Morgunblaðið - 07.03.1982, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MARZ 1982
/ A
Telgur Islendinga af Alrerinu
fiá upphafi nema 3J0 mifijónum
Tap ISAL ífyrra nam 208 milljónum króna
Afkoma íslenzka álfélagsins hf. í fyrra var hin langversta í sögu fyrirtækisins. Samkvæmt
lokaniðurstöðum nam tap fyrirtækisins í fyrra 208 milljónum króna, eða 20,8 milljörðum
gamalla króna. Er tapið 28,7^ af veltu fyrirtækisins í fyrra, sem var 726 milljónir króna. Til
samanburðar má geta þess að mesta tap áður var árið 1975, þá nam tapið um \2% af veltu.
Morgunblaðið hefur átt samtal við Ragnar S. Halldórsson, forstjóra ÍSALs, um þá stöðu sem
upp er komin hjá fyrirtækinu og horfurnar á álmarkaðinum, en þar eru ýmsar blikur á lofti.
— Þetta eru vissulega ískyggi-
legar tölur, sagði Ragnar, og af-
koman sú langversta í sögu ISALs.
Tapið er meira en helmingi meira
en það hefur mest verið áður.
Sveiflurnar eru geysilegar milli
ára, því hagnaður ISALs árið 1980
var 2,24% af veltu. Sveiflan milli
ára er því um 30% niður á við.
Nýjustu tölur frá Islenzka járn-
blendifélaginu sýna einnig mikla
sveiflu niður á við, tapið í fyrra
var 60 milljónir af rúmlega 148
milljóna króna veltu, eða 40,4%,
en tapið árið áður var 26,9% af
veltu.
Markaðsverð hefur
lækkað um nær 50%
— Hverjar eru helstu ástæður
fyrir slæmri afkomu ÍSALs í fyrra?
— Ástæður fyrir gífurlegu tapi
á rekstri ÍSALs á árinu 1981 eru
margar. í fyrsta lagi hrun álmark-
aðarins, þar sem markaðsverð
núna er tæplega 45% lægra heldur
en það var fyrir 18 mánuðum. Ál-
verðið fór í um 2000 dollara á
tonn, þegar það var hæst, en er
núna í 11—1200 dollurum. I öðru
lagi orkuskömmtun 1979,1980 sem
minnkaði framleiðslu ÍSALs þeg-
ar markaðurinn var góður svo og
1981 og 1982, þegar hægt var að
selja með jákvæðri framlegð. í
þriðja lagi styrkleiki dollarans,
sem hafði vond áhrif á tekjur IS-
ALs af sölu til Evrópumarkaða,
eins og menn kannast við frá öðr-
um iðnaði. í fjórða lagi var geng-
ishækkun erlendra mynta á sl. ári
að meðaltali um 20% þegar kaup-
hækkanir voru um 40%, og í
fimmta lagi fóru vextir á dollara,
en í dollaranum eru mestar skuld-
ir ÍSALs, yfir 20% á sl. ári og
sköpuðu gífurlegan fjármagns-
kostnað, sem reyndar nemur um
rúmlega þrem fjórðu af tapi ÍS-
ALs.
— Hvernig er birgðamálum hátt-
að nú og hvernig fjármagnar ÍSAL
birgða-söfnunina?
— Það er augljóst, að við þær
aðstæður sem nú ríkja safnast hjá
okkur meiri birgðir én venjulega.
Núna eru í Straumsvík fimmfalt
meiri birgðir en í góðu árferði, eða
20 þúsund tonn miðað við 4 þús-
und tonn, væri allt með felldu.
Aftur á móti var enn meiri
birgðasöfnun árið 1975 og þá fóru
birgðirnar upp í nær sjöfaldar
venjulegar mánaðarbirgðir, þ.e.
um hálfs árs birgðir söfnuðust
fyrir. Birgðasöfnunin núna er að
hluta fjármögnuð með því að selja
Alufinance álið, það var einnig
gert 1975. Núna rétt fyrir áramót-
in seldum við 10 þús. tonn til AIu-
finance á verði, sem er verulega
hærra heldur en núverandi mark-
aðsverð, en árið 1975 seldum við 30
þús. tonn til Alufinance. Alufin-
ance eru samtök evrópskra ál-
framleiðenda, sem hafa myndað
þessi samtök til þess að fjármagna
birgðir í samvinnu við banka og
aðrar peningastofnanir.
Reksturinn fjár
magnaður með lánum
— Hvernig verður ÍSAL að
bregðast við þeim geigvænlega
vanda sem við blasir? Eru horfur á
því að draga þurfi úr framleiðslu og
fækka starfsmönnum?
— ÍSAL hefur ekki nema eitt
ráð við þessum vanda, að fjár-
magna reksturinn með lánum.
Þau fáum við vegna vildar sem við
njótum sem dótturfyrirtæki Alu-
suisse. Við höfum samning við
Alusuisse um að fyrirtækið taki
við áli frá okkur eða sjái um sölu á
því. Með þessu móti getum við
staðið við fjárhagsskuldbindingar
okkar, en það væri óhugsandi ann-
ars eins og ástandið er núna.
Það er betra fyrir okkur enn
sem komið er að framleiða en gera
það ekki, vegna þess að þrátt fyrir
lélegt verð, fáum við þó borgað
fyrir bæði hráefni og raforku og
aðra þá liði, sem að hluta mega
teljast breytilegir. Aftur á móti
nægir þetta verð engan veginn til
þess að við getum afskrifað eða
staðið undir fjármagnskostnaði.
Við höfum sem sagt getað selt
annað hvort á markað á lágu verði
eða til Alufinance fyrir heldur
betra verð, en þetta er einungis
hægt á meðan þau skilyrði eru
fyrir hendi.
Það hefur ekki komið til tals að
segja upp föstum starfsmönnum
hér vegna framleiðslunnar, enda
er það seinlegt verk, og allir von-
ast eftir bata, þegar fram í sækir.
Raforkan er fastur kostnaður sem
við verðum að borga, hvort sem
við notum hana eða ekki, að vissu
marki.
Væri komið í þrot
— Nú er íslenska álfélagið hf. í
eigu erlends fyrirtækis, Alusuisse í
Sviss. Hvernig væri ÍSAL að þínu
mati í stakk búið til að mæta vanda-
num ef það væri að öllu leyti í eigu
okkar íslendinga eða við ættum í því
meirihlutaeign?
— Eins og ég vék að áðan, hefur
ÍSAL fengið fyrirgreiðslu hjá
lánastofnunum út á samning við
Alusuisse og Alusuisse er skuld-
bundið samkvæmt samningi að
taka við áli frá okkur eða sjá um
sölu á því. Ég tel, að ef þessi
samningur væri ekki fyrir hendi,
væri ÍSAL nú komið í þrot, eða
hefði þurft að leita á náðir ríkisins
með ábyrgð.
— Hver var afkoma Alusuisse í
fyrra? Hefur fyrirtækið orðið að
draga saman seglin?
— Afkoma Alusuisse var mjög
slæm í fyrra, en ég hef þó ekki í
höndunum endanlega niðurstöðu
hjá fyrirtækinu. Það bjargaði þó
töluverðu hjá fyrirtækinu, að það
hefur á undanförnum árum unnið
markvisst að því að minnka hlut
áls í heildarveltunni, þannig að á
sl. ári hefur ál líklega verið um
70% af veltu miðað við 95% fyrir
nokkrum árum.
Alusuise keypti fyrir nokkru
fyrirtæki í Bandaríkjunum sem
framleiðir varahluti í bíla. Af
þessu fyrirtæki hafði Alusuisse
góðan hagnað í fyrra, enda seljast
varahlutir vel í Bandaríkjunum á
seinni árum, þegar samdráttur er
í bílasölu og menn aka lengur á
gömlu bílunum. Nefna má sem
dæmi, að í fyrra seldust 6 milljón-
ir bíla í Bandaríkjunum á móti 10
milljónum fyrir nokkrum árum.
Stækkun kemur til greina
— Hafa forráðamenn Alusuisse
áhuga á breytingum í Straumsvík?
Ég á hér við stækkun eða breytingu
á eignarhlut að einhverju marki. Eða
hefur framkoma iðnaðarráðherra
undanfarna mánuði gert forráða-
menn fráhverfa frekara samstarfi
við íslendinga?
— Forráðamenn Alusuisse hafa
lýst því yfir, að stækkun Álversins
í Straumsvík komi til greina, en
þó aðeins í samvinnu við nýja að-
ila. Þeir hafa oft lýst því yfir, að
ekkert sé því til fyrirstöðu að ís-
lenzka ríkið gerist eignaraðili, um
það þarf aðeins að semja.
Ég tel nú, að enda þótt iðnað-
arráðherra hafi lagt fyrirtækið í
einelti, þá hafi Alusuisse ekki
misst trú á því, að hér sé hægt að
eiga samskipti við stjórnvöld, því
þeirra fyrri reynsla í þeim efnum
var góð. En að sjálfsögðu verður
ætlazt til þess að ríkisstjórnin láti
af ásökunum sínum á Alusuisse
um að hafa dregið fé frá íslandi.
Þeir hafa að mínu viti gert þvert á
móti, við höfum fengið betri fyrir-
greiðslu hjá Alusuisse en við hefð-
um átt nokkra kosti á ef fyrirtæk-