sá í einhverri skýrslu að
Islendingar lögðu á sl. ári fram
um 150 þús. dollara til þessarar
starfsemi og var það framlag með
því lægsta.
Josephine segir mér aðspurð að
PLO og Yasser Arafat njóti algers
stuðnings meðal flóttafólksins.
Áður en PLO hafi komið til