Morgunblaðið - 22.08.1981, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 1981
27
nauða í honum og þennan dag var
farið að gera áætlanir um að
halda til Búlgaríu eða til Kákasus.
Sasha kveið því að Sonja myndi
veita þeim eftirför. En sá kvíði var
ástæðulaus því að Sonja hafði ekki
bragðað vott né þurrt eftir að
eiginmaður hennar fór og var
alltof veikburða til að leggja í
ferðalög. Börn hennar óttuðust
um líf hennar og skrifuðu föður
sínum bréf þar að lútandi. í bréfi
frá Ilya segir:
„Pabbi minn ... Sasha segir þér
án efa hvað gerðist þegar þú varst
farinn en ég óttast að frásögn
hennar sé nokkuð einhliða og þess
vegna ákvað ég að skrifa líka.
Þarflaust er að taka fram að við
ætlum ekki að áfellast einn né
neinn. En við verðum að hafa það
efst í huga að sefa og hughreysta
mömmu ... Hún talar um það
stöðugt að hún hafi ekkert lengur
til að lifa fyrir og ástand hennar
er svo aumkunarvert að ekkert
okkar getur talað við hana
ógrátandi... Líf hennar er vissu-
lega í mikilli hættu. Við óttumst
að hún grípi til hörmulegra ráða
eða hitt gerist, að hún hreinlega
veslist upp úr sorg og söknuði. Eg
held að það síðara gerist og þess
vegna fannst mér við yrðum að
segja þér þetta. Ég veit hversu
sársaukafullt lífið hér var þér ...
en þú leizt á það líf eins og
kross ... Ég harma að þú skulir
ekki geta þorið krossinn á leiðar-
enda. Þú ert 82 ára og mamma 67.
Þið hafið lifað saman lífinu og
hefðuð átt að deyja með sóma ...
Ég hvet þig ekki til að snúa heim
hið snarasta, því að ég veit að þú
getur ekki gert það. Én fyrir sök
hugarróar mömmu ... skrifaðu
henni, reyndu að gefa henni færi á
q
k^/onja og Tolstoj
heima á Yasnaya
Polyana.
að styrkja sig og verði svo guðs
vilji.“
Sonja sendi sjálf bréf til Tol-
stojs, þar sem hún bað hann
lengstra orða annað hvort að hitta
sig eða koma aftur heim. Þann 31.
október svaraði hann henni og
sagði að það væri sér „ógerning-
ur.“ Og endaði bréf sitt svo:
„Vertu sæl, kæra Sonja, megi guð
vera með þér. Lífið er ekki okkur
gefið til að við förum með það að
eigin geðþótta. Kannski eru þeir
mánuðir sem eftir eru og okkur
ætlaðir mikilvægari en allir þeir
mánuðir, sem við höfum lifað nú
þegar og verjum þeim vel. L.T.“
Þann 1. nóvember skrifaði
Tolstoj í dagbók sína: „Sasha var
yfirkomin af kvíða um að Sonja
myndi veita okkur eftirför svo að
við lögðum af stað til Kákasus."
Til þess að blekkja Sonju hafði
flókið plan verið búið til og
ferðaleiðin öll hin snúnasta svo að
erfiðara yrði að rekja slóð þeirra.
Satt bezt að segja hafði flótti
Tolstojs frá Yasnaya Polyana vak-
ið alheimsathygli og fréttamenn
komu úr öllum áttum til að skrifa
um málið.
Fundur sem gæti
dregið til dauða
Dagurinn var kaldur og vindur-
inn gnauðaði nöturlega, þung ský
veltust um himininn. Vegna leið-
arinnar sem þau höfðu ákveðið
varð Tolstoj og fylgdarlið hans að
skipta margsinnis um lestir.
Klukkustundum var eytt í að bíða
eftir lestum á óhrjálegum járn-
brautarstöðvum og þegar þau
komu á þriðju stöðina, Ástapovo,
var ljóst að Tolstoj var kominn
með háan hita.
Stöðvarstjórinn bauð honum hí-
býli sín og Makovitsky og Sasha
hjálpuðu honum til sængur.
Snemma morguns þann 2. nóv-
ember fékk Sonja skeyti frá rússn-
eskum fréttamanni sem tjáði
henni, að Tolstoj hefði veikzt af
lungnabólgu og fór fréttamaður-
inn fram á að mega eiga við frúna
einkaviðtal. Börn hennar sáu að
ekkert myndi geta stöðvað móður
þeirra í að fara til Astapovo og
þau féllust því á það að fara með
henni. Síðdegis þann dag lagði
Sonja af stað með börnum sínum
Ilya, Andrey og Misha, Tönju,
systur sinni og Rastayev læknk
Ákveðið var að segja Tolstoj
ekki frá því að Sonja væri komin
til Astopovo. Það voru börn henn-
ar, sem ákváðu þetta fyrir hana.
Sonja sneri sér undan eftir að
hafa hlustað á orð barna sinna og
axlir hennar skulfu, en síðan sneri
hún sér að þeim og sagði titrandi
röddu að hún féllist á þetta vegna
þess hún vildi ekkert það gera sem
gæti valdið dauða föður þeirra.
Tolstoj var mjög veikur, en
hafði oft meðvitund á milli og
þegar Makovitsky viðurkenndi
fyrir honum að Tanya hans væri í
Ástapovo sagðist Tolstoj vilja
hitta hana. Jafnskjótt og hún kom
inn í þröngt sjúkraherbergið
spurði hann:
— Hver er hjá Sonju?
— Andrey og Misha, svaraði
hún, sannleikanum samkvæmt, en
lét ekkert uppskátt um að þau
væru í Astapovo.
— Hvað gerir hún? Hvernig
hefur hún ofan af fyrir sér?
— Þú ættir ekki að tala, vinur
minn. Þú kemst bara í geðshrær-
ingu.
Rödd hans var að bresta, en
samt hélt hann áfram: „Svaraðu
mér, svaraðu mér! Hvað gæti verið
mér mikilvægara en að vita það?
Er hún heilbrigð?
Tanya sagði honum, að móðir
hennar væri við góða heilsu og
biði þess eins að vera kölluð á
hans fund og að hún myndi ekki
koma fyrr en hann bæði um það.
Tolstoj varð þögull og Tanja fór
aftur til móður sinnar. Sonja lét
rigna yfir hana spurningum um
samræður þeirra og um hvaða fólk
hefði verið hjá honum. Hún varð
mjög æst, þegar Tanja sagði
henni, að Chertkov hefði verið
þarna, en hins vegar sefaðist hún
þegar Tanja margendurtók fyrir
hana, hversu áfjáður Tolstoj hefði
verið í að vita um líðan hennar.
Sonja var í hjarta sínu sannfærð
um að hann vildi sjá hana og það
væru Chertkov og Sasha sem
kæmu í veg fyrir það. Skömmu
síðar var henni afhent skeyti frá
Tolstoj, sem reyndar hafði fyrst
verið sent til Yasnaya Ployana.
Þar stóð: „Vegna þess að hjarta
mitt er afar veikt myndi fundur
milli okkar geta riðið mér að fullu,
en nái ég heilsu kann að gilda öðru
máli. L.T.“ Einhvern veginn komst
þetta skeyti í hendur fréttamanna
og texti þess gekk á þrykk út.
Harmþrungin og utan við sig af
sorg og mæðu reyndi Sonja að
ganga sér til heilsubótar, en
hvarvetna voru einhverjir sem
röskuðu ró hennar og voru
fréttamenn þar ekki barnanna
beztir. Að lokum eigraði hún í kvöl
sinni og í hálfgerðum flótta að
húsi stöðvarstjórans, en þar mein-
aði Sasha henni inngöngu. Sonju
fannst staða sín svo yfirgengilega
niðurlægjandi að vera vísað út úr
þeirri vistarveru, sem maður
hennar hafðist við í, í augsýn
fjölda manns, að hún sárbændi
Söshu um að leyfa sér að minnsta
kosti að koma inn í ganginn.
Eftir miklar fortölur féllst
Sasha á það, en dyrnar að her-
berginu, þar sem hinn sjúki lá
voru henni algerlega lokaðar.
Næstu dagana á eftir húkti
Sonja meiripart daganna í þröng-
um ganginum. Fréttirnar sem
bárust úr sjúkraherberginu voru
ekki uppörvandi: Heilsu Tolstojs
fór hnignandi dag frá degi.
Að kvöldi 6. nóvember bylti
hann sér í rúminu og teygði sig
eftir ábreiðunni sem ofan á hon-
um var, en það var þjóðtrú að
slíkar hreyfingar boðuðu, að við-
komandi væri að „búast til brott-
farar". Næsta morgun var hann
orðinn meðvitundarlaus og Mako-
vitsky vissi að hann átti ekki langt
eftir ólifað. Börn hans, að Söshu
frátalinni, sátu í næsta herbergi
og klukkan þrjú þann næsta dag,
krafðist einn læknanna þess að
Sonja fengi að koma inn; hjart-
sláttur hans var þá orðinn mjög
veikur. Læknirinn staðhæfði, að
það væri fráleitt með öllu að ætla
að meina eiginkonu að vera við
dánarbeð manns síns.
Misha og Andrey fóru að ná í
hana. Hún stóð í dyrunum og tárin
runnu niður náfölt andlit hennar;
hún var ásýndum eins og barn
sem misst hefur fótfestuna og veit
ekki hvert það á að snúa sér. Hún
greip undir hönd sonar síns og
gekk framhjá Söshu og Tönju og
lækninum. Chertkov hafði farið
fram í eldhúsið þegar hann sá að
hún var að koma inn.
I herberginu logaði á einu kerti,
sem gaf ekki mikla birtu í þessu
drungalega herbergi. Hún gekk að
rúminu, hallaði sér yfir hann,
kyssti hann á ennið og fleygði sér
á hnén við hlið hans: „Fyrirgefðu
mér, fyrirgefðu mér,“ snökkti hún
lágt.
Hún hallaði sér nær honum,
sannfærð um að hann gerði sér
grein fyrir návist hennar. Einn af
læknunum óttaðist að kæmist
Tolstoj skyndilega til meðvitundar
gæti það gert endanlega út af við
hann, ef hann sæi hana við rúmið
og bað hana því að fara úr
herberginu í bili, og það gerði hún.
Hún stóð í ganginum næstu
klukkutímana og neitaði að fara á
braut. Klukkan 5.30 gekk hún inn í
herbergið, þá voru börn hennar
þar, stóðu við rúmið, Chertkov var
farinn, fjölskyldan var loksins ein
þessa stund.
Sonja kraup við rúm.hans og
sagði: „Ég hef aldrei elskað neinn
annan en þig.“
Andardráttur Tolstojs varð æ
veikari og fáeinum sekúndum síð-
ar tók hann síðasta andvarpið.
Makovitsky sté fram og lokaði
augum hans. Sonja stóð upp, grét
hljóðlega og hallaði sér yfir lík-
ama manns síns og hvíldi höfuð
sitt við brjóst hans. Ekki einu
sinni Sasha dirfðist að grípa fram
fyrir hendur henni.
(Jóhanna Kristjónsdóttir
þýddi lauslega.)
Sonya: The Liíe oí Countess Tolstoy eítir
Anne Edwards. llt«. Ilodder ok Stouhton.
C
hertkov,
erkifjandi Sonju.
Japanskur karlmaður. 25 ára
búddisti, sem hefur bókalestur og
veiðar sem helztu áhugamál:
Takaharu Koizumi.
94-120 Nagafusamachi,
Ilachioji.
Tokyo.
193 Japan.
Sextán ára japanskur skólapiltur.
Sadavoshi Takcda,
1392 Midarekawa,
Tendo-shi,
Yamagata.
994 Japan.
Tvítugur piltur írá Ghana:
Anthonv Bimpong.
O. S.A.
P. O. Box 370.
Cape Coast.
Ghana.
Fimmtán ára japönsk skóla-
stúlka, sem hefur borðtennis að
helzta áhugamáli:
Yoko Funahashi,
1132 Akama Fujioka-machi,
Shimotsuga-gun,
Tochigi 349-13,
Japan.
Finnsk 21 árs stúlka skrifar á
ensku og óskar eftir pennavinum
hér á landi. Hún hefur mörg
áhugamál, tónlist, póstkortasöfn-
un, kvikmyndir, bílar, prjónaskap-
ur o.fl.:
Marina Ekqvist,
Smedjeviksvágen 23 A3,
00200 Ilelsinki 20.
Finland.
Ellefu ára norsk stúlka hefur
frímerkjasöfnun og tónlist að
helztu áhugamálum:
Ueide Elise Heldal.
Boneslia 15,
N-5064,
Straumgrend,
Norge.
Scxtán ára piltur frá Ghana
skrifar. Hefur áhuga á tónlist,
frímerkjasöfnun og minjagripa-
söfnun:
Joseph Randolph
c/o Mr. Paul Turkson,
P.O.Box 60.
Cape Coast,
Ghana.
Þá koma hér nofn fjögurra fimm-
tán ára stúlkna frá Uganda. Þær
hafa allar sama heimilisfang;
P.O.Box 18, Lugazi, Uganda. Þær
heita:
Rosemary Nabokalu,
Tónlist og lestur eru hennar
helztu áhugamál.
Irene Ssali,
Skáldsagnalestur og tónlist eru
hennar helztu áhugamál.
Esther Mulyagonga,
Skáldsagnalestur og tónlist eru
hennar helztu áhugamál.
Loy Mulyagonga.
Skáldsagnalestur er hennar helzta
hugðarefni.
Jarðfræðistúdent frá Perú skrifar
langt bréf á ensku þar sem fram
kemur að hann hefur lesið sér
mikið til um land vort og sögu.
Hann óskar eftir bréfasambandi
við íslenzkt kvenfólk:
Carlos A. Leon, S.S.
General Garzon 1074,
Lima 11,
Perú.
Fimmtán ára stúlka í Uganda,
með söng og dans að áhugamálum:
Vicky Mugwanya.
P.O. Box 18.
Lugazi — Uganda.
Onnur fimmtán ára stúlka frá
Uganda sem helzt hefur áhuga á
skáldsögum og tónlist:
Connie Kadoma,
P.O. Box 18,
Lugazi—Uganda.
Þriðja 15 ára stúlkan frá Ug-
anda, hefur frímerkjasöfnun að
helzta áhugamáli:
Arayo Mary Goretti,
P.O. Box 18.
Lugazi — Uganda.