Morgunblaðið - 31.01.1982, Blaðsíða 48

Sími á ritstjórn og skritstofu:
10100
ÍHotxjunhlu&ií)

Síminn á afgreiðslunni er
83033
|H0ríjnní>Iní>ií>
SUNNUDAGUR 31. JANUAR 1982
Bflaflutningar Kimskips:
Meira en
100 bifreið-
ir á viku að
meðaltali
MKIKA »n 1(M) bifreidir komu til
íslands á viku a<) meðaltali á síðasta
ári með skipum Kimskipafélags Is-
lands, eða samtals milli 5oj<6 þús-
und bílar, af þeim nærri 8 þúsund
bílum sem fluttir voru inn á árinu
1981. liörður Sigurgestsson forstjóri
Kimskips sagði í samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins í gær, að
mestur hluli hílanna kæmi til lands-
ins um þrjár hafnir, bandarískir bíl-
ar kæmu frá Norfolk í Viginíu,
vestur-þýskir bílar frá llamborg í
Norður-I'ýskalandi og japanskir bíl-
ar kæmu um Antwerpen í Hollandi.
Fleiri hafnir koma þó til, bresk-
ar bifreiðar koma til dæmis um
Feliztowe, og bílar frá Sovétríkj-
unum um Riga í Lettlandi, sænsk-
ir bílar koma beint frá Svíþjóð og
svo framvegis. Stærstur hluti bif-
reiðanna kemur með ekjuskipun-
um Álafossi og Eyrarfossi, en
einnig flytja önnur skip mikið af
bílum til landsins. Má til dæmis
nefna að Mánafoss kom með 240
bíla frá Riga milli jóla og nýárs.
Frá höfnum þeim er áður eru
nefndar koma bifreiðirnar beint
til íslands með íslenskum skipafé-
lögum, en áður eiga bílarnir oft
langt ferðalag að baki, jafnt á láði
sem legi. Bifreið, sem til dæmis er
pöntuð frá Japan í janúar, er
venjulega tilbúin í skip þar um
mánaðamótin febrúar-mars. Þá
tekur við 29 daga sigling til Evr-
ópu, oftast Antwerpen, þá nokk-
urra daga bið og umskipun, og
kaupandi bílsins á Islandi á að
geta fengið hann í hendur ekki
seinna en um miðjan apríl.
Flugumferð einkaflugvéla var mikil í
góðvidrinu í gxr. Myndina íók Krist-
ján Einarsson á Reykjavíkurflugvelli.
Skerðing raforku til stóriðjuveranna:
Verðum hreinlega að loka,
ef skerðingin verður meiri
- segir Jón Sigurðsson forstjóri Járnblendifélagsins
„1»KTTA kemur okkur illa.
Við getum ennþá selt og þó
verðid sé lágt fáum við meira
en sem nemur fastakostnaði
fyrir álið, þó við höfum ekki
upp í fjármagnskostnað. Ann-
ars er þetta orðinn árviss
viðburður og kemur ekki á
óvart,“ sagði Ragnar Hall-
dórsson forstjóri ÍSAL, er
Mbl. spurði hann hver áhrif
skerðing forgangsraforku um
10% hefði á afkomu fyrirtæk-
isins. Jón Sigurðsson forstjóri
íslenzka járnblendifélagsins
Skeiðarárhlaup gæti orðið í hámarki undir næstu helgi:
Búist við meðalhlaupi — en þó tíu
sinnum stærra en Skaftárhlaupi
BÍJIST er vió aó Skeióarárhlaup verði í hámarki undir næstu helgi.
Kagnar Stefánsson, bóndi í Skaftafelli, sagói í gær, aö áin yxi mjög hægt
og væri upphaf hlaupsins svipaö og vió upphaf Skeióarárhlaupa síóustu
áratugina. ttann sagóist ekki eiga von á sérlega stóru hlaupi að þessu
sinni og sagðist ætla, að hlaupið yrði á flestan hátt svipaó og árið 1976.
Áin hefói breitt nokkuð úr sér í gær neóan brúa og var húin aö ryðja sér
rennu, þar sem áóur var ís á ánni.
Helgi Björnsson, jarðeðlis-
fræðingur, sagði að síðustu ára-
tugina hefðu Skeiðarárhlaup
verið 2—3,5 rúmkílómetrar að
stærð, árið 1976 mældist það 2,8
rúmkílómetrar og 3,2 rúmkíló-
metrar árið 1972. Síðustu ára-
tugina hafa Skeiðarárhlaup yfir-
leitt orðið á 4—6 ára fresti, en
fyrr á öldinni hljóp Skeiðará yf-
irleitt einu sinni á áratug og þá
var vatnsmagnið gjarnan tvöfalt
meira en í hlaupunum eftir 1940.
Sem dæmi má nefna að talið er
að Skaftárhlaupið fyrr í þessum
mánuði hafi verið um 0,2 rúm-
kílómetrar.
Hámarksrennsli í Skeiðarár-
hlaupum undanfarin ár hefur
verið 8—10.000 teningsmetrar á
sekúndu. í stóru hlaupunum, til
dæmis 1934 og 1938, var rennsli
árinnar hins vegar um 40.000
teningsmetrar á sekúndu þegar
það var mest. í Skaftárhlaupi á
dögunum var rennslið um 800
teningsmetrar á sekúndu þegar
það var í hámarki og í Skaftár-
hlaupum hefur rennslið mest
verið um 1.500 teningsmetrar á
sekúndu. Kötluhlaup eru hins
vegar talin ná 100.000 tenings-
metrum á sekúndu, en þau verða
við eldgos undir jöklinum og ná
hámarki á nokkrum klukku-
stundum.
Skeiðarárhlaup koma úr
Grímsvötnum í Vatnajökli, en
þar er stórt og mjög öflugt
jarðhitasvæði. Aðspurður um
hver ástæðan væri fyrir því, að
Skeiðarárhlaup færu minnkandi
með árunum, sagði Helgi, að
skýringin væri væntanlega sú,
að jökullinn hefði þynnzt á und-
anförnum áratugum og vatns-
borð Grímsvatna þyrfti því ekki
að rísa eins hátt og áður til að
vatnið gæti þrengt sér undir ís-
inn og niður á Skeiðarársand. \
hlutar vatnsins í Grímsvötnum
myndast við bráðnun vegna
jarðhitans, en um '4 er leysinga-
vatn af yfirborði. Á yfirborði
jökulsins er um 300 ferkílómetra
svæði, sem flytur vatn til
Grímsvatna , sjálf Grímsvötnin
eru hins vegar um 30 ferkíló-
metrar, en allt jarðhitasvæðið
undir jöklinum við Grímsvötn er
talið geta verið um 100 ferkíló-
metrar að stærð.
Því hefur verið haldið fram að
Grímsvötn séu stærsta jarðhita-
svæði í heimi, en um það sagðist
Helgi Björnsson ekkert vilja
fullyrða. Við mælingar á
jarðhitasvæði Grímsvatna væri
hægt að nota tiltölulega einfald-
ar og auðveldar aðferðir og sú
tala, sem út kæmi, benti til þess
að um stærsta jarðhitasvæði í
heimi gæti verið að ræða. Hins
vegar hefði Yellowstone-jarð-
hitasvæðið í Bandaríkjunum
verið talið stærsta jarðhitasvæði
í heimi til þessa, en við mæl-
ingar á því hafa verið notaðar
aðrar aðferðir en í Grímsvötnum
og einnig á Torfajökulssvæðinu,
sem talið hefur verið stærsta
jarðhitasvæði hér á landi. Meðan
sömu aðferðir væru ekki notaðar
við mælingar á stærð og orku
þessara svæða sagðist Helgi ekki
sjá neinn tilgang í því að bera
svæðin saman á þennan hátt.
Skaftárhlaup koma úr tveimur
sigkötlum í Vatnajökli tíu kíló-
metrum norðvestan Grímsvatna,
en Skeiðarárhlaup koma hins
vegar úr sjálfum Grímsvötnum
eins og áður er nefnt. Helgi
Björnsson hefur leitt rök að því,
að jarðhitinn undir Grímsvötn-
um hafi heldur minnkað á síð-
ustu áratugum, en á sama tíma
hafi hann vaxið undir þessum
sigkötlum. Er það nærtæk til-
gáta að kvikan, sem er að brjót-
ast upp og er aflgjafi Gríms-
vatnasvæðisins, hafi nú kvíslast
út fyrir það vatnasvæði og kyndi
undir þessum sigkötlum í aukn-
um mæli.
Auk þess að vera mikið jarð-
hitasvæði eru Grímsvötnin eitt
virkasta eldgosasvæði landsins
og hafa gos verið tíð þar, en síð-
asta gosið í Grímsvötnum varð
árið 1934. Eldgosin koma í lok
jökulhlaupanna og það eru því
ekki gosin, sem koma hlaupun-
um af stað heldur frekar hlaupin
sem koma gosunum af stað, eins
og dr. Sigurður Þórarinsson hef-
ur fjallað um. Að sögn Helga
Björnssonar hefur ekkert komið
fram enn, sem bendir til þess að
eldgos verði í lok hlaupsins.
sagði: „Við erum þannig sett-
ir núna ad vid þolum ekki
mikið meira en þessa skerð-
ingu. Ef hún verður meiri þá
verðum við hreinlega að
loka.“
Ragnar sagði að þessi skerðing
væri að vísu ekki eins slæm og í
fyrra, en þetta kæmi fyrirtækinu
illa. Það væri þó ekki þar með sagt
að þetta kæmi sér illa fyrir Alu-
suisse eða álmarkaðinn í heimin-
um.
Jón Sigurðsson sagði lítið hægt
að segja um hvort tjón hlytist af
skerðingunni fyrr en ljóst væri
hverjar markaðsaðstæður yrðu.
Hann sagði einnig: „Fram að
þessu hefur rafmagnsskömmtun
til okkar og markaðsörðugleikar
farið saman. Því eru takmörk sett
hvað við getum farið langt niður
til að reka ofnana í samfellu. Hins
vegar hafa Landsvirkjun og ISAL
alltaf sætt sig við að við fengjum
hlutfallslega meira til að geta
haldið þessu gangandi. — Þetta
þýðir á þessu stigi eingöngu sam-
svarandi minnkun framleiðslunn-
ar, en hvort það verður til tjóns
ræðst af markaðsaðstæðum."
AWACS-
flugvél
hlekktist á
AWACS-ratsjárflugvél varnarliósins
hlekktist á í lendingu á Keflavíkur-
flugvelli á fóstudagskvöldið. Þrír
hjólbaróar sprungu í lendingu og
hinn fjórói missti loft. Flugvélin
rann fram af brautarcnda og einnig
fram af öryggisbraut, sem við tekur.
Flugvélin lenti á brautarljósum
og brotnuðu þau. Vélin var í
gærmorgun dregin inn í flugskýli
og skipt um hjólbarða, aðrar
skemmdir urðu ekki og er vélin
tilbúin til flugs. Enginn slasaðist
um borð í vélinni þegar atvikið
átti sér stað.