Morgunblaðið - 07.03.1982, Side 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MARZ 1982
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MARZ 1982
25
Útgefandi jjM&M§> hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 110 kr. á mánuði ínnanlands. í lausasölu 7 kr. eintakiö.
Salvador, þar sitja vinir Sov-
étríkjanna og Kúbu á valda-
stólum og verja fé og kröftum
til að koma á fót öflugasta her
í Mið-Ameríku.
Ef litið er til stöðunnar á
alþjóðavettvangi, er raunar of
einfalt að draga mörkin ein-
vörðungu á milli Bandaríkja-
manna og Sovétmanna. Ymsir
þeir, er hafna alræðsisstjórn-
arfari Sovétmanna, vilja hlut
vinstri skæruliða í E1 Salvador
sem mestan. Til dæmis hefur
alþjóðahreyfing jafnaðar-
manna gengið mjög langt í
stuðningsyfirlýsingum við
vinstri skæruliða og heldur í
raun með þeim aðila í E1
Tvíþætt stríð
um E1 Salvador
Undanfarna mánuði hefur
verið háð tvíþætt stríð
um smáríkið E1 Salvador í
Mið-Ameríku. Annars vegar
borgarastríð um völdin í land-
inu. Hins vegar áróðursstríð á
alþj óðavettvangi.
í borgarastríðinu takast á
þrír aðilar: Öfgamenn til
hægri, fulltrúar gömlu land-
eigendanna, sem farið hafa
með öll völd í landinu með
stuðningi ólíkra fylkinga í
hernum. Ríkisstjórnin, sem
upphaflega var mynduð sem
miðjuafl, en færst hefur yfir á
hægri vænginn vegna þess að
hinir vinstri sinnuðu hafa kos-
ið vopnin í stað ráðherrastóla.
Öfgamenn til vinstri, sem
stofnað hafa skæruliðasveitir
og herja á stjórnarhermenn.
í áróðursstríðinu á alþjóða-
vettvangi eru Bandaríkin og
Sovétríkin helstu þátttakend-
ur. Bandaríkjastjórn styður
ríkisstjórnina í E1 Salvador
opinberlega og þar eru 55
bandarískir hernaðarráðgjaf-
ar. Sovétstjórnin kýs þær að-
ferðir, sem henni eru kærast-
ar, í öllum löndum öðrum en
Afganistan og Austur-Evr-
ópuríkjunum: hún leitast við
að dylja hernaðarlegan stuðn-
ing sinn við öfgamenn til
vinstri, kommúnista og aðra.
Sovétmenn og Kúbumenn
þræta ekki lengur fyrir það, að
kúbanskir hermenn berjist
með „þjóðfrelsisöflum" í Afr-
íku. Hins vegar láta þessir
sömu aðilar svo, sem hendur
þeirra séu hreinar af blóðbað-
inu í E1 Salvador og sömu sögu
er að segja um ráðamenn í
Nicaragua, nágrannaríki E1
Salvador, er berst við stjórn-
arherinn. Má lesa þann stuðn-
ing út úr ýmsum yfirlýsingum
alþýðuflokksmanna hér á
landi og þeim hefur tekist í
þessu máli að vera á undan
Alþýðubandalaginu með yfir-
lýsingu, sem það hefði gjarnan
viljað hafa forgöngu um. Má
líklega rekja viðhorf jafnað-
armanna til þessa máls til
þeirrar miklu atlögu, sem alls
kyns vinstri sinnar gera nú að
flokkum þeirra víða um lönd,
atlögu, sem einkennist mjög af
almennt neikvæðu viðhorfi til
Bandaríkjanna. Allir frjáls-
huga menn hljóta að vona að
lýðræðissinnaðir, vestrænir
jafnaðarmannaflokkar tapi
ekki áttum í þessum átökum,
því að þeir hafa til þessa verið
í fylkingarbrjósti þeirra, sem
staðið hafa vörð um frið og
frelsi á Vesturlöndum. Engum
lýðræðislegum stjórnmála-
flokki íslenskum er unnt að
óska þess, að hann lendi í jafn
miklum ógöngum í öryggis- og
sjálfstæðismálum og Alþýðu-
bandalagið.
Kaþólska kirkjan hefur orð-
ið leiksoppur í borgarastríðinu
í E1 Salvador. Kirkjunnar
þjónar, biskupar, nunnur og
prestar, hafa fallið fyrir vopn-
um launmorðingja og orðið að
þola hin verstu örlög. Kaþ-
ólska kirkjan hefur verið á
mörkum þess að teljast liðs-
maður vinstri sinnaðra stjórn-
arandstæðinga í E1 Salvador.
Við mat í því efni skiptir
miklu, hvaða afstöðu menn
hafa til kosninganna til
stjórnlagaþings, sem fram
eiga að fara í E1 Salvador 28.
mars næstkomandi. Vinstri
menn í E1 Salvador segja þess-
ar kosningar marklausar og
vilja að sem fæstir kjósendur
láti álit sitt í ljós, stjórn-
arskráin, sem hið nýja þing á
að semja, verði aðeins enn eitt
plaggið til að tryggja völd
hers, landeigenda og yfirstétt-
ar. Ýmislegt bendir til þess, að
þessi aðför vinstri manna að
kosningunum njóti ekki al-
mennra vinsælda í E1 Salv-
ador, almenningur flykkist
ekki til stuðnings við skæru-
liða og bændur eru alls ekki
alfarið andvígir áætlun ríkis-
stjórnarinnar um skiptingu
landareigna gósseigenda.
Fyrir réttri viku flutti Jó-
hannes Páll páfi II ræðu á
Péturstorginu í Róm og tók
undir þessa áskorun biskup-
anna í E1 Salvador vegna
borgarastríðsins: „Við teljum
að deilan, sem á sér innlendar
orsakir, hafi verið færð yfir á
alþjóðavettvang, þannig að
það sé ekki lengur á valdi E1
Salvador-manna sjálfra að
leysa deiluna. Staðreynd er að
stórveldin leggja sitt af mörk-
um til að viðhalda ágreiningn-
um.“ Páfi tók einnig undir
hvatningu biskupanna um að
sem flestir tækju þátt í kosn-
ingunum eftir þrjár vikur. Orð
páfa og biskupanna í E1 Salv-
ador verða ekki skilin á annan
veg en þann, en þeir telji áróð-
ursstríðið á alþjóðavettvangi
spilla fyrir friði í E1 Salvador.
Þetta er alvarleg áminning til
allra þeirra, sem telja sér það
til dæmis til pólitísks fram-
dráttar í heimalöndum sínum
að hampa borgarastríðinu í E1
Salvador. Hér á þessum stað
hefur áður verið spurt af því
tilefni: Hvar er umhyggja
þessara manna fyrir íbúunum
í E1 Salvador? „Vopnin koma
frá útlöndum en hinir dauðu
eru allir af okkar þjóð,“ hafði
páfi eftir Rivera I. Damas,
biskupi í höfuðborginni San
Salvador.
Borgarastríðið í E1 Salvador
verður ekki til lykta leitt í
átökum milli stjórnmála-
manna á íslandi eða annars
staðar, þar sem lýðræði ríkir
og borgararnir hafa rétt til að
láta skoðanir sínar í ljós. í
þessum orðum felst alls ekki
krafa um að menn láti af um-
ræðum um stríðið í E1 Salv-
ador, hins vegar skulum við
taka undir með Jóhannesi Páli
páfa II og biskupunum í E1
Salvador og biðja þess, að
þjóðinni sjálfri takist að leiða
deilur sínar til friðsamlegra
lykta með frelsi til orðs og æð-
is.
Sýning Einars
Hákonarsonar
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Það er mikið líf að Kjarvals-
stöðum þessa dagana, sem ráða
má af því, að þrjár myndlistar-
sýningar voru opnaðar þar um
sl. helgi og ein bættist við um
þessa. Er þá allt fullskipað í hús-
inu og fjölbreytnin slík, að
sjálfsagt er að hvetja fólk til
innlits í þetta aðal menningar-
muster sjónlista á höfuðborgar-
svæðinu.
Hér í blaðinu hefur þegar ver-
ið fjallað um ágætar sýningar
Karls Júlíussonar og Steinunnar
Þórarinsdóttur í göngum Kjarv-
alsstaða, og nú verður því vikið
að framlagi þriðja sýnandans
Kinars Hákonarsonar, sem er
sýnu viðamest cnda fyllir það
allan vestursal.
Það munu vera liðin tvö ár síð-
an Einar hélt síðast sýningu og
þá einmitt í þessum sama sal og
má af því marka að maðurinn sé
í senn stórtækur og afkasta-
mikill.
Ekki hafði ég hinn minnsta
grun um að sýning væri vænt-
anleg frá hendi Einars fyrr en
stuttu fyrir opnun hennar,
fannst eiginlega flestir líklegri
til slíkra athafna en hann. Mað-
urinn er í erfiðu og erilsömu
starfi skólameistara Myndlista-
og handíðaskólans, sem er meira
en fullt starf fyrir hina vöskustu
menn. Svo sem kunnugt er,
dynja ýmsir sviptibyljir á þeim
er taka að sér þetta óvinsæla og
átakamikla starf og verður svo
áfram þar til heildargrundvöll-
urinn verður réttlegur fundinn
og í lög festur. Andrúmið er
þannig langt frá því að vera hið
æskilegasta til listrænna af-
hafna, sem krefjast mikils tíma
og helst ótakmarkaðs næðis.
Það er því með nokkrum kvíða
að maður nálgast sýningar sem
þessa og er viðbúið að þær
standist ekki þær miklu kröfur
er gerðar eru til manna sem eru
í þeim mæli í sviðsljósinu sem
Einar Hákonarson er óneitan-
lega.
Þá er skemmst frá því að
segja, að í ljósi allra aðstæðna
fer þessi sýning Einars langt
fram úr því er fiestir munu hafa
búist við, þannig að gerandinn
má vel við una og á köflum
meira en vel. Menn hugleiði ein-
ungis eitt augnablik meðan þeir
skoða sýninguna hvað þeir
myndu hugsa ef einhver annar
en Einar Hákonarson ætti hér
hlut að máli.
— Það hafa orðið breytingar á
myndstíl gerandans frá síðustu
sýningu og í mörgum tilvikum til
bóta. Þannig tel ég að margir
geti verið sammála því, að
átakamestu myndirnar á sýning-
unni standi framar bestu mynd-
um fyrri sýningar. Litirnir eru
ekki eins hvellir og hráir og oft
áður og sérstaklr teiknihæfileik-
ar Einars njóta sín betur, en
ennþá e.t.v. of vel, því hér er ver-
ið að mála frekar en teikna.
Vafalítið munu hinar stóru
myndir gerandans vekja einna
mesta undrun sýningargesta og í
fyrstu umferð skyggja þær mjög
á hinar minni. Það er ekki fyrr
en eftir nokkrar yfirferðir, að
hinar smærri myndir fara að
njóta sín að marki en til fulls
njóta þær sín ekki á þessum stað
né í þeirri umgerð sem listamað-
urinn hefur búið þeim. Fram
kemur, að hinar ljóðrænni
myndir sýningarinnar njóta sín
stórum betur í vandaðri umgerð
og er t.d. myndin „Júlínótt" (4)
mjög gott dæmi um það. Lítum
einungis á mynd nr. 1 og hugsum
okkur svipaða umgerð utan um
þá mynd og hve ólíkt betur hún
myndi þá njóta sín og raunar
margar fleiri myndir á sýning-
unni. Þessar tvær myndir njóta
sm misjafnlega vel, en eru báðar
í háum gæðaflokki á sýningunni.
Ætti ég að nefna myndir, sem
höfðuðu einkum til mín á sýn-
ingunni eftir nokkrar heimsókn-
ir, þá væru það helst myndirnar
„Stúlka" I og II (9 og 14 ), „Um-
ræður utan dagskrár (12), „Á
Valhúsahæð" (21), „Síðdegisgóð-
viðri (33), „Dr. Stefán yfirgefur
samkvæmið" (39), „Spekingarn-
ir“ (41), „Samtal" (43), „Strák-
arnir" (46), og „Kvöldstemning“
(54). — Stúlkumyndirnar eru
mjög hressilega málaðar og af
áberandi skaphita. Hinar stóru
myndir, sem hafa yfir sér undir-
tón ísmeygilegrar ádeilu á líð-
andi stund, boða máski mestu
nýjungina í list Einars Hákon-
arsonar. Það er í sjálfu sér vel af
sér vikið að mála þessa tegund
mynda án þess að ádeilan verði
ýkt og óþægilega hrjúf, sem er
nær landlægt hérlendis um svip-
aðar myndir (12, 21, 39 og 48).
Aðrar myndir, sem ég hefi þegar
talið upp, vega salt milli þess að
vera ljóð- eða myndrænar (mal-
erískar).
Fyrir utan fyrrnefndar mynd-
ir og nokkrar aðrar er það helst
til aðfinnslu, að myndir verka
nokkuð hráar og ófullgerðar og
líkast sem málaðar undir pressu
tímahraks.
Dregið saman í hnotskurn, þá
má Einar Hákonarson sem fyrr
segir allvel una við þessa sýn-
ingu en ljóst er að hann getur
betur, miklu betur, og ég er ekki
frá því, að sá árangur sé á bak
við næstu hæðir og enda þegar í
sjónmáli.
j Reykjavíkurbréf
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 6.
Sparnadur
og jákvæðara
viðhorf til
atvinnulífsins
Atvinnuleysi, sem hrjáð hefur
margar þjóðir, á fjölþættar orsak-
ir og mismunandi í einstökum
löndum. Eitt er það þó og ekki lít-
ilvægt sem flestar þjóðir atvinnu-
leysis eiga sameiginlegt: vöxt
samneyzlu og einkaneyzlu á kostn-
að sparnaðar, ekki sízt þess sparn-
aðar sem ella hefði komið fram í
almennari þátttöku, þ.e. ávöxtun
einkasparnaðar, í atvinnurekstri.
Þessa orsakaþáttar gætir í vax-
andi mæli hér á landi og hann hef-
ur verulega veikt undirstöður þess
atvinnuöryggis, sem við höfum átt
að fagna. Rætur hans liggja m.a. í
jarðvegi skattastefnu síðustu rík-
isstjórna.
Árið 1950 námu skatttekjur
hins opinbera, ríkis og sveitarfé-
laga, rúmlega 25% af vergum
þjóðartekjum. Síðan hefur skatt-
heimtan stóraukizt, eins glöggt
kemur fram á meðfylgjandi skýr-
ingarmynd af þróun íslenzkrar
skattheimtu, sem fengin er að láni
í stefnuriti Verzlunarráðs íslands.
Árið 1960, um það bil sem við-
reisnarstjórnin kom til sögunnar,
er þetta skattahlutfall komið upp í
34% af vergum þjóðartekjum, hef-
ur hækkað um 9%. á áratug. Á
áratug viðreisnar, 1960 —1970, óx
skattheimtan aðeins um 2%, var
36% í lok hans. Síðan kom heldur
betur fjörkippur í fyrirbærið, sem
hefur numið 44 — 45%. af þjóðar-
tekjum hin síðari árin, enda hafa
nýskattar og skattaukar, jafvel
afturvirkir, og oft skattur ofan á
skatt, verið einskonar vörumerki á
stjórnarstefnunni.
Engin vafi er á því að ríkjandi
skattastefna hefur dregið úr arð-
samri fjárfestingu og hagvexti,
auk þess sem hún hefur mismunað
rekstrarformum (sbr. ríkisrekin
fyrirtæki). Meginmáli skiptir þó
að sá sparnaður, sem lagður er í
atvinnurekstur, s.s. hlutabréfa-
kaup, nýtur víðs fjarri sambæri-
legrar verndar eða kjara og annar
sparnaður. Það virðist kappsmál
stjórnvalda að gera þennan val-
kost í ráðstöfun almannasparnað-
ar, til styrktar atvinnuvegum, sem
óaðgengilegastan. Stjórnvöld
leggja þar að auki vaxandi kapp á
að ná til sín því takmarkaða
einkafjármagni, sem lifir af
hækkandi framfærslukostnað og
vaxandi skattheimtu, með sölu
ríkisskuldabréfa, sem út af fyrir
sig er verjandi samkeppnisleið, ef
á jafnstöðugrundvelli væri gagn-
vart atvinnuvegunum.
Skattprósentan
og skatt-
stofnarnir
Ríki og sveitarfélög, aðallega
ríkið, hefur sífellt tekið til sín
stækkandi hlut af þjóðarkökunni
(þjóðartekjunum) og skilið minna
og minna eftir til skipta milli eig-
in- eða rekstrarfjar atvinnuvega
og ráðstöfunartekna almennings.
Skattastefnan, stefnan í verð-
lagsmálum og stýring gengismála
hafa ýtt undirstöðuatvinnuvegum
okkar út í taprekstur, sem þýtt
hefur eyðingu eigin fjár og skulda-
söfnun. Þetta hefur fyrst og
fremst komið niður á tæknivæð-
ingu, framleiðniaukningu og vexti
atvinnufyrirtækja, en jafnframt
þrengt möguleika þeirra á kjara-
bótum til starfsfólks. Sú nauðsyn
verður sífellt brýnni, að setja
opinberri skattheimtu þak sem
hlutfall af þjóðartekjum og halda
ríkisútgjöldum innan þeirra
marka, sem raunveruleg geta
þjóðarbúsins leyfir.
Stóraukin erlend skuldasöfnun,
sem að hluta hefur gengið til að
mæta rekstrarhalla atvinnuvega,
sem og opinberra þjónustustofn-
ana (sem að sveltar hafa verið
vegna vísitöluleiksins), hefur
bundið þjóðinni þunga framtíð-
arbagga, þ.á m. skattabagga. Lán
þarf að endurgreiða með vöxtum
og kostnaði, jafvel þótt samið sé
þann veg að afborgunarlaus séu
fyrstu fjögur árin, eins og Ragnari
Arnalds, fjármálaráðherra, tókst
með risalánið í Lundúnum á dög-
unum, en þeim vanda veltir hann
yfir á framtíðina og væntanlega
aðra ríkisstjórn. Þessi erlenda
skuldaaukning hefur opnað augu
æ fleiri fyrir nauðsyn innlends
sparnaðar og nauðsyn þess að
örva þátttöku sparifjáreigenda í
atvinnulífinu, m.a. með skatta-
legum vegvísum, sem þörf er á að
koma upp.
Skattheimtupostular tala gjarn-
an um tekjutap ríkissjóðs, ef hóf-
semd ræður skattastefnu. Þeir eru
hinsvegar fáorðari um það tekju-
tap hins sameiginlega sjóðs, sem
leiðir af stöðnun í atvinnurekstri
og verðmætasköpun, þ.e. verulega
minni eða rýrari skattstofnum en
vera myndu, ef atvinnuvegirnir
fengju að þróast eðlilega. Þeir láta
sem stærð skattaprósentunnar
skipti meira máli en stærð
skattstofnanna! Stöðnun og sam-
dráttur í atvinnulífi bitnar allt í
senn á fjölbreytni atvinnutæki-
færa, atvinnuöryggi, tekjumögu-
leikum launafólks en endanlega og
verst á skatttekjum hins opinbera.
Þessvegna má úthald skatt-
heimtunnar ekki ganga svo á
skattstofnana, tekjumöguleika
fólks og fyrirtækja, að flokkist
undir „rányrkju".
Skattastefna, sem ýtir undir
framtak og aukin umsvif í þjóðar-
búskapnum, yrði hinsvegar sáning
í frjóan jarðveg og gæfi öllum
aukna uppskeru, eftir eðlilegan
vaxtartíma, einnig ríki og sveit-
arfélögum á svið skatttekna.
Hvad verdur um
launin okkar?
I annarri skýringarmynd úr
stefnuriti Verzlunarráðs Islands,
sem hér er tíunduð, er sýnt, hvern-
ig rúmlega helmingur launaliðar
hjá íslenzku fyrirtæki verður að
tekjum hjá því opinbera. Eftir-
stöðvar til skattfrjálsrar einka-
neyzlu hjá starfsfólki er minni-
hluti launakostnaðarins.
Þessi sundurliðun hlýtur að
verða launþegum umhugsunar-
efni.
Stefna ríkisvaldsins gagnvart
atvinnurekstri, sem það kallar
sjálft „núllstefnu“, þ.e. að rekstur-
inn hangi á horrim, stenzt ekki
einu sinn í framkvæmd, enda hafa
veigamiklir þættir undirstöðuat-
vinnuvega okkar verið reknir með
verulegum halla um langa hríð. Er
ekki tímabært fyrir launþega að
hugleiða, hvort þessi stefna sam-
ræmist raunverulegum hagsmun-
um þeirra í bráð eða lengd?
Er það t.d. launþegum í hag að
sporna gegn fleiri og fjölþættari
HVAÐ VERÐUR
UM LAUNIN ÞÍN?
Launatengd
gjöld I
Til
stéttarfélags
lífeyrissjóös og
í beina skatta
Óbeinir
skattar

Eftirstöövar til
skattf rjálsrar
einkaneyslu
150
þús.
Heildarkostnaóur
fyrirtækis vegna
starfsmanns
á árinu 1981
VERZLUNARRAÐ ISLANDS
Myndin sýnir launakostnaö fyrirtœkis vegna starfsmanns og sam-
setningu ársluna launþegans.
Meira en helmingur launaliöarins veróur aö tekjum hjá þvl opinbera.
1970 1975 1980
atvinnutækifærum, sem fylgja
hljóta í kjölfar grósku hjá at-
vinnuvegunum? Er það starfsfólki
í hag að íslenzk fyrirtæki geta yf-
irleitt ekki varið neinum fjármun-
um í rannsóknarstörf, sem víða
um veröld gefa góðan arð í vinnu-
hagræðingu, framleiðniaukningu
og betri rekstrarútkomu? Er það
þeim í hag, sem sækja þurfa batn-
andi starfs- og launakjör í hendur
fyrirtækja, að þannig er búið að
atvinnurekstri, að hann rís ekki
einu sinni undir sjálfum sér við
óbreyttar rekstraraðstæður, sbr.
skuldasöfnun í ýmsum atvinnu-
greinum? Er það almenningi hag-
stætt, að halda íslenzkum at-
vinnuvegum í þeirri úlfakreppu,
að verðmætasköpun og þjóðar-
tekjur, sem í raun ráða lífskjörum
í landinu, verða afgerandi minni
en efni stóðu og standa til? Nei,
slík stefna stríðir gegn hagsmun-
um launþega og þjóðarheildarinn-
ar, þegar grannt er gáð.
Það er mál að kasta fyrir borð á
þjóðarskútunni þeim úreltu
stefnuvitum Alþýðubandalagsins,
sem vísa veginn í núverandi ríkis-
stjórn.
28.000 starfa
í iðnaði
Matthías Bjarnason, alþingis-
maður, mælti nýlega fyrir tillögu
til þingsályktunar, sem þingmenn
úr öllum flokkum nema Alþýðu-
bandalagi flytja, til stuðnings ís-
lenzkum iðnaði. Megintilgangur
tillögunnar er að styrkja rekstr-
arstöðu og markaðshlutdeild ís-
lenzks iðnaðar, sem átt hefur í vök
að verjast, en 28.000 einstaklingar
hafa enn lifibrauð af iðnaðarstörf-
um — og er þó fiskiðnaður undan-
skilinn. h’rá sjónarmiði atvinnuör-
yggis skiptir því verulegu máli að
ekki komi til frekari samdráttar í
iðnaði og að vörn verði snúið í
sókn.
Flutningsmenn vilja láta kanna
ýmsar leiðir, svo sem: 1) niðurfell-
ingu ýmissa opinberra gjalda til
lækkunar á kostnaði, 2) endur-
skoðun á raforkuverði innlendum
iðnaði í hag, 3) opinberum inn-
kaupum verði að öðru jöfnu beint
til innlendrar framleiðslu, 4) að-
flutningsgjöld af framleiðniauk-
andi vélum og tækjum, þ.á m. tölv-
um, verði felld niður, 5) úttekt
verði gerð á styrktar- og stuðn-
ingsaðgerðum í helztu viðskipta-
löndum okkar í þágu þarlends iðn-
aðar, 6) gert verði átak til að
hvetja til framleiðslu innanlands
á vörum, sem nú eru eingöngu inn-
fluttar.
Matthías tíndi til ýmis lær-
dómsrík dæmi, en hér verður að-
eins minnzt á örfá þeirra:
• Viðgerðum og nauðsynlegri
endurnýjun skipastóls á að beina í
ríkari mæli að innlendum skipa-
smíðastöðvum. Þrátt fyrir stærð
fiskiskipastólsins verður aldrei
um algera stöðvun í endurnýjun,
en henni á að jafna á langan tíma.
Enginn mun þeirrar skoðunar að
leggja eigi niður innlenda skipa-
smíði, enda myndi það kosta mik-
ið, bæði í auknu atvinnuleysi og
aftur í uppbyggingu síðar.
VERZLUNARRAO ISLANDS
• Gengisstýring síðustu ára
hefur nær lagt að velli íslenzkan
húsgagnaiðnað, sem búa þurfti við
50—60% innlendar kostnaðar-
hækkanir á ári hverju, á sama
tíma sem röng gengisskráning
lækkaði verð innfluttra sam-
keppnisvara.
• Um langt árabil hefur mikill
hluti mjólkurumbúða verið fram-
leiddur erlendis, þótt hér innan-
lands sé til staðar þekking og
framleiðslugeta til að annast
þetta verkefni. Ríkisvaldið greiðir
niður mjólkina, en gengið er fram
hjá umbúðaiðnaðinum.
• Talið er að árið 1980 hafi ver-
ið notaðar 52 milljónir „tetra-
pakka“ í umbúðir og áætluð nýt-
ing eftir tvö ár sé 60 milljónir. Hér
er fullkomin verksmiðja, Kassa-
gerð Reykjavíkur, sem þessari
framleiðslu getur sinnt, í stað þess
að flytja umbúðirnar inn, sagði
Matthías.
• Hefja þarf herferð til að
hvetja íslendinga til að kaupa að
öðru jöfnu innlenda framleiðslu,
og styrkja þann veg íslenzkt at-
vinnuöryggi. í þessu efni mættu
HEILDAR
SKATTHEIMTA
Myndin sýnir innheimtu
skatta til ríkis og sveitarfé-
laga í hlutfalli viö vergar þjóö-
artekjur.
Meö sömu aukningu á skatt-
heimtu opinberra aðila má
gera ráð fyrir 75% skatthlutfalli
áriö 2000.
Athuganir sýna, aö vaxandi
hlutfall skattheimtu leiöir til
stöðnunar í framleiöni, minnk-
andi þjóðartekna og atvinnu-
leysis.
Áratugurinn 1970—1980 er
réttilega nefndur tímabil ört
vaxandi ríkisumsvifa.
forsjármenn ríkis, ríkisstofnana
og sveitarfélaga vísa veginn.
• Hvaða vit er í því, sagði
Matthías, að ríkisvaldið efni til
himinhárra aðflutningsgjalda á
vélar og tæki til iðnaðar, ef það
kostar í leiðinni samdrátt í ís-
lenzkum iðnaði, sem rýrir ýmsa
aðra skattstofna ríkisvaldsins?
Matthías sagði ennfremur efn-
islega: Hinu neita ég að trúa að
sjávarútvegur eigi ekki eftir að
bæta enn við sig nokkrum mann-
afla og sömuleiðis fiskvinnslan,
sem orðið getur fjölþættari. En
fyrst og fremst þurfum við að efla
iðnaðinn, samhliða hefðbundnum
atvinnugreinum, og vera opin
fyrir nýjum iðjugreinum, því at-
vinnulífið, framleiðslan, er undir-
staða alls annars, ekki sízt al-
mennra lífskjara, og gildir þá einu
hvort þau koma fram í einka-
neyzlu eða félagslegri þjónustu,
svokallaðri, s.s. heilbrigðisþjón-
ustu, fræðslukerfi, almannatrygg-
ingum eða menningarmálum ým-
iskonar. Kostnaðarþátturinn er
ævinlega endanlega sóttur til at-
vinnulífsins, verðmætasköpunar í
þjóðarbúskapnum og viðskipta-
kjara út á við, sem þjóðartekjun-
um ráða.