Morgunblaðið - 19.07.1981, Síða 17

Morgunblaðið - 19.07.1981, Síða 17
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ1981 49 ira gömui mað Evangelíu, Kvöldiö sem Onassis gekk aö eiga Jackie var Maria í Maximnæturklúbbnum í París. ifano óperusöngvaranum fræga. ömmu eftir aö þau hittust fyrsta sinni. Maria og Að sumu leyti var gott að hún hafði enga samninga, því að hún þurfti sannarlega á allri orku sinni að halda til að geta staðið í ástarsambandi við Onassis. Hún kynntist líka alveg nýjum hóp af fólki. Aður hafði hún hrærzt meðal listamanna, nú var hún umkringd fólki sem hirti meira um frægð en hæfileika. I augum margs þessa fólks var það metnaðarmál að verða frægur, frægðarinnar vegna. Og það varð ákveð- inn gæðastimpill að vera boðið í siglingu á snekkju Onassis. Og fáir auðjöfrar gátu skákað Onassis hvað snerti gesta- lista: Greta Garbo, Winston Churchill, Marlene Dietrich, Farouk fyrrv. Egypta- iandskonungur og svo mætti lengi telja. Maria hreifst ekki aðeins af Onassis sem karlmanni, heldur af einstökum hæfileikum hans til að láta allt verða að peningum, sem hann snerti við. og þar sem hann aðskildi lítt viðskiptamál frá einkamálum sínum, hóf hún að setja sig inn í viðskiptamál hans af ákefð þeirri sem einkenndi allt sem hún hreifst af. „Hún er eina konan sem ég hef getað rætt viðskiptamál við,“ sagði Onassis vini sínum og þau gátu setið heilu næturnar og rætt nýjustu áætlanir hans í því að fjárfesta og græða peninga. Saman fóru þau að leita að nýju heimili. Hann hafði að vísu ekki fengið lögskilnað en hún treysti án efa á það, að þau myndu giftast þegar hans mál væru til lykta leidd. í byrjun marz fór Aristo til Gibraltar, og þar stigu Winston og Clementine Churchill um borð. Ætlunin var að sigla yfir Atlantshaf. Þau höfðu komið sér saman um — réttara er auðvitað að segja, að Onassis hafði ákveðið, að hún færi ekki með. Hann sagði það gæti orðið óþægilegt fyrir Churchill-hjónin, sem höfðu haft sérstakar mætur á Tinu. Og þetta varð ekki í fyrsta skiptið sem hún var skilin eftir. Hann fór í viðskiptaferð- ir til Argentínu, Saudi-Arabíu, Banda- ríkjanna, hvert á land sem var, og ef honum sýndist svo varð Maria að láta að vilja hans og fara hvergi. Þrátt fyrir að hann bæri vafalaust til hennar ástarhug lét hann ekkert raska áformum sínum í sambandi við viðskipti og með þessa dæmalausu skapsmuni Mariu í huga, er furðulegt það langlundargeð sem hún sýndi þegar í upphafi sambands þeirra. Nokkru eftir að siglingunni með Churchill-hjónum lauk, hélt Onassis eina ferðina enn til Parísar að gera síðustu tilraun til að fá Tinu til að koma aftur. Hann hafði varla fyrr notað rök sem voru í senn svo spaugileg og aumkunar- verð: Það myndi gleðja gömlu Churchiil- hjónin ef hún vildi koma aftur. Tina þverneitaði og niðurstaða samræðna þeirra varð á endanum sú að ákveðinn var hraðskilnaður í Alabama. Skömmu síðar fóru þau Maria að skoða frægan franskan kastala. Mánuði síðar hafði skilnaðurinn komizt í gegn, en kastalinn var ekki keyptur, hvorki þá né síðar. í júlí gerði Maria hrkandi tilraunir til að syngja á ný. Hún fór til London og söng nokkrar aríur eftir Verdi og Rossini fyrir hljómplötufyrirtækið EMI. Það gekk ekki bermilegar en svo, að hún bannaði útgáfu plötunnar. Sjálfstraust hennar var í molum og ekki varð þetta til að bæta úr skák. Samt hélt hún til Ostende, staðráðin í því að standa við orð sín um að halda þar hljómleika. Morguninn sem hljómleik- arnir áttu að vera vaknaði hún radd- laus... Hún söng ekki það kvöld. Fáein- um klukkustundum síðar hélt hún á braut, niðurbrotin, það virtist sem auð- mýking hennar sem listamanns ætlaði ekki að taka enda. Hún hafði þá orðið við beiðni Onassis að koma fram í hinu forna Epidaurus- leikhúsi í Grikklandi tvívegis í ágúst. Hún var miður sín af ótta, en hún vissi hvað Onassis var þetta mikils virði og hún gat ekki hugsað sér að bregðast vonum hans. Framganga hennar skyldi verða ein fjöðrin enn í hatti hans. Og þó hafði hann ekkert vit á óperu — og það sem meira er, hann hafði bara ekkert gaman af óperumúsík — hann vildi syngja búsúkí og brjóta diska að hætti sannra Grikkja. En hann gerði sér grein fyrir því að með því að ná í Mariu Callas þokaðist hann upp nokkur skref í mannfélagsstiga þeim sem honum fannst svo eftirsóknarverður. Það dugði honum unz hann fékk ágirnd á því sem hann taldi að yrði sér enn meira til framdrátt- ar: ekkju bandarísks forseta. En víkjum að Epidaurus-tónleikunum. Auk þess að Maria vildi gera Onassis til geðs hafði hún beinlínis þörf fyrir að nálgast ættland sitt, sem hún fann hún átti rætur í, þótt hún hefði búið lengst af utan þess. Og Grikkland og ást á öllu sem var grískt tengdi þau saman: mikill sigur hennar í Epidaurus hlyti að styrkja enn þessi bönd. Hún fékk frá honum ákveðinn styrk þetta sumar. Þau voru mestallan mánuð- inn í Monte Carlo og hún æfði sig reglulega. Líklega hefur þetta verið þeirra mesta hamingjusumar, þótt sam- band þeirra héldist enn í mörg ár og skin og skúrir skiptust á; öll sú tíð sem átti eftir að koma var ekki nema endurkast þeirrar hamingju sem þau nutu sumarið 1%0. Þó var það ekki án sviptinga og Onassis vitjaði annarra kvenna líka. En hann gerði allt slíkt af varfærni og auðmýkti hana ekki í tali eða framkomu eins og hann gerði eftir því sem árin þeirra liðu. Onassis hafði aldrei lifað reglubundnu lífi, en hann fann í Mariu manneskju sem endalaust var tilbúin að laga sig að duttlungum hans hvað þetta snerti. Hún hafði aldrei verið gefin fyrir að sækja næturklúbba, hafði ekki gaman af að dansa, smakkaði varla vín. Hún lét sig hafa þetta og fleira til að geðjast honum. Og flest benti til að hjónaband væri í bígerð. Flestir vinir þeirra virðast og hafa talið það víst. Þann 10. ágúst sagði Maria við fréttamenn að þau hygðu á giftingu. Daginn eftir vísaði Onassis þessum orðum Mariu á bug og sagði að hún hefði verið að grínast. Hún kyngdi þessari fyrstu auðmýkingu, eins og mörgum sem seinna komu. Löngu eftir að Jackie Kennedy var orðin kona Onassis sagði Maria full beizkju við vinkonu sína að þolinmæðin borgaði sig ekki alltaf. „Ég hefði átt að krefjast þess að hann giftist mér 1960. Þá hefði hann gert það.“ Fyrra kvöldið sem Epidaurus-hljóm- leikarnir voru ákveðnir var úrhellisrign- ing og varð að fresta þeim. Nokkrum dögum síðar komu tuttugu þúsund manns til þessa sögufræga leikhúss og hlýddu á söng Mariu og hún var hyllt lengur og innilegar en nokkur listamaður samtímans sem hefur komið fram í Epidaurus. Ef áhorfendur hefðu verið spurðir að tónleikunum loknum hverju þetta hefði verið líkt hefðu flestir svarað því að þeir hefðu aldrei verið vitni að jafn stórkostlegu ævintýri. Lárviðar- krans var settur á höfuð hennar. Hún var listamaður af guðs náð og hún var loksins komin heim, að eigin dómi. Eftir þennan mikla sigur baðaði Maria sig um hríð í ljóma hans. Hún hafði með réttu endurheimt sjálfstrú sína. Þeir sem þekktu til röktu „upprisuna" til þeirrar lífsfyllingar sem sambandið við Onassis veitti henni. Um haustið kom hún fram í Scala- óperunni í fyrsta sinn í hartnær þrjú ár. Síðast þegar hún kom þar fram varð hún að gefast upp í miðri sýningu og hrökklaðist út við mikla niðurlægingu. Það þurfti því mikinn kjark til að reyna á ný að endurheimta orðstír sinn. Onassis lét skreyta óperuna hátt og lágt, hann bauð gestum víðs vegar að, en hvort hann gerði sér grein fyrir hvað Mariu leið, er alveg óvíst. Því miður var heldur enginn glans yfir frammistöðu hennar þetta kvöld, en hún söng af gætni og skynsemd, hún ætlaði sér ekki að taka neina áhættu að þessu sinni. Áhorfendur urðu þessa illilega varir og ákaft lófa- klappið að lokinni sýningu hefur kannski í og með verið sprottið af vorkunnsemi — og það skildi hún sjálf og það bakaði henni mikinn sársauka. Eftir sumarið ’60 tóku samskipti þeirra að breytast. Það gerðist ekki í einu vetfangi, kannski nánast án þess nokkur yrði þess var. Onassis var að vísu ekki ósnortinn yfir því, að hin fræga Maria Callas gæfi sér slíkan kærleika g sýndi undirgefni í hvívetna, en honum mislíkaði, ef hún skyggði á hann. Hann féll ekki í stafi yfir list hennar eins og aðrir karlmenn höfðu gert, — af þeim ástæðum sem fyrr voru raktar, að hann kærði sig kollóttan um óperusöng. Af einhverjum ástæðum fór hann í ríkara mæli að finna hjá sér hvöt til að litillækka hana í viðurvist annarra og gera hana hlægilega. Og þótt Maria þyldi honum marga auðmýkingu átti þetta sinn þátt í að sviptingarnar á milli þeirra hin næstu ár voru með hreinum ólíkindum. Tveir vinir þeirra, Panaghis Vergottis og Maggie von Zuylen, urðu til þess að bera boð á milli þeirra þegar öldurnar risu sem hæst. Það var einnig Maggie sem fékk löngu síðar talið Mariu á að hitta Onassis aftur, eftir að hjónaband hans og Jackie var farið að rakna á saumunum. En þessi ár voru þeim báðum svo mikil reynsla að hvorugt var samt eftir. Nokkru áður en Jackie kom alvarlega til sögunnar, varð Maria þess vís að hún var barnshafandi. í fyrsta skipti og hún var 43 ára gömul. Hún var himinlifandi. Loksins átti þá sá draumur hennal- að rætast að verða móðir. Þeir sem þekktu hana segja að gleði hennar hafi verið takmarkalaus. En ekki var sömu sögu að segja um Onassis. Hann brást við hinn versti og gaf henni umbúðalaust í skyn, að sambandi þeirra væri lokið, ef hún gerði ekki eitthvað í málinu og það snarlega. Samband þeirra hélt áfram enn um hríð. Það byggðist ailt á því hvað Onassis vildi: Hún elskaði hann svo takmarka- laust að hún lagði allt í sölurnar fyrir hann. Og þó varð hans heimur aldrei í reynd hennar heimur. Aðdragandi hjónabands Onassis og Jackie var ekki ýkja langur. Þau höfðu þó þekkzt um hríð og Kennedy-hjónin höfðu verið gestir hans á árum áður um borð í Christinu. Þau fóru í siglingu langa og mikla vorið 1967. Maria var skilin eftir. Það var að vísu ekkert nýtt, en engu að síður vissi hún að eitthvað meira en lítið var að gerast. Hún las svosem blöðin og hún skildi þennan mann flestum betur. Hún fann að aldrei nokkurn tíma hafði hann fengið annað eins við að berjast og að vinna ástir ekkju sjálfs forseta Bandaríkjanna. Hann léti það ekki sér úr greipum ganga. Og þegar úr þessari siglingu kom er vitað að Jackie hafði samband við mág sinn, Robert Kennedy, og sagði honum að hún væri að íhuga í fullri alvöru að giftast Onassis. Kennedy var þá í miðri kosn- ingabaráttu og það var ljóst að gifting Jackie væri ekki heppileg. Nokkru síðar féll Robert Kennedy fyrir morðingja- hendi eins og alkunna er og þar með var ekkert sem mælti gegn því að þau giftust. Allt það sumar hélt Onassis áfram uppteknum hætti, hann geystist á milli Jackie og Mariu og hann lét Mariu ekki vita um það fyrr en á síðustu stundu hvað til stæði. Þótt merkilegt sé mun ekki hafa komið til neinna mikils háttar átaka milli þeirra. Bæði höfðu vitað lengi hvað í vændum var, bæði voru kannski að verða uppgefin á öllum þeim sveiflum sem sambandi þeirra fylgdu og kannski hefur Maria viljað reyna að halda í örlítinn vott af sjálfsvirðingu sinni. Kvöldið sem Onassis og Jackie giftu sig var Maria á veitingastaðnum Maxim í París, brosandi út að eyrum og lék á als oddi. Sumir segja að það kvöld hafi hún kannski leikið stærsta hlutverk lífs síns. En seinna fór að halla undan fæti hjá Onassis-hjónunum. Hvert ólánið af öðru dundi yfir, Tina, fyrrv. kona hans, lézt sviplega, sonur hans fórst í flugslysi, dóttir hans giftist gegn vilja hans og Jackie virtist í raun ekkert vilja hafa með hann að gera, heldur eyddi bara peningum hans — og það segja kunnugir að mikið hafi þurft til að ganga fram af Onassis í þeim efnum — þá leitaði hann aftur til Mariu. Konunnar sem þrátt fyrir allt hafði verið honum betri en flestir, umbar hann endalaust og sýndi honum þá þolinmæði að lengra Verður ekki gengið. Þrátt fyrir harm og erfiðleika urðu síðustu æviár beggja þeim til nokkurrar gleði, þótt bæði væru þá sjúk orðin og sár. Onassis lézt 1975 og Maria Calias 2 árum seinna. Umdeild alla tíð, sérstæð söngkona og sérstæður persónuleiki. Hún var ekki sá sjálfsöruggi hrokagikk- ur sem margir sögðu hana vera. Hún var þegar á reyndi fyrst og fremst kona sem gaf allt af sjálfri sér manninum sem hún elskaði svo heitt. Væri Maria Callas þess umkomin að svara því nú hvort þján- ingar hennar hefðu verið þess virði yrði það svar án efa játandi. Þrátt fyrir allt er ekki vafi á að hún var þeirrar skoðunar, að þótt hún hefði gefið mikið hafði henni og verið mikið gefið. (Jóhanna Krjatjónadóttir ondur- sagöi og þýddi laualega.) Arianna Staaainopouloa: Maria — Boyond tha Callaa Lagand Útg. Waidanlald og Nicolaon, London

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.