Morgunblaðið - 07.03.1982, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MARZ 1982
7
HUGVEKJA
eftir séra Ólaf Skúlason dómprófast
Æska og elli - barn
og brennsluspritt
Áður en kjarnafjölskylda for-
eldra með börn varð svo til alls
ráðandi í þjóðfélaginu, mátti oft
sjá myndir af barni við kné
ömmu, sem var að kenna því að
stafa með því að benda með
prjóni. Það var eins og þeim, sem
þá voru áhrifavaldar í mótun
almenningsálits, þætti það vel
við hæfi, að sá gamli styddi þann
unga fyrstu skrefin, og þá ekki
aðeins rétt í því að staulast yfir
gólfið og vera tilbúinn að grípa
þann stutta, heldur einnig í því
að opna leyndardóma bókarinn-
ar. Fólst þó vafalaust að baki
ábendingunni vissan um það, að
sá sem kenndi að taka fyrstu
skrefin, hvort heldur var á gólfi
eða bók, myndi einnig fær um
það að benda á réttu leiðirnar,
sem síðar kæmi í ljós að hafi
verið happasælar og sneitt hjá
ýmsum þeim keldum, sem sá
kynni að lenda í, sem ekki fengi
eins að njóta leiðsagnar þess,
sem aldurinn hafði gætt auknu
innsæi.
Nú er myndin breytt. I það
minnsta held ég, að ekki sjái
þess oft stað í myndmáli, að hinn
aldraði rétti þeim unga örfandi
hönd, enda örðugra um vik, þar
sem heimili hýsa yfirleitt ekki
nema tvær kynslóðir í senn.
Kjölfestan, sem fólgin var í
leiðbeiningum hinna öldruðu,
styrkir þess vegna ekki lengur
ungan til langferðar. Vera má,
að til þessarar staðreyndar megi
rekja ástæður þess, að svo ótrú-
lega margt fer úrskeiðis hjá
unga fólkinu okkar, þrátt fyrir
allt það, sem ætti að geta verið
því til góðs og ævarandi blessun-
ar.
Hún fer t.d. ekki úr huga mér
auglýsingin frá lyfsaianum í
Kópavogi, en hún hefur verið
lesin í útvarpinu mörgum sinn-
um næst á undan fréttunum síð-
ustu daga. Ég hef ekki komið því
við að telja orðin, en þau eru
mörg og þá í réttu samræmi við
hina þungu áherzlu, sem auglýs-
andinn er reiðubúinn til að reiða
fram gilda sjóði til undirstrikun-
ar. Og þó að auglýsingin sé vafa-
laust dýr og segi margt, þá er þó
alvaran fyrst og fremst í því
fólgin, sem ekki er sagt beint,
heldur aðeins látið í skína með
nauðsyn þess að grípa til þess
ráðs, sem lyfsalinn hér gerir. En
í stuttu máli, þá er hann að lýsa
því yfir, að hann selji ekki börn-
um og unglingum brennsluspír-
itus. Það er svo þungur áfellis-
dómur, sem felst í þessari aug-
lýsingu, að ég hygg öllum hollt
að huga að ástæðunum að baki.
Barn og brennsluspiritus gæti
maður ætlað að væru algjörar
andstæður. Ég man að vísu frá
uppvaxtarárum mínum suður
með sjó, að þar fundust einstakl-
ingar, sem svo voru harðir af
sér, að þeir létu sig ekki muna
neitt um það að drekka „kogara"
og fengu þá líka oft viðskeyti við
nafn sitt, sem dregið var af þess-
ari ömurlegu iðju þeirra. En að
svo mikil brögð skuli vera að
þessu núna meðal barna og ungl-
inga, að ástæða sé til slíkra aug-
lýsinga og aðgerða, hlýtur að
vekja óhug í hverju hugsandi
brjósti.
Ég gerði mér því ferð út í apó-
tekið í hverfinu mínu, þar sem
ég skipti. Það var mánudags-
morgunn eftir helgarvakt, og
þarna stóð þá fermingardóttir
mín frá því fyrir nokkrum árum
við að líma á lítil glös. Og það
leyndi sér ekki, að það var
brennsluspritt, sem hún var að
ganga þarna frá. Og hún sagði
það hreinustu vandræði, hversu
börnin, allt niður í tólf ára göm-
ul, væru farin að leggja sig eftir
þessum görótta drykk. Svo væri
ásóknin mikil, að þau væru farin
að segja allt uppselt, þegar líður
til helgar. Og það er víst því mið-
ur alveg öruggt, sem mig reynd-
ar grunaði fyrir, að það er ekki
aðeins í Kópavogi, sem rétt væri
fyrir ábyrga aðila að grípa inn í.
En hvað hefur komið fyrir
börnin og unglingana, sem leggj-
ast svona lágt? Ég sá í barna-
tímanum, þegar verið var að
ræða um „sniffið", að það var
alltaf til ein skýring á ósköpun-
um, að það væri verið að leita
eftir því að komast í „vímu-
ástand". En hvað er þá verið að
flýja? Er veröldin svona ömur-
leg, séð frá sjónarhóli þessara
ungmenna, að þau þurfi að hjúpa
hana í óráðsíuský til þess að geta
horfzt í augu við komandi dag?
Eða er hér aðeins um að ræða
öfug mótunaráhrif miðað við
það, sem felst í myndinni af
„ömmu“, sem er að leiðbeina
barnabarni fyrstu skrefin? Hef-
ur aðeins einn eftir öðrum, þar
til það þykir svo sjálfsagt, að
hætt er að spyrjast fyrir um
ástæður, að lífið sé ein allsherjar
vímu-leit, og að byrjað sé þegar í
efsta bekk barnaskóla, að ekki sé
talað um fyrstu bekki hinna
gömlu gagnfræðaskóla? Höfum
við lent í einhverju skemmti-
garða leiktæki, sem hætt er að
láta að stjórn, en hringsnýst
alltaf hraðar og hraðar án þess
að við gerum okkur grein fyrir
því, hvernig hægt er að komast
út úr og hafa fasta jörð undir
fæti á ný? Virtist ekki allt benda
til þess í stórfróðlegri úttekt
fréttamannsins á „skemmtana"-
-leit fólks eins og hún birtist í
fullum skemmtistöðum um helg-
ar? Hringekja farin úr sambandi
á þeysispretti með gesti sína, að-
eins þeir virðast ekki gera sér
neina grein fyrir því, að hraðinn
hefur gripið þá og tryllingurinn
vex með hverju andartaki.
Og inn í þetta kemur svo
æskulýðsdagur kirkjunnar. Og
það fer vel á því, að hann höfði
til hinna öldruðu ekki síður en
ungmennanna. Fljótgripin skýr-
ing er vitanlega, að þetta sé
vegna þess að nú er ár aldraðra.
En sé dýpra skoðað, má alveg
eins finna ástæðuna í því, að
helzt sé von um farsælli tíma í
þvi, að ellin grípi aftur til við að
benda með „prjóninum“ sínum
og þá ekki aðeins á staf á blað-
síðu, heldur einnig á þær leiðir
sem hún þekkir af langri reynslu
að hafa fæstar keldurnar. Og
hinu má vitanlega ekki gleyma,
að æskulýðsdagurinn hefur um
áraraðir, já svo til allt frá byrj-
un verið fjölskyldudagur í kirkj-
unum. Allir dagar eru æskulýðs-
dagar, rétt eins og allir dagar
eru bænadagar eða Biblíudagar,
enda þótt ákveðnir dagar séu
teknir út úr til undirstrikunar
málefninu. Og ætli kirkjan sér
að eiga orðastað við börnin og
unglingana án þess að foreldr-
arnir komi þar nærri, er hætt
við því, að loftsúgur beri boð-
skapinn eitthvað út í buskann.
En með því að taka höndum
saman við foreldra og aðra upp-
alendur, er kirkjan að leitast við
að stemma stigu við því, sem
ógnar farsæld heilu kynslóðanna
í dag.
Það vekur mér því sífellda
furðu, þegar ábyrgir leiðtogar
eru að halda því fram í enda-
lausri þráhyggju, að kirkjan eigi
aðeins að skipta sér af sunnu-
deginum rétt meðan flutt er
heilög messa. Að mínum skiln-
ingi getur köllun prestsins því
aðeins verið í einhverju sam-
ræmi við háleitan boðskap guð-
spjallsins, að hann geri sér grein
fyrir því, að hann á ekki aðeins
að snúa sér til helganna, heldur
einnig til hinns venjubundna
hversdags. Æskulýðsstarf kirkj-
unnar hefur því gegnt sínu mikía
hlutverki bezt, þegar það hefur
getað veitt söfnuðunum, prest-
um og öðrum leiðtogum aðstoð
við starfið heima fyrir. Og starf-
ið í sóknunum sótti til þess styrk
sinn, að ungmennin og börnin
gátu sótt fjölmargar sumarbúðir
og hinir eldri fengu að taka þátt
í vinnubúðum með fólki frá
mörgum þjóðlöndum eða sækja
önnur lönd heim sjálft, í boði
ungmenna og kirkjuleiðtoga við-
komandi lands og endurgjaldið
svo boðið síðar með því að vera
sjálft gestgjafar. Það er hollt,
ekki sízt fyrir hinn unga, að átta
sig á því, að það er fleira til í
veröldinni heldur en kall hins
hortuga, sem réttir fram hendi,
sem heldur um stút og manar
hinn hikandi til að súpa á.
Ungmennið þarf að fá aðstoð við
að víkka svo út sjón-
deildarhringinn, að það bæði
sjái tryllingslega fart bilaðrar
hringekju og leiðir til að komast
af henni.
Það var leitað til Jesú forðum.
Og engir áttu máttugra ákall í
rödd sinni, heldur en þeir sem
komu til frelsarans vegna barna
sinna. Það er enn verið að leita
til hans, og það eru ekki færri
foreldrar í dag, sem bera í
brjósti mikinn kvíðboga vegna
barna sinna, heldur en á jarð-
vistardögum Jesú. Ætti þá kirkj-
an að skella skollaeyrum við
þrábeiðninni og segja sem svo að
henni komi ekkert við nema
safnaðarguðsþjónustan? Nei,
það geta þeir ekki, sem heyrt
hafa rödd Jesú og túlka rétt
fyrirmæli hans um fylgd.
Æskan og ellin á fjölskyldu-
degi kirkjunnar eiga stórt og
merkt viðfangsefni. Þörfin er
alls staðar, það sýnir ekki aðeins
viðvörunarauglýsing lyfsalans í
Kópavogi vegna ótrúlegrar
ásóknar unglinga í brennslu-
spritt. Ruglingslegur hraðinn
segir svo víða til sín. En spor í
rétta átt er það, ef foreldrar og
börn með afa og ömmu leggja
leið sína í sóknarkirkjuna nú í
dag. Það sýnir það þó, að enn
vita margir hvert ber að snúa
sér, og hver það er, sem bezt
gagnar bæði börnum og ung-
mennum, þegar verið er að leita
réttu leiðarinnar.
Veröbréfamarkaður
Fjárfestingarfélagsins
GENGI VERÐBRÉFA 7. MARZ 1982.
VERÐTRYGGO
SPARISKÍRTEINI
RÍKISSJÓÐS:
1970 1. flokkur
1970 2 flokkur
1971 1. flokkur
1972 1 flokkur
1972 2. flokkur
1973 1. flokkur A
1973 2. flokkur
1974 1. flokkur
1975 1. flokkur
1975 2. flokkur
1976 1. flokkur
1976 2. flokkur
1977 1. flokkur
1977 2. flokkur
1978 1. flokkur
1978 2. flokkur
1979 1. flokkur
1979 2. flokkur
1980 1. flokkur
1980 2. flokkur
1981 1. flokkur
1981 2. flokkur
Meóalávöxtun ofangreindri
fram verötryggingu er 3,7—5%.
VEÐSKULDABRÉF
ÓVERÐTRYGGÐ:
VEÐSKULDABREF
MEÐ LÁNSKJARAVÍSITÖLU:
Sölugengi Sölugengi m.v. nafnvexti Ávöxtun
pr. kr. 100.- 2V*% (HLV) umfram
7.773,09 1 afb./ári 2 afb./ári verötr.
6.253,72 1 ár 95.79 96,85 7%
5.554,45 2 ár 93,83 94,86 7%
4.813,94 3 ár 91,95 92,96 7%
4.084,96 4 ár 90,15 91,14 7%
2.993,59 5 ár 88,43 89.40 7%
2.757,34 6 ár 86,13 87,13 7V4%
1.903,58 7 ár 84.49 85,47 7V4%
1.560.50 8 ár 82,14 83,15 7V*%
1.175,44 9 ár 80,58 81,57 7V*%
1.113,71 10 ár 77,38 78,42 8%
894,25 15 ár 70,48 71,42 8%
830,57
692,96 (0,36% afföll)
562,69 (0,72% afföll)
442,70 (1,03% afföll)
373,16 (1,34% afföll)
288,47 (1,71% afföll)
218,49 (2,09% afföll)
171.71 (2,44% afföll)
147,51 (4,44% afföll)
109,55 (5,24% afföll)
flokka um-
VERDTRYGGÐ
HAPPDRÆTTISLÁ^
RIKISSJOÐS pf.k-.ioo.
Sölugengi m.v. nafnvexti B _ 1973 ' 2.419.77
(HLV) C — 1973 2.057,88
12% 14% 16% 18% 20% 40% D — 1974 1.744,97
1 ár 68 69 70 72 73 82 E — 1974 1.193,71
2 ár 57 59 60 62 63 77 F — 1974 1.193.71
3 ár 49 51 53 54 56 73 G — 1975 791,83
4 ár 43 45 47 49 51 71 H — 1976 754,48
5 ár 38 40 42 44 46 68 I — 1976 574,05
J — 1977 534,19
1. fl. — 1981 106,01
TÖKUM OFANSKRÁÐ VERDBRÉF í UMBOÐSSÖLU
Veröbréfamarkaöur
FjárfestingarFélagsins
Lækjargötu12 101 Reykjavik
lönaöarbankahúsinu Simi 28566
Innilegar þakkir sendi ég öllum þeim sem
glöddu mig á 80 ára afmæli minu meö gjöfum,
skeytum og margs konar hugulsemi.
Ásta G. Björnsson,
Reynihlíd.
TS'damaíkaduíinn
sim1
s^-tattlsgótu 12-18
SÝNISHORN
ÚR SÖLUSKRÁ:
Mazda 323 1980
85 þús. kr.
Toyota Cressida DL1980
120 þús. kr.
Honda Civic 1979
(13 þ. km) 80 þús. kr.
Volvo 244 GL1979
135 þús. kr.
Chevrolet Malibu Classic
1979 155 þús. kr.
Ford Fiesta 1978
75 þús. kr.
Daihatsu Charade 1981
96 þús. kr.
Colt GL 1981
74 þús. kr.
Lada 1600 1981
74 þús. kr.
Galant 1600 1979
88 þús. kr.
Ford Fairmouth Fortuna 1978
130 þús. kr.
Chevrolet Citation 1980
Silfurgrár, 6 cyl. 27 þús. km, sjálfskiptur.
Verð 170 þús. kr.
Honda Civic 1981
Rauöur. Ekinn 7 þús. km. Verö 105 þus.
Mazda 929 1981
Blásanseraóur. ekinn 14 þús. Sjálfskiptur.
Verö 130 þús.
Toyota Hilux 1981
140 þús. kr.
Honda Accord 1981
130 þús. kr.
Mazda RX 7 Coupé 1980
140 þús. kr.