Morgunblaðið - 18.12.1980, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR18. DESEMBER 1980 35
Milli kaldrana
og ljóðrænu
Birgir Svan: LJÓÐ ÚR LÍFS-
BARATTUNNI. 124 bls. Letur.
Reykjavík, 1980.
Birgir Svan kýs að nefna bók
sína Ljóð úr lífsbaráttunni. Eins
og ég skil orðin er nafnið lítið eitt
villandi. Efnið er að vísu tekið
beint upp úr daglega lífinu eða
hversdagsleikanum, én það er
fyrir mínum sjónum dálítið annar
handleggur. En lífsbaráttan frá
sjávarsíðunni — og þá á ég við það
sem ég kalla raunverulega lífsbar-
áttu — er hér einnig á blaði
þannig að ekki er titillinn alfarið
út í hött.
Birgir Svan er hvort tveggja:
dæmigerður fyrir ungu skáld-
kynslóðina og þó um leið sjálf-
stæður og persónulegur. Undan-
farin ár hafa ungu skáldin málað
flest í grófum dráttum og mest
haldið sig við dökku hliðarnar.
Stundum hefur manni virst sem
þau legðu ofuráherslu á að vera
ekki »skáldleg« heldur þvert á
móti, þau mundu hygg ég skilja
það sem skammaryrði væri eitt-
hvað þess háttar um þau sagt.
Stofninn í málfari þeirra hefur
verið af óheflaðra tagi eins og
gjarnan tíðkast á kaldranalegum
vinnustöðum að viðbættri tilheyr-
andi líkingasmíð og einnig stund-
Bökmenntir
eftir ERLEND
JÓNSSON
um nokkuð fjarstæðukenndum
hugmyndatengslum. Alls þessa
sér stað í Ljóðum úr lífsbarátt-
unni. Birgir Svan hefur sem sagt
vel á valdi sínu að vera hæfilega
töff. Eigi að síður sparar hann
stóru orðin og má vel segja að
vissrar hófsemi gæti í tjáning
hans. Hann vinnur sýnilega
markvisst að verkefninu og þar að
auki leyfir hann sér stundum að
stilla hugskotssjónir sínar inn á
nokkuð svo ljóðræna rás. Þetta er
t.d. upphaf bókarinnar:
i ljúfsárri kvikunni
stíffa landþernur hrunadans
hvitum faldi öldunnar
sveipa þa r um sig
regnboKadjásnin sindra
augun skjóta rauóum gneistum
og grænum
vindurinn lemur þreyttar húdir
Annað ljóð hefst á orðunum:
»kannski er ég prins í álögum*. En
lífið reynist ekki alltaf »ljúfsárt«,
lífsbaráttan er oft bæði harkaleg
og miskunnarlaus og síður en svo
ljóðræn:
svo leyfir þetta helviti sér
aó koma heim i leiguhil
rétt eins og greifi
vitandi aö ekki er til króna
fyrir mat handa l«örnunum
rauóþrútin höndin skelfur
er konan tekur tóbakskorn
af tungubroddinum og blæs
útúr sér beiskum reyknum
hvaó ætli yrði sagt um okkur
Hér er tónninn snöggtum harð-
ari en til að mynda í fyrsta
MYNDAMÓT HF.
PRENTM YNDAGERÐ
AÐAL9TRÆTI • SÍMAR: I71S1-17319
ljóðinu. Hvernig fer það saman?
Að vísu þolanlega. Sá sem yrkir
svona byggir á takmarkaðri hefð.
Hann verður að reisa sitt frá
grunni. Ég hygg að Birgir Svan
líti svo á að yrki maður um
hversdagsleikann og lífsbaráttuna
skuli reynt að ná þeim hugblæ og
nota það málfar eða þá orðlausu
tjáning sem hinn rétti vettvangur,
fyrirmyndin, gefur tilefni til. Ljóð
byggist líka á einhvers konar
samræmi, en ekki síður á hinu að
mikið sé sagt í fáum orðum. Hvora
tveggja kröfuna sýnist mér Birgir
Svan leitast við að uppfylla. Þetta
er allt býsna samstæður ljóða-
flokkur sem hentar að lesa í lotu.
Eða þannig hygg ég hann skýri sig
best. Þetta eru með öðrum orðum
svipmyndir sem njóta sín svo best
að þeim sé brugðið fyrir sjónir
öllum í senn — sem heildarmynd.
Örugglega er Birgir Svan skáld
sem tekur sig alvarlega og ætlar
ljóðlistinni nokkurn hlut. Hér er á
ferðinni kalt raunsæi, og þó ekki
fjarri því að hilli undir eitthvert
bjarmaland í fjarlægðinni. Marg-
ar ljósmyndir eru í bókinni, sumar
gamlar, og mun þeim með meira
ætlað að tjá hvaðan hversdags-
hetjunum í lífsbaráttunni hafa
helst borist áhrif á lífsleiðinni og
hvað hefur mótað viðhorf þeirra
til sjálfra sín og tilverunnar.
Nálægð myndanna og mótsögn að
minnsta kosti sumra þeirra við
andblæ ljóðanna bregður eilítið
kómískum svip yfir textann og
hlýtur það að teljast kostur á bók
sem annars fjallar um alvarleg
málefni.
Allt leitar að lokum meðalvegar
og jafnvægis og kæmi mér ekki á
óvart þó Birgir Svan yrði orðinn
þjóðlegt skáld eftir svo sem tutt-
ugu, þrjátíu ár.
Kappsmál að
austurstefna lifi
Berlínarmúrinn, sem reistur
var 1961 til að skipta borginni
milli yfirráðasvæða austurs og
vesturs, minnir menn daglega á,
hve viðkvæm staða Vestur-
Berlínar er — þótt velmegun
sér þar mikil. Vestur-Berlínar-
búum er ljóst, að hvenær sem er
kann að verða gripið til þess
ráðs að setja slagbranda í
vöktuð hliðin á milli borgar-
hlutanna. Með þvi yrði skorið á
allt samband þeirra þriggja
milljóna Þjóðverja, sem í borg-
inni búa beggja vegna múrsins.
Vestur-evrópskur stjórn-
málamaður komst þannig að
orði í nýlegu samtali: „Menn
mega aldrei gleyma tveimur
grundvallarstaðreyndum varð-
andi Vestur-Þýskaland: í fyrsta
lagi eiga stjórnvöld í Bonn
mikið undir því bæði fjárhags-
lega og tilfinningalega, að slök-
unin (détente) milli austurs og
vesturs ríki áfram. I öðru lagi
dreymir alla Þjóðverja um sam-
einingu lands síns, hvort sem
þeir viðurkenna það eða ekki.
Austurstefnan byggist á þessu
og allt annað í þýskum stjórn-
málum — þar með talin tví-
ræðni þeirra."
Þýskur þingmaður í Vestur-
Berlín sagði: „Auðvitað munum
við mótmæla og láta í ljós
andúð okkar, ef innrás verður
gerður í Pólland. En þegar í
harðbakkann slær munum við
ekki rjúfa samband okkar aust-
ur á bóginn. Við höfum einfald-
lega ekki efni á því. Komi til
blóðugra átaka í Póllandi — og
ég veit að orð mín eru kald-
hæðnisleg — kann sambands-
leysið að vara lengur. En sam-
skiptunum er ekki unnt að
kasta alfarið fyrir róða. Það
væri gagnlegt, ef Bandaríkja-
menn áttuðu síg á þessum
staðreyndum lífsins hér í Berlín
— og í Þýskalandi."
mvndseaulband
eÍAnel eir/\nemein
SHARP myndsegulbandið var þrautreynt
áður en það var sett í almenna sölu. Þess
vegna ert þú öruggur með að fá GÆÐATÆKI
þegar þú káupir SHARP myndsegulband.
Tæki sem kennir jafnt og skemmtir, þegar þú
vilt sjálfur.
FJARSTÝRING/SKOÐUN:
SHARP myndsegulbandi fylgir fjarstýring og
tækið er framhlaðið, lárétt, nokkuð sem er
stórkostur.
Tækiðgeturfundið
strax nákvæmlega það Au,°Prosram Loca,•Devic*
atriði í filmunni sem þú ætlar að skoða, —
„frystir" filmuna eða sýnir í hægagangi, jafn-
vel mynd fyrir mynd — eykur hraðann, spólar
til baka eða áfram.
. stenst strongustu
kröf ur — örugglega.
• 7-7-7
UPPTÖKUR/PRÓGRAMMINNI:
Með stillingu getur tækið tekið upp 7 þætti frá
7 mismunandi stöðvum á allt að 7 dögum
fram í tímann.
Tækið kveikir og slekkur á sér sjálft.
Upptökur og spilunartími allt að 3 tímum.
HLJÓMTÆKJADEILD
(ÍKJj KARNABÆR
LAUGAVEGI66 SÍMI25999
Verð kr. 1.475.000.-
14.750.— nýkr.
VC-6300
Video Cassette Recorder