Morgunblaðið - 16.04.1981, Blaðsíða 18

66
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. APRÍL 1981
Snorri i Húsasmiðjunni Halldórsson er löngu landskunnur
athafnamaður og hefur hann lagt hönd á plóginn í æði mörgu
undanfarna áratugi. Það hafa skipst á skin og skúrir hjá
Snorra eins og gengur þegar undarlega oft er þrengt að þeim
sem taka mesta áhættuna til þess að skila landi okkar betra en
þeir tóku við því, en alltaf hefur rofað til og sólin náð að jafna
út vandamálin. Þó er allt útlit fyrir að lengur fái athafnamenn
ekki rönd við reist gegn ofáti kerfisins sem virðist vera það
lifsspursmál að vandamál séu rikjandi þáttur i rekstri
atvinnuveganna. En þrátt fyrir basl og baráttu hefur
manneskjan i Snorra ekki haggast, hann hefur haldið sinum
hlýja og manneskjulega tón gegnum þykkt og þunnt. Siðastur
manna gengur hann með hörku að mönnum, en seiglan er
ódrepandi og þvi hefur hann náð að rísa upp úr vitleysunni
sem svo víða ræður ferð í okkar þjóðfélagi.
Snorri Hall-
dórsson í
Húsasmiðj-
unni.
„Sérfræðin brýt-
ur marga niður“
„Ég er alltaf deigur að láta hafa
nokkuð eftir mér, þetta gengur
orðið svo helvíti skringilega og
tröppótt eins og þú veist,“ sagði
Snorri í Húsasmiðjunni þegar við
hittumst til þess að ræða fjöl-
skrúðugan feril athafnamanns
sem hefur lagt hönd á plóginn
hávaðalaust eins og þegar landið
sprettur á hverju vori.“
Kleinur og smákök-
ur fyrir smiðina
„Það var strax vestur í Magnús-
arskógum í Dölum sem brasið
hófst. Ég var frekar lagtækur
náungi og það safnaðist skjótt
ýmislegt að mér, klukkur og úr til
að gera við, matarspæni smíðaði
ég, koffort, klyfbera og eitt og
annað. Það virtust vera svo fáir til
þess að sinna þessum verkum.
Klukkurnar, þær voru stopp af
skít og maður fór í fjöruna til þess
að ná í álftafjaðrir og kroppaði
svo upp úr þessu. Það má segja að
þrettán ára gamall hafi maður
byrjað að taka til hendinni í þeim
stíl sem síðar hefur ráðið ferðinni.
Fyrsta greiðslan sem ég fékk var
fyrir smá kommóðudruslu og
greiðslan var innt af hendi í
nokkrum kleinum og smákökum.
Ég fæddist í Magnúsarskógum í
Hvammshreppi í Dölum 31. júlí
1911 og ólst þar upp. Þegar ég fór
suður til Reykjavíkur um tvítugt
til þess að læra trésmíði fór ég til
skips í Búðardal. Allur aðbúnaður
á þessum árum til flestra hluta
utan þess bráðnauðsynlegasta var
í lágmarki og sem dæmi um það
má nefna að á meðan ég beið eftir
skipinu suður lá ég eins og rakki í
skúr, því hvergi var hús til að hýsa
nokkurn mann.“
Sveitamaðurinn
greiddi í gulli
„í Reykjavík lærði ég trésmíði á
verkstæði að Laugavegi 60, en
þegar því var lokið 1932 var ekkert
að gera og atvinnuleysisárin í
algleymingi. Ég fór því vestur
aftur og tók til minna ráða en var
einnig og mest á þessum árum í
Reykjavík. Ég vann að ýmsu hjá
fólki í sveitunum við uppbyggingu
og einsetukall einn sem ég innrétt-
aði fyrir borgaði mér í gulli, rétti
mér gulldal. Það voru nú launin
þau.“
Féð keypt eftir vigt
Mér þótti líka ástæða til þess að
bæta úr skúraðstöðunni í Búðar-
dal, þörfin var svo mikil, svo ég
byggði þar gistihús. Steini gamli
sýslumaður, Þorsteinn Þorsteins-
son, hvatti mig til þess og þarna
byggði ég 80 m' gistihús. í sam-
bandi við þetta gerðist ýmislegt og
ég rak einnig smáverzlun þarna
um skeið, keypti fé á fæti eftir
vigt og þannig reyndi maður að
nota dauða tímann til þess að gera
gott úr hlutunum. Ég lét reka féð í
Borgarnes og þaðan var það flutt
til Reykjavíkur með Suðurland-
inu. Ég keypti fé hist og her um
Dalina og var kominn með slátur-
hús í Skerjafirði þar sem flugvöll-
ur er nú. Eg réði menn í rekstur-
inn og var stundum sjálfur í því
einnig. Tvisvar rákum við þrír
saman fé alla leiðina til Reykja-
víkur, um 300 í fyrra skiptið og
400 í það seinna."
„Betra að fá
húsið í heilu“
„Þetta var helvíti blandað starf
sem maður stóð í á þessum árum,
það var ekkert að gera og maður
vissi aldrei hvern andskotann
maður átti að braska með. Maður
flæktist fram og til baka og
líklega gerði maður nú mest gagn
með því að hjálpa sveitamönnun-
um. Það var til stórhuga fólk þótt
ekki væri hægt að ráða við
Texti: Árni Johnsen
— segir
Snorri
í Húsa-
smiðjunni
hugmyndirnar þá. Theódóra á
Hóli Guðlaugsdóttir sagði við mig
eftir að brunnið hafði ofan af
þeim að það væri gott að fá mig,
en það væri best að fá hús í heilu
lagi. Ekki voru þó möguleikarnir
meiri þá en að ferðast með
verkfærin á hesti vestur, en það
þætti ugglaust meira en undarlegt
ef slíkt væri gert í dag.
Ég var í þessu stússi fram undir
1940 og þarna varð kveikjan að því
sem maður er með í dag. Baslið í
sveitunum var mikið og erfiðleik-
arnir miklir hjá fólki að fá hlutina
gerða og fá efnið í verkefnin.
Theodóra var því dálítið forspá,
því nú er hægt að senda húsin í
heilu.“
Fimmtán ára lota
með Hringskonum
„Á þessum árum í Reykjavík
hafðir þú talsvert saman að sælda
við Hringskonurnar."
„Já, ég var mikið í kring um
Hringskonurnar, var mikill
styrktarmaður þeirra. Það fyrsta
sem ég gerði í þeim efnum var að
byggja skúrdjöful sem ég lagði til
í happdrætti hjá þeim í Hljóm-
skálagarðinum þegar þær voru að
byrja að safna fyrir bamaspítal-
anum, en ég hafði séð um viðgerð
fyrir þær á hressingarhælinu
þeirra í Kópavogi. Þetta voru svo
feikilegar áhugamanneskjur og
það var skemmtilegt að vinna með
þeim, djöfull var það skemmtilegt.
Þetta var 10—15 ára lota með
þeim.“
Tilviljun og upp-
bygging Háskólans
„En margt er háð tilviljuninni í
þessu öllu og gott dæmi um það er
hvernig kynni mín af Alexander
Jóhannessyni komu til og í fram-
haldi af því margháttaðar fram-
kvæmdir fyrir Háskóla íslands.
Ég var að vinna í miðbæ
Reykjavíkur þegar maður fer þar
um með pakka niður á gömlu
steinbryggju og átti pakkinn að
fara um borð í sjóflugvél, en
pakkinn var þungur og maðurinn
að verða of seinn að baksa með
pakkann. Ég hljóp því undir bagga
og svo var það nokkru seinna að ég
var að vinna vestur í Háskóla að
sami maður vindur sér að mér og
spyr hvort ég sé ekki pilturinn
sem hafi hjálpað sér með pakkann
niður á steinbryggju. Ég kvað svo
vera og þá fyrst vissi ég að
maðurinn var Alexander Jóhann-
esson. Upp úr þessu tók hvert
verkefnið við af öðru þar sem við
Alexander unnum saman, en ég sá
um að byggja m.a. íþróttahúsið við
Háskólann, Þjóðminjasafnið og
Háskólabió. Það var eins og Alex-
ander gæti ekki án mín verið í
hinum ýmsu framkvæmdum.
Hann var athafnamaður og vildi
fá allt fram eins og hendi væri
veifað. Ég varð því æði oft milli-
göngumaðurinn hjá Alexander
sem var fljótur að grípa hugmynd-
ir á lofti og fylgja þeim eftir. Þó
byggðist okkar samband á allt
öðru en kunningsskap. Þetta voru
framkvæmdir.
Þegar ég byrjaði í kring um 1944
að standa í þessum rekstri sem
síðan hefur smátt og smátt hlaðið
utan á sig þá fékk ég flugskýlið í
Vatnagörðum og var dálítið lengi í
því. Þar rak ég bátastöðina í
Vatnagörðum og var aðallega með
húsbyggingar á mínum prjónum.
Staðið hafði til að stofna hlutafé-
lag sem átti kost á því að fá lóð
inn við Tungu en ekki varð úr því.
Mörgum fannst of langt inn að
Tungu þá.
Á þessu tímabili vann ég líka
við að byggja yfir bíla. Það þætti
undarlegt nú, en við vorum með
verkstæði þar sem ölgerðin er nú
með skrifstofur í Þverholtinu. Við
byggðum þar yfir bíla þegar lítið
var að gera, smíðuðum vörubíl-
palla og tréhús. Maður var alltaf
eitthvað að dudda þótt lítið væri
að gera.“
Athafnaþráin
og fólkið
Ég spurði Snorra um lífsstefn-
una á bak við tilþrifin
„Það er athafnaþráin sem er að
verki og ekkert annað og fólkið
sem var á eftir manni og hélt að
maður gæti allt gert.
Aðalkveikjan að hinni skipu-
lögðu húsasmíði varð í Heklugos-
inu 1947. Þá komu þeir til mín
eldsnemma morguns, Finnbogi
Rútur Valdimarsson og Alexander
Jóhannesson, og hvöttu mig til
þess að byggja hús, það væri
bráðnauðsynlegt að eiga hús til-
búin ef hraun tæki upp á því að
renna yfir byggðir eða önnur
óhðpp ættu sér stað í landinu.
Finnbogi Rútur vildi stofna al-
menningshlutafélag, en það var
aldrei stofnað. Ég vildi fremur
vera óbundinn, hafði áður reynt að
vera með öðrum og það hafði
alltaf brugðist.”
Brúa þarf milli
sérfræði og reynslu
„Annars hefur löngum verið
blásið upp andstöðu við framtak í
þessum efnum, bæði timburhúsum
og steinhúsum. Ég var með hand-
hæg mót á sínum tíma, en ég held
að það hafi enginn notað þau og
síðari árin þorir enginn að reyna
neitt að ráði fyrir sérfræðinni sem
veður yfir allt. Sérfræðin brýtur
marga niður. Hún er vissulega
nauðsynleg, en það þarf að brúa
hana eins og annað þar sem
margslungin atriði mætast í einni
sæng. Við sem stöndum í þessu
brasi þurfum að hafa aögang að
sérfræðingum, þurfum að geta
flett upp í þeim eins og bók, en
umfram allt þurfum við að fá þá í
takt við það sem við erum að gera,
fá að nota þeirra sérþekkingu og
okkar reynslu."
Landsbyggðin hefur
hossað undir mig
„Það segir sína sögu að það er
landsbyggðin sem hefur hossað
undir mig og þó byggjum við hús
Myndir: Ragnar Axelsson
Snorri ásamt nokkrum starfsmonnum Húsasmiðjunnar, en þeir eru alls um 65 talsins. Jón, sonur
Snorra, er hægra megin við hann.